Studium współczesnej japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w tym piśmie w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1]. Zostało ono rozwinięte w artykułach: Nowa architektura szkła w Japonii • Budynki komercyjne [2], Budynki użyteczności publicznej [3], Stacje kolejowe [4], Terminale lotnicze [5] , Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6], oraz Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne [7]. Ukazały się ponadto artykuły na temat walorów technicznych nowoczesnego szkła produkowanego w Japonii [8] i szkła w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson [9]. Obecny artykuł stanowi dalszy ciąg omówienia walorów estetycznych szkła na przykładzie Japonii w odniesieniu do wnętrz. W części 1 zostały omówione różnego rodzaju ściany [15], w części 2 dachy i balustrady [17], a w części 3 posadzki, klatki schodowe i windy [18]. Ostatnia część 4 zawiera omówienie detali, reklam oraz elementów artystycznych. 

 

 

Wstęp

 

Szkło jest obecnie popularnym materiałem, który stosuje się także we wnętrzach. Szkło we wnętrzach może być nie tylko funkcjonalne – zapewniać przezierność, doświetlenie czy też oświetlenie, np. poprzez iluminację – ale także niezwykle atrakcyjne. Różnorodne właściwości szkła wpływają na estetykę wnętrz i ich postrzeganie. W części 1 tego artykułu [15] rozpoczęto omówienie zalet estetycznych szkła w realizacjach, w większości japońskich, w wypadku jego zastosowania na (1) ściany, ścianki działowe, elementy ścian, przegrody i okna. W części 2 [17] zostały podane przykłady zastosowania szkła na (2) sufity, dachy i zadaszenia oraz balustrady, a w części 3 omówienie dotyczyło (3) posadzek, klatek schodowych i wind. Zakończenie stanowi część 4, która opisuje szkło stosowane na (4) detale, elementy wyposażenia wnętrz, znaki informacyjne i reklamy oraz elementy arystyczne.

 

 

Przykłady zastosowania szkła we wnętrzach.

 

Detale, reklamy i elementy artystyczne Zastosowanie szkła na różnego rodzaje detale we wnętrzach wynika przede wszystkim z jego przezierności oraz możliwości podświetlania, co wygląda szczególnie efektownie w wypadku szkła kolorowego. Szkło przezroczyste z kolei, stosowane na wyposażenie, nadaje wnętrzom charakter oszczędny w środkach wyrazu i nowoczesny.

 

Detale i elementy wyposażenia wnętrz

 

Szkło może tworzyć efektowne wrażenie, kiedy stosuje się je jako wykończenie ścian i elementów konstrukcyjnych, np. słupów podporowych. Wspomniano o tych zaletach przy omówieniu podświetlanych szklanych ścian [15]. Jednak szkło nie musi być podświetlane aby wyglądało efektownie – może tylko przesłaniać, na przykład ceramikę lub kafle i współtworzyć w ten sposób kompozycję artystyczną. W holu dworca „Hakata Station City” (Hakata Sutēshon Shiti; 2011) w Fukuoce znajdują się kolumny, które wyłożone są kaflami porcelanowymi „Arita-yaki”, produkowanymi w północnej części Kyushu w prefekturze Saga (fot. 67). Białe kafle z niebieskim wzorem przykryte taflami szkła przeziernego umocowanymi w aluminiowych ramach przydają tym podporom lekkości i elegancji, a także wprowadzają w wystrój wnętrz lokalny akcent. Wiele takich oszklonych słupów z motywami roślinnymi, a także kafle położone na ścianach, potęgują wrażenie lekkości, stwarzając złudzenie „lasu” we wnętrzu holu (fot. 68). Autorem koncepcji dworca jest projektant przemysłowy Eiji Mitooka (Don Design Associate; Dōn Dezain Kenkyūjo), który jest także projektantem obiektu wymienionego w części 3 – „JR Oita City” (JR Ōita shiti; 2015) [18].

 

 

2018 01 18 1

Fot. 67. Fukuoka – „Hakata Station City”, 2011

 

 

2018 01 18 2

Fot. 67. Fukuoka – „Hakata Station City”, 2011

 

 

Szkło można stosować do zaakcentowania miejsca, funkcji lub też w celu osiągnięcia specjalnego efektu wizualnego w ramach komponowania mas i przestrzeni. W holu „Takaoka Station” (Takaoka-eki; 2015) w mieście Takaoka w prefekturze Toyama, fragment ściany został wyróżniony poprzez zastosowanie koloru i pokrycie szkłem (fot. 69). W ten sposób został zaznaczony ważny obszar stacji: wejście, automaty biletowe i punkt informacji. Z kolei w bibliotece, która bezpośrednio łączy się z rozbudowaną i zmodernizowaną częścią wschodnią dworca „Chino Station” (Chino-eki; 2005), zaprojektowanej przez architekta Nobuaki Furuya (NASCA) i należącej do obiektu kulturalnego „Chino Cultural Complex” (Chino Shiminkan; 2005) w prefekturze Nagano, takim elementem kompozycji są toalety (fot. 70). Bryły toalet są obłe, nieregularne i pokryte matowym szkłem, dzięki czemu nie blokują wizualnie przejścia w dość wąskim korytarzu.

 

 

2018 01 19 1

Fot. 69. Pref. Toyama – „Takaoka Station”, 2015

 

 

2018 01 19 2

Fot. 70. Pref. Nagano – „Chino Cultural Complex, 2005

 

 

Szkło może być także zastosowane po to, aby je podświetlić i tym samym wyeksponować urze  konkretne elementy wnętrza. W 38-piętrowym budynku „Shin-Marunouchi Building” (Shin Marunouchi Birudingu; 2007; 198 m), znajdującym się na przeciwko „Tokyo Station” (Tōkyōeki), zaprojektowanym przez Sir Michaela Hopkinsa (Hopkins Architects), elementy sklepień – łuki – są wypełnione szkłem mlecznym i podświetlone (fot. 71). Wygląda to bardzo efektownie i harmonizuje ze stolarką wnętrz, szczególnie z białymi kasetonami sufitów i ciemnobrązowymi elementami konstrukcyjnymi. Tak zaprojektowane wnętrza kojarzą się z klimatem retro, jaki panował kiedyś w budynkach, które zostały rozebrane i wzniesione ponownie w kształcie drapaczy chmur, z zachowaniem pewnej stylistyki z wcześniejszych realizacji. Dotyczy to „Shin-Marunouchi Building”, który został poprzednio zbudowany w 1952 r., oraz szczególnie sąsiedniego obiektu – „Marunouchi Building”, który został zbudowany w 1923 r. Szczególnie cenny był „Marunouchi Building” (Marunouchi Birudingu; 2002), zwany „Marubiru”, zaprojektowany przez architekta Kotarō Sakurai, który był najwyższym (10 kondygnacji) budynkiem w przedwojennym Tokio.

 

 

(...)

 

 2018 01 19 3

Fot. 71. Tokio – „Shin Marunouchi Building”, 2007

 

 

Następny przykład szklanych elementów podświetlonych jest także związany z historią – dotyczy mauzoleum „Nagasaki National Peace Memorial Hall for the Atomic Bomb Victims” (Kokuritsu Nagasaki genbaku shibotsusha tsuitō heiwa kinenkan; 2002), zaprojektowanego przez architekta Akirę Kuryū (Akira Kuryū Architect & Associates). Zasadnicza część muzeum – „Remembrance Hall” z symbolicznymi szklanymi filarami – znajduje się pod ziemią, a na powierzchni widać głównie basen wodny i elementy szklane, w tym prostopadłościany z nieprzeroczystego szkła. Zastosowanie szkła we wnętrzach w formie symetrycznych elementów wertykalnych służy podkreśleniu linearnej kompozycji oraz wyeksponowaniu centralnego miejsca mauzoleum (fot. 72).

 

 

2018 01 19 4

 Fot. 72. Nagasaki – „Nagasaki National Peace Memorial Hall for the Atomic Bomb Victims”, 2002

 

 

Szkło bardzo dobrze może podkreślić ciągłość kompozycji, a współczesna technologia umożliwia proste styki i profile tafli szklanych. Most prowadzący do budynku „Ōita Prefectural Art Museum” (OPAM, Ōita Kenritsu Bijutsukan; 2015) w mieście Ōita na Kyushu posiada kratownicę, nawiązującą do przeszklonej elewacji budynku i jego stylistyki, autorstwa architekta Shigeru Bana (Shigeru Ban Architects), opartej na szkle i drewnie bambusa (fot. 73). Tafle z przezroczystego szkła tworzą balustradę zabezpieczającą pieszych. Biel kratownicy i lekkość szkła znakomicie ze sobą harmonizują, a jednocześnie pełnią ważne role konstrukcyjne i architektoniczne.

 

 

2018 01 20 1

Fot. 73. Ōita – „Ōita Prefectural Art Museum”, 2015 

 

 

Elementy szklane we wnętrzach to także wyposażenie wnętrz. Ławki na peronie stacji „Akabanebashi Station” (Akabanebashi-eki; 2000) na linii Ōedo Line (Ōedo–sen) w Tokio wykonane zostały z luksferów (fot. 74). Szklane pustaki z przezroczystego lekko zabarwionego szkła są materiałem, który został zastosowany także do wykończenia ścian na stacji. Ławki są więc elementem kompleksowego projektu wnętrz.

 

 

2018 01 20 2

 Fot. 74. Tokio – „Akabanebashi Station”, 2000

 

 

Znaki informacyjne i reklamy

 

Szkło jest także materiałem stosowanym w ekranach LCD do wyświetlania treści informacycjnych i reklamowych, które spotyka się we wnętrzach. Są one zintegrowane z detalami wnętrz i oświetleniem. Ekrany takie są wykonywane ze szkła inteligentnego (smart glass), które powstaje poprzez spojenie promieni UV folii „smart film” oraz dowolnej powierzchni szklanej. Panele szyb „smart glass” można ze sobą łączyć uzyskując duże powierzchnie. W technologii inteligentnego szkła LCD stosowany jest ciekłokrystaliczny polimer PA-LC (Polymer Assembled-Liquid Crystal), dzięki któremu powierzchnia szklanej tafli pod wpływem prądu elektrycznego potrafi zmienić się z przezroczystej na mleczno-białą, zapewniającą prywatność oraz dyskretność. Dzięki folii LCD „smart film” uzyskuje się kontrolę nad dostępem światła oraz widzenia. „Smart glass” może stanowić doskonały ekran projekcyjny, ponieważ dzięki folii LCD można wyświetlać obrazy bezpośrednio na szkle. Tego typu technologie oraz inne, np. „UMU Smart Screen” – product firmy Nippon Sheet Glass Co., Ltd. (NSG; Nippon Ita Garasu), opisany w artykule na temat szkła inteligentnego w Japonii [8], stosowane są w ekranach reklamowych. Ekrany LCD zostały wkomponowane w obudowę słupów w holu dworca „Ōita Station” (Ōita-eki; 2015), który stanowi kompleks “JR Ōita City” (JR Ōita shiti) [18]. Design słupów z ekranami stanowi element wystroju wnętrz utrzymanych w stylu klasycznym (fot. 75). Z kolei na dworcu Shin- Yamaguchi (Shin-Yamaguch-eki), w mieście Yamaguchi, w ramach rozwoju funkcji miejskich przebudowany został korytarz łączący obie strony stacji oraz plac dworcowy. Projekt „Terminal Park Development” wyłoniony na drodze konkursu, autorstwa Patrica Blanca (zieleń) i Hiroshi Miyazaki (Plants Associates Inc.), zakładał włączenie zieleni usytuowanej poziomo i pionowo jako „Vertical Garden”, a także połączenie lekkiej konstrukcji w bieli z dodatkiem naturalnego drewna, ze szkłem oraz zastosowanie nowoczesnych ekranów LED (fot. 76) [19]. Szkło pełni tutaj wiele funkcji, m.in. rolę praktycznej i estetycznej obudowy dla sprzętu przeciwpożarowego (fot. 77). Koncepcja graficzna znaków i kompozycji elementów wyposażenia, np. wymienionej szklanej obudowy, jest autorstwa projektantki Kei Miyazaki (Kei Miyazaki Design; KMD Inc.)

 

 

2018 01 20 3

 Fot. 75. Ōita – “JR Ōita City”, 2015

 

 

2018 01 20 4

 Fot. 76. Yamaguchi – „Shin-Yamaguchi Station”, 2016

 

 

2018 01 20 5

Fot. 77. „Shin-Yamaguchi Station” – detal
Fot. 78. Pref. Toyama – “Takaoka Station”, 2015

 

 

Szkło jest stosowane do tablic informacyjnych i reklamowych, np. w holach i na peronach dworców kolejowych. W holu dworca „Takaoka Station” (Takaoka- eki; 2015) w prefekturze Toyama ustawione są oryginalne tablice informacyjne pokazujące kierunki wyjść oraz mapę okolic (fot. 78). Szkło jest matowe i przypomina tradycyjne przesuwane ekrany shōji stosowane w budownictwie japońskim, składające się z drewnianych ramek wypełnionych japońskim papierem ryżowym washi. Wykonana ze szkła tablica nawiązująca do tradycji może stanowić wizytówkę miasta. Jej wymowa estetyczna jest niestety obniżona ze względu na sąsiedztwo innych podrzędnych tablic informacyjnych.

 

 

Elementy artystyczne Szkło jest również istotnym materiałem we wnętrzach, umożliwiającym realizację sztuki – może być elementem atrakcyjnych, podświetlanych elementów, np. stropów, a także ozdobnym wypełnieniem okien lub kompozycji ze szkła witrażowego. Stropy wykończone szkłem podświetlonym stanowią zarówno źródło oświetlenia, jak i element artystyczny. W przestrzeni publicznej są także punktem orientacyjnym i charakterystycznym elementem identyfikacyjnym we wnętrzach. W podziemnym korytarzu handlowym „Crysta Nagahori” (Kurisuta Nagahori; 2005) w Osace, w pobliżu stacji „Shinsaibashi Station” (Shinsaibashi-eki), znajduje się podświetlany strop, który jest delikatną kompozycją z półprzezroczystego szkła rozplanowaną centralnie wokół kolumny (fot. 79) [20]. Z kolei na dworcu w Kanazawa – „Kanazawa Station” (Kanazawa-eki; 2005), duży szklany artystyczny plafon został wbudowany w sufit nad głównym korytarzem (fot. 80).

 

 

2018 01 21 1

Fot. 80. Kanazawa – „Kanazawa Station”, 2005

 

 

W Europie witraże są sztuką o tradycji wywodzącej się ze średniowiecza, stosowaną głównie w obiektach sakralnych. W Japonii sztuka ta rozpowszechniła się wraz z pojawieniem się architektury zachodniej. Pod koniec okresu Meiji (1868-1912) produkowano już rodzime witraże, szczególnie w budynkach użyteczności publicznej, a także na dworcach kolejowych. Na dworcu Gifu Station (Gifu-eki; 2004) obejrzeć można witraż „Nagara-gawa ukai”, przedstawiający tradycyjny połów ryb przy pomocy kormoranów (fot. 81). Witraż jest wielokolorowy i wyrazisty. W holu zabytkowego dworca w prefekturze Shimane – „Izumo Taisha-mae Station” (Izumo Taisha-mae-eki; 1930), znajdującego się w okolicach słynnego chramu Izumo-Taisha, znajdują się kolorowe witraże, które stały się charakterystyczną cechą tego dworca (fot. 82). W 1996 r. witraże te zostały zaliczone do „Zabytków kulturowych budownictwa” (Bunkazai kenzōbutsu). Proste, kolorowe witraże, mimo że zaprojektowane ponad osiemdziesiąt lat temu, wyglądają nadal bardzo nowocześnie.

 

 

2018 01 21 2

 Fot. 81. Gifu – „Gifu Station”, 2004 – „Nagara -gawa Ukai”, 2007

 

 

2018 01 21 3

 Fot. 82. Pref. Shimane – “Izumo Taisha-mae Station”, 1930

 

 

Podsumowanie

 

Elementy szklane we wnętrzach mają walory zarówno funkcjonalne, jak i estetyczne. Przy zastosowaniu na ściany można osiągnąć różne efekty wizualne, a w przypadku zadaszeń także dodatkowe doświelenie. Balustrady i schody nabierają dzięki szkłu lekkości i wyrafinowania. Szklane klatki schodowe bywają dzisiaj produktami markowymi, a wejścia tworzą charakterystykę budynku. Szklane windy są bezpieczne, a także wyglądają niezwykle nowocześnie. Detale oraz elementy artystyczne z wykorzystaniem szkła przydają architekturze wyjątkowości, a także nadają jej znamiona sztuki. Temat szkła, jako elementu artystycznego, będzie kontynuowany w artykule „Szkło artystyczne w architekturze japońskiej”.

 

To, jaką rolę pełni w budynkach szkło, wynika z koncepcji architektonicznej. Szerokie zastosowanie szkła odzwierciedla współczesny poziom technologii. Materiał ten stwarza wiele możliwości aranżacji i niezależnie od koncepcji nadaje obiektom nowoczesny charakter.

 

 

 

dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio

prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska

 

 

 

Bibliografia

[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.

[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.

[3] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.

[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.

[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Terminale lotnicze, „Świat Szkła” 12/2013 – Część 1 i 12/2014– Część 2.

[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.

[7] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 3/2016 – Część 1; 4/2016 – Część 2; 5/2016 – Część 3 i 7-8/2016 – Część 4.

[8] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1, 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3.

[9] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Architektura kreowana szkłem w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson dla Apple Inc. „Świat Szkła” 9/2015.

[10] Holgate A.: “Aesthetics of built form”. Oxford University Press, New York, 1992.

[11] Kido E.M.: Nowa architektura japońska/ The New Japanese architecture. [w] „Studia z zakresu architektury nowoczesnej”, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011.

[12] Kido E.M.: Aesthetics of railway stations in Europe and Japan. Unyu Sōgō Kenkyūjo, Tokyo, 2016.

[13] http://www.designboom.com/design/emmanuellemoureaux-blows-colorful-wind-into-uniqlo-ginzastore-03-26-2014/  (15.03.2017).

[14] http://www.agb.co.jp/kei/grc/ (17.03.2017).

[15] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło we wnętrzach i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 4/2017 – Część 1.

[16] http://aloss.biz/en/8988 (24.03.2017).

[17] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło we wnętrzach i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 6/2017 – Część 2.

[18] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło we wnętrzach i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 10/2017 – Część 3.

[19] Yamaguchi City Hall: „Vertical garden” was done at Shin- Yamaguchi Station. “Landscape Design”: 105/2015.

[20] http://www.osaka-info.jp/en/shopping/underground_malls/post_94.html (13.09.2017).

 

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 01/2018

 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.