Norma PN-EN 15434+A1:2010

Masom uszczelniającym, stosowanym w oszkleniach ze szczeliwem konstrukcyjnym i izolacyjnych szybach zespolonych z odsłoniętym uszczelnieniem, stawiane są bardzo wysokie wymagania. Muszą one być nie tylko wytrzymałe na obciążenia mechaniczne ale również wykazywać bardzo dużą odporność na promieniowanie UV i wszelkie zmiany pogodowe występujące w danym klimacie.

 

Norma PN-EN 15434+A1:2010 [1] bardzo szczegółowo podaje metodykę badań, jakim powinny podlegać szczeliwa konstrukcyjne i/lub szczeliwa odporne na ultrafiolet. Wśród nich bardzo ważne są badania kompatybilności z przylegającym materiałem oraz wpływu otoczenia na ich właściwości.

 

Badanie kompatybilności z przylegającym materiałem
Celem tego badania jest ocena braku kompatybilności pomiędzy szczeliwem konstrukcyjnym a innymi przylegającymi materiałami (takimi jak szczeliwo konstrukcyjne, szczeliwo pogodowe, materiały dystansowe, aluminium i oszklenie, jak również materiały produkcyjne), które mogą być zidentyfikowane przez odbarwienie.

 

Dla zweryfikowania kompatybilności proponuje się dwie metody badań. Należyta rozwaga powinna być oddana ryzyku ekspozycji na promieniowanie UV w użytkowaniu. W niektórych wypadkach konieczne może być zastosowanie obu metod.

 

 Rys. 1. Typowa próbka do badania kompatybilności [1]
(1) łamacz wiązania, (2) szczeliwo konstrukcyjne, (3) uszczelka, szczeliwo, inny materiał

 

Metoda bez UV
Badaniu należy poddać 7 próbek przygotowanych w sposób pokazany na rys. 1. Przed badaniem próbki należy sezonować w temperaturze 60°C (±2) oraz względnej wilgotności 95% (±5), przy czym 5 próbek sezonowanych jest przez 28 dni i pozostałe 2 próbki przez 56 dni.

 

Próbki należy badać pod względem ich wytrzymałości mechanicznej oraz wpływu na kolor w następujący sposób:

 

Wytrzymałość mechaniczna
Badaniu na rozciąganie zgodnie z 5.3.3 PN-EN 15434+A1:2010 poddaje się 5 próbek po 28 dniach sezonowania. Materiał badany na kompatybilność należy usunąć przed badaniem na rozciąganie tak, aby wyniki odnosiły się tylko do wiązania pomiędzy szczeliwem konstrukcyjnym i szkłem oraz do samego szczeliwa konstrukcyjnego.

 

Jeśli dwa materiały w próbkach nie mogą być odseparowane bez uszkodzenia, konieczne będzie wykonanie 5 dodatkowych próbek i przebadanie ich, kontrolnie, z umieszczonym materiałem pomocniczym i bez sezonowania.

 

Wpływ na kolor
Kontroli pod względem odbarwienia poddaje się 2 próbki co 14 dni w czasie 56-dniowego okresu sezonowania.

Wymagania, jakie muszą zostać spełnione, są następujące:
- Ru,5 po sezonowaniu >0,85 początkowego Ru,5 gdzie Ru,5 jest charakterystycznym naprężeniem niszczącym dającym 75% ufności, że 95% wyników badań będzie większe od tej wartości
- żadne odbarwienie nie jest dozwolone

 

Rys. 2. Badanie odrywania – alternatywne [1]
1 – wyrób nr 1, 2 – wyrób nr 2, 3 – wyrób nr 3, 4 – pasek tkaniny, 5 – nacięcie ≥ 30 mm

 

 

Metoda z UV
Do badań należy przygotować 5 próbek tak, jak przedstawiono na rys. 2.

Próbki należy sezonować przez 28 dni w temperaturze 23°C (±2) oraz względnej wilgotności RH 50% (±5), lub zgodnie ze specyfikacją producenta szczeliwa.

Wyroby 2 i 3 są szczeliwami, w których sprawdzana jest zgodność z wyrobem nr 1.

 

Po 1 do 3 dni utwardzania różnych produktów, próbki należy poddać napromieniowaniu przy użyciu lampy UV o następujących parametrach: 
- typ lampy: ksenonowa, zgodna z EN ISO 4892-2 lub równoważna;
- moc: 60 W/m2 (±5) mierzona na poziomie próbki, pomiędzy 300 a 400 nm;
- temperatura 60°C (±2);
- czas trwania: 504 h (±4).

 

Jeśli adhezja pojawiła się pomiędzy wyrobami nr 1 i 2 lub 1 i 3, należy wykonać gładkie nacięcie w celu ich odseparowania.

 

Badanie przeprowadza się w następujący sposób:
- w przypadku badania odrywania przy pomocy pasków tkaniny, próbki umieszcza się w urządzeniu do badania na rozciąganie, a zamocowana tkanina jest odrywana pod kątem 180°C do podłoża
- w przypadku odrywania przez nacięcie – gładkie nacięcia wykonuje się na granicy podłoża i wyrobu nr 2 oraz nr 3, warstwy szczeliwa odrywa się ręcznie pod kątem 180° do podłoża. Należy zapisać jakiekolwiek oznaki zabarwienia szczeliwa o bladym kolorze.

 

Wymagania, jakie muszą zostać spełnione przez badane próbki są następujące:
- brak odbarwień podczas obserwacji wzrokowej;
- zerwanie adhezyjne niedozwolone.

 

Badania wpływu otoczenia
W ramach badań niezbędnych do przeprowadzenia dla szczeliw stosowanych w oszkleniach strukturalnych są również badania, których celem jest określenie wpływu otoczenia na jakość mas uszczelniających.

 

Należą do nich następujące badania:
- właściwości kohezyjnych/adhezyjnych po ekspozycji w sztucznym świetle przechodzącym przez szkło oraz w wodzie,
- z zastosowaniem mgły solnej,
- w atmosferze SO2,
- wpływu środków do czyszczenia fasad,
- wpływu wysokiej temperatury.

 

Właściwości te, jako funkcja wpływów otoczenia, nie zależą od użytego wyposażenia produkcyjnego pod warunkiem, że stosowana jest zakładowa kontrola produkcji zgodnie z Załącznikiem C normy PN-EN 15434+A1:2010.

Próbki do badań należy przygotować tak, jak opisano w punkcie 5.3.2. normy PN-EN 15434+A1:2010.

 

Ustalenie właściwości kohezyjnych/adhezyjnych po ekspozycji w sztucznym świetle przechodzącym przez szkło oraz w wodzie
Celem tego badania jest ocena wrażliwości szczeliwa konstrukcyjnego na sztuczne starzenie, łączące efekt promieniowania ultrafioletowego i wystawienie na działanie wody, poprzez pomiar resztkowej wytrzymałości mechanicznej szczeliwa konstrukcyjnego.

 

Próbki do badań przygotowuje się tak, że szczeliwo które ma być badane, przylega do dwóch równoległych powierzchni szkła. Po umieszczeniu badanych próbek w sztucznym świetle, w podwyższonej temperaturze oraz w wodzie, próbki są rozciągane do zerwania.

 

Próbki do badań przygotowuje się tak jak zdefiniowano w 5.3.2 normy PN-EN 15434+A1:2010 z następującymi zmianami:
- przynajmniej jedno podłoże próbki jest szkłem float zgodnym z EN 572:2009 Część 1 i 2, używanym jako standardowe podłoże szklane;
- grubość szkła float poddawanego promieniowaniu UV wynosi 6 mm;
- jeśli próbka wykonana jest z dwóch różnych podłoży
(włączając szkło float o grubości 6 mm) górna część próbki  ystawiona na działanie promieniowania UV jest podłożem ze szkła float.

 

Badaniu poddaje się 10 próbek do wstępnego i 10 próbek do konwencjonalnego sezonowania.  
Wstępne sezonowanie polega na tym, że próbki należy sezonować przez 28 dni w temperaturze 23°C (±2) i wilgotności względnej RH 50% (±5) lub zgodnie ze specyfikacją producenta szczeliwa. Natomiast konwencjonalne sezonowanie oznacza, że, po wstępnym sezonowaniu, próbki należy zanurzyć w zdemineralizowanej wodzie (oporność powinna być mniejsza niż 10 MΩ, < 30 μS) w kontrolowanej temperaturze 45°C (+1).

 

Górne podłoże szklane powinno być zrównane z poziomem wody.
W czasie całkowitego czasu zanurzenia (1008 h) badane próbki poddaje się promieniowaniu lampy OSRAM Vitalux. Intensywność promieniowania na górnej stronie próbki powinna wynosić 50 W/m2 (±5) dla zakresu długości fal od 300 do 400 nm.

 

Po 1008 h ekspozycji próbki należy sezonować w temperaturze 23 °C (±3) w ciągu 24 h (±2), a następnie poddać niszczącemu badaniu na rozciąganie.

 

Badanie na rozciąganie
Badaniu należy poddać 20 próbek. Poddawane są one niszczącemu badaniu na rozciąganie z szybkością 5,5 mm/min (±0,5).

 

Należy zapisać:
- naprężenie w punkcie pęknięcia,
- wydłużenie w punkcie pęknięcia,
- typ zerwania.

 

W zależności od zastosowania szczeliwa musi ono spełniać następujące specyfikacje:
a) szczeliwo do celów konstrukcyjnych:
- naprężenie w punkcie pęknięcia mierzone zgodnie z 5.3.3 w 23°C: ΔXmean ≥ 0,75,
- sztywność sieczna (lub moduł sztywności) powinna wynosić: 0,5 ≤ Kx,c/Kx ≤ 1,10 (gdzie 0 ≤ x% ≤ 12,5 krzywej odkształcenie/naprężenie), zgodnie z Załącznikiem A.4 (Sztywność) normy PN-EN 15434+A1:2010,  
- zerwanie powinno być przynajmniej w 90% kohezyjne.
b) szczeliwo do użycia w niekonstrukcyjnych uszczelnieniach szyb zespolonych (jeśli dotyczy) kryteria wytrzymałości i wydłużenia zgodnie z wymaganiami PN-EN 1279-4:2004.

 

Badanie z zastosowaniem mgły solnej
To badanie stosuje się do szczeliw przeznaczonych do celów konstrukcyjnych. Badanie należy wykonać na 5 próbkach, po wcześniejszym poddaniu ich sezonowaniu w następujący sposób:
- sezonowanie próbek należy przeprowadzić zgodnie z EN ISO 9227.
- atmosferę NSS należy utrzymywać przez 480 h dla szkła niepowlekanego, szkła powlekanego na powierzchni 4 (i innych podłoży) oraz przez 240 h dla szkła powlekanego na powierzchni 2 lub 3.

 

W przypadku szczeliwa do celów konstrukcyjnych ocenie podlega:
- naprężenie w punkcie pęknięcia, mierzone zgodnie z 5.3.3 normy PN-EN 15434+A1:2010 w temperaturze +23°C, ΔXmean ≥ 0,75,
- zerwanie powinno być przynajmniej w 90% kohezyjne.

 

Badanie w atmosferze S02
Sezonowaniu poddaje się 5 próbek i przeprowadza się je zgodnie z EN ISO 3231. Badanie korozji przeprowadza się w sztucznej atmosferze, tj.:
- atmosfera: 0,20 l SO2
- 20 cykli dla szkła niepowlekanego, szkła powlekanego na powierzchni 4 i innych podłoży, 10 cykli dla szkła powlekanego na powierzchni 2 lub 3.

 

Szczeliwo do celów konstrukcyjnych powinno spełniać następujące wymagania:
- naprężenie w punkcie pęknięcia mierzone zgodnie z 5.3.3 PN-EN 15434+A1:2010 w temperaturze +23°C, ΔXmean ≥ 0,75,
- zerwanie powinno być przynajmniej w 90% kohezyjne.

 

Badanie wpływu środków do czyszczenia fasad
Badanie to stosuje się do szczeliw przeznaczonych do celów konstrukcyjnych.
Należy zanurzyć 5 próbek na okres 21 dni w środku (-ach) do czyszczenia, według zaleceń dostawcy fasady i/lub używanych w praktyce, w temperaturze 45°C (± 2). Po wyjęciu należy usunąć środek czyszczący wodą i przechować próbki przez 24 h (± 4) w temperaturze 23°C (±2) i względnej wilgotności 50% (±5).

 

Następnie próbki poddaje się badaniu na rozciąganie zgodnie z EN ISO 8339 w temperaturze 23°C (±2).

 

Szczeliwo do celów konstrukcyjnych powinno spełniać następujące wymagania:
- naprężenie w punkcie pęknięcia mierzone zgodnie z 5.3.3 PN-EN 15434+A1:2010 w temperaturze +23°C, ΔXmean ≥ 0,75,
- zerwanie powinno być przynajmniej w 90% kohezyjne.

 

Badanie wpływu wysokiej temperatury
Badanie przeprowadza się na 5 próbkach, zgodnie z dokumentem EN ISO 8339 zmodyfikowanym o:
- temperaturę: 100°C,
- czas trwania: 7 dni;
- powtórne sezonowanie: 24 h w 23°C.

 

Szczeliwo do celów konstrukcyjnych powinno spełniać następujące wymagania:
- naprężenie w punkcie pęknięcia mierzone zgodnie z 5.3.3 PN-EN 15434+A1:2010 w temperaturze +23°C, ΔXmean ≥ 0,75,
- zerwanie powinno być przynajmniej w 90% kohezyjne.

 

Zgodnie z normą PN-EN 15434+A1:2010 badania szczeliw stosowanych w szkleniu strukturalnym obejmują również przepuszczalność pary wodnej, przepuszczalność gazu, reakcję na ogień i wpływ substancji niebezpiecznych.

 

Przepuszczalność pary wodnej i przepuszczalność gazu Dla szczeliw przeznaczonych do stosowania jako zewnętrzne uszczelnienia szyb zespolonych niniejsza informacja może zostać udostępniona. Właściwości te określone są zgodnie z PN-EN 1279-4:2004.

 

Przepuszczalność pary wodnej i przepuszczalność gazu nie zależą od użytego wyposażenia produkcyjnego, pod warunkiem, że stosowana jest zakładowa kontrola produkcji zgodnie z Załącznikiem C normy PN-EN 15434+A1:2010.

 

Reakcja na ogień
Reakcję na ogień należy określić i sklasyfikować tam, gdzie jest to istotne, zgodnie z EN 13501-1 +A1:2010.

Reakcja na ogień jest niezależna od użytego wyposażenia produkcyjnego, pod warunkiem, że stosowana jest zakładowa kontrola produkcji zgodnie z Załącznikiem C normy PN-EN 15434+A1:2010.

 

Wpływ substancji niebezpiecznych
Należy przeprowadzić niezbędne badanie substancji niebezpiecznych.
Obecność niebezpiecznych substancji jest niezależna od użytego wyposażenia produkcyjnego, pod warunkiem, że stosowana jest zakładowa kontrola produkcji zgodnie z Załącznikiem C PN-EN ISO 15434+A1:2010.

 

Podsumowanie
W części I artykułu przedstawiono badania identyfikacyjne oraz badania zasadniczych właściwości mas uszczelniających stosowanych w oszkleniach ze szczeliwem konstrukcyjnym i izolacyjnych szybach zespolonych z odsłoniętym uszczelnieniem. Niniejszy artykuł zawiera opis kolejnych, również bardzo ważnych badań, jak chociażby badanie kompatybilności z przylegającym materiałem oraz wpływu otoczenia na właściwości szczeliw konstrukcyjnych i/lub odpornych na ultrafiolet.

 

Należy nadmienić również, że w Instytucie Ceramiki i Materiałów Budowlanych Oddział Szkła i Materiałów Budowlanych w Krakowie zostały uruchomione stanowiska do badań: rozciągania, ścinania przy 23°C, powrotu elastycznego, wytrzymałości na rozdarcie, mechanicznego obciążenia cyklicznego.

 

 

mgr inż. Agnieszka Marczewska
ICiMB, Zakład Technologii Szkła, Kraków

 

mgr inż. Anna Balon-Wróbel
ICiMB, Zakład Technologii Szkła, Kraków

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

 

Literatura:
[1] PN-EN 15434+A1:2010 Szkło w budownictwie. Norma wyrobu dla szczeliw konstrukcyjnych i/lub szczeliw odpornych na ultrafiolet (do stosowania w oszkleniach ze szczeliwem konstrukcyjnym i/lub izolacyjnych szybach zespolonych z odsłoniętym uszczelnieniem).

 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

 

więcej informacj: Świat Szkła 1/2012

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.