Temat ten jest kontynuacją mojego wystąpienia na Konferencji Technicznej, zorganizowanej przez Redakcję „Świat Szkła” w grudniu 2014 r. pt. Konstrukcje przeszklone – praktyczne wnioski z badań i ekspertyz. Rozwinięcie tamtego referatu obejmuje szereg ważnych tez, definicji i wybranych przepisów prawnych, które są udokumentowane przykładami braków oraz błędów projektowych w zakresie oszkleń budowlanych.
Zasady ogólne
- Niemal wszystkie oszklenia w budownictwie mają wpływ na zapewnienie spełniania wymagań podstawowych, znowelizowanych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r., które obowiązuje w polskim prawie budowlanym od 1 lipca 2013 r.
- Przy wykonywaniu robót budowlanych należy stosować wyroby budowlane, wytworzone w celu zastosowania w obiekcie budowlanym w sposób trwały, o właściwościach użytkowych, umożliwiających prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym (budynkom) spełnienie wymagań podstawowych.
- Uczestnikami procesu budowlanego jest Inwestor, Inspektor nadzoru inwestorskiego, Projektant, Kierownik budowy lub Kierownik robót. Szczególną pozycję zajmuje Projektant jako osoba fizyczna, ponieważ w przypadku oszkleń budowlanych powinien wykazać się uprawnieniami do projektowania bez ograniczeń.
- W zakresie obowiązków zawodowych Projektanta jest opracowanie Specyfikacji technicznej wyrobu budowlanego, jakim jest przykładowo każdy typ szyby zespolonej izolacyjnej.
- Producent określonego typu szyby, systemowej ściany osłonowej, okna lub fasady przeszklonej, itd. chociaż formalnie nie jest uczestnikiem procesu budowlanego, to faktycznie jest Stroną i praktycznie jest przywoływany w każdym sporze o jakość i zgodność oszklenia, a ustawowo jest zobligowany do stosownego deklarowania zgodności wyrobu ze specyfikacjami technicznymi według wszystkich zaprojektowanych funkcji, dla przewidywanego i/lub znanego zastosowania wyrobu szklanego w obiekcie budowlanym (budynku).
- Nie jest projektowaniem oszklenia działanie (Producenta i/lub Wykonawcy), jeżeli na podstawie danych z projektu budowlanego określa skrócony zapis np. typu szyby zespolonej, wyjaśnia układ zespolenia i użyte symbole elementów składowych oraz – w szczególności – uzyskuje akceptację Zleceniodawcy i/lub uprawnionego Projektanta.
- Wobec wielu nieporozumień dotyczących zasad prawnych uważam za konieczne zacytować obowiązującą definicję Producenta (Rozporządzenie 305/2011), a mianowicie: „producent” oznacza osobę fizyczną lub prawną, która produkuje wyrób budowlany lub która zleca zaprojektowanie lub wyprodukowanie wyrobu budowlanego i wprowadza ten wyrób do obrotu pod własną nazwą lub znakiem firmowym. Ta definicja jednoznacznie wskazuje, że Producent zwykle wytwarza, wyrób szklany według danych z projektu, otrzymanych od Inwestora lub Zamawiającego, także może zlecać wyprodukowanie takiego wyrobu, lecz, co najwyżej, może zlecić zaprojektowanie wyrobu budowlanego.
- Kto wykonuje samodzielną funkcję techniczną w budownictwie nie posiadając odpowiednich uprawnień lub prawa wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
- Wyrób budowlany oznacza (Rozporządzenie 305/2011) każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych. W tej nowej definicji podkreślony został bezpośredni związek właściwości użytkowych wyrobu z wymaganiami podstawowymi dla obiektu budowlanego (budynki i budowle).
- Przy wprowadzaniu do obrotu wyrobów budowlanych oraz ich stosowania w procesie budowlanym, nadzór publiczny sprawują Organy Nadzoru Budowlanego przy współdziałaniu z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego prowadzi Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych, a Inspektorat Wojewódzki Nadzoru Budowlanego wykonuje planowe oraz doraźne kontrole wyrobów budowlanych, które zostały wprowadzone do obrotu.
- Nowelizacja przepisów ustawy o wyrobach budowlanych, które weszły w życie w sierpniu 2013 r. powoduje wyraźne rozgraniczenie wyrobów budowlanych objętych oraz nieobjętych normą zharmonizowaną. Wyroby objęte normą zharmonizowaną, tj. szyby zespolone izolacyjne, szyby bezpieczne termicznie hartowane, szyby warstwowe i bezpieczne szyby warstwowe, podlegają wyłącznie oznakowaniu CЄ, a wyroby nieobjęte zharmonizowaną normą, dla których zakończył się tzw. okres koegzystencji (art. 15 ust. 5 Rozporządzenia UE 305/2011), mogą być oznaczane nadal znakiem budowlanym.
- Do kontroli wyrobów budowlanych mogą być także włączone organy administracji publicznej, a właściwe organy lub osoby upoważnione otrzymają prawo wstępu do obiektów i pomieszczeń, w których znajdują się wyroby budowlane i dokumenty objęte kontrolą. W przypadku uzasadnionych wątpliwości co do zgodności wyrobu z wymaganiami, kontrolujący może dodatkowo żądać od Producenta lub Importera (w rozumieniu importu spoza UE), przedstawienia w wyznaczonym terminie, sprawozdania z badań wyrobu, informacji o zakładowej kontroli produkcji, a także zasięgać opinii biegłych.
- Pobrane nieodpłatnie próbki wyrobów mogą być przedmiotem badań w celu sprawdzenia właściwości deklarowanych przez producenta, dla których koszty badań i transportu ponosi kontrolowany w przypadku, gdy badane wyroby nie spełniają wymagań. Nowelizacje ustawy o wyrobach budowlanych z 2011 r. oraz z 2013 r. wprowadzają szereg nowych restrykcji w razie stwierdzenia zagrożeń i niedotrzymania wymagań, w trybie postanowień i decyzji o wycofaniu z obrotu partii wyrobów niezgodnych, aż włącznie do ich fizycznego zniszczenia lub przymusowego odkupienia na żądanie osoby nimi władającej.
- W każdej części normy harmonizującej (PN EN 1279-5+A2:2011P, PN EN 12150-2:2006P, PN EN 14449:2008P) znajdują się punkty 6.3 Właściwości wyrobu i 6.4 Dokument identyfikujący właściwości, jako elementy Opisu typu wyrobu, które powinny być opracowywane na podstawie danych Zamawiającego, a w szczególności Specyfikacji technicznej (dla określonego typu szyby zespolonej izolacyjnej) opracowanej i/lub zatwierdzonej przez Projektanta obiektu budowlanego.
- Opis typu wyrobu opracowany przez Producenta jest następnie wymaganiem w toku Zakładowej Kontroli Produkcji dla wielu właściwości użytkowych, podlegających sprawdzaniu dla konkretnego zastosowania w obiekcie; zwłaszcza parametrów geometrycznych uszczelnień lub warstw, tolerancji wymiarowych itd., jako dopuszczalnych bez badań w razie zmian surowców i materiałów podstawowych.
- Ustawa o normalizacji jako jedno ze źródeł prawnych dla procesu budowlanego umożliwia stosowanie uznanych reguł technicznych i ułatwienie w porozumiewaniu się poprzez określanie metodyk badawczych, terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania. Podstawową zasadą jest dobrowolność w stosowaniu norm, chociaż w przepisach prawa budowlanego znajdują się zapisy o obowiązkowej zgodności z Polską Normą. Należy przez to rozumieć, że norma (PN-EN, PN-ISO, PN-EN ISO) jako specyfikacja techniczna, jest dokumentem odniesienia, ale nie stanowi bezpośrednio dla Odbiorcy i Dostawcy obligatoryjnego dokumentu (aktu) prawnego.
(...)
Wojciech Korzynow
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacji: Świat Szkła 12/2015