Wymagania i badania niezbędne do oznakowania CE okien według zharmonizowanej normy europejskiej EN 14351-1 Część 2

Najłatwiejszym sposobem wykazania zgodności wyrobu z wymaganiami podstawowymi Dyrektywy 89/106/EWG na wyroby budowlane jest udowodnienie, że spełnia on wymagania odpowiedniej specyfikacji technicznej zharmonizowanej z tą dyrektywą. Odpowiednią specyfikacją techniczną dla okien zewnętrznych jest zharmonizowana norma europejska EN 14351-1 – w polskiej wersji PN-EN 14351-1:2006 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności, która została wprowadzona do katalogu Polskich Norm w listopadzie 2006 r. Podstawa normatywna i zagadnienia ogólne dotyczące oceny zgodności okien z normą omówione zostały w 1 części artykułu w nr 5/2007 „Świata Szkła”.

Wymagania i badania
    Załącznik ZA normy podaje, że wymaganie dotyczące jakiejś właściwości nie ma zastosowania w tych krajach członkowskich, gdzie dla zamierzonego zastosowania wyrobu nie ma wymagań prawnych dla tej właściwości. W takim przypadku producenci kierujący swe wyroby na rynki tych krajów nie są zobowiązani do określenia lub zadeklarowania osiągów swoich wyrobów w odniesieniu do danej właściwości, a w dokumentacji towarzyszącej oznakowaniu CE mogą stosować opcję „osiągi nieokreślone” – npd. Nie można jednak zastosować opcji „npd” tam, gdzie dana właściwość podlega poziomowi progowemu. Poniżej przedstawiono szczegółowo wymagania dotyczące właściwości, które należy rozpatrywać w ocenie zgodności okien wg systemu 3.

Odporność na obciążenie wiatrem
    W zakresie powyższej odporności w normie wyrobu określono, ze badania okien należy przeprowadzić według normy EN 12211- w polskiej wersji PN-EN 12211:2001 Okna i drzwi. Odporność na obciążenia wiatrem. Metoda badania, natomiast wyniki badań należy wyrażać zgodnie z normą EN 12210 – w polskiej wersji PN-EN 12210:2001 Okna i drzwi. Odporność na obciążenie wiatrem. Klasyfikacja.

    Norma nie podaje wartości progowych, również w polskich przepisach techniczno-prawnych nie ma obligatoryjnych wymagań w tym zakresie. Jedynie w Zaleceniach Udzielania Aprobat Technicznych ITB na okna i drzwi balkonowe ZUAT-15/III.11/2005 zapisano przy odporności na obciążenie wiatrem wymaganie, że ugięcie czołowe względne najbardziej odkształconego elementu okna i drzwi balkonowych nie powinno być większe niż 1/300 (zgodnie z normą PN-EN 12210:2001 – klasa C). Producent zamierzający wprowadzać swój wyrób w określonym kraju Unii Europejskiej powinien ustalić, czy i ewentualnie jakie wymagania w zakresie obciążenia wiatrem w nim obowiązują.

    Następnie producent może:
 nie poddać okna badaniom i zadeklarować klasę 0 (n p d – osiągi nieokreślone),
● poddać okno badaniom przez notyfikowane laboratorium i na podstawie wyników z badań odporności na obciążenie wiatrem zadeklarować stosowną klasę:
– wynikającą z badań przy ciśnieniach próbnych – klasy od 1 do 5;
– wynikającą z względnego ugięcia czołowego
– klasy A, B i C.

    Zasada badania polega na przyłożeniu w komorze badawczej serii dodatnich i ujemnych ciśnień próbnych, przy których dokonywane są pomiary i kontrole, dla oceny względnego ugięcia czołowego i odporności na uszkodzenie wskutek obciążenia wiatrem.
    Dodać należy, że są to badania niszczące.

Wodoszczelność
    W odniesieniu do wodoszczelności w normie wyrobu podano, że badania należy przeprowadzić według normy EN 1027 – w polskiej wersji PN-EN 1027:2001 Okna i drzwi. Wodoszczelność. Klasyfikacja.

    Norma nie podaje wartości progowych i również w polskich przepisach techniczno-prawnych nie ma obligatoryjnych wymagań w tym zakresie. Jedynie w Zaleceniach Udzielania Aprobat Technicznych ITB na okna i drzwi balkonowe ZUAT-15/III.11/2005 zawarte jest przy wodoszczelności wymaganie, że powinna być zachowana całkowita szczelność przy zraszaniu okien wodą w ilości 120 l na godzinę na 1 m2 powierzchni, przy różnicy ciśnień zgodnej z wymaganiami Instrukcji ITB nr 224 lecz nie mniejszej niż 150 Pa (zgodnie z normą PN-EN 12208:2001 – klasa 4A). Producent zamierzający wprowadzać swój wyrób w określonym kraju Unii Europejskiej powinien ustalić, czy i ewentualnie jakie wymagania w zakresie wodoszczelności w nim obowiązują.

    Następnie producent może:
● nie poddać okna badaniom i zadeklarować klasę 0 (n p d – osiągi nieokreślone),
● poddać okno badaniom przez notyfikowane laboratorium i na postawie wyników z badań wodoszczelności zadeklarować stosowną klasę:
– z badań metodą A, która jest odpowiednia dla wyrobów, które są wystawione całkowicie na działanie czynników atmosferycznych
– klasy od 1A do 9A;
– przy metodzie badań B, która jest odpowiednia dla wyrobów częściowo osłoniętych
– klasy od 1B do 7B.

    Zasada badania polega na ciągłym natryskiwaniu w komorze badawczej zewnętrznych powierzchni okna określoną ilością wody przy jednoczesnym przykładaniu przyrostów wartości dodatniego ciśnienia, w regularnym odstępach czasu. Podczas badania rejestrowane są szczegóły dotyczące ciśnienia próbnego i miejsc przedostawania się wody. Badania wodoszczelności są badaniami nieniszczącymi.

Substancje niebezpieczne
    W tym punkcie normy zapisano, że na ile umożliwia to stan techniki, producent powinien określić w wyrobie te materiały, które mogą ulegać emisji lub migracji podczas normalnego zamierzonego użytkowania, i w przypadku których emisja lub migracja jest potencjalnie niebezpieczna dla higieny, zdrowia lub środowiska. Producent powinien określić ich zawartość i złożyć odpowiednią deklarację zgodnie z wymaganiami prawnymi zamierzonego kraju przeznaczenia wyrobu.

    Podano też uwagę, że w załączniku ZA jest adres internetowy informacyjnej bazy danych zawierającej europejskie i krajowe (poza polskimi) regulacje prawne dotyczące substancji niebezpiecznych.

    Tak więc producent, zamierzający wprowadzać swoje okna do obrotu w określonym kraju Unii Europejskiej powinien zapoznać się z przepisami dotyczącymi substancji niebezpiecznych i obowiązującymi w tym kraju. Następnie powinien określić materiały i elementy składowe stosowane do produkcji, które mogą powodować emisję substancji niebezpiecznych wyszczególnionych w przepisach.

    W Polsce takim przepisem jest rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 201, poz. 1674). Dodać można, że rozporządzenie wraz z załącznikiem przedstawiającym substancje niebezpieczne obejmuje 670 stron.

Nośność urządzeń zabezpieczających
    Norma podaje, że urządzenia zabezpieczające, do których zaliczyć należy zaczepy i zapadki utrzymujące i odwracające skrzydło, ograniczniki oraz urządzenia mocujące do mycia itp., powinny być w stanie utrzymać skrzydło okienne na swoim miejscu przez 60 sekund, gdy do tego skrzydła przyłożone jest – w sposób najbardziej niekorzystny (np. położenie, kierunek) obciążenie o wielkości 350 N. Jest to wartość progowa, którą należy wykazać za pomocą badań wg normy EN 14609 – w polskiej wersji PN-EN 14609:2006 Okna. Oznaczanie odporności na skręcanie statyczne lub za pomocą obliczeń. Producent powinien więc stosować w oknach tylko takie okucia i urządzenia mocujące, które zapewnią spełnienie przez okno powyżej wymienionej wartości progowej.

    Według załącznika E normy – tablica E.1 – jest to badanie nieniszczące.

Przenikalność cieplna
    W zakresie przenikalności cieplnej norma wyrobu określa, że dla okien należy ją wyznaczyć z zastosowaniem szeregu norm, w tym:
● EN ISO 10077-1 w polskiej wersji PNEN ISO 10077-1:2002 Właściwości cieplne okien, drzwi i żaluzji. Obliczanie współczynnika przenikania ciepła. Część 1: Metoda uproszczona;
● EN ISO 10077-2 w polskiej wersji PN-EN ISO 10077-2:2005 Cieplne właściwości użytkowe okien, drzwi i żaluzji. Obliczanie współczynnika ciepła. Część 2: Metoda komputerowa dla ram.

    W normie nie podano wartości progowych przenikalności cieplnej okien, a więc obowiązują wartości współczynników określonych w przepisach techniczno-prawnych poszczególnych państw członkowskich. Producent więc powinien poznać Umax [W/(m2K)] jakie obowiązują dla okien w kraju, do którego chce eksportować swój wyrób i musi badaniami przeprowadzonymi w notyfikowanym laboratorium udowodnić, że jego okna ten wymóg spełniają.

    Dla przypomnienia podaje się, że w Polsce w tym zakresie obowiązuje rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W załączniku nr 2 do rozporządzenia, w punkcie 1.2 podano m.in., że wartości współczynników przenika ciepła Uk okien nie mogą być większe niż:
● Dla okien w pomieszczeniach o ti ≥ 16°C:
a) w I, II i III strefie klimatycznej – 2,6 [W /(m2K)];
b) w IV i V strefie klimatycznej – 2,0 [W/(m2K)];
● dla okna w ścianach oddzielających pomieszczenia ogrzewane od nieogrzewanych – 4,0 [W/(m2K)];
● dla okna w pomieszczeniach piwnicznych, poddaszy nieogrzewanych itp. – bez wymagań.

Przepuszczalność powietrza
    Przy tej właściwości okna, w normie znajduje się zapis, że należy przeprowadzić dwa badania przepuszczalności powietrza według normy EN 1026 – w polskiej wersji PN-EN 1026:2001 Okna i drzwi. przepuszczalność powietrza. Metoda badania. Jedno badanie powinno być przeprowadzone z dodatnimi ciśnieniami próbnymi i jedno z ujemnymi ciśnieniami próbnymi.

    Wynik badania zdefiniowany jako średnia liczbowa wartość z dwóch wartości przepuszczalności powietrza (m3/h) zmierzonych dla każdego stopnia ciśnienia, powinien być wyrażany według normy EN 12207 – w polskiej wersji PN-EN 12207:2001 Okna i drzwi. Przepuszczalność powietrza. Klasyfikacja.

    Norma ta przewiduje:
● klasyfikację odniesioną do powierzchni całkowitej – klasy od 0 (nie bada się) do 4,
● klasyfikację odniesioną do długości linii stykowej – klasy od 0 (nie bada się) do 4.

    Zasada badania polega na przyłożeniu do okna umieszczonego w komorze badawczej określonych serii ciśnień próbnych (dodatnich i ujemnych) oraz pomiar, odpowiednim urządzeniem pomiarowym, przepuszczalności powietrza przy poszczególnych ciśnieniach próbnych.

    Norma wyrobu nie podaje wartości progowych, ale mogą to określać przepisy poszczególnych krajów Unii Europejskiej i takie wymagania obowiązują w Polsce.

    W załączniku nr 2 do wspomnianego już rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie podano, że współczynnik infiltracji powietrza powinien wynosić:
● a ≤ 0,3 m3 / (m h da Pa2/3) – w przypadku okien i drzwi balkonowych nie rozszczelnionych (bez szczelin infiltracyjnych);
● a = 0,5 ÷ 1 m3 / (m h da Pa2/3) – w przypadku okien i drzwi balkonowych ze szczelinami infiltracyjnymi;
● a ≤ 0,1 m3 / (m h da Pa2/3) – w przypadku okien nie otwieranych (stałych).

Właściwości akustyczne
    Właściwości akustyczne okien odnoszące się do izolacyjności akustycznej należy określać wg normy EN ISO 140-3, której polskim odpowiednikiem jest norma PN-EN 20140-3:1999 Akustyka. Pomiary izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Pomiary laboratoryjne izolacyjności od dźwięków powietrznych elementów budowlanych. Norma wyrobu podaje również, że dla specyficznych typów okien, właściwość tą można określać zgodnie z załącznikiem B pt. Określenie izolacyjności akustycznej okien.

    Wyniki badań powinny być oceniane zgodnie z zasadami określonymi w normie EN ISO 717-1 – w polskiej wersji PN-EN ISO 717-1:1999 Akustyka. ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Izolacyjność od dźwięków powietrznych.

    Wymienione normy nie określają wartości progowych, a więc producent zamierzający wprowadzać okna do obrotu w określonym kraju Unii Europejskiej powinien ustalić, jakie w nim obowiązują wymagania w zakresie izolacyjności akustycznej.

    W Polsce wymagania z zakresu ochrony akustycznej wynikają z działu IX rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie oraz w powołanych w załączniku nr 1 do rozporządzenia norm:
● PN-87/B-02152.02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach
● PN-B-02151-3:1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania.

    Zagadnienia właściwości akustycznych okien i drzwi zewnętrznych są bardzo specjalistyczne i wymagają dużej wiedzy z tej dziedziny. Bardzo pomocną literaturą jest tutaj Instrukcja Nr 369/2002 pt. Właściwości dźwiękoizolacyjne przegród budowlanych i ich elementów wydana przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie.

    Najracjonalniejszym rozwiązaniem jest, zdaniem autora, powierzenie przez producenta ustalenia właściwej izolacyjności akustycznej okien Zakładowi Akustyki ITB.

Podsumowanie
    Polski producent, który przewiduje wprowadzenie wyprodukowanych wyrobów budowlanych na rynek innych krajów Unii Europejskiej powinien sprawdzić, jakie przepisy techniczno-prawne obowiązują w tych krajach i jakie w związku z tym wymagania progowe lub specjalne musi spełnić wyrób.

    Tak więc okno powinno spełniać wymagania wynikające ze zharmonizowanej normy europejskiej EN 14351-1 oraz obowiązujące w kraju przeznaczenia wymagania specjalne i wartości progowe w zakresie np. wodoszczelności, przenikalności cieplnej, przepuszczalności powietrza, izolacyjności akustycznej itp.

     Norma wyrobu na okna określa tylko jedną wartość progową dotyczącą nośności urządzeń zabezpieczających. Minimalne lub maksymalne wartości wszystkich pozostałych właściwości wynikają z indywidualnych przepisów krajowych danego państwa Unii Europejskiej. Zadaniem więc normy EN 14351-1 jest jedynie jednolite określenie właściwości eksploatacyjnych, metod badań, klasyfikacji i oznaczenia wyrobów.

    Na podstawie przedstawionych obligatoryjnych wymagań w zakresie okien zewnętrznych obowiązujących w Polsce podać można, że konieczne jest spełnienie wymagań dotyczących przenikalności cieplnej, przepuszczalności powietrza, izolacyjności akustycznej, nośności urządzeń zabezpieczających i substancji niebezpiecznych. Przy wodoszczelności i odporności na obciążenie wiatrem podać można – npd (osiągi nieokreślone). Wydaje się jednak, że taki wyrób będzie mniej konkurencyjny od okna, dla którego podano więcej parametrów.

    Ze względu na fakt, że norma wyrobu na okna i drzwi zewnętrzne jest dostępna jako europejska norma zharmonizowana dopiero od 1 lutego 2007 r., autor przedstawił w niniejszej publikacji tylko własny pogląd na praktyczne jej zastosowanie przez przeciętnego polskiego producenta. W miarę upływu czasu opracowane zostaną zapewne przez stosowne instytucje instrukcje i poradniki precyzyjnie określające procedurę oznakowania CE okien.

    Poniżej przedstawiono przykładowe oznakowanie CE okna wraz z informacją towarzyszącą.


inż. Zbigniew Czajka
Oddział Wielkopolski ITB

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.