Wszystkie budynki, szczególnie mieszkalne i zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej, a także znajdujące się w nich pomieszczenia wyposażone są w drzwi umożliwiające dostęp i komunikację.

Przemieszczanie się osób w tych budynkach jest zazwyczaj bardzo duże, więc zastosowanie właściwych drzwi należy do bardzo istotnego problemu.

Drzwi powinny spełniać szereg wymagań jak zapewnienie właściwej przepustowości oraz bezpieczeństwa przechodzących osób czy ochronę przed nadmiernym dopływem chłodnego (zimą) lub gorącego (latem) powietrza.

Zagadnienia formalne
Przy doborze drzwi niezbędne jest ustalenie specyfiki najczęściej przemieszczających się osób, ze szczególnym uwzględnieniem osób starszych, niepełnosprawnych i dzieci oraz właściwych wymagań eksploatacyjnych i konstrukcyjnych.

Trudno obecnie wyobrazić sobie drzwi w takich budynkach, jak biurowce, centra handlowe i finansowe, banki, dworce, hotele lub terminale, bez automatycznego napędu. Zastosowanie napędu wymaga jednak przeprowadzenia oceny potencjalnego niebezpieczeństwa, w celu upewnienia się, że zaprojektowanie i wyposażone w stosowne urządzenia drzwi nie stanowią żadnego niedopuszczalnego zagrożenia dla użytkownika lub jakichkolwiek osób oraz nie będą powodowały niepotrzebnego uszkodzenia przemieszczanych przedmiotów.

Najczęściej w wymienionych budynkach instaluje się drzwi przeszklone lub całoszklane, które wzbogacają i uatrakcyjniają elewację i wystrój wnętrz, zapewniają wygodę i komfort użytkowania oraz oddzielają stronę zewnętrzną obiektu od jego wnętrza a wewnątrz dzielą pomieszczenia, nie blokując dostępu światła.

Zagrożenia związane z bezpieczeństwem użytkowania w mniejszym stopniu odnoszą się do okien i dotyczą głównie okien z napędem lub zintegrowanych z żaluzjami zwijanymi (roletami) oraz urządzeń zabezpieczających, jak zapadki utrzymujące i odwracające skrzydło czy zaczepy mocujące do mycia.

Drzwi i okna są wyrobami budowlanym, które powinny spełniać wymagania wynikające z Dyrektywy 89/106/EEC z dnia 21.12.1988 r. w sprawie zbliżenia ustaw, rozporządzeń i przepisów administracyjnych państw członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych, która została wprowadzona do polskiego systemu prawnego ustawą z dnia 16.04.2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881).

Gdy drzwi wyposażone są w napęd mechaniczny (silniki, przekładnie itp.) oraz urządzenia sterujące, to powinny spełniać także wymagania wynikające z następujących Dyrektyw:

􀁺 98/37/EEC o zbliżeniu praw państw członkowskich odnoszących się do maszyn, zmienionej Dyrektywami 98/79/EEC oraz 2006/42/WE, wprowadzonej do polskiego systemu prawnego rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10.04.2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 91, poz. 858);

􀁺 73/23/EEC o harmonizacji praw państw członkowskich dotyczących sprzętu elektrycznego przeznaczonego do stosowania w określonych granicach napięcia, wprowadzonej do polskiego systemu prawnego rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12.03.2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U. Nr 49, poz. 414);

􀁺 89/336/EEC o zbliżeniu praw państw członkowskich dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej, zmienionej Dyrektywą 2004/108/WE, wprowadzonej do polskiego systemu prawnego rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2.04.2003 r. w sprawie dokonywania oceny zgodności aparatury z zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi kompatybilności elektromagnetycznej oraz sposobu jej oznakowania (Dz. U. Nr 90, poz. 848).

Drzwi z napędem, a także same napędy powinny więc uwzględniać wymagania wszystkich czterech wymienionych Dyrektyw. Często na napędach lub na wchodzących w ich skład silnikach elektrycznych znajdują się oznakowania CE odnoszące się do Dyrektyw 98/37/EEC, 73/23/EEC i 89/336/EEC i na tej podstawie dostawca twierdzi, że wyrób jest dopuszczony do obrotu i stosowania w budownictwie.

Nie jest to jednak twierdzenie uzasadnione, gdyż nie dokonano oceny zgodności z Dyrektywą 89/106/EEC (na wyroby budowlane).

Szczegółowe wymagania wynikające z powyższych Dyrektyw określone są w poszczególnych normach podanych w dalszej części niniejszej publikacji.

Oprócz powyżej wymienionych Dyrektyw i wynikających z nich norm, należy uwzględniać w konstrukcji, wytwarzaniu i stosowaniu drzwi z automatycznym napędem, również wymagania obligatoryjne, wynikające z przepisów techniczno-prawnych, w tym głównie z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 + zmiany).

Najważniejsze, z tych wymagań, odnoszących się bezpośrednio do drzwi to:
􀁺 wg §62 ust. 2
W wejściach do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeniach użytkowych mogą być zastosowane drzwi obrotowe lub wahadłowe, pod warunkiem usytuowania przy nich drzwi rozwieranych lub rozsuwanych, przystosowanych do ruchu osób niepełnoprawnych oraz spełnienia wymagań §240;
􀁺 wg §236 ust. 5
W wejściu ewakuacyjnym z budynku dopuszcza się stosowanie drzwi rozsuwanych (przesuwnych) spełniających wymagania określone w §240 ust. 4;
􀁺 wg §240 ust. 3
Zabrania się stosowania do celów ewakuacyjnych drzwi obrotowych i podnoszonych;
􀁺 wg §240 ust. 4
Drzwi rozsuwane (przesuwane) mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacyjnych, a ich konstrukcja zapewnia:
1. otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,
2. samoczynne ich rozsunięcie i pozostawienie w pozycji otwartej w wyniku zasygnalizowania pożaru przez system wykrywania dymu chroniący strefę pożarową, do ewakuacji której te drzwi są przeznaczone, a także w przypadku awarii drzwi.

Brak jest jednak dokumentu, który w sposób kompleksowy ujmowałby szczegółowe wymagania i badania drzwi z napędem automatycznym, zarówno w zakresie konstrukcji, eksploatacji jak i bezpieczeństwa.

Próbą określenia takiego dokumentu był opracowany w 1998 r. przez Komitet Techniczny CEN TC 33 projekt normy europejskiej. Składał się on z dwóch części:

􀁺 prEN 12650-1 Okucia budowlane. Drzwi z napędem dla ruchu pieszego. Część 1: Wymagania dla wyrobu i metody badań, zawierający definicje, wymagania i metody badań napędów i drzwi, wymagania w zakresie znakowania oraz informacje dotyczące instalowania i użytkowania,

􀁺 prEN 12650-2 Okucia budowlane. Drzwi z napędem dla ruchu pieszego. Część 2: Bezpieczeństwo drzwi z napędem dla ruchu pieszego, obejmujący wymagania dotyczące bezpieczeństwa podczas użytkowania, eksploatacji i konserwacji drzwi.

Powyższe projekty powołane były w normie PN-EN 14351-1:2006 Okna i drzwi. norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.

W p. 4.24.2 tej normy znajdował się zapis, że drzwi zewnętrzne uruchamiane za pomocą napędu powinny spełniać wymagania prEN 12650-1 i prEN 12650-2.

Jednak w nowym wydaniu normy PN-EN 14351-1:2006+A1:2010, we wprowadzeniu znajduje się stwierdzenie, że z powodu braku aktualnych norm wspierających dla drzwi zewnętrznych napędzanych mechanicznie, produkty tego typu zostały wyłączone z zakresu normy. W ślad za tym wykreślono powyżej wymienione projekty norm z powołań normatywnych oraz p. 4.24.2 dotyczący drzwi zewnętrznych uruchamianych za pomocą napędu.

Tak więc w chwili obecnej (listopad 2010 r.), pomimo że istnieje norma wyrobu mająca zastosowanie także do drzwi uruchamianych za pomocą napędu (zapis w zakresie normy), to nie zawiera w odniesieniu do tego urządzenia żadnych wymagań jak i nie odwołuje się do innych dokumentów z nim związanych.

Dodać jednak należy, że wspomniany Komitet Techniczny CEN, po zaniechaniu (po 10 latach) prac nad projektami norm EN 12650-1 i 2, opracował nowy projekt normy europejskiej prEN 16005 Drzwi z napędem. Bezpieczeństwo użytkowania drzwi z napędem. Wymagania i metody badań, będący obecnie na etapie ankietyzacji. Norma ta zawiera wymagania projektowe oraz metody badań dotyczące drzwi zewnętrznych i wewnętrznych z napędem, uruchamianych elektromechanicznie, elektrohydraulicznie lub pneumatycznie. Uwzględnia także bezpieczeństwo użytkowania drzwi z napędem przeznaczonych do normalnego dostępu, jak również stosowanych na drogach ewakuacyjnych i jako drzwi przeciwpożarowe lub dymoszczelne.

Projekt ten w większości obejmuje wymagania i metody badań zawarte w poprzednich projektach norm.

W tej sytuacji, jedynymi dokumentami technicznoprawnymi w Polsce, określającymi wymagania i badania dotyczące drzwi z automatycznym napędem są Aprobaty Techniczne, udzielane przez Instytut Techniki Budowlanej. Dokumenty te opracowywane są w ITB w oparciu o Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych ITB ZUAT-15/III.15/2005 Drzwi przesuwne, składane i wahadłowe oraz Ustalenia Aprobacyjne GW III.16/2005 dotyczące wymaganych właściwości techniczno-użytkowych drzwi obrotowych przy udzielaniu Aprobat Technicznych.

Przedstawione w niniejszej publikacji wymagania i metody badań drzwi z automatycznym napędem wynikają w głównej mierze z powyżej wymienionych dokumentów ITB.

Typy i rodzaje drzwi

Biorąc pod uwagę miejsce zastosowania rozróżnia się dwa typy drzwi:
􀁺 zewnętrzne – oddzielające stronę zewnętrzną budynku od jego wnętrza,
􀁺 wewnętrzne – stosowane między wewnętrznymi przestrzeniami budynku, które dalej dzielą się na wejściowe do mieszkań z klatek schodowych i z korytarzy oraz wewnątrzlokalowe.

Ze względu na sposób ruchu skrzydeł, najczęściej występują następujące rodzaje drzwi:
􀁺 drzwi przesuwne, w których otwieranie następuje w wyniku przesuwania skrzydeł w płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny ściany, przy czym występują drzwi jedno- albo dwuskrzydłowe o liniowym torze przesuwu (schemat na rys. 1) lub jedno- i wieloskrzydłowe drzwi teleskopowe o równoległych torach przesuwu (schemat na rys. 2);
􀁺 drzwi rozwierane, otwierane poprzez obrót skrzydła względem osi pionowej przechodzącej przez jego boczna krawędź, przy czym mogą występować również dwa skrzydła (schemat na rys. 3);
􀁺 drzwi wahadłowe, będące odmianą drzwi rozwieranych, w których każde skrzydło otwiera się na obie strony ściany przez obrót względem osi pionowej, przechodzącej przez boczna krawędź skrzydła lub w jej pobliżu, a skrzydła zamykają się samoczynne ruchem wahadłowym (schemat na rys. 4),
􀁺 drzwi obrotowe (karuzelowe), w których skrzydła osadzone są na jednej osi pionowej, będącej jednocześnie osią obrotu skrzydeł, przy czym występują drzwi dwu-, trzy- i czteroskrzydłowe (schemat na rys. 5).

Rozwiązania techniczne drzwi z automatycznym napędem

Drzwi przesuwne z automatycznym napędem
Źródłem momentu obrotowego w typowych napędach drzwi przesuwnych są silniki elektryczne prądu stałego, które mogą być dodatkowo wyposażone w przekładnie. Silniki napędzają za pomocą koła zębatego i paska zębatego wózki jezdne poruszające się po aluminiowych lub tworzywowych szynach, na kółkach ze wzmocnionego tworzywa sztucznego lub stalowych.

Układy sterowania napędami umożliwiają automatyczne lub ręczne (w przypadku nie zadziałania napędu elektrycznego) przesuwanie skrzydeł drzwiowych. W przypadku wystąpienia przeszkody w czasie zamykania, układy sterujące powodują otwarcie drzwi, a następnie zamykanie przy zmniejszonej szybkości. W przypadku wykrycia przeszkody podczas otwierania drzwi układy sterujące powodują zatrzymanie się skrzydeł drzwiowych, a po określonym czasie ich zamknięcie. Ponowne otwieranie następuje przy zmniejszonej szybkości ruchu skrzydeł drzwiowych.

Typowe napędy drzwi przesuwnych charakteryzuje:
􀁺 samouczący się układ sterowania mikroprocesorowego, spowalnianie ruchu skrzydeł drzwiowych w położeniach krańcowych dzięki pomiarowi drogi skrzydeł, wyłączanie napędu w położeniach krańcowych skrzydeł wywołane przekroczeniem poziomu prądu i elektromagnetyczne ryglowanie wózków;
􀁺 możliwość otwierania awaryjnego w przypadku zaniku napięcia zasilającego napęd lub uszkodzenia silnika elektrycznego;
􀁺 możliwość ograniczenia siły nacisku i szybkości ruchu skrzydeł drzwiowych;
􀁺 stosowanie panelu sterującego z różnymi programami pracy (np. otwarcie zimowe) i diagnozą błędów;
􀁺 możliwość otwierania kluczykiem i zablokowania sterownika.

Napędy drzwi przesuwnych mogą być wyposażone opcjonalnie w baterie akumulatorowe z kontrolerem ładowania, wykorzystywane do zasilania napędu w przypadku braku zasilania sieciowego. Mogą być także wyposażone w nadzorowane linki gumowe, które zapewniają otwarcie drzwi także w przypadku awarii napędu, np. jego blokady.

Większość mechanizmów jezdnych posiada stalowe rolki, zamocowane na dwóch czopach i specjalnie utwardzoną, cichobieżną szynę jezdną z tworzywa sztucznego, która jest zabezpieczona przed osadzeniem się na niej zanieczyszczeń lub rolki wykonane ze wzmocnionego tworzywa sztucznego, poruszające się po szynach aluminiowych. Przykładowe drzwi przesuwne z automatycznym napędem przedstawiono na rys. 6.

Drzwi rozwierane z automatycznym napędem
W typowych rozwiązaniach napędów rozwieranych funkcje otwierania i zamykania drzwi następują poprzez układ elektrohydrauliczny. Po rozpoczęciu pracy silnika urządzenie hydrauliczne poprzez ramię otwiera skrzydło drzwi z ustaloną prędkością. W końcowej fazie otwarcia drzwi prędkość zostaje zredukowana,  a po całkowitym ich otwarciu silnik zatrzymuje się i drzwi utrzymują się w tej pozycji przy pomocy układu hydraulicznego. Po ustalonym czasie otwarcia drzwi rozpoczynają cykl zamykania za pomocą sprężyny zamykającej. Szybkość otwierania i zamykania drzwi są regulowane hydraulicznie.

Moduł sterująco-kontrolny umożliwia automatyczne lub ręczne otwieranie skrzydeł drzwiowych (skrzydła), z łagodnym hamowaniem w położeniu skrajnym.

Innym rozwiązaniem napędu do drzwi rozwieranych jest napęd elektromechaniczny. W jego skład wchodzi silnik na prąd stały oraz układ przeniesienia napędu, sterujący ruchem ramienia otwierającego drzwi. Zamykanie drzwi realizowane jest za pomocą silnika oraz sprężyny. Napęd wyposażony jest w elektroniczny układ sterujący silnikiem.

Jednostka napędowa rozpoczyna ruch otwierania po otrzymaniu impulsu do jednostki sterującej. Ruch odbywa się z prędkością regulowaną przez napęd, zwolnienie obrotów silnika ma miejsce w końcowej fazie otwierania. Napęd przestaje pracować w momencie osiągnięcia pozycji otwartej.

W przypadku natrafienia przez drzwi na przeszkodę napęd automatycznie zatrzyma skrzydło drzwi. Ruch zamykania rozpoczyna się po upływie czasu zatrzymania w pozycji otwarcia. Zamykanie odbywa się za pomocą sprężyny lub ze zwiększoną siłą wspomaganą przez silnik. Przed osiągnięciem pozycji końcowej prędkość zostanie zminimalizowana, ruch skrzydła zostaje zatrzymany po osiągnięciu przez drzwi pozycji zamkniętej.

Napędy drzwi charakteryzują się następującymi cechami:
􀁺 w przypadku braku napięcia prądu, działają jak wysokiej klasy samozamykacz (poza napędami stosowanymi do drzwi instalacyjnych na drogach ewakuacyjnych);
􀁺 jeżeli drzwi napotkają przeszkodę podczas otwierania, natychmiast zatrzymują się, zapamiętują miejsce styku, po czym ponawiają próbę ponownego otwarcia, a po niewielkiej zwłoce czasowej drzwi zamykają się i przy ponownym otwieraniu, do miejsca wystąpienia przeszkody poruszają się  wolniej (ruch testujący), co zapobiega ponownemu zderzeniu drzwi z przeszkodą;
􀁺 jeżeli drzwi napotkają przeszkodę w czasie zamykania, natychmiast otwierają się (automatyczny powrót).

Występują dwa podstawowe systemy ramion, przekazujących napęd na skrzydło drzwi:
􀁺 pchające, przeznaczone do napędów montowanych na ścianie po stronie przeciwnej do zawiasów;
􀁺 ciągnące, przeznaczone do napędów montowanych na ścinanie po stronie zawiasów.

Przykładowe drzwi rozwierane dwuskrzydłowe z automatycznym napędem przedstawiono na rys. 7, natomiast konstrukcję napędu na rys. 8.

Rys. 1. Schemat działania drzwi przesuwnych o liniowym torze przesuwu

Rys. 2. Schemat działania drzwi przesuwnych teleskopowych

Rys. 3. Schemat działania drzwi rozwieranych

Rys. 4. Schemat działania drzwi wahadłowych

Rys. 5. Schemat działania drzwi obrotowych

Rys. 6. Przykładowe drzwi przesuwne z automatycznym napędem
1. Belka nośna
2. Silnik
3. Panel sterowania
4. Koło napinające
5. Mocowania kółek jezdnych
6. Zamek elektromechaniczny
7. Pasek napędowy
8. Bateria akumulatorów
9. Wprowadzenie kabla
10. Uchwyt paska napędowego
11. Odbój końcowy
12. Zamek pokrywy
13. Podłączenie zasilania głównego
14. Pokrywa automatu
15. Zakończenie pokrywy
16. Prowadzenie podłogowe

Rys. 7. Przykładowe drzwi rozwierane dwuskrzydłowe z automatycznym napędem

Rys. 8. Konstrukcja przykładowego automatycznego napędu drzwi rozwieranych
1. Styk zasilania sieciowego
2. Bezpiecznik
3. Zasilacz (zawsze po stronie zawiasów)
4. Moduł silnika
5. Komputer sterujący
6. Styki podłączeniowe
7. Motor print MOT
8. Styki silnika
9. Przełącznik kierunku obrotów
10. Przycisk wielofunkcyjny
11. Sprężyna zamykająca


Drzwi obrotowe z automatycznym napędem
Ze względu na sposób zastosowania napędu wyróżnić można następujące typy drzwi obrotowych:
􀁺 ręcznie obracane – bez napędu elektrycznego;
􀁺 pozycjonowane – skrzydło ręcznie obracane, które po wyjściu osoby automatycznie obróci się do położenia podstawowego;
􀁺 wspomagane – ręcznie pobudzony ruch skrzydła, które dalej obraca się automatycznie;
􀁺 automatyczne – po automatycznym pobudzeniu skrzydło zostaje wprawione w ruch i po wyjściu osoby zatrzymuje się lub dalej się obraca.

Drzwi obrotowe z automatycznym napędem najczęściej składają się z zespołu obrotowego, mocowania podłogowego z łożyskiem, napędu oraz urządzeń zabezpieczających i sterujących. W skład zespołu obrotowego wchodzą dwa, trzy lub cztery skrzydła drzwiowe oraz krzyżak z górnym łożyskiem.

Na metalowych elementach nośnych umieszczonych na dolnym i górnym końcu krzyżaka są zamocowane obrotowe skrzydła drzwi, wykonane z płaskich tafli szkła bezpiecznego osadzonych w ramkach z kształtowników aluminiowych. Skrzydła są uszczelnione za pomocą szczotek umieszczonych od strony podłogi, sufitu i ścianek bocznych. Krawędź skrzydła od strony osi przylega do tulei środkowej i jest uszczelniona przy pomocy gumowej uszczelki. Napęd stanowi silnik zintegrowany z przekładnią zębatą oraz pasy klinowe.

W skład urządzeń zabezpieczających typowych drzwi obrotowych z napędem wchodzą: zestaw czujników bezstykowych, zainstalowany w dolnej części skrzydła i kontrolujący strefę wejścia, oraz dwa czujniki stykowe, osadzone na krawędzi ścianek bocznych i krawędzi skrzydła.

Urządzenie sterujące składa się z czujnika aktywującego (radaru) oraz programatora i charakteryzuje się możliwością rozpoznania położenia zerowego, ustawienia prędkości obwodowej, momentu obrotowego jednostki napędowej, momentu obrotowego granicznego przy napotkaniu na przeszkodę i zakresu kątowego działania elementów zabezpieczających.

Czołowi producenci drzwi obrotowych z automatycznym napędem oferują rozwiązania, w których w przypadku braku napięcia zasilającego, konstrukcja drzwi umożliwia awaryjne złożenie (rozwieranie) skrzydeł.

Drzwi instalowane są wraz z oszkloną łukowo ścianą osłonową i sufitem, wykonanymi z aluminiowych kształtowników, przy czym występują konstrukcje z obracanym wraz ze skrzydłami sufitem lub ze stałym sufitem (głównie dwuskrzydłowe).

Przykładowe drzwi obrotowe trzyskrzydłowe z automatycznym napędem przedstawiono na rys. 9, natomiast na rys. 10 konstrukcję drzwi i napędu.

Drzwi z funkcją „break-out”
Istnieją rozwiązania drzwi przesuwnych z napędem automatycznym, wyposażone w funkcję „break-out” (wydostania się), które umożliwiają pełne otwarcie w każdym położeniu ruchomego skrzydła lub skrzydeł drzwi oraz naświetli bocznych w kierunku wyjścia. Przy użyciu niewielkiej siły następuje wypchnięcie skrzydła lub skrzydeł oraz naświetli bocznych i ich rozwarcie o kąt 90°, co pozwala na szybką ewakuację z wykorzystaniem całego otworu drzwiowego. Przykład działania funkcji „break-out” przedstawiono na rys. 11 (wg katalogu firmy BESAM).

Jeżeli skrzydło drzwiowe lub naświetle boczne zostaną wypchnięte, napęd automatyczny wyłączy się. Skrzydło drzwi a także naświetle boczne z prezentowaną funkcją ewakuacyjną, wyposażone są w specjalne zawiasy oraz zatrzaski kulkowe.

Rys. 9. Drzwi obrotowe trzyskrzydłowe z automatycznym napędem

napęd

przekrój pionowy

  

przekrój poziomy 

Rys. 10. Konstrukcja przykładowych drzwi obrotowych z automatycznym napędem

  

Rys. 11. Schemat działania drzwi przesuwnych z naświetlem wyposażonych w funkcję „break-out”

Rys. 12. Zamykacz sprężynowy bez regulacji tłumienia ruchu

1 – zaczep sprężynowy obrotowy
2 – korpus
3 – oś sprężyny
4 – sprężyna
5 – pierścień obrotowy ramienia
6 – kołpak
7 – przegub ramienia
8 – ramię
9 – prowadnica
10 – rolka

ramię stałe

ramię przegubowe

  

Rys. 13. Zamykacz wierzchni z regulacją przebiegu zamykania

1 – obudowa zamykacza
2 – sprężyna
3 – tłok
4 – zębatka tłoka
5 – koło zębate
6 – mocowanie ramienia zamykacza


Rozwiązania techniczne zamykaczy drzwiowych
Zamykaczami drzwiowymi nazywamy okucia budowlane samoczynnie zamykające skrzydło drzwiowe, o pionowej osi obrotu przechodzącej przez krawędź boczną, poprzez stosowne zadziałanie sprężyny.

Występują dwa podstawowe rodzaje zamykaczy drzwiowych:
􀁺 zamykacze sprężynowe bez tłumienia, w których podczas otwierania skrzydła drzwiowego zostaje napięta sprężyna i pod jej działaniem następuje samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego z nieregulowaną prędkością obrotową;
􀁺 zamykacze z regulacją przebiegu zamykania, w których energia niezbędna do zamknięcia jest wytwarzana przez użytkownika przy ręcznym otwieraniu drzwi tak, że kiedy skrzydło drzwi zostaje zwolnione, to powraca w sposób kontrolowany do położenia zamknięcia.

Zamykacz sprężynowy bez regulacji tłumienia ruchu jest okuciem stosowanym głównie do zamykania furtek i drzwi w pomieszczeniach gospodarczych lub przytrzymywania drzwi w położeniu zamkniętym pomieszczeń technicznych, jak np. drzwi przeciwpożarowych w kotłowniach. Tego typu zamykacze dzielimy na zamykacze z ramieniem stałym lub z ramieniem przegubowym. Przykładowy zamykacz sprężynowy bez regulacji tłumienia ruchu wraz z wykazem podstawowych elementów przedstawiono na rys. 12.

Zamykacz sprężynowy wierzchni z regulacją przebiegu zamykania jest jednym z najczęściej stosowanych w drzwiach zamykaczy wierzchnich jednostronnego działania, wyposażonych w mechanizm, w którym przesuwający się tłok podczas otwierania skrzydła drzwiowego napina sprężynę.

Energia napiętej sprężyny powoduje samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego. Zamiana ruchu obrotowego osi zamykacza realizowanego w czasie otwierania drzwi na ruch posuwisto-zwrotny tłoka i ruchu posuwisto-zwrotnego tłoka na ruch obrotowy osi zamykacza podczas zamykania skrzydła drzwiowego jest dokonywana przez zębatkę tłoka i koło zębate osi zamykacza.

Zamykacze tego typu kompletowane są z ramionami dźwigniowymi, których konstrukcja dostosowana jest do danego asortymentu zamykacza.

Ramiona mogą być w wykonaniu standardowym, czyli bez dodatkowych funkcji lub w wykonaniu specjalnym spełniającym dodatkową funkcję:
􀁺 przytrzymanie otwarcia – funkcja ta pozwala na pozostawanie skrzydła w położeniu otwartym pod zaprogramowanym kątem,
􀁺 przytrzymanie otwarcia z możliwością wyłączenia funkcji – funkcja ta pozwala na pozostawienie skrzydła w położeniu otwartym pod zaprogramowanym kątem w czasie, gdy funkcja jest załączona.

Zamykacze ze standardowymi ramionami mogą spełniać następujące funkcje:
􀁺 nastawna wielkość siły zamykającej – pozwala na regulację momentu zamykającego zamykacza drzwiowego, w zakresie odpowiadającym wielkościom zamykaczy,
􀁺 regulacja prędkości zamykania – pozwala i umożliwia nastawienie czasu zamykania drzwi od kąta otwarcia 90° najczęściej na wartość 3 sekund lub mniejszą i na wartość 20 sekund lub większą,
􀁺 regulacja domknięcia – regulacja prędkości, działająca podczas kilku ostatnich stopni kątowym
zamykania drzwi,
􀁺 tłumienie otwierania – pozwala na hamowanie i niedopuszczanie do nadmiernej prędkości otwierania drzwi w zakresie kąta np.: powyżej 70°,
􀁺 opóźnione zamykanie – pozwala na opóźnienie zamykania drzwi w dającym się regulować czasie, przed podjęciem kontrolowanego przebiegu zamykania najczęściej w zakresie kątów 105°÷70°.

Przykładowy zamykacz wierzchni z tłumieniem hydraulicznym i regulacją przebiegu zamykania przedstawiono na rys. 13.

inż. Zbigniew Czajka
Zakład Aprobat Technicznych
Instytut Techniki Budowlanej

Literatura zostnie podana w 2 części artykułu.

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

inne artykuły tego autora:

- Bezpieczeństwo użytkowania przeszklonych drzwi i okien z napędem Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2011

- Zawiasy jednoosiowe. Klasyfikacja i wymagania, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2011

- Rodzaje i klasyfikacja zamków , Zbigniew Czajka, Świat Szkla 11/2010  

- Metalowe ościeżnice rozwieranych drzwi wewnętrznych. Badania i ocena , Zbigniew Czajka, Świat Szkla 9/2010  

- Przeszklone balustrady - wymagania, mocowanie, stosowanie , Zbigniew Czajka, Świat Szkla 5/2010 

- Elementy mocujące ościeżnice okien, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2010  

- Drzwi wewnętrzne. Badania i zakładowa kontrola produkcji, Zbigniew Czajka, Świat Szkła  11/2009

- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności cz. 2, Zbigniew Czajka, Świat Szkła  10/2009 

- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności cz. 1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła nr 7-8/2009

- Właściwości techniczno-użytkowe przeszklonych ścian działowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła  9/2009

- Wymagania i badania automatycznych napędów , Zbigniew Czajka , Świat Szkła 4/2009   

- Łączniki do punktowego mocowania szkła Cz. 3, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 3/2009 

- Łączniki do mechanicznego mocowania szklanych elewacji Cz. 2, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2009   

- Łączniki do mechanicznego mocowania szklanych elewacji Cz. 1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 6/2008

- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2009

- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2008

- Bezpieczeństwo automatycznych drzwi obrotowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2008

- Specjalistyczne wymagania i ocena zgodności okuć do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2008 

- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 2 ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2008

- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2008  

- Wymagania i klasyfikacja zamknięć przeciwpanicznych i awaryjnych Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2008  

- Wymagania i klasyfikacja zamknięć przeciwpanicznych i awaryjnych Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2007

Zamykacze drzwiowe – wymogi związane z wprowadzeniem do obrotu ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2007 

- Wymagania i badania niezbędne do oznakowania CE okien według zharmonizowanej normy europejskiej EN 14351-1. Część 2,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 6/2007

- Wymagania i badania niezbędne do oznakowania CE okien według zharmonizowanej normy europejskiej EN 14351-1. Część 1,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2007

- Ocena zgodności okien i drzwi zewnętrznych bez właściwości dotyczących ognioodporności i/lub dymoszczelności Część 2,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 3/2007

- Ocena zgodności okien i drzwi zewnętrznych bez właściwości dotyczących ognioodporności i/lub dymoszczelności. Część 1,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2007

- Właściwości eksploatacyjne i klasyfikacja drzwi zewnętrznych,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2007

- Właściwości eksploatacyjne i klasyfikacja okien, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2006 

- Okna i drzwi bez właściwości związanych z odpornością ogniową, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2006

- Napędy do drzwi automatycznych - wymagania zawarte w przepisach i normach,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2006


- Markizy pionowe i fasadowe oraz osłony przeciwsłoneczne, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2006

- Przepisy dotyczące okien, drzwi i bram a "Warunki technicznie..." , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2006

- Zasady wprowadzania do obrotu automatycznych napędów i drzwi z napędem ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2005

- Zagadnienia dotyczące normalizacji żaluzji i zasłon,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2005

- Daszki nad drzwiami wejściowymi , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2005

- Odporność na włamanie okien a tymczasowe normy europejskie ENV (prenormy) , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2005

- Drzwi z napędem automatycznym - wymagania w świetle norm, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2005

- Żaluzje i zasłony przeciwsłoneczne,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 6/2005

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

 BESAM

więcej informacj: Świat Szkła 3/2011

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.