Ocena zgodności okien i drzwi zewnętrznych bez właściwości dotyczących ognioodporności i/lub dymoszczelności Część 2 |
Część 1 artykułu Oceny zgodności okien i drzwi zewnętrznych bez właściwości dotyczących ognioodporności i/lub dymoszczelności ukazała się w numerze 2/07 „Świata Szkła” i przedstawiała zagadnienia związane z:
• wstępnym badaniem typu,
• zakładową kontrolą produkcji,
wynikające z postanowień normy PN-EN 14351-1: 2006 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących ognioodporności i/lub dymoszczelności. W chwili obecnej jest to już zharmonizowana Norma Europejska wyrobu, która z dniem 1 lutego 2007 r. stanowi dokument odniesienia w procedurze prowadzącej do oznakowania CE okien i drzwi zewnętrznych, w tym również dla polskich producentów i importerów.
Zagadnienia poświadczania zgodności
Zakres stosowania i odnośne właściwości
Poszczególne części normy PN-EN 14351-1:2006 zostały opracowane przez CEN na podstawie Mandatu Komisji Europejskiej M/101 „Drzwi, okna, bramy i związane z nimi okucia budowlane”, wraz ze zmianami M/126 i M/130 oraz Mandatu M/122 „Pokrycia dachowe, świetliki, okna dachowe i wyroby pomocnicze”.
Stosowne rozdziały tej normy spełniają wymagania wymienionych mandatów udzielanych na mocy Dyrektywy Unii Europejskiej na wyroby budowlane 89/106/EWG.
Zgodność z tymi rozdziałami daje podstawę domniemania przydatności okien i drzwi zewnętrznych do zamierzonych zastosowań, co powinno być zawarte w informacji towarzyszącej oznakowaniu CE.
Zagadnienia poświadczenia zgodności okien i drzwi zewnętrznych przedstawione są w Załączniku ZA omawianej Normy Europejskiej. Znajduje się w nim ostrzeżenie, że w odniesieniu do wyrobów budowlanych objętych zakresem normy mogą mieć zastosowanie inne wymagania i inne Dyrektywy Unii Europejskiej, nie dotyczące przydatności do ich zamierzonego zastosowania.
Ponadto sformułowane są następujące uwagi:
1. Oprócz wszelkich szczególnych punktów w niniejszej normie, dotyczących substancji niebezpiecznych, dodatkowo do wyrobów objętych zakresem niniejszej normy mogą mieć zastosowanie inne wymagania (np. przystosowanie ustawodawstwa europejskiego i przepisów krajowych, regulacje i decyzje administracyjne). W celu spełnienia postanowień Dyrektywy 89/106/EWG niezbędne jest również spełnienie przedstawionych wymagań, jeśli – tam gdzie – mają one zastosowanie.
2. Europejska informacyjna baza danych i krajowe przepisy dotyczące substancji niebezpiecznych są dostępne na stosownej stronie internetowej Construction na portalu EUROPA.
3. Porównanie informacji towarzyszącej oznakowaniu CE i wymagań dotyczących określonego budynku dostarczonych przez kompletatora, wykaże, czy wyrób jest – czy też nie jest – przydatny w określonym budynku.
W załączniku ZA normy PN-EN 14351-1:2006 zawarta jest „Tablica ZA.1 – Odnośne rozdziały (właściwości eksploatacyjne)” z zaznaczeniem, że dotyczy okien (łącznie z oknami dachowymi) i drzwi zewnętrznych z zamierzonym zakresem zastosowania – komunikacja w lokalizacjach domowych i handlowych. Wypis z tej tablicy przedstawiony jest niniejszej publikacji jako tablica 1.
Dalej znajduje się stwierdzenie, że wymaganie dotyczące jakieś właściwości nie ma zastosowania w tych krajach członkowskich, gdzie dla zamierzonego zastosowania wyrobu nie ma wymagań prawnych dotyczących danej właściwości. W takim przypadku producenci kierujący swoje wyroby na rynki tych krajów członkowskich nie są zobowiązani do określenia lub zadeklarowania osiągów swoich wyrobów w odniesieniu do danej właściwości, a w dokumentacji towarzyszącej oznakowaniu CE mogą stosować opcję „npd”. Nie można jednak zastosować opcji „ndp” tam, gdzie dana właściwość podlega poziomowi progowemu.
Procedura poświadczania zgodności
Systemy oceny zgodności dotyczące okien i drzwi zewnętrznych objętych normą PN-EN 14351-1:2006 wynikają ze stosownych Decyzji Komisji Europejskiej oraz wspomnianych już Mandatów M/101 i M/122 i podane są w tablicy ZA.2 tej normy dla wskazanego zamierzonego zastosowania i odnośnego poziomu lub klasy. Wypis z tej tablicy ujęty jest w tablicy 2 niniejszej publikacji.
Dla wyjaśnienia zapisów w tablicy 2 podać należy, że zgodnie z Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 4 października 1996 r. nr 96/603/EC oraz decyzją Komisji z dnia 26 września 2000 r. nr 2000/605/EC zmieniającą zapisy decyzji nr 96/603/EC, wyroby wykonane z materiałów homogenicznych (stal, stal nierdzewna, stopy aluminium, cynk i stopy cynku, beton itp.), uwzględniając ich niski poziom palności, zalicza się do klasy A1 bez konieczności przeprowadzania prób w zakresie reakcji na ogień.
W przypadku okien dachowych, które podlegają przepisom dotyczącym właściwości związanych z oddziaływaniem ognia zewnętrznego, system oceny zgodności jest zależny od konieczności przeprowadzenia badań odporności na działanie ognia zewnętrznego. W ramach grupy jednostek notyfikowanych do Dyrektywy na wyroby budowlane trwają prace dotyczące opracowania listy wyrobów, dla których możliwe jest określenie klasyfikacji w zakresie odporności na działanie ognia zewnętrznego bez potrzeby dalszych badań – tzw. Listy CWFT (ang. Classified Without Further Testing).
Badanie zgodności okien i drzwi zewnętrznych powinno być oparte o procedury oceny zgodności wskazane w normie PN-EN 14351-1:2006 w tablicach ZA.3a i ZA.3b, które wyznaczają zadania dotyczące zgodności wyrobów według systemu 1 i 3 obejmujące:
System 1
• Zadania do wykonania na odpowiedzialność jednostki certyfikującej wyroby (łącznie z pobieraniem próbek):
– ciągły nadzór oceny i akceptacja zakładowej kontroli produkcji przez jednostkę notyfikowaną;
– wstępna inspekcja fabryki i zakładowej kontroli produkcji przez jednostkę notyfikowaną,
– wstępne badanie typu wyrobu przez jednostkę notyfikowaną;
• Zadania do wykonania na odpowiedzialność producenta (łącznie z pobraniem próbek):
– badanie próbek pobranych w fabryce, zgodnie z ustalonym planem producenta;
– wstępne badanie typu wyrobu przez producenta;
– zakładowa kontrola produkcji prowadzona przez producenta.
System 3
• Zadania do wykonania na odpowiedzialność producenta (łącznie z pobraniem próbek):
– wstępne badanie typu wyrobu przez jednostkę notyfikowaną;
– wstępne badanie typu wyrobu przez producenta;
– zakładowa kontrola produkcji prowadzona przez producenta.
Prezentowana norma podaje, że określenie – za pomocą wartości tabelarycznych lub obliczeń – właściwości podlegających kontroli jednostki certyfikującej wyroby lub prowadzonej przez notyfikowane laboratorium badawcze na odpowiedzialność producenta, może być dokonywane przez producenta, jednak podstawy, na których oparto określenie właściwości, powinny być sprawdzone przez tę samą jednostkę.
Norma zaleca, aby laboratoria uprawnione do wstępnego badania typu według systemów 1 i 3, przeprowadzały swoje badania z wykorzystaniem własnej aparatury i personelu badawczego.
Badania w ramach systemu poświadczania zgodności mogą być również przeprowadzona z wykorzystaniem infrastruktury badawczej producenta, tzn. jego personelu i wyposażenia, pod warunkiem, że:
• jednostka notyfikowana wyraża zgodę na wykorzystanie infrastruktury badawczej producenta, ze świadomością, że ponosi on odpowiedzialność za przeprowadzane badania;
• urządzenia badawcze producenta są kalibrowane;
• badania na urządzeniach badawczych producenta są wykonywane w ścisłej zgodności z procedurą badawczą odpowiednich specyfikacji technicznych oraz
• jednostka notyfikowana asystuje w badaniach przeprowadzanych przez personel producenta i decyduje czy wyniki tych badań można brać pod uwagę, czy też nie.
Wykorzystywanie infrastruktury badawczej producenta nie oznacza jakiejkolwiek umowy podwykonawstwa. Nie daje to także producentowi statusu jednostki notyfikowanej.
Jeżeli urządzenia badawcze producenta są użyte przez jednostkę notyfikowaną do wykonania całości badań lub ich części, powinno to być odnotowane w sprawozdaniu z badań.
Oznakowanie i etykietowanie okien oraz drzwi zewnętrznych
Producent lub jego uprawniony przedstawiciel ustanowiony na obszarze Unii Europejskiej jest odpowiedzialny za umieszczenie oznakowania CE. Symbol oznakowania CE, który zostanie umieszczony, powinien spełniać wymagania Dyrektywy 93/68/EEC dotyczącej oznakowania CE. Oznakowaniu CE powinna towarzyszyć następująca informacja:
• numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej (tylko dla wyrobów objętych systemem 1);
• nazwa i zarejestrowany adres lub znak identyfikacyjny producenta;
• dwie ostatnie cyfry roku, w którym umieszczono oznakowanie CE;
• numer certyfikatu zgodności CE (tylko dla wyrobów objętych systemem 1);
• powołanie normy PN-EN 14351-1:2006;
• opis wyrobu: nazwa rodzajowa, materiał, wymiary itp. oraz zamierzone zastosowanie;
• informacje dotyczące odnośnych właściwości podstawowych do zadeklarowania, zestawionych w Tablicy ZA.1 (tablica 1 wg niniejszej publikacji), przedstawione jako:
– zadeklarowane wartości i – tam gdzie to właściwe – poziomy i/lub klasy (łącznie z opcją „badanie zaliczone” dla wymagań typu „badanie zaliczone/niezaliczone”, tam gdzie jest to konieczne) dla każdej właściwości podstawowej, tak jak to pokazano w Tablicy ZA.1;
– „osiągi nie określone” dla tych właściwości, których to dotyczy.
Opcja „osiągi nie określone” (npd) nie może być zastosowana, jeżeli dana właściwość podlega poziomowi progowemu. Przeciwnie, opcja „npd” może zostać zastosowana, jeśli – i tam gdzie – właściwość dotycząca danego zamierzonego zastosowania końcowego nie jest przedmiotem wymagań przepisów.
W normie zawarto w tym miejscu uwagę, że jeżeli stosowane jest oznakowanie standardowe, zaleca się, aby zawierało ono informację dotyczącą wszystkich odnośnych właściwości podstawowych; jeżeli nie wszystkie właściwości są ujęte, wartości właściwości nie uwzględnionych powinny być podane dodatkowo. Należy jednak zwrócić uwagę, aby stosując oznakowanie standardowe nie wprowadzić do oznakowania CE informacji dotyczących właściwości nie będących właściwościami podstawowymi.
Oznakowanie CE, jak również informacja towarzysząca, powinny być przymocowane w sposób widoczny, czytelny i nieusuwalny w jednej lub więcej niż jednej z podanych niżej lokalizacji (hierarchia według preferencji producenta):
– na jakiejkolwiek odpowiedniej części wyrobu samego w sobie, pod warunkiem, że zapewniona jest widoczność przy otwartych skrzydłach okiennych lub drzwiowych;
– na przymocowanej etykiecie;
– na opakowaniu wyrobu;
– w towarzyszących dokumentach handlowych lub w dokumentacji technicznej wydanej przez producenta.
W sytuacji, gdy informacja jest podzielona (tzn. na wyrobie jako takim uwidocznione jest jedynie oznakowanie CE), informacje podane już w miejscach znajdujących się wyżej w hierarchii powinny zostać powtórzone w lokalizacjach znajdujących się niżej w hierarchii.
Powiązania normy PN-EN 14351-1:2006 z innymi dyrektywami
Powiązania z dyrektywą 98/37/WE
W załączniku 2 B (informacyjnym) prezentowanej Normy Europejskiej zawarte jest stwierdzenie, że norma ta została opracowana na podstawie mandatu udzielanego Europejskiej Komisji Normalizacyjnej CEN przez Komisją Europejską i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu w celu zapewnienia środków zgodności także z wymaganiami podstawowymi Dyrektywy Nowego Podejścia 98/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. o zbliżeniu praw państw członkowskich odnoszących się do maszyn, zmienionej Dyrektywą 98/79/WE.
Dalej podano, że gdy norma zostanie ogłoszona na mocy tej Dyrektywy w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich oraz zostanie wdrożona jako norma krajowa w przynajmniej jednym kraju członkowskim, spełnienie postanowień normatywnych z wymagań zawartych w rozdziałach 4.24.2.1 (bezpieczeństwo użytkowania drzwi zewnętrznych z napędem) i 4.24.3.1 (bezpieczeństwo użytkowania okien z napędem) tej normy da postawę – w granicach zakresu normy – domniemania zgodności z odnośnymi wymaganiami podstawowymi tej Dyrektywy i związanymi z nimi przepisami EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu).
Jednocześnie w załączniku ZB znajduje się ostrzeżenie, że w odniesieniu do wyrobów objętych zakresem normy mogą mieć zastosowanie inne wymagania i inne Dyrektywy Unii Europejskiej.
Powiązanie z dyrektywą 73/23/EWG)
Kolejny załącznik ZC (informacyjny) do normy PN-EN 14351-1:2006 zawiera stwierdzenie, że norma ta została opracowana na podstawie mandatu udzielanego Europejskiej Komisji Normalizacyjnej CEN przez Komisją Europejską i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu w celu zapewnienia środków zgodności także z wymaganiami podstawowymi Dyrektywy Nowego Podejścia 73/23/EWG z dnia 19 lutego 1973 r. o harmonizacji praw państw członkowskich dotyczących sprzętu elektrycznego przeznaczonego do stosowania w określonym granicach napięcia, zmienionej Dyrektywą 93/23/EWG. Dalsza treść załącznika ZC jest identyczna z treścią podaną w załączniku ZB normy.
Zbigniew Czajka
O/Wielkopolski ITB
