W części 1 niniejszego artykułu („Świat Szkła” 6/2012) przedstawiono dziedzictwo estetyczne i współczesność japońskiej architektury szkła. Przywołano różne właściwości szkła jako materiału budowlanego i odpowiadające im efekty estetyczne.

Zapoczątkowano też dyskusję nt. szkła w architekturze butików designerskich, ukazując efekty bloczków i paneli szklanych. Ta ostatnia tematyka kontynuowana jest poniżej. W uwagach końcowych podkreślono znaczenie szkła dla współcześnie lansowanej, szeroko pojętej „poezji budownictwa”.

 

 

Szkło w architekturze butików designerskich

Efekty szkła warstwowego
Przykładem wysublimowanej elewacji ze szkła warstwowego jest m.in. “Dior Omotesando” (2003). Budynek, zaprojektowany przez wspomniany już duet architektoniczny – Kazuyo Sejimę i Ryue Nishizawę,  sprawia wrażenie nieskazitelnie białego pudełka z ostrymi krawędziami, które wypełnia całkowicie trapezoidalną działkę. Sukienka couture, która w modzie jest szczytem piękna, jest dla tego projektu głównym źródłem inspiracji. 30-metrowej wysokości budynek robi wrażenie ośmiopiętrowej budowli.

Dramatyczna fasada, przypominająca drapowania sukienki, wynika z podwójnej ściany osłonowej wykonanej z płaskiego, przezroczystego szkła od zewnątrz i od wewnątrz, z lekko zaokrąglonych paneli akrylowych (fot. 11).

 

Fot. 11. Tokio – budynek „Dior Omotesando”, 2003

 

Białe pasy wydrukowane na akrylowych ścianach powodują, że wygląd budynku zmienia się w zależności od padającego światła w ciągu dnia oraz od stopnia penetracji oświetlenia wieczorem. Kilka białych, biegnących horyzontalnie opasek aluminiowych powoduje dalsze przerwanie jedności bryły na kilka nierównych części. Nie odkrywając całkowicie tego, co znajduje się za białymi drapowaniami, architektura budynku zawiera powiew tajemniczości, w celu przyciągnięcia klientów i skłonienia ich do wejścia. Wieczorem budynek, dzięki elewacjom ze szkła, wygląda jak luksusowa latarnia (fot. 12).

 

Fot. 12. „Dior Omotesando” wieczorem

 

Podobną elewację ze szkła warstowowego posiada inny sklep Diora w Tokio – budynek „Christian Dior Ginza” (2004). Delikatna wieża Diora, zaprojektowana przez architekta hiszpańskiego Ricarda Bofilla (Ricardo Bofill Taller de Arquitectura), z fasadą autorstwa młodej japońskiej architekt Kumiko Inui (Kumiko Inui Office), jest jednym z najpiękniejszych budynków na Ginzie (rys. 13).

 

Fot. 13. Tokio – „Christian Dior Ginza”, 2004

 

Mając doświadczenie w pracy ze specjalistą od sklepów luksusowych marek Junem Aokim, Inui oparła koncepcję projektu na półprzezroczystej elewacji. Utworzyła fasadę z dwóch nachodzących na siebie arkuszy aluminium, rozsiewając otwory w warstwie zewnętrznej tak, aby stworzyć replikę wzoru tkaniny słynnego krzesła Thoneta, które Christian Dior zaadoptował na swój motyw przewodni. W nocy elewacja świeci się dzięki oświetleniu LED.

 

Mistrzem w uzyskiwaniu efektów wynikających ze specjalnie zaprojektowanych szklanych ścian warstwowych jest Jun Aoki, który różne rodzaje takich ścian zastosował w swoich kilkunastu butikach Louisa Vuittona. Jeden z nich, „Louis Vuitton Omotesando” (2003) został wykreowany wspólnie z dyrektorami Wydziału Architektury firmy Louis Vuitton, Erikiem Carlsonem i Davidem Mac Nulty. Budynek wraz z subtelną, krytą drewnem konstrukcją, stał się wynikiem zadziwiającego procesu estetycznej twórczości.

Wykończenie ściany osłonowej składa się z dwóch rodzajów siatki metalowej, paneli ze stali nierdzewnej oraz z dwóch warstw szkła ornamentowego (fot. 14).

 

Fot. 14. Tokio – „Louis Vuitton Omotesando”, 2003

 

Cała powierzchnia wielkości 3340 m2 została podzielona na pięć obszarów, które zostały zaprojektowane na kształt podróżnych kufrów o różnych wymiarach i różnie względem siebie usytuowanych, często też na siebie nachodzących – subtelny, ale  także złożony model wykorzystania przestrzeni. Ich fasady odzwierciedlają wielorakie motywy, którymi były pokryte w przeszłości słynne kufry LV. Tak skomponowana fasada z wielowartwową powłoką daje efekt wielkiej elegancji wyrażonej z powściągliwością.

 

Wieczorem poszczególne fragmenty ściany – przezroczyste i mniej przejrzyste – w różny sposób przepuszczają światło z wnętrza, co stwarza ciekawy efekt wizualny. Architekt osiągnął to, o co chodziło koncernowi LVHM – prawdziwą jedność pomiędzy modą i architekturą. Tak skomponowany obiekt jest ważnym akcentem przestrzennym tokijskiego bulwaru Omotesando.

 

W wielu butikach Aoki wykorzystał efekt szkła warstwowego z nadrukiem. W pierwszym z tej serii, butiku Louisa Vuittona w Nagoya (1999), ściany zewnętrzne wykonane są z podwójnej warstwy szkła, z których każda ma wzór kratki Vuittona, dzięki czemu ściana ma ciekawą, trójwymiarową głębię. Cofnięte wejście i okna wystawowe wykorzystują 1,1-metrową głębokość podwójnej ściany osłonowej (fot. 15).

 

Fot. 15. Nagoya – „Louis Vuitton”, 1999 

 

Oszczędny, prostokątny plan budynku współgra z oszczędnymi środkami wyrazu, wśród których szkło odgrywa największą rolę (fot. 16).

 

Fot. 16. Nagoya – detal ściany sklepu Vuittona

 

 Efekty różnokolorowych warstw i elementów przestrzennych
Fasada nowego sklepu flagowego Gap w Tokio na Ginzie – „Hulic Ginza Sukiyabashi Building” (2011), zaprojektowanego przez architekta Takehiko Watanabe (Taisei), składa się z dwóch kontrastujących płaszczyzn szkła: laminowanego granatowego i przezroczystego (fot. 17).

 

Fot. 17. Tokio – „Hulic Ginza Sukiyabashi Building”, 2011

 

Zgodnie z koncepcją architektoniczną wyrażającą ideę marki, granatowe szkło stanowi tło loga firmowego, podczas gdy transparentne odzwierciedła czysty i przyjemny image firmy. Dodatkowo zainstalowane są przestrzenne elementy aluminiowe ściany kurtynowej. Przypominają one gałązki wierzby, drzewa charakterystycznego dla Ginzy, a element z granatowego szkła symbolizuje wodę. W ten sposób szklana fasada wpisuje się w klimat Ginzy.

 

Budynek „Cartier Ginza” (2003), oryginalnie zaprojektowany przez Jeana Michela Wilmotte’a (Wimotte & Associes SA), przeszedł w 2007 r. renowację fasady autorstwa francuskiego architekta wnętrz Sylvaina Dubuissona. Budynek ten ma także pionowe elementy przestrzenne umieszczone od strony zewnętrznej szklanej elewacji. Cała nowa elewacja szklana pokryta jest błyszczącymi złotymi żaluzjami (fot. 18). Dzięki wbudowanemu oświetleniu, w nocy elewacja jest iluminowana.

 

Fot. 18. Tokio – „Cartier Ginza”, 2007 i „Bulgari Ginza Tower”, 2007

 

Budynek Cartiera przy alei Chuo-dori znajduje się na przeciwko budynków Chanel oraz Bulgari i sąsiaduje z budynkiem innej firmy biżuteryjnej – De Beers.

 

Wieczorem elewacja Cartiera, a także oparta na krzywiznach elewacja De Beers, odbijają się na czarnym szkle elewacji budynku Chanel. Różnorakie odbicia na szklanych płaszczyznach wzbogacają bardzo efekty wizualne dostarczane krajobrazowi miejskiemu poprzez nową architekturę szkła. Budynek „De Beers Ginza Building” (2007) został zaprojektowany przez Juna Mitsui (Jun Mitsui & Associates Architects), tego samego architekta, który zaprojektował „The Jewels of Aoyama” – kompleks w Minami Aoyama, mieszczący sklepy i hotel (fot. 19).

 

Fot. 19. Tokio – „The Jewels of Aoyama”, 2011

 

Kompleks ten składa się z dwóch zupełnie różnych budynków o szklanych elewacjach.

Główny budynek (2011) ma ściany osłonowe ze szkła i piaskowca na całej wysokości. Ażurowe ściany stanowią ukłon w stronę architektury tradycyjnej i odniesienie do kontekstu, a także zdefiniowanie tożsamości budynku, który sąsiaduje z wybitnym dziełem z gatunku architektury butików, wspomnianym wcześniej budynkiem „Prada Omotesando” (fot. 20).

 

Fot. 20. Zestawienie tekstur szkła w budynkach „The Jewels of Aoyama” i “Prada Omotesando”

 

Mniejszy budynek usytuowany w narożniku, mieszczący sklep Cartiera – „Cartier Minami Aoyama” (2005) zaprojektowany przez francuskiego architekta Bruno Moinarda, jest całkowicie wykonany ze szkła warstwowego. Pomiędzy warstwami umieszczone są szklane ekrany z logo firmowym Cartiera. Elewacje są podświetlane i wieczorem cały kompleks świeci i lśni rzeczywiście jak klejnot.

 

Wspomniana zaś „Bulgari Ginza Tower” (2007) na Ginzie, jest następnym budynkiem obrazującym architektoniczną rywalizację pomiędzy luksusowymi markami, która jest źródłem wielu innowacji także w zakresie zastosowania szkła. Budynek zainspirowany szkatułką na biżuterię został zaprojektowany przez firmowych architektów Bulgari oraz japońskiego wykonawcę, Shimizu Corporation. Ten największy na świecie sklep włoskiej firmy biżuteryjnej, mieszczący się w budynku o powierzchni 5766 m2, posiada imponującą fasadę o wysokości 56 metrów, ze ścianą osłonową w części dolnej wykończoną marmurem okalającym ogromne okna wystawowe, a w części górnej szkłem, przez który prześwitują kamienne elementy pionowe. Szklana ściana warstwowa ma także przestrzeń wewnętrzną, w której umieszczane są reklamy (fot. 21).

 

Fot. 21. Tokio – „Bulgari Ginza Tower”, 2007

 

Dziesięć okien wystawowych służy do ekspozycji historii firmy, począwszy od lat 1800., poprzez epokę Art Deco w latach 20. i 30. XX w. i potem jako Pop Art w latach 70. aż do dnia dzisiejszego.

 

Innym, wybitnym budynkiem, który łączy w elewacji różne rodzaje szkła, jest budynek „Armani Ginza Tower” (2007). Intencją architektów włoskich, M. i D. Fuksa, było odzwierciedlenie atmosfery pracowni i wyrażenie filozofii projektanta mody Giorgio Armaniego (fot. 22 – por. też [1], fot. 2).

 

Fot. 22. Tokio – „Armani Ginza Tower” (2007)

 

W koncepcji projektu zostało wykorzystane zainteresowanie Armaniego materiałami i stosowanie przez niego delikatnych, półprzezroczystych tkanin i promiennych kolorów oraz dążenie do osiągnięcia efektu lekkości. Budynek Armaniego nie odbiega od innych budynków na Ginzie, ponieważ też ma szklaną elewację, odbijającą światła i otaczające budynki oraz nabierającą nowych kolorów zarówno w ciągu dnia, jak i o zmroku.

 

Ale przezroczystość szklanych ścian osłonowych jest stonowana poprzez kaskadę delikatnie podświetlonych liści bambusowych opadających z góry w dół fasady, w kolorach modyfikowanych w zależności od pory dnia i roku.

 

Efekt szkła i żaluzji został rozegrany także w budynku „Pola Ginza Building” (2009), zaprojektowanym przez architekta Yasuda Atelier i Nikken Sekkei.

 

Koncepcja budynku wyraża istotę jednej z najbardziej luksusowych japońskich firm kosmetycznych, czyli dążenie do piękna osiąganego poprzez estetykę (kosmetyki), sztukę (moda) i smak (kuchnia).

 

Słowami kluczowym w wyrażeniu konceptu firmy w architekturze są „woda”, „światło” i „czas”. Szklana, błyszcząca elewacja budynku wyraża koncepcję ”wody” i światła”, podczas kiedy „czas” wyrażony jest przez zmieniające się oświetlenie elewacji. Ściana osłonowa tego 14-kondygnacyjnego budynku, wykonana z podwójnej warstwy szklanej, posiada specjalnie zaprojektowany system żaluzji z wygiętych i zaokrąglonych tafli akrylu. Ściana warstwowa ma od spodu zainstalowane oświetlenie LED o zmieniających się kolorach.

 

Dzięki takiej technologii, elewacja ulega nie tylko zacienieniu, ale także zmienia swój wygląd i kolor w zależności od oświetlenia.

 

Nietypową elewację w postaci ściany warstwowej ma budynek „Swarovski” (2008). Pomysł na pierwszy flagowy sklep Swarovskiego, który został wykonany poprzez połączenie kryształów z naturą, został określony jako „kryształowy las”. Projektant, Tokujin Yoshioka (Tokujin Yoshioka Inc.), zastosował w swoim oryginalnym projekcie kryształ i światło. Fasada budynku jest pokryta szkłem oraz ponad 1500 lustrzanymi elementami z nierdzewnej stali (fot. 23). Odbijają one różne sceny pod różnymi kątami i błyszczą tak jasno, jakby kaskady kryształów spadały z nieba.

 

Fot. 23. Tokio – „Swarovski”, 2008

 

Wnętrze, w którym także zastosowano szkło i kryształ, jest natomiast białe i oświetlone reflektorami CDM i LED.

Efekty szkła z nadrukiem Szkło z nadrukiem zostało już wspomniane na przykładzie butików Louisa Vuittona zaprojektowanych przez Juna Aoki. Pierwszy powstał w Nagoya (1999), następnie podobne ściany warstwowe z nadrukiem logo firmowego zastosował architekt w butiku firmowym Louisa Vuittona w domu towarowym Matsuya w Tokio („Louis Vuitton Ginza Matsuya”, 2000), potem w sklepie LV w Omotesando w Tokio („Louis Vuitton Omotesando”, 2002) oraz za granicą, w „Louis Vuitton New York” (2004).

 

Jednym z wczesnych butików, w elewacji którego wykorzystano szkło z nadrukiem, jest butik „Comme des Garcons Aoyama” (1999). Budynek zaprojektowany przez architekta Takao Kawasaki we współpracy z projektantką firmy Rei Kawakubo, wyraża ruch i energię. Jego forma współgra z wyposażeniem wnętrz oraz sprzedawanymi ubiorami designerskimi.

 

Nieregularna elewacja jest wykonana z przezroczystego szkła z nadrukiem w postaci niebieskich kropek (fot. 24). W elewacji podkreślona jest płynność linii.

 

Falujące ściany z nadrukiem konstrastują z prostymi fragmentami utrzymanymi w bieli. Element nadruku nawiązuje do często stosowanego przez Kawakubo wzoru w ubiorach i w ten sposób łączy architekturę i modę.

 

Fot. 24. Tokio – „Comme des Garcons Aoyama”, 1999

 

8-kondygnacyjny budynek Japanese Nursing Association, zaprojektowany przez architekta Kisho Kurokawę (2000), posiada całą elewację szklaną, łącznie ze stożkiem nazwanym „Crystal Cone”. Elewacja sklepu Burberry mieszczącego się w tym budynku zmienia się w zależności od potraktowania elementów szklanych.

 

W pierwszej wersji, wcześniejszej, fasadę tworzyła ściana warstwowa z tafli szklanych, do których od strony wnętrza zamontowane były nieprzejrzyste ekrany imitujące kratkę Burberry i nawiązujące do tradycyjnych japońskich shoji (fot. 25). Później elewacja uległa zmianie i obecnie szkło ma nadruk w postaci firmowej kratki Burberry (fot. 26). Nadruki na szklanych elewacjach w postaci firmowego logo często służą bezpośrednio reklamie marki towarów.

 

Fot. 25. Tokio – „ Japanese Nursing Association Building”, 2004, sklep Burberry

 

Fot. 26. Sklep Burberry w 2012 r

 

Efekt ekranu
Elewacja ze szkła warstwowego jako ekranu, to najnowsza forma zastosowania szkła w budynkach komercyjnych. Najlepszym przykładem takiej elewacji jest budynek Chanel na Ginzie (2004). W projekcie budynku inspiracja kodem designerskim Chanel wyewoluowała w postaci błyszczącego, czarnego bloku, którego fasady łączą symulację tweedu z osiągnięciami architektonicznego high-tech.

 

Budynek „Chanel Ginza” został zaprojektowany przez amerykańskiego architekta Petera Marino (Peter Marino Architect). Czarna szklano-stalowa, chanelowska elewacja, która symbolizuje kultowe pikowania, jest tłem dla nagłych rozbłysków światła i innych efektów wizualnych. Światła ustępują pływającym chmurom, następnie dachom Paryża i pojawia się słynny tweed, reprezentujący Coco Chanel od lat 1920. Setki tysięcy diod LED, umieszczonych pomiędzy potrójnymi warstwami szkła, tworzą ciągle zmieniający się billboard.

Taką fasadę, pierwszą tego typu, zaprojektowano jako laminat składający się z kilkunastu warstw funkcjonalnych.

 

Zewnętrzna ściana kurtynowa jest z szarego szkła, umieszczonego w profilach z nierdzewnej stali w kształcie rombów. Taka całość nadaje budynkowi wygląd przypominający wzór chanelowskiego tweedu.

 

Następnie w pewnym odstępie za tą warstwą umieszczona jest warstwa emitującego światło inteligentnego materiału – szkła elektrooptycznego Priva-Lite, która składa się z paneli szkła laminowanego umieszczonego na horyzotalnie rozmieszczonych szynach i zespolonego z podwójnymi rzędami lampek LED. W ciągu dnia elewacja ze szkła elektrooptycznego jest nastawiona na opcję przezroczystą (fot. 27).

 

Fot. 27. Tokio – „Chanel Ginza”, 2004. Widok elewacji w dzień  

 

Wieczorem jest nieprzezroczysta i stanowi ekran dla ekspozycji 700 tysięcy lampek LED sterowanej komputerowo przez trzy główne komputery oraz 65 000 procesorów. W ten sposób wyświetlane są obrazy nieruchome oraz prezentacje video (fot. 28). Sklep Chanel jest przykładem następnego etapu w rozwoju technologicznym szklanych elewacji, które zawierają nowość: wizualne efekty ruchome.

 

Fot. 28. „Chanel Ginza”. Widok wieczorem  

 

Uwagi końcowe
Szkło jest efektownym materiałem budowlanym, którego zastosowanie wpływa znacząco na wyraz architektoniczny budynku. Właściwości szkła prezentują się niezwykle intrygująco w nowej architekturze  komercyjnej, co w dzisiejszej Japonii widoczne jest szczególnie często. Dzięki stałemu postępowi technologicznemu, pojawia się też coraz bardziej możliwość uatrakcyjnienia elewacji i otuliny budynku w ogóle, co przyczynia się do nadania mu swoistego charakteru, zgodnego z filozofią jego inwestora i odczytaniem upodobań jego japońskiego użytkownika.

 

Na tle tych trendów, mówi się dziś na arenie międzynarodowej o „poezji budownictwa” par excellence [5], co ma tworzyć w tkance miasta i regionu obiekty rozpoznawalne jako odpowiadające pojęciu genius loci, tj. – ducha danego miejsca. Raz jeszcze współczesny człowiek przekonuje się, że nie może żyć tylko „samym chlebem”, ale dla jego komfortu psychicznego potrzebne jest mu coś jeszcze – coś, co porusza intymne strony jego duszy.

 

dr Ewa Maria Kido CTI Engineering Co., Ltd., Tokio,

prof. Zbigniew Cywiński Politechnika Gdańska

 

Bibliografia
[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012, s. 14-17.
[2] Holgate A.: Aesthetics of built form. Oxford University Press, New York 1992.
[3] Kido E.M.: Nowa architektura japońska. The New Japanese architecture. „Studia z zakresu architektury nowoczesnej”. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2011.
[4] Cywiński Z.: Nowoczesna symbioza stali i szkła. „Świat Szkła” 3/2011, s. 16-17.
[5] Cywiński Z.: O znaczeniu szkła w budownictwie i architekturze. „Inżynieria i Budownictwo”. „Świat Szkła” nr 7-8/2012.

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

więcej informacj: Świat Szkła 7-8/2012

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.