Nawiewnik to urządzenie montowane w oknie lub w ścianie, które umożliwia doprowadzenie powietrza do pomieszczeń z zastosowaną wentylacją grawitacyjną, mechaniczną wywiewną lub hybrydową. Nawet przy szczelnie zamkniętych oknach nawiewniki pozwalają doprowadzać niezbędne dla wentylacji powietrze zewnętrzne. Powinno się to odbywać w sposób ciągły, kontrolowany oraz w ilości zgodnej z obowiązującymi przepisami. Decyzję, które okno pełni funkcję wentylacyjną i musi posiadać nawiewnik, podejmuje projektant, który w zależności od rodzaju wentylacji dobiera właściwą liczbę nawiewników.
Regulacje prawne
Od 1 stycznia 2009 roku obowiązują nowe wymagania dotyczące infiltracji okien (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada, Dz. U. z 2008 r. Nr 201, Poz. 1238). Do końca 2008 roku okna o współczynniku infiltracji 0,5-1,0 m3/(m·h·daPa2/3) mogły być wprowadzone do obrotu bez konieczności stosowania dodatkowych elementów nawiewnych. Nawiewniki były wymagane, jeżeli ten parametr był niższy, niż 0,3 m3/(m·h·daPa2/3), natomiast nie określono wymagań dla przedziału 0,3 a 0,5. Obecnie współczynnik infiltracji dla otwieranych okien i drzwi balkonowych powinien wynosić nie więcej niż 0,3 m3/(m·h·daPa2/3), a dopływ powietrza zewnętrznego na potrzeby wentylacyjne należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczone w oknach, drzwiach balkonowych lub innych częściach przegrody zewnętrznej. A więc okno pełniące funkcję wentylacyjną musi być wyposażone w nawiewnik. Wyjątkiem są pomieszczenia,
w których zastosowano wentylację mechaniczną nawiewną lub nawiewno-wywiewną (np. rekuperacja). W takim przypadku okna pozostają maksymalnie szczelne.
Parametry stosowanych na rynku polskim nawiewników powinny być zgodne z Polską Normą PN-B-03430:1983 Wentylacja w budynkach zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej – Wymagania (ze zmianami Az3:2000), która podaje, że strumień objętości powietrza przepływającego przez całkowicie otwarty nawiewnik (przy różnicy ciśnienia po obu jego stronach 10 Pa) powinien wynosić odpowiednio:
● od 20 do 50 m3/h – dla wentylacji grawitacyjnej;
● od 15 do 30 m3/h – dla wentylacji mechanicznej wywiewnej.
Drugim istotnym wymaganiem jest szczelność nawiewnika, który nawet w pozycji zamkniętej powinien dostarczać minimalną ilość powietrza. Urządzenie, które nie spełnia warunku wydajności maksymalnej oraz charakteryzuje się dużą szczelnością, zgodnie z tą normą nie może być traktowane jako nawiewnik dostarczający powietrze na potrzeby wentylacji.
Dla nawiewników powietrza zewnętrznego nie istnieje Polska Norma zawierająca wymagania techniczno-użytkowe dla wyrobu budowlanego, dlatego zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o wyrobach budowlanych każdy nawiewnik musi mieć Aprobatę Techniczną, która jest dokumentem odniesienia do dokonywania oceny zgodności i wprowadzenia wyrobu na rynek krajowy ze znakiem budowlanym B.
Poza dokumentami krajowymi określającymi infiltrację okna oraz wymagane parametry nawiewników istotna jest norma europejska EN 13141-9 Wentylacja budynków – Badanie właściwości elementów/wyrobów do wentylacji mieszkań – Cześć 9: Nawiewniki powietrza zewnętrznego regulowane w zależności od poziomu wilgotności. Została ona przyjęta przez CEN (Europejski Komitet Normalizacyjny) 11 kwietnia 2008 roku, a przez Polskę w dniu 25 czerwca 2008 roku, jako PN-EN 13141-9:2008. W normie opisano sposób badania nawiewników higrosterowanych, w których istotny wpływ na działanie mają temperatura i wilgotność zewnętrzna. Dla takich urządzeń wymagane jest przeprowadzenie dwóch badań: metodą izotermiczną i nieizotermiczną. Podczas badania metodą izotermiczną przyjmuje się, że temperatura zewnętrzna i wewnętrzna oraz wilgotność względna zewnętrzna pozostają stałe, natomiast zmianie ulega poziom wilgotności względnej wewnętrznej. Druga metoda zakłada, że wilgotność względna zewnętrzna oraz temperatura wewnętrzna są stałe, natomiast zmianie ulega wartość temperatury zewnętrznej i poziomu wilgotności względnej wewnątrz pomieszczenia. Warunki panujące przy badaniu drugą metodą odzwierciedlają rzeczywiste otoczenie, w którym funkcjonuje nawiewnik zamontowany w oknie, a więc jest to niezwykle ważne dla prawidłowej oceny działania produktu.
Rodzaje urządzeń
Podstawowe parametry nawiewników określają przepływ powietrza oraz izolacyjność akustyczną. Dostępne na rynku produkty różnią się poza tym przede wszystkim zasadą działania. Wyróżniamy kilka grup.
Nawiewniki higrosterowane – urządzenia sterowane automatycznie, posiadają czujnik – taśmę poliamidową, który analizuje poziom wilgotności względnej w pomieszczeniu i zmienia otwarcie nawiewnika. Im wyższa wilgotność względna, tym bardziej otwarty nawiewnik i większy napływ powietrza do pomieszczenia. Nawiewniki higrosterowane AERECO reagują na zmiany wilgotności względnej w zakresie od 30 do 70%. Nawiewnik dostarcza minimalną ilość powietrza (5 m3/h) dla wilgotności do 30%, w przedziale 30-70% przepływ ulega stałemu zwiększeniu a powyżej 70% dostarczana jest maksymalna ilość powietrza, 35 m3/h. Nawiewniki higrosterowane nie wymagają obsługi użytkownika, jednak posiadają możliwość ustawienia blokady w pozycji przepływu minimalnego.
Nawiewniki ciśnieniowe – samoregulujące, wielkość przepływu zależy od różnicy ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia. Wraz ze wzrostem różnicy ciśnienia zwiększa się napływ powietrza. Każdy nawiewnik, aby mógł być zaliczony do tej grupy musi posiadać ograniczenie – blokadę w okapie lub nawiewniku, która przy określonej wydajności nie pozwoli na zwiększenie przepływu, np. w przypadku silnego podmuchu wiatru. Nawiewniki ciśnieniowe dodatkowo są wyposażone w ręczną blokadę ograniczającą przepływ do minimum. Najnowszy produkt AERECO z grupy PRESO – nawiewnik EFR – posiada regulację ciśnieniową w okapie oraz umożliwia ręczne ustawienie przysłony nawiewnika w jednej z pięciu pozycji otwarcia.
Nawiewniki sterowane ręcznie – użytkownik ręcznie reguluje stopień otwarcia nawiewnika, a więc zmieniając położenie przepustnicy decyduje o ilości dostarczanego powietrza. Nawiewniki sterowane ręcznie nie chronią jednak przed nadmiernym napływem powietrza oraz nie uwzględniają zmian parametrów powietrza wewnętrznego.
Pierwsze próby regulacji prawnej, związanej z określeniem infiltracji okien i koniecznością stosowania dodatkowych urządzeń nawiewnych pojawiły się w Polsce dopiero kilkanaście lat po wprowadzeniu do sprzedaży szczelnych okien. Obecnie widoczna jest wyraźna tendencja ograniczenia stosowania produktów nie spełniających wymagań szczelności; nie wolno rozszczelniać okien przez wycięcie uszczelki czy zastosowanie mikrorozszelnienia. Potwierdzają to zmiany wprowadzane zarówno w uregulowaniach polskich, jak i europejskich. Warto pamiętać, że dostarczenie powietrza to warunek sprawnej wentylacji, która jest niezbędna do życia w odpowiednich warunkach i zapewnia równocześnie właściwą eksploatację budynków.
Montaż, akustyka nawiewników
Prawidłowe usytuowanie nawiewników to górna część okna (w ościeżnicy, ramie skrzydła, między ramą skrzydła a górną krawędzią szyby zespolonej), w otworze okiennym (między nadprożem a górną krawędzią ościeżnicy, w obudowie rolety zewnętrznej)
lub w przegrodzie zewnętrznej ponad oknem. Najpopularniejszym sposobem montażu jest wykonanie otworu przez skrzydło lub ościeżnicę dla okien drewnianych i aluminiowych
oraz montaż na tzw. przylgach okiennych (od wewnątrz montaż na skrzydle, na zewnątrz na ościeżnicy) dla okien PVC.
Montaż nawiewnika wpływa na izolacyjność akustyczną przegrody. Wykonując w oknie otwór umożliwiamy przepływ powietrza z którym przenoszony jest również hałas zewnętrzny. Należy pamiętać, że montaż nawiewnika o przykładowej izolacyjności akustycznej 33 dB w oknie o tym samym tłumieniu obniża wypadkową izolacyjność dla przegrody. Wynika to przede wszystkim z różnicy parametrów określających tłumienie okna i nawiewnika. Dla okna jest to parametr Rw (wskaźnik izolacyjności akustycznej właściwej okna bez nawiewnika, podawany przez producenta okien), natomiast w przypadku nawiewników jest on określany jako Dn,e,w (elementarna znormalizowana różnica poziomów dla elementów o powierzchni mniejszej od 1 m2 – a takie są właśnie nawiewniki, podawany przez producentów nawiewników). Na wypadkową wartość izolacyjności akustycznej okna z zamontowanym nawiewnikiem określaną parametrem Rw,wyp mają wpływ: Rw okna, Dn,e,w nawiewnika, powierzchnia okna oraz liczba nawiewników na oknie.
AERECO
więcej informacji: Świat Szkła 5/2009
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
