Studium współczesnej japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w tym piśmie w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1].
Zostało ono rozwinięte w artykułach: Nowa architektura szkła w Japonii • Budynki komercyjne [2], Budynki użyteczności publicznej [3], Stacje kolejowe [4], Terminale lotnicze [5], Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6], Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne [7] oraz Szkło we wnętrzch i jego walory estetyczne [8].
Ukazały się ponadto artykuły na temat walorów technicznych nowoczesnego szkła produkowanego w Japonii [9] i szkła w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson [10]. Pierwsza część artykułu Szkło artystyczne w architekturze japońskiej [17] poświęcona była historii szkła w Japonii z uwzględnieniem szkła dekoracyjnego (kryształy) oraz zawierała początek omówienia witraży.
Druga część [25] stanowiła kontynuację tematu, natomiast trzecia i czwarta kończyły temat witraży japońskich i innych technik [27, 32]. Niniejsza, piąta część poświęcona jest artystycznemu zastosowaniu bloków szklanych oraz formom i obiektom artystycznym wykonanym ze szkła.
Fot. 83. Tokio – włoskie bloczki szklane w „Maison Hermes”, 2001 – detal
Efekty artystyczne bloków szklanych
Bloki szklane stosuje się zarówno na elewacje, jak i we wnętrzach. Są materiałem popularnym, ale wysokiej jakości bloczki szklane i umiejętnie zastosowane pozwalają na spektakularne efekty. Najlepszym przykładem artystycznej elewacji jest budynek „Maison Hermes” (2001) na Ginzie w Tokio.
Włoski architekt Renzo Piano (Renzo Piano Building Workshop), który jest także autorem Centrum Pompidou w Paryżu, zaprojektował budynek ze ścianami kurtynowymi wykonanymi z eleganckich włoskich szklanych bloczków o wymiarach 45x45 cm (fot. 83). Intencją projektanta inspirowanego tradycyjnymi japońskimi latarniami było przywołanie wrażenia lampionu*).
W ciągu dnia półprzezroczysta elewacja oddaje zarys tego, co dzieje się w środku, ale ze względu na grubość elementów szklanych obiekty są rozmyte (fot. 84). W nocy cały budynek jest rozświetlony jak wielka latarnia i stanowi fragment nocnego krajobrazu Ginzy (fot. 85). Bloki szklane mogą zatem być tworzywem służącym do usyskania artystycznego efektu w architekturze.
Przykładem aranżacji wnętrz przy użyciu szklanych luksferów jest stacja metra „Akabanebashi Station” (Akabanebashi-eki; 2000) na linii Ōedo Line (Ōedo-sen) w Tokio. Ściany na poziomie holu oraz peronów są licowane blokami szklanymi, które są także podświetlone. Kolorowa iluminacja światłem LED pt. „City Fireflies” (Tokai no hotaru) została zaprojektowana i wykonana przez firmę Iwasaki Electric Co., Ltd. (Iwasaki Denki).
„Świetliki”, które pojawiają się głównie w postaci ruchomych linii o zmieniających się barwach niebieskiej i pomarańczowej, ożywiają wnętrze i nawiązują do charakterysyki okolicy, w której nocą występują świetliki (fot. 86).
Fot. 84. „Maison Hermes” – widok w dzień
Fot. 85. „Maison Hermes” – widok o zmroku
Fot. 86. Tokio – bloki szklane w „Akabanebashi Station”, 2000
W holu pustaki są szare, matowe, i tylko występujące gdzieniegdzie przezroczyste luksfery stanowią akcent artystyczny (fot. 87). Harmonizują one ze sufitem z paneli ze stali nierdzewnej oraz z białą posadzką. Na peronie szklane pustaki mają fakturę i są przejrzyste (fot. 88). Szklane luksfery, zastosowane w kolejnych częściach stacji, zapewniają ciągłość kolorystyki i materiału, co jest podstawą koncepcji wnętrza. Luksfery tutaj nie są iluminowane, tylko odbijają oświetlenie (fot. 89).
Fot. 87. „City Fireflies” – detal „City Fireflies”
Fot. 88. „Akabanebashi Station” – detal peronu
Fot. 89. „Akabanebashi Station” – detal peronu
Fot. 90. Tokio – bloczki szklane w „Kokkai-gijidōmae Station”, 1972 – detal
Fot. 91. „Kokkai-gijidōmae Station” – detale
Bloczki szklane zastosowane na mniejszą skalę znajdują się na stacji metra „Kokkai-gijidōmae Station” (Kokkai-gijidōmae-eki; 1972) na linii Chiyoda Line (Chiyoda-sen). W holu występują w kolorze zielonym, jako fragment elementów z nazwą stacji, które umiejscowione są na ścianach wyłożonych panelami drewnianymi (fot. 90). Na peronach luksfery są elementem ścian, a także kolumn. Bloczki tworzą mozaikę w kolorach białym i zielonym (fot. 91).
Prawdziwą kompozycję artystyczną z bloczków szklanych można podziwiać w „Terminalu 1” portu lotniczego „Narita International Airport” (Narita Kokusai Kūkō) w mieście Narita, w prefekturze Chiba. „The land of nature’s purity” (Kiyorakana jinen no sato; 1998) autorstwa Itoko Iwaty, jest mozaiką o powierzchni 180 m2, która znajduje się w holu odlotów na poziomie czwartej
kondygnacji (fot. 92, fot. 93). Bloczki szklane obrazujące niebieskie niebo i wodę, kwitnące kwiaty i drzewa, oraz zieleń wyrażają zalety regionu oraz urok przyrody [28]. Bloczki są różnobarwne i w zależności od barwy mają zróżnicowane faktury (fot. 94, fot. 95). Znacznych rozmiarów „Szklana wieża” licowana kolorowymi bloczkami szklanymi i nawiązująca do lokalizacji lotniska ma tutaj znaczenie symboliczne.
Fot. 92. Narita – „The land of nature’s purity”, 1998
Fot. 93. „The land of nature’s purity”
Fot. 94. „The land of nature’s purity” – detal
Fot. 95. „The land of nature’s purity” – detal
Fot. 96. Tokio – „Louis Vuitton Roppongi Hills”, 2003
Fot. 97. „Louis Vuitton Roppongi Hills” – detal
Formy szklane
We współczesnej architekturze projektuje się szklane formy, które pełnią różne funkcje, m.in. są elementem ściany osłonowej, ekspozycji artystycznej lub są same w sobie elementem sztuki. W budynku „Louis Vuitton Roppongi Hills” (Rui Vuiton Roppong i Hiruzu; 2003), japoński architekt Jun Aoki (Jun Aoki & Associates) zastosował zarówno w projekcie elewacji jak i we wnętrzach elementy szklanych tub „glass tube units” (fot. 96).
Ściana osłonowa budynku zawiera w sumie 28 000 przezroczystych szklanych tub o średnicy 10 cm i długości 30 cm, które zostały umieszczone pomiędzy dwiema taflami szkła (fot. 97). Zastosowanie w elewacji elementów szklanych tub, a także przezroczystego szkła oraz refleksyjnej stali nierdzewnej, nadaje budynkowi wygląd kojarzący się z nowocze-
sną techniką i luksusem. Wnętrza zostały celowo zaprojektowane w sposób dość skomplikowany. W ten sposób proste formy szklane wywołują zarówno wrażenie jedności jak i zróżnicowania oraz bogactwa. W innym obiekcie „Louis Vuitton Osaka Shinsaibashi” (Rui Vuiton Ōsaka Shinsaibashi; 2011) fasada emituje trójwymiarowe motywy monogramów (fot. 98). Złożona jest z elementów szklanych, w których osadzono również szklane monogramy (fot. 99).
Dzięki temu do wnętrza przedostaje się poprzez niższe partie budynku światło dzienne, które zostaje zmieszane z artystycznie przefiltrowanym doświetleniem z wyższych partii elewacji. Przykładem obiektu, który ma także wydźwięk krajobrazowy, jest „S-Art House” (S-tei; 2010), będący jednym z elementów szerszego projektu „Inujima Art House Project” (Inujima ie purojekuto; 2010). W ramach tego założenia architekt Kazuyo Sejima (Kazuyo Sejima & Associates) zaprojektowała nowe obiekty oraz zrewaloryzowała stare budynki na wyspie Inujima, w prefekturze Okayama [29].
Obiekty istniejące i nowe zostały zamienione na galerie i przestrzenie publiczne. Sejima zastosowała nowoczesne materiały, takie jak szkło, akryl, aluminium i wykreowała nowe formy. Przedstawiona forma ze szkła jest małym, wąskim obiektem wykonanym ze szklanych paneli (fot. 100). Funkcję dekoracyjną pełni płyta z nadrukiem, która znajduje się wewnątrz (fot. 101).
Dekoracja znajdująca się w środku jest od czasu do czasu wymieniana. Szklana forma jest przezroczysta i przepuszcza promienie świetlne, dzięki czemu obserwator widzi nie tylko to, co znajduje się w środku, ale także odbicia nieba i sąsiednich, tradycyjnych budynków. Efekt artystyczny został osiągnięty dzięki podstawowym walorom szkła, jakimi są przezierność i odbijanie światła.
(...)
dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio
prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska
Bibliografia
[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.
[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.
[3] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.
[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.
[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Terminale lotnicze, „Świat Szkła” 12/2013 – Część 1 i 12/2014 – Część 2.
[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.
[7] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 3/2016 – Część 1; 4/2016 – Część 2; 5/2016 – Część 3 i 7-8/2016 – Część 4.
[8] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło we wnętrzach i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 4/2017– Część 1; 6/2017 – Część 2; 10/2017 – Część 3 i 1/2018 – Część 4.
[9] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1; 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3.
[10] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Architektura kreowana szkłem w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson dla Apple Inc. „Świat Szkła” 9/2015.
[11] http://asianartnewspaper.com/the-beauty-of-japanese-glass/(31.01.2018).
[12] https://www.glassart.org/1998BriefHistoryOfJapaneseGlass.html (2.02.2018).
[13] https://www.archdaily.com/800092/tokyu-plaza-nikken-sekkei(07.02.2018).
[14] https://www.swiat-szkla.pl/kontakt/12210-rozwoj-technikiwitrazownictwa-na-przestrzeni-wiekow.html (8.02.2018).
[15] Fekecz-Tomaszewska B.: Narodziny witraża – od starożytności do czasów karolińskich. „Świat Szkła” 9/2016.
[16] Fekecz-Tomaszewska B.: Rozkwit i schyłek sztuki witrażowej – od średniowiecza do XVIII w. „Świat Szkła”: 9/2017 – Część 1, 11/2017 – Część 2.
[17] Kido E.M., Cywiński Z.: Szkło artystyczne w architekturze japońskiej– Część 1. „Świat Szkła” 6/2018.
[18] https://jptca.org/en/publicart031/ (8.02.2018).
[19] http://at-art.jp/tag/stained-glass/ (8.02.2018).
[20] https://jptca.org/en/publicart/ (8.02.2018).
[21] http://www.shikoku-np.co.jp/national/life_topic/20040306000179(8.02.2018).
[22] http://jptca.org/publicart514/ (10.02.2018).
[23] http://crearejp.com/en/category/stained-glass/ (12.02.2018).
[24] https://jptca.org/en/news/2016/5746/ (10.02.2018).
[25] Kido E.M., Cywiński Z.: Szkło artystyczne w architekturze japońskiej– Część 2. „Świat Szkła” 1/2019.
[26] https://www.toshiba-elevator.co.jp/elv/pr/elevatornavi/pdf/navi37.pdf (12.02.2019).
[27] Kido E.M., Cywiński Z.: Szkło artystyczne w architekturze japońskiej– Część 3. „Świat Szkła” 9/2019.
[28]/ http://www.iwataglassart.com/index.html (1.03.2019).
[29] http://benesse-artsite.jp/art/inujima-arthouse.html (1.03.2019).
[30] http://artfrontgallery.com/en/artists/Leandro_Erlich.html (1.03.2019).
[31] https://www.narita-airport.jp/en/fun/art_promenade (6.03.2019)
[32] Kido E.M., Cywiński Z.: Szkło artystyczne w architekturze japońskiej– Część 4. „Świat Szkła” 10/2019.
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacji: Świat Szkła 12/2019