Przegrody metalowo-szklane w obecnych rozwiązaniach rynkowych zawierają ściany osłonowe (przegrody poziome) i przekrycia dachowe. Ze względu na specyfikę zewnętrznych obciążeń działających na przegrody poziome oraz pionowe, wszyscy producenci systemów metalowo-szklanych posiadają w swych materiałach produkty dedykowane dla ścian osłonowych i przegród dachowych.

Wprowadzona w 2005 r. zharmonizowana norma PN-EN 13830:2005 [1] również wyodrębnia metalowo-szklaną ścianę osłonową jako przegrodę odchyloną od pionu o nie więcej niż 15°. Pomimo wyraźnych wytycznych dotyczących możliwych zastosowań rozwiązań systemowych przeszkleń na ściany, wykonawcy obiektów posługują się nimi także dla realizacji przekryć dachowych, czyli przegród odchylonych od pionu o więcej niż 15°.

 

 

Często również przyjmuje się te same kryteria odbiorowe elementów przeszkleń dachowych i ściennych tego samego systemu w odniesieniu do normy [1], której zakres dotyczy jedynie przegród pionowych. Elementy ścian osłonowych odchylone o więcej niż 15º podlegają innym obciążeniom zewnętrznym niż ściany osłonowe, pionowe. Pomimo dochowania wysokich parametrów użytkowych rozwiązania systemowego ściany osłonowej na szczelność z uwagi na infiltrację wody opadowej [4] i infiltrację powietrza [5], należy pamiętać o wymogu ich stosowania w pionie (do 15º wychylenia).

 

 21-fot1

Rys. 1. Detal poprawnego rozwiązania elementów listew dla przepuszczenia spływającej wody opadowej (materiały techniczne systemu Jansen VISS TVS).

 

Związane jest to przede wszystkim z zasadami pracy elementów ustroju konstrukcyjnego przeszklenia. Przegroda metalowo-szklana dla dotrzymania parametrów szczelności musi mieć zapewnione właściwe warunki pracy. Szczególnie ważne jest zapewnienie właściwego odprowadzenia skroplin z jej przestrzeni wewnętrznej, odpowiednie doleganie uszczelek do szyb i prawidłowy przepływ powietrza wewnątrz struktury przeszklenia (profili) w celu jej wentylowania. Zapominanie o specyfice pracy skomplikowanego ustroju, jakim jest przegroda metalowo-szklana i skupianie się jedynie na efekcie wizualnym przeszklenia prowadzi do usterek i niewłaściwego funkcjonowania przegrody.


Częste są zatem przecieki takich przeszkleń, występowanie przemarznięć, wykropleń na powierzchni wewnętrznej elementów przegrody, zaleganie wody opadowej w przestrzeni słupów i rygli, mostki termiczne. Koszty napraw związane z niewłaściwym lub niedbałym zastosowaniem systemowych przegród w obiektach często przekraczają koszt realizacji takiego przeszklenia na nowo. Konieczne są w takich wypadach wymiany fragmentów elewacji, wymiana uszczelek lub elementów słupów i rygli.

 

 21-fot2

Rys. 2. Brak wykonanego wyprowadzenia wody przez wykonawcę przeszklenia (powinno być wykonane zgodnie z rys. 1), czego efektem jest zastoisko wody z osadzonymi zanieczyszczeniami widocznymi na szybie przeszklenia.

 

21-fot3

Rys. 3. Kolejny przykład braku wykonanego wyprowadzenia wody (powinno być wykonane zgodnie z rys. 1), czego efektem jest zastoisko wody z osadzonymi zanieczyszczeniami.

 

21-fot4

Rys. 4. Widoczna ilość zastoisk wody, złe wykonanie odwodnień uniemożliwia jej spływ. Zastoiska brudzą przeszklenia, penetrują uszczelnienia i przyspieszają zużycie elementów fasady.

 

 21-fot5

Rys. 5. Brak obrobienia płyt warstwowych. Końce zasmarowane masą elastyczną, z licznymi ubytkami, rozszczelnieniami powodującymi dostawanie się wody do wnętrza.

 

 21-fot6

Rys. 6. Rysunek zaczerpnięty z materiałów firmy Jansen, przedstawia usytuowanie wyprowadzenia listwy podłużnej względem pasa rynnowego.

 

 21-fot7

Rys. 7. Widok zakończenia listwy dociskowej. Widok zastoiska wody opadowej. Wody tak dużo wpłynęło do środka przekroju rygla, że wypełniła go w całości.

 

 21-fot8

Rys. 8. Inne z rozwiązań proponowane do zakończenia listwy podłużnej. Poprawne rozwiązanie przedstawiane na podstawie materiałów firmy Jansen.


Jeden z przykładów złego zastosowania rozwiązań systemowych przegrody metalowo-szklanej przedstawiono w niniejszym artykule. Materiał zebrano z prac własnych w ramach robót eksperckich na obiekcie użytku publicznego, wykonanym w Warszawie w latach 2006-2008.


Opracowanie dotyczyło jakości wykonania przekrycia dachowego nad pawilonem handlowo-usługowym z funkcją komunikacyjną. Podstawą wykonania oceny technicznej były obserwowane przecieki do wnętrza budynku, zalewanie wodą opadową pomieszczeń oraz wykroplenia po stronie wewnętrznej pary wodnej.


Pierwszym i najważniejszym problemem dla właściwego  rozwiązania przekrycia dachu jest jak najszybsze odprowadzenie wód opadowych z płaszczyzny poszycia bezpośrednio po zaniku opadów. Jako poszycie w tym wypadku zastosowano ustrój w odmianie słupowo-ryglowej z listwami dociskowymi – szklenie w tradycyjnej odmianie. Producent zastosowanego systemu przeszklenia w odmianie dachowej, w rozwiązaniach systemowych zastosował listwy poprzeczne, jako przycięte przed podłużnymi tak, by umożliwić wypłynięcie wody zalegającej nad poprzeczkami (rys. 1).

 

Jest to poprawne ze względu na zbierającą się wodę opadową w polach przegrody dachowej w odmianie szklenia tradycyjnego. Jakość wykonania tych odwodnień przez firmę realizującą poszycie była jednak niewłaściwa (rys. 2 i 3). Woda na powierzchni przegrody dachowej nie może zalegać w sposób ciągły. Należy ją odprowadzić bezpośrednio po ustąpieniu opadów atmosferycznych. Na rys. 2 i 3, widzimy natomiast zastoisko, w którym gromadzą się nieczystości i które w okresie zimowym będzie marzło, dodatkowo niszcząc elementy uszczelek, listew itd.

 

Zastoisko na rys. 2 i 3 pokazano czerwoną strzałką, o jego występowaniu świadczy ilość zebranych zanieczyszczeń na przeziernym elemencie poszycia dachowego. O skali tego zjawiska świadczy zdjęcie nr 4. Elementy przezierne, decydujące o atrakcyjności i oświetleniach pomieszczeń są zabrudzone przez zalegającą wodę opadową, która po odparowaniu pozostawia brudne osady.

 

Kolejnym mankamentem poszycia była, jakość wykonania połączenia pomiędzy częścią przezierną i nieprzezierną dachu. Na rys. 4 widać dochodzącą płaszczyznę dachu z płyty warstwowej do dachu wykonanego w technologii metalowo-szklanej.


Producenci płyt warstwowych bardzo szczegółowo podają zasady wykończeń takich płyt z odpowiednim sprowadzeniem wody do koryt rynnowych. W tym wypadku widniejące w projekcie koryta zostały wypełnione masami elastycznymi a końce płyt zasmarowane masami (rys. 4), które nie stykają się z blachą i posiadają wiele rozszczelnień (rys. 5). Woda dostająca się do wnętrza takich płyt warstwowych powoduje odspojenia wewnętrznej pianki (wypełnienia, rdzenia) względem blachy. Płyta nadaje się wtedy jedynie do wymiany. Rozpojone blachy odkształcają się ze względu na ruchy termiczne, przyrost rozszczelnień następuje lawinowo i element należy bezwzględnie z dachu usunąć.


Wszyscy producenci i dostawcy posiadają w swych materiałach detale zabezpieczeń końców płyt warstwowych i ich właściwego obrobienia przy pasie rynnowym – nie zostały one w tym wypadku zastosowane.


Kolejnym bardzo niewłaściwym elementem wykonania poszycia było nie zabezpieczenie wyprowadzeń (końców) listew podłużnych słupowo - ryglowej konstrukcji metalowo – szklanej. Dla układów słupowo – ryglowych ściennych, końce tych listew (podłużnych) pozostawia się niezabudowane, by w pionie elewacji wyprowadzić skropliny powstające na wskutek lokalnych mostków termicznych w zewnętrznych komorach (nad profilami głównymi). W tym wypadku należało je tak wyprowadzić by zewnętrzna woda nie mogła do przestrzeni fasady wpłynąć.


Zgodnie z rozwiązaniami systemowymi proponowanymi przez producenta stosuje się odpowiednie obróbki blacharskie w pasach przyrynnowych uniemożliwiające wpłynięcie wody do wnętrza.


Na rys. 6 i 8 pokazano dwa przykłady właściwego rozwiązania (systemowego) poszycia z listwą podłużną. Na rys. 7 pokazano jak wykonawca zrealizował ten detal na budowie.

 
Wyprowadzenie końca listwy podłużnej zaznaczono w tym przypadku czerwoną strzałką. Widać wyraźnie, że koniec listwy wyprowadzony jest ponad płaszczyznę poszycia, co pozwala na swobodne okapywanie skroplin i jednocześnie uniemożliwia wpłynięcie wody opadowej z rynny do przekroju metalowego ustroju fasady. Nawet w wypadku zatkania się odpływów rynnowych krawędź listwy podłużnej znajduje się powyżej pasa rynnowego i na zasadzie przelewowej woda nie sięgnie przekroju listwy. W tych miejscach woda jest bardzo niebezpieczna.


Jeżeli bowiem dostanie się do przekroju takiej listwy podłużnej to gromadzi się na komorach przekrojów głównych słupowych i ryglowych. W takim wypadku woda zimą marznie na tych komorach, zwiększa wpływ mostków termicznych, może doprowadzić do pęknięć ścianek przekrojów rygli, ich deformacji i rozszczelnień uszczelek wewnętrznych. Błędne wykonanie wyprowadzenia wody z powierzchni dachu pokazuje rys. 7.


W najbardziej powszechnych rozwiązaniach systemowych tego typu, na profilach (pod taflą szkła) jest to druga i ostatnia linia uszczelek zabezpieczających przed zaciekami. W wypadku ich uszkodzenia lub uszkodzenia przekroju rygla następuje przeciek, którego niwelowanie wiąże się z wymianą elementu nośnego przeszklenia, a więc i demontażem tafli szklanej, listew dociskowych i uszczelek.

 


Na rys. 7. pokazano sposób wykonania na budowie listwy dociskowej, podłużnej, do której swobodnie wpływa woda z zastoiska dachowego. Listwa ta powinna być zabezpieczona przed dostępem wody, jak na rys. 6 i 8, a więc powinna znajdować się nad rynną. Element ten należy tak wykonać by nawet w wypadku awarii odpływu, wody opadowe miały uniemożliwiony dostęp do ich przekroju.


W rozwiązaniu systemowym (rys. 8) koniec listwy podłużnej jest również powyżej maksymalnej (możliwej nawet w wypadku przelewu) wysokości wody opadowej.


Gdy odpływy rynny się zatkają, przelew nastąpi przez rynnę natomiast nie wpłynie do wnętrza poszycia.


Wszystkie przykłady i szczegóły z katalogów systemowych producentów systemów metalowo--szklanych dla poszyć dachowych, przedstawiają przestrzeń dystansową wypełnioną obróbką blacharską i ociepleniem (rys. 6 i 8), które zabezpieczają przekroje i łączenia przed penetracją wody, jak również zabezpieczają te newralgiczne miejsca przed przemarzaniem.

 

Jest to ważne z uwagi na mostki termiczne w obrębie występowania rygli przy korytach rynnowych. Przy wykonywaniu tego poszycia takich blach dystansowych o kształtach wydanych w dokumentacji budowy nie stwierdzono. Przy korytach obróbki blacharskie są znacznie mniejsze niż być powinny, a od spodu nie jest wyczuwalne należyte ocieplenie wełną mineralną lub piankami, zgodnie z dokumentacją techniczną obiektu i systemowymi rozwiązaniami detali dachowych tego typu.


W niektórych przypadkach wykonujący poszycie starał się zabezpieczyć końce listew podłużnych poprzez ich zaślepienie elastyczną masą silikonową lub polimerową (rys. 9). Z punktu widzenia poprawności wykonania tych prac zaślepianie całkowite jest w takich przypadkach również niewłaściwe. Listwa podłużna ma na celu zbieranie skroplin z przestrzeni wentylowanej nad ryglami głównymi, zbieranie wody przedostającej się sporadycznie spod listew zewnętrznych i wyprowadzanie jej kanałami na zewnątrz.

 

Rolą listwy jest również wentylowanie tej przestrzeni i jej osuszanie. W przypadku jej zaślepienia od dołu woda, która dostanie się do środka przestrzeni nad ryglem nie ma możliwości ujścia, zbierając się w okresach przemarzań będzie niszczyć przekroje i uszczelki oraz przeciekać na węzłach i uszczelkach wewnętrznych.


Brak wentylowania będzie jeszcze dodatkowo potęgował powstawanie wilgoci w obrębie konstrukcji ryglowej. Wszystkie zakończenia listew podłużnych powinny być zabezpieczone przed dostępem wód opadowych i powinny jednocześnie mieć umożliwiony dostęp powietrza oraz wyprowadzenia skroplin. Każde inne rozwiązanie niezapewniające tych  właściwości jest błędne.

 

 

 21-fot9

Rys. 9. Próba niwelacji przecieków poprzez całkowite uszczelnienie masami elastycznymi końcówek listew podłużnych – rozwiązanie również błędne.

 

21-fot10

Rys. 10. Odstające gumowe uszczelki. Podkładki z masy elastycznej na folii aluminiowej nie są w stanie poprawić parametrów szczelności tego przekroju.

 

21-fot11

Rys. 11. Jakość uszczelnień i wykończeń obróbek blacharskich systemu poszycia.

 

 

Kolejnym mankamentem podłużnych listew był dość powszechny brak przylegania uszczelek zewnętrznych, przez które z łatwością dostawała się woda do wnętrza przegrody. Wykonawca próbował uzyskać większą szczelność poprzez taśmy uszczelniające.


Listwa dociskowa powinna być tak mocowana by samodzielnie, równomiernie utrzymywała miękkie gumowe uszczelki na przeszkleniu. W wielu przypadkach widać było jednak rozwarstwienia. Wiąże się to z nierównomiernym rozmieszczeniem łączników śrubowych utrzymujących listwy i niejednakowym ich dokręceniem.


Przykład nie przylegania gumowych uszczelek pokazano na rys. 10. Właściwie dociśnięta uszczelka gumowa przez listwę nie wykazuje pofalowania i pofałdowania, równomiernie dolega do szkła, nie ma zgnieceń i odkształceń oraz nie odstaje od powierzchni szyby. Jest ona jedynym gwarantem zachowania parametrów wodoszczelności i parametrów infiltracji powietrza dla realizowanej fasady.


Same uszczelki w tej realizacji były w wielu przypadkach bardzo niedbale układane. Wykazują oznaki zgnieceń, sfałdowań, przy ich docinaniu. Zgodnie z zaleceniami producenta systemu wszystkie łączenia powinny zostać uszczelnione specjalnymi masami silikonowymi. Takich mas w wielu przypadkach nie stosowano, a przez brakujące odcinki uszczelek swobodnie przepływa woda zalewając przestrzeń poszycia i pomieszczenia budynku. Jakość stosowania mas pokazano na rys. 11.


Zgodnie z zapisami Polskiej Normy PN-EN 13830 Ściany osłonowe Norma wyrobu [1], ściana osłonowa (w tym wypadku w odmianie sloping) jest wyrobem końcowym dopiero po zamontowaniu na placu budowy, łącznie z obróbkami blacharskimi, zamknięciami i zwieńczeniami.


Obecnie rynek ekip montujących rozwiązania systemowe poprawia się. Producenci systemów uzyskując wymagane Aprobaty Techniczne i Certyfikaty Zgodności Wyrobu sami selekcjonują wykonawców  systemów tak, by później nie było kłopotów z jakością montażu ich przegród.


Przykładem jest tu choćby REYNAERS. Obecnie firmy takie posiadają własne systemy szkoleń ekip montażowych, centra szkoleniowe i badawcze, systemy kontroli sposobu montażu elementów fasadowych oraz system nadzoru nad realizowanymi budowami. Deklarowana normowo jakość wykonania ściany metalowo-szklanej zależy od sposobu jej montażu a dotrzymanie parametrów fasady przez wykonawcę jest głównym celem deklarowanym inwestorowi w trakcie realizacji inwestycji.

 

Przedstawione w artykule zagadnienia wynikają z błędów i niedbalstwa wykonawcy poszycia. Obecnie tak drastycznie niedbałych wykonań przeszkleń zdarza się coraz mniej,  co świadczy o poprawie jakości nadzoru i odbiorów, jakości robót oraz o coraz lepszym wyszkoleniu ekip montujących tego typu przegrody.

 

dr inż. Maciej Cwyl
Politechnika Warszawska

 

Bibliografia
[1] PN-EN 13830:2005 Ściany osłonowe. Norma wyrobu. PKN, Warszawa 2005.
[2] PN-EN 12179:2004 Ściany osłonowe. Odporność na obciążenie wiatrem. Metoda badania. PKN, Warszawa 2004.
[3] PN-EN 1991-1-1:2004 Oddziaływania na konstrukcje. Oddziaływania ogólne. Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia użytkowe w budynkach. PKN, Warszawa 2004.
[4] PN-EN 12155:2004 Ściany osłonowe. Wodoszczelność. Badania laboratoryjne pod ciśnieniem statycznym. PKN, Warszawa 2004.
[5] PN-EN 12153:2004 Ściany osłonowe. Przepuszczalność powietrza. Metoda badania. PKN, Warszawa 2004.
[6] Cwyl M., Rozwój konstrukcji powłokowych fasad metalowo-szklanych. „Świat Szkła” 1/2012.

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

więcej informacj: Świat Szkła 9/2012

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.