Studium współczesnej japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w tym piśmie w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1]. Zostało ono rozwinięte w artykułach: Nowa architektura szkła w Japonii: Budynki komercyjne [2], • Budynki użyteczności publicznej [3], • Stacje kolejowe [4], • Terminale lotnicze [5] oraz • Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6]. Ukazały się ponadto artykuły na temat walorów technicznych nowoczesnego szkła produkowanego w Japonii [7] i szkła w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson [8]. Obecny artykuł stanowi dalszy ciąg omówienia walorów estetycznych szkła na przykładzie Japonii. Tematem części 1 jest postrzeganie szkła w odniesieniu do rozmiarów obiektów, wizualnej lekkości i przezierności. Treścią części 2 będą aspekty estetyki szkła determinowane teksturą, kolorem i światłem. Części 3 i 4 będą zawierać omówienie materii szkła w krajobrazie i jego zestawienia z innymi materiałami.

 

 

Wstęp

 

W ciągu ostatnich dwudziestu lat szkło z surowca zarezerwowanego głównie na szyby w oknach, stało się popularnym materiałem budowlanym – także nośnym, mającym zasadniczy wpływ na walory estetyczne architektury, konstrukcji i detali. Obecnie, poza zastosowaniem tradycyjnym, szkło w architekturze używane jest przede wszystkim na ściany osłonowe w elewacjach i na elementy konstrukcyjne. Szkło konstrukcyjne czyli przenoszące obciążenia w budynkach, stosuje się na różnego rodzaju zadaszenia, ścianki działowe i ściany, schody, belki i podłogi. W zależności od specyfikacji szkła ma ono także określone walory wizualne. Powierzchnie szklane mogą być powlekane chemicznie, malowane lub laminowane.

 

Osiągnięcia technologiczne w produkcji coraz cieńszego i bardziej wytrzymałego szkła, spełniającego różne funkcje – takiego jak szkło inteligentne (ang.: smart glass), np. UMU (Switchable Light Control Glass, szkło antywirusowe – Virus Clean Glass) oraz szkło próżniowe (ang.: vacuum glass), np. Spacia (supēshia), sprzyjały zwiększonemu zastosowaniu tego materiału zarówno w konstrukcjach budynków we wnętrzach, jak i w otwartym krajobrazie [7]. Wśród nowych materiałów szklanych znalazły się nie tylko szyby, ale także żebra konstrukcyjne, materiały na ściany osłonowe, różnego typu ścianki działowe, balustrady, ciągi komunikacyjne, takie jak windy i schody, dachy i zadaszenia, podłogi i posadzki. Architektura współczesna, w tym także japońska, bez wątpienia znalazła się obecnie w „epoce szkła”, w której materiał ten kształtuje styl i bez którego żyć by już nie potrafiła [9].

 

 

Wpływ szkła na percepcję architektury

 

Estetyka odnosząca się do piękna jest od dawna uznaną i pożądaną zaletą form architektonicznych i konstrukcyjnych [10]. W budownictwie wrażenia estetyczne powstają wskutek ukształtowania przestrzennego, rozwiązania formalnego i funkcjonalnego samego obiektu oraz jego relacji z otoczeniem. Walory estetyczne szkła zostały zasygnalizowane w artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1], gdzie wspomniano, że pojęcie estetyki w budownictwie jest szerokie i nie ogranicza się tylko do wartości wizualnych, opartych na zasadach formalnej analizy dotyczącej rozmiarów obiektów, ich kształtów, przestrzenności, wizualnej lekkości, tekstury, koloru, kompozycji, proporcji, itp., ale także ujmuje aspekty subiektywne, takie jak użyteczność, intencje projektanta, refleksje, skojarzenia, kontekst, powiązania, inwencję, odniesienie do miejsca, itp. Takie aspekty estetyczne jak postrzeganie przestrzeni i formy, skali, koloru, nawiązania do miejsca oraz różnego rodzaju związków znaczeniowych w dużej mierze zależą też od szkła. Jeśli je zastosowano, to ma ono duży wpływ na postrzeganie tych walorów w krajobrazie. Szkło może wywoływać pewne skojarzenia, np. z luksusem lub z nowoczesną technologią. Zastosowanie określonego materiału wynika z danej funkcji, jak np. funkcji okna – więc materiał powinien być przejrzysty, albo funkcji windy – jeśli przejrzysta to bardziej bezpieczna. W architekturze krajobrazu szkło może być także zastosowane ze względu na swój kolor. Tzw. „szkło krajobrazowe” (landscape glass) ASG, produkowane w wyniku recyclingu, cechuje się wielobarwnością w różnych kolorach tęczy, wygodnym kształtem w postaci różnej wielkości granulatów, którymi można wykładać dowolne powierzchnie. Inne formy szkła, np. szkło płaskie też może wywierać wrażenie swoją kolorystyką. Poniżej omówiono poszczególne aspekty szkła w relacji do odbioru estetycznego tego materiału.

 

 (...)

Szkło w odniesieniu do rozmiarów obiektów, wizualnej lekkości i przestrzenności

 

Rozmiary obiektów często przekraczają skalę człowieka, są zbyt duże i dominujące dla otoczenia. Zastosowanie szkła w elewacjach znacznie wizualnie zmniejsza taki obiekt. Obecnie stosowanie szklanych ścian osłonowych jest bardzo popularne na świecie. Najwyższy w Osace i całej Japonii budynek „Abeno Harukas” (Abeno harukasu, 2010) o wysokości 300 m, dzięki zastosowaniu szklanych ścian osłonowych jest mniej agresywny. Staje się raczej landmarkiem w pozytywnym tego słowa znaczeniu niż opresyjnym drapaczem chmur w centrum miasta (fot. 1). Projekt elewacji zewnętrznej jest autorstwa Césara Pelli (Pelli, Clarke, Pelli Architects) i Takenaka Corporation. Szklane fasady zostały rozplanowane wielopłaszczyznowo, co także zmniejsza ich optyczne wymiary i ciężar.

 

 

2016 3 10 1

Fot. 1. Osaka – „Abeno Harukas”, 2010

 

 

W wypadku realizacji wielkowymiarowych, np. wysokich budynków, szkło nie tylko wizualnie je zmniejsza i pomaga zharmonizować z otoczeniem, ale sprawia także, że elewacje są odbierane jako proste i eleganckie, a wszelkie krzywizny i detale stają się lepiej wyeksponowane. Przykładem może być 38-kondygnacyjna wieża „JP Tower” (Jeipī tawā, 2013), zaprojektowana przez Helmuta Jahna (JAHN) i Mitsubishi Jisho Sekkei Inc. – wzniesiona na miejscu historycznego budynku Centralnego Urzędu Pocztowego w Tokio (Tōkyō chūō yūbinkyoku; fot. 2). Część frontalna 5-kondygnacyjnego budynku z 1931 r. zaprojektowanego przez Tetsuro Yoshidę została zrewaloryzowana w ramach nowej budowli i rozbudowana jako wielofunkcyjne centrum „Kitte” mieszczące główną siedzibę Poczty Japońskiej (Nippon yūbin) i usługi komercyjne. Elewacja „JP Tower” wyraziście odznacza się w sąsiedztwie historycznego budynku Tokyo Station – „Marunouchi Building” (Marunouchi biru) z 1914 r. i w całym krajobrazie centralnego rejonu Tokio, usytuowanego na przeciwko Pałacu Cesarskiego.

 

 

2016 3 11 1

Fot. 2. Tokio – „JP Power”, 2013

 

 

Duże bryły, w których dominuje szkło i stal mogą stać się dominantami i charakterystycznymi punktami w mieście. Dworzec „Kanazawa Station” (Kanazawa-eki) obsługujący nową linię szybkiej kolei – Hokuriku Shinkansen, posiada m.in. gigantyczną szklaną kopułę „Motenashi Dome” (Motenashi dōmu), do której prowadzi charakterystyczna drewniana brama o konstrukcji wzorowanej na kształcie tradycyjnego japońskiego bębna (kotsu-zumi) – „Tsuzumi Gate” (Tsuzumi-mon, 2005, fot. 3). Kopuła i brama są rozpoznawalnymi elementami w krajobrazie miejskim Kanazawy. Stalowo-szklana konstrukcja zwiększa także poczucie przestrzenności. Przenosi się to na praktyczne odczucie swobody i komfortu przez użytkowników dworca Kanazawa.

 

 

2016 3 11 2

Fot. 3. Pref. Ishikawa – „Kanazawa Station”, 2005

 

 

Szklane ściany osłonowe umożliwiają poczucie przestrzenności. Przeszklone budynki o dużych wysokościach, tak jak „JR Central Towers” (JR sentoraru tawāzu, 1999) potęgują to odczucie. Wieże o wysokości 50 kondygnacji, zaprojektowane przez Kohn Pedersen Fox Associates (KPF), są częścią dworca w Nagoi – „Nagoya Station” (Nagoya-eki). Mieszczą także „Marriot Associa Hotel”, biura, przestrzeń komercyjną i domy towarowe. Taras widokowy, dzięki przeszklonym ścianom osłonowym, umożliwia panoramiczny widok z góry. Na przeszklonych kondygnacjach ma się poczucie przestrzenności i jedności z otaczającym krajobrazem miejskim (fot. 4). Podobne poczucie przestrzeni oraz kontaktu z otoczeniem zapewniają w drapaczach chmur szklane balustrady na tarasach widokowych (fot. 5).

 

 

2016 3 11 3

Fot. 4. Nagoja – „Nagoya Station”, 1999

 

2016 3 11 4

 

Fot. 5. „Abeno Harukas” – przestrzenność

 

 

 

Duże szklane obiekty wydają się lekkie nie tylko ze względu na zastosowanie szkła, ale także na odpowiednio dobraną formę budynku oraz zestawienie szkła z innymi materiałami. Odpowiednie zestawienia materiałowe także wpływaja na ekspresję bryły. Przykładem dynamicznej formy budynku uzyskanej dzięki stalowo-szklanej konstrukcji jest Museum Sztuki w Osace – „Osaka National Museum of Art” (Kokuritsu kokusai bijutsukan, 2004), zaprojektowane przez Césara Pelli (Pelli, Clarke, Pelli Architects). Architekt stworzył wyeksponowaną konstrukcję nawiązującą do rodzimego krajobrazu i wyglądającą jak powiewająca lekko na wietrze (fot. 6). Szkło spełnia funkcję estetyczną – ponieważ dodaje tej strukturze lekkości i teksturę – oraz użyteczną, ponieważ zapewnia doświetlenie.

 

 

2016 3 11 5

Fot. 6. Osaka – „National Museum of Art”, 2004

 

 

Na przykładzie muzeum widać, że szkło bardzo dobrze łączy się nie tylko pod względem konstrukcyjnym, ale także wizualnym ze stalą. Konstrukcje stalowe-szklane wyglądają lekko i nowocześnie. Są niewymuszone, nie czuje się ciężaru, który dźwigają, wyglądają bezpiecznie. Wnętrze ogromnego dworca w Kioto – „Kyoto Station” (Kyōto-eki, 1997), zaprojektowanego przez architekta Hiroshi Hara (Hiroshi Hara + Atelier Phi), tworzy oryginalny krajobraz wewnętrzny, skomponowany w dużej mierze ze stali i szkła. Szkło zwiększa percepcję przestrzenności bryły dworca, szczególnie jego wnętrza. Dzięki walorom szkła, przestrzeń wygląda lekko, konstrukcja kratownicowa delikatnie wznosi się nad holem i opada z powrotem w dół kaskadami schodów (fot. 7). Duże konstrukcje stalowo-szklane zmniejszają wizualnie swoje wymiary, a jednocześnie wyglądają atrakcyjnie. Dobrze kontrastują z elementami wykonanymi z innych materiałów lub w innych kolorach (fot. 8).

 

 

2016 3 12 1

Fot. 7. Kioto – “Kyoto Station”, 1997

 

2016 3 12 2

Fot. 8. „Kyoto Station” – kontrast

 

 

dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio

 


prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska

 

 

Bibliografia

[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.

[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.

[3] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.

[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.

[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Terminale lotnicze. „Świat Szkła” 12/2013. 

[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.

[7] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1, 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3.

[8] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Architektura kreowana szkłem w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson dla Apple Inc. „Świat Szkła” 9/2015. 

[9] Kido E.M.: Nowa architektura japońska. The New Japanese architecture. „Studia z zakresu architektury nowoczesnej”, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011.

[10] Holgate A.: Aesthetics of built form. Oxford University Press, New York, 1992.

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 03/2016

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.