Studium współczesnej japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w „Świecie Szkła” w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1]. Zostało ono rozwinięte w dwóch częściach artykułu Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki komercyjne [2], następnie w dwóch częściach artykułu Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki użyteczności publicznej [3], oraz kontynuowane w dwóch częściach artykułu Nowa architektura szkła w Japonii. Stacje kolejowe [4], a także w artykule Nowa architektura szkła w Japonii. Terminale lotnicze [5]. Obecny artykuł stanowi dalszy ciąg i omawia rodzaj budynków publicznych związanych z nowoczesnym transportem drogowym – miejsca obsługi podróżnych (MOP).

 

Wstęp

Miejsca obsługi podróżnych (MOP) są nieodłącznym elementem infrastruktury autostrad i dróg ekspresowych. Zlokalizowane są na wydzielonym terenie poza koroną drogi i wyposażone w miejsca postojowe dla różnego rodzaju pojazdów oraz w urządzenia służące zaspokajaniu potrzeb podróżnych. W Polsce, gdzie sieć autostrad nie jest jeszcze tak rozwinięta, są trzy klasy MOP-ów: „klasa I” – miejsce o funkcji wypoczynkowej, wyposażone w parkingi, toalety, urządzenia wypoczynkowe, czasem w małą gastronomię; „klasa II” – miejsce o funkcji wypoczynkowo- usługowej, wyposażone w obiekty j.w., a także stacje paliw, obiekty gastonomiczno-handlowe i informacji turystycznej; oraz „klasa III” – miejsce o funkcji wypoczynkowej i usługowej, wyposażone w obiekty j.w., a także w obiekty noclegowe i inne usługi w zależnosci od potrzeb.

W Japonii miejsca obsługi podróżnych przy autostradach, których sieć liczy tutaj ponad 7000 km, są podzielone na dwie kategorie: „parking area” (PA) oraz „service area” (SA). „Parking area” usytuowane są co 15-35 km. Tego rodzaju punkty obsługi wyposażone są w miejsca postojowe, urządzenia wypoczynkowe, bezpłatne toalety, automaty do napojów, restauracje i sklep. „Service area” jest obiektem o większej skali i posiada dużo więcej usług w porównaniu do „parking area”. Miejsca te usytuowane są przy autostradach co 50-150 km. „SA” wyposażone są w obiekty j.w., a ponadto w dużą przestrzeń z zielenią i urządzeniami rekreacyjnymi, różnego typu restauracje i różne sklepy, informację drogową „High- way Information”, usługi concierge, zakłady naprawcze przy stacji paliw, urządzenia do ładowania baterii pojazdów elektrycznych, a także – w zależności od miejsca – w obiekty rekreacyjne spa zawierające gorące źródła (onsen), obiekty wypoczynkowe, bezpłatne pomieszczenia do wypoczynku, prysznice, pralnie, płatne pokoje wypoczynkowe i hotele. Od 2000 r. „SA” mogą wprowadzać sieci sklepów, takich jak McDonalds, Starbucks oraz różne sklepy typu convenience store. Początkowo miejsca obsługi podróżnych były prowadzone przez cztery państwowe korporacje zarządzające autostradami, a od 1997 r., po podziale infrastruktury drogowej, powstały firmy prywatne. W 2005 r. spółka publiczna Japan Highway Public Corporation (Nihon Dōro Kōdan) została sprywatyzowana i przekształcona w sześć firm: East Nippon Expressway Corporation (NEXCO East Japan; Nekusu Higashi Nihon), Central Nippon Expressway Corporation (NEXCO Central Japan; Nekusu Naka Nihon), West Nippon Expressway Corporation (NEXCO West Japan; Nekusu Nishi Nihon), Metropolitan Expressway Corporation (Shūto kōsoku dōro) obejmujące metropolitarne Tokio, Hanshin Expressway Corporation (Hanshin kōsoku dōro) i Honshu-Shikoku Bridge Expressway Corporation (Honshū Shikoku renraku kōsoku dōro), a obsługę SA i PA przejęły prywatne firmy, takie jak J – SaPa, Hallo Square, i inne. W związku z tymi zmianami, miejsca obsługi podróżnych zmieniły swój profil z czysto usługowych na bardziej komercyjne. Aby przyciągnąć na dłużej klientów, rozszerzają one stale zakres usług, promując na przykład „park&shop”.

(...)

Dzięki skomercjalizowaniu, japońskie odmiany MOP-ów – SA i PA – stały się bardziej interesujące pod względem architektonicznym. Szkło odgrywa tutaj istotną rolę jako materiał konstrukcyjny w przypadku ścian osłonowych i działowych, oraz różnego typu zadaszeń. Pełni także ważną rolę w uzyskaniu interesujących efektów wizualnych. Dokonania w zakresie architektury miejsc obsługi podróżnych na autostradach są istotne z punktu widzenia trendów w najnowszej architekturze japońskiej [6]. Niniejszy artykuł omawia nowoczesne miejsca obsługi podróżnych w Japonii na przykładzie autostrady Chūō Expressway (Chūō kōsoku dōro) łączącej Tokio z Nagoją oraz Tōmei Expressway (Tōmei kōsoku dōro) i (równoległej) Shin-Tōmei Expressway (Shin-Tōmei kōsoku dōro) łączących Tokio z Nagoją – i poprzez Meishin Expressway (Meishin kōsoku dōro) i Higashi Meihan (Higashi-Meihan kōsoku dōro), z Osaką. W Japonii, w przeciwieństwie na przykład do Europy zachodniej, miejsca obsługi podróżnych obsługujące dwa przeciwne kierunki ruchu rzadko są ze sobą połączone oraz każdy kierunek ruchu ma zawsze swoje odzielne MOP.

 

Nowoczesne miejsca obsługi podróżnych na autostradach Tōmei Expressway i Meishin Expressway

Pierwsza autostrada w Japonii – Meishin Expressway powstała w 1963 r. Większość miejsc obsługi podróżnych na dłużej istniejących autostradach została zaprojektowana przede wszystkim funkcjonalnie i obiekty te nie stanowiły oryginalnej architektury. Niektóre z tych obiektów zostały przebudowane po prywatyzacji autostrad i te są bardziej interesujące architektonicznie. Można je określić, jako nowoczesne miejsca obsługi podróżnych. Wyróżniają się one dbałością o estetykę, ale zawierają także często standardowe urządzenia. W architekturze tego rodzaju MOP -ów na dużą skalę znalazło zastosowanie szkło. Tego typu miejsca obsługi podróżnych zostały zbudowane lub utworzone w starych przebudowanych urządzeniach przez NEXCO Central Japan, a w innych rejonach Japonii przez pozostałe firmy drogowe.

 

2014-06-10-1

Fot. 1. Ebina-shi, prefektura Kanagawa – „Ebina SA” – „EXPASA Ebina” (w kierunku wschodnim), 2011

 

Ebina SA (2011)

„Ebina SA” na autostradzie Tōmei Expressway w kierunku wschodnim nobori jest kompleksowym miejscem obsługi podróżnych, wyróżniającym się wysoką estetyką. Pod względem architektonicznym „Ebina SA” jest rozwiązane funkcjonalnie – poza parkingami i stacją paliw posiada dużą salę z punktami gastronomicznymi, restauracje, sklepy, nowoczesną informację drogową i toalety. Elewacja główna budynku jest przeszklona, szkło jest częściowo załamane, co zwiększa ekspresję całej fasady (fot. 1). Wieczorem, dzięki szklanej ścianie osłonowej, budynek staje się charakterystycznym punktem widokowym w najbliższym otoczeniu. Szklana elewacja jest niezbędna w tego typu miejscu obsługi podróżnych, ponieważ umożliwia doświetlenie dużych wielofunkcyjnych przestrzeni wewnętrznych.

Ebina jest jednym z japońskich MOP-ów, w którym znajduje się EXPASA. Jest to nazwa firmowa komercyjnego kompleksu przy autostradach, który zawiera szereg różnych usług zaprojektowanych w celu dostarczenia klientowi satysfakcji. Firma EXPASA obsługuje autostrady należące do NEXCO Central Japan. Poza „EXPASA Ebina”, inne kompleksy tego typu na autostradzie Tōmei Expressway to: „EXPASA Ashigara” (w kierunku wschodnim i zachodnim), „EXPASA Dangōzaka” (w kierunku zachodnim), „EXPASA Taga” (w kierunku zachodnim), „EXPASA Gozaisho” (w obu kierunkach) oraz „EXPASA Fujikawa” (w kierunku wschodnim).

 

2014-06-10-2

Fot. 2. Gotenba-shi, prefektura Shizuoka – „Ashigara SA” – „EXPASA Ashigara” (w kierunku wschodnim), 2010

 

Ashigara SA (2010)

Obiekt zotał przebudowany i oddany do użytku w 2010 r, jako pierwszy z serii „EXPASA Service Area”. Obiekt „EXPASA Ashigara” na autostradzie Tōmei Expressway na pasie w kierunku zachodnim kudari posiada dużą szklaną ścianę osłonową zapewniającą doświetlenie znacznej powierzchni komercyjnej (fot. 2). „EXPASA Ashigara”, miejsce położone na autostradzie w kierunku wschodnim nobori, ma elewację główną bardziej konwencjonalną, a przeszklenia są głównie w kształcie dużych szyb okiennych.

 

2014-06-11-2

Fot. 3. Prefektura Shiga – „Taga SA” – „EXPASA Taga” (w kierunku zachodnim), 2010

 

Taga SA (2010)

Następne tego typu obiekty wybudowano w „Taga Service Area” (2010) przy autostradzie Meishin Expressway w kierunku Osaki oraz w „Gozaisho Service Area” (2010), w obu kierunkach na Higashi-Meihan Expressway. Obiekty te mają także atrakcyjne elewacje, zaaranżowane ze szkła przezroczystego oraz matowego. Na przykładzie „EXPASA Taga” widać, jak można połączyć kompozycję szklanej ściany z mozaiką płyt okładzinowych, którymi wykończona jest górna część fasady. Szklana elewacja głównego budynku, wykonana z różnych rodajów szkła, wygląda bardzo atrakcyjnie zarówno w dzień, jak i w nocy, kiedy jest oświetlona (fot. 3). Cały obiekt jest elegancki i posiada estetycznie rozwiązane wszystkie funkcje.

Do innych miejsc obsługi podróżnych, znajdujących się na autostradzie Tōmei Expressway i unowocześnionych, należy miejsce „Fujikawa SA”, które w 2013 r. zostało przebudowane na wielofukcyjne urządzenie „EXPASA Fujikawa”. Najnowsze EXPASA – „EXPASA Cafe Haneda”, oddane do użytku w styczniu 2014 r. znajduje się w terminalu lotniczym „International Passenger Terminal” w Tokyo na lotnisku Haneda International Airport.

 

2014-06-11-1

Fot. 4. Yokkaichi-shi, prefektura Mie – „Gozaisho SA” – „EXPASA Gozaisho” (w kierunku zachodnim), 2010

 

Gozaisho SA (2010)

Budynek główny „Gozaisho EXPASA” – miejsca obsługi podróżnych znajdującego się na Higashi Meihan Expressway w kierunku zachodnim, ma także szklaną ścianę osłonową, urozmaiconą ukośnie biegnącymi słupami (fot. 4). Tak, jak w przypadku innych tego typu obiektów, zastosowane płyty szklane zarówno doświetlają wnętrze, jak i nadają całości nowoczesny i lekki wygląd. Podobnie jak inne EXPASA, Gozaisho posiada duży wybór restauracji, punktów szybkiej obsługi, przestrzeń rekreacyjną, punkty informacji, toalety i sklepy. EXPASA znajduje się także w „Gozaisho SA” w kierunku wschodnim, ale elewacja jest tam bardziej masywna, z mniejsza ilością szkła.

 

2014-06-12-1

Fot. 5. Hamamatsu-shi, prefektura Shizuoka – „Hamanako SA”

 

Hamanako SA

Część obiektów w „Hamanako SA” nie wyróżnia się architektonicznie, poza pawilonami restauracji, które posiadają szklaną elewację, podkreśloną bielą stolarki okiennej i elementów nośnych (fot. 5). Budynek znajduje się na wzniesieniu, z którego rozciąga się wspaniały widok na Jezioro Hamanako. Elewacja szklana, kojarząca się z architekturą kurortów nadmorskich, uwypukla też koncept tego „service area”, jako „wypoczynkowy i rekreacyjny”.

 

2014-06-12-2

Fot. 6. Uenohara-shi, prefektura Yamanashi – „Dangōzaka SA” – „ EXPASA Dangōzaka” (w kierunku zachodnim), 2011

 

2014-06-12-3

Fot. 7. „Dangōzaka SA” – „ EXPASA Dangōzaka” (w kierunku zachodnim)

 

2014-06-12-4

Fot. 8. „Dangōzaka SA” – „ EXPASA Dangōzaka” (w kierunku zachodnim) – wnętrza

 

Dangōzaka SA (2011) Miejsce obsługi podróżnych „Dangōzaka SA”, na autostradzie Chūō Expressway w prefekturze Yamanashi, posiada różne urządzenia w punktach usytuowanych w obu kierunkach ruchu, lecz tylko na autostradzie w kierunku zachodnim urządzenia zostały unowocześnione i znajduje się tam EXPASA (2011). Kompleks mieści m.in. ogromny „food court”, dwa duże place rekreacyjne, dwa kompleksy toalet, a także sklepy i restauracje. Elewacja ze szkła jest zróżnicowana pod względem przejrzystości, dzięki czemu staje się bardziej interesująca i czytelna (fot. 6). Różne funkcje rozmieszczone w środku są różnorodnie przeszklone (fot. 7), a szkło odpowiednio doświetla wnętrza (fot. 8). Dzięki zastosowaniu szkła, elewacja jest zróżnicowana, a jednocześnie harmonijna.

 

2014-06-15-3

Fot. 9. „Dangōzaka SA” (w kierunku wschodnim)

 

2014-06-15-4

Fot. 10. „Dangōzaka SA” (w kierunku wschodnim) – wnętrza

 

„Dangōzaka SA” w kierunku przeciwnym, wiodącym do Tokio (nobori), ma także dobrze rozwinięte usługi. Przeszklona elewacja budynku jest tutaj nieregularna (fot. 9), co znajduje odzwierciedlenie we wnęrzach, dzięki czemu ukształtowanie planu jest bardziej atrakcyjne (fot. 10).

 

dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio

prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska

 

Bibliografia

[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.
[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.
[3] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.
[4] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.
[5] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Terminale lotnicze, „Świat Szkła” 12/2013.
[6] Kido E.M.: Nowa architektura japońska • The New Japanese architecture. Studia z zakresu architektury nowoczesnej, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011.

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 6/2014

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.