Bezołowiowy lep na klientów

Rodzaj stabilizatora zastosowanego w profilach okiennych nie powinien stanowić przedmiotu publicznej dyskusji ani być wykorzystywanym w reklamie. Aspekt ten bowiem widziany w sposób obiektywny, jest bez znaczenia, a osoby z zewnątrz, kierujące się kryteriami subiektywnymi, nie są w stanie właściwie zrozumieć go ani ocenić. Niektórzy oferenci produktów okiennych obiecują sobie sukces reklamowy przez stosowanie haseł w rodzaju „bezołowiowy” lub „wolny od metali ciężkich”. Ubolewamy nad tym i wolelibyśmy, aby zamiast takich kryteriów na rynku artykułów okiennych rzeczywiście decydowały istotne ich własności.

 Informacje o terminie „stabilizator”
     Jako producenci profesjonalni nabywamy surowce w przemyśle chemicznym, komponujemy je według naszych receptur, a następnie topimy uzyskaną mieszaninę i formujemy z niej odpowiednie profile okienne. Poszczególne składniki wyjściowe mają swoje specyficzne funkcje w mieszaninie służącej do otrzymania produktu końcowego.
     Podstawowy materiał do wykonania ramy okiennej – PCW – narażony jest na działanie obciążeń w dwóch momentach: w trakcie produkcji profili przejściowo nagrzewany jest do temperatury ok. 200oC, a podczas użytkowania ramy okiennej - stale poddawany działaniu światła słonecznego, a więc promieniowania UV i nagrzewania. W celu zagwarantowania stabilności materiału ramy pod działaniem promieniowania słonecznego i nagrzewania, do mieszaniny dodaje się tak zwane stabilizatory. Są to przeważnie materiały zawierające komponenty metalowe.
     Konieczność wprowadzania dodatków stabilizujących nie jest zresztą niczym szczególnym. Również drewno wymaga w swoich zastosowaniach zewnętrznych (jako ramy okienne) takich dodatków, z tym tylko, że do drewna nie można niczego domieszać, a jedynie w jakiś sposób zabezpieczyć jego powierzchnię. Bez materiałów dodatkowych i lakierowania drewno ulega zniszczeniu pod wpływem działania czynników atmosferycznych. Nałożona warstwa lakieru gwarantuje natomiast trwałość materiału podstawowego. W przypadku ram z PCW podobne jest działanie dodanego do mieszaniny stabilizatora.

Obecność ołowiu w stabilizatorze
     W przypadku ram okiennych z PCW jako stabilizatory stosuje się w pierwszej kolejności materiały organiczne zawierające pewien komponent metalowy. Takimi metalami, wprowadzanymi osobno lub w kombinacjach, są: bar, kadm, ołów, cyna, cynk i wapń.
     Nasza firma stosuje standardowo stabilizatory z zawartością ołowiu. Ilość tego metalu w profilu okiennym wynosi w stosunku wagowym ok. 2%.
     Ołów i jego rozpuszczalne związki są szkodliwe dla zdrowia tylko wtedy, gdy bezpośrednio oddziałują na organizm człowieka. Jeśli jednak taki kontakt nie zachodzi, metal ten nie ma możliwości wywierania szkodliwego oddziaływania na zdrowie. Ołów jest tak samo trwale wprowadzony do masy z tworzywa sztucznego, jak inne składniki receptury profili okiennych. Jest prawie niemożliwe wyodrębnienie ołowiu z gotowych ram. Z tego też powodu nie istnieje żadne niebezpieczeństwo dla zdrowia użytkownika.
     Sprawa ta nie wygląda chyba inaczej niż ta z kieliszkami do wina, wykonanymi z tak zwanego kryształowego szkła ołowiowego. Ten materiał szklany zawiera do 30% wagowych ołowiu. Nikt jednak nie zastanawia się nawet nad tym, czy nie powinno się pić wina z takich kieliszków, ponieważ mógłby się z nich wydzielić ołów, który wywiera swoje szkodliwe działanie tylko wtedy, gdy bezpośrednio dostanie się do organizmu człowieka.
     Stabilizatory zawierające ołów wprowadzane są do substancji ram okiennych zgodnie z obowiązującymi zasadami techniki, a następnie ulegają trwałemu wmieszaniu. Także po zakończeniu eksploatacji takich okien ołów nie wydziela się na zewnątrz.
     Stabilizatory ołowiowe są bez zastrzeżeń dopuszczone do stosowania w przewodach wodociągowych wykonanych z PCW. Ponieważ przy wodzie pitnej chodzi o dobro podlegające ochronie, wymaga się w tym wypadku atestu na dopuszczenie do zastosowania określonych składników potrzebnych do produkcji przewodów rurowych, a przecież obecność stabilizatorów jest tutaj niekwestionowana. Przy profilach okiennych tego typu atesty nie są wymagane.

Zasady ogólnego obchodzenia się z ołowiem
     Zaniechanie stosowania stabilizatorów z zawartością ołowiu pozostaje w dużej sprzeczności z traktowaniem ołowiu całkiem bez uprzedzeń przy innych jego zastosowaniach.
     Rezygnując z ołowiu należałoby też zabronić używania aparatów telewizyjnych. W kineskopach powstaje bowiem niebezpieczne promieniowanie rentgenowskie na skutek działania wiązki elektronów, a obecność w szkle ekranów dodatków z ołowiem (w ilości do 800 g) powoduje zatrzymanie promieniowania i tym samym umożliwia spokojne korzystanie z telewizji.
     Nikt nie wpada na pomysł stosowania szkieł bezołowiowych do wyrobu okularów, lunet, mikroskopów czy soczewek kamer. Dodatki ołowiu do szkła nadają mu wyższy współczynnik załamania i stają się niezbędne do uzyskania wymaganych właściwości optycznych. Obiektywy specjalne o wysokiej jakości, w szczególności o zmiennej ogniskowej, zawierające skomplikowane układy soczewek i używane w kamerach telewizyjnych, zawdzięczają swoją jakość właśnie dodatkowi ołowiu.
     Każdy samochód wyposażony jest w akumulator – w tej skrzynce z tworzywa sztucznego, mieści się wiele kilogramów ołowiu. Dopóki skrzynka z ogniwami jest zamknięta, nikt nie styka się bezpośrednio z ołowiem i nie ponosi z tego powodu żadnej szkody. Po zużyciu akumulatory zbiera się i przystosowuje do następnego użycia, a odzyskany ołów znajduje nowe przeznaczenie. Podobna sytuacja ma miejsce przy ramach okiennych. Niewielka ilość ołowiu jest trwale wprowadzona do materiału profili okiennych. Po zużyciu ramy są zbierane i wykorzystywane ponownie, przy czym odzyskana masa plastyczna stosowana jest do produkcji nowych profili. W kolejnym zastosowaniu ołów wnika tak samo głęboko do profilu okiennego jak miało to miejsce wcześniej. Nikt nie żąda bezołowiowych akumulatorów samochodowych.
     Ogromną wartość estetyczną posiada ołowiowe szkło krystaliczne, przeznaczone do wyrobu przedmiotów użytkowych i ozdobnych w rodzaju karafek, szklanek do soków, czar i talerzy oraz modnej biżuterii osobistej. Ołów stosowany jest w postaci tlenku i nie jest dodatkiem, ale wraz z piaskiem kwarcowym i wapniem stanowi główny składnik szkła.
      Dodatek tlenku ołowiu zwiększa współczynnik załamania światła i tym samym powoduje, że szkło nabiera większego połysku. Nikt nie wpadł jednak na pomysł rezygnacji ze szkła ołowiowego. Ołów jest stałym składnikiem szkła.
     Już od stuleci używa się blachy ołowiowej do wykonywania uszczelnień dachowych, w szczególności przy oknach i kominach. Zasadniczo nie wymaga się od dekarzy rezygnacji z używania grubej blachy ołowianej.

Hasła: „wolny od ołowiu”, „ciężki metal”
     Używanie przez niektórych producentów profili okiennych określeń „wolny od ołowiu” powinno kojarzyć się z bezołowiowymi dodatkami do benzyny. Nie można jednak porównywać ze sobą środków zwiększających odporność benzyny na samozapłon, zawierających ołów ze stabilizatorami w profilach okiennych. Dodatki ołowiowe do benzyny ulegają spalaniu podczas jazdy i następnie wydalane są na zewnątrz przez rury wydechowe. Ołów rozprzestrzenia się wtedy w powietrzu i nad ziemią w postaci pyłu. Odejście od środków ołowiowych zwiększających odporność na samozapłon stanowiło więc istotny krok do przodu z punktu widzenia ochrony środowiska, z uwagi na nie zanieczyszczanie go ołowiem.
     Ołów znajdujący się w profilach okiennych tkwi natomiast głęboko w jego strukturze i również w trakcie utylizacji ram okiennych po ich zużycia nie przedostaje się w niekontrolowany sposób do otoczenia.
     Określenie „metal ciężki” wprowadza w pierwszym momencie w błąd. Już samo to słowo brzmi wyraźnie negatywnie, a przecież termin ten jest właściwie obojętny i określa po prostu metale ciężkie, to jest metale o gęstości przekraczającej wartość 4,5 lub też 5 g/cm2. Do tej grupy należą takie pierwiastki jak żelazo, cynk, ołów, miedź, złoto i wiele innych. W pobieżnych dyskusjach o ochronie środowiska mylnie używa się jednak określenia „metal ciężki” odnosząc go do „metali trujących”. Zgodnie z takim ujęciem „metalu ciężkiego” staje się nim również szczególnie lekki metal beryl (o gęstości 1,85 g/cm2), podczas gdy bez wątpienia metale ciężkie: żelazo, złoto, cynk i inne, nie byłyby zaszeregowane do takiej kategorii. Widać zatem, że pojęcie „metal ciężki” w ścisłym tego słowa znaczeniu nie jest przydatne do określania metali niebezpiecznych dla zdrowia.
     Stabilizatory z wapniem i cynkiem jako komponenty metalowe do profili nie są wolne od „metali ciężkich”. Cynk jest wprawdzie metalem dosyć neutralnym, jednak zasługuje on na używanie wobec niego miana metal ciężki w rzeczywistym jego znaczeniu (gęstość cynku wynosi 7,14 g/cm2). Ogólnie jednak pod pojęciem metali ciężkich rozumie się w ramach głównego nurtu naszej dyskusji takie metale, jak ołów, rtęć oraz kadm. Są one faktycznie trujące, ale przy założeniu, że dostaną się do organizmu.
     Serwery stron internetowych producentów profili bezołowiowych twierdzą z jednej strony, że tylko profile okienne bez ołowiu są profilami dobrymi, z drugiej zaś propagują utylizację starych okien. Co to oznacza? Mianowicie, że ołów ze starych okien wykorzystywany jest w nowych wyrobach. Jest to sprzeczność, którą niektórzy producenci profili z PVC próbują wobec nas zbagatelizować, używając w tym celu odpowiedniej retoryki. Jest to jednak postawa niekonsekwentna. Stary ołów może być bowiem dokładnie tak samo nieszkodliwy lub szkodliwy jak nowy.
     Nie można uznać za postępową postawy, która z jednej strony dąży do realizacji bezołowiowych profili okiennych, a z drugiej do utylizacji starych okien. Nie pomaga w tym względzie również podkreślenie przez producentów profili bezołowiowych, że nowy materiał będzie bezołowiowy. Według takiego poglądu ołów pozyskiwany w ramach utylizacji jest dobry, podczas gdy ten stosowany w nowych wyrobach – szkodliwy. Są to poglądy nieklarowne i uzasadniające nasze przekonanie, że rodzaj użytego stabilizatora w ogóle nie jest elementem nadającym się do wykorzystania przy reklamie i ocenie wyrobów.

Stosunek firmy VEKA do ołowiu
     Podobnie jak większość producentów profili okiennych stosujemy standardowo do ich wyrobu stabilizatory zawierające ołów. Na życzenie klienta dostarczamy również profile ze stabilizatorami na bazie wapnia i cynku.
     Niezależnie od tego, jakie stabilizatory stosujemy, są one, podobnie jak pozostałe składniki receptur, w sposób trwały wprowadzane do masy tworzywa sztucznego i nie wydostają się na zewnątrz, podobnie jak neutralna kreda, która jako środek wypełniający także zawarta jest w materiale profilu.
     Jesteśmy w stanie dostarczyć również profile stabilizowane wapniem i cynkiem, jednak nadal polecamy przede wszystkim sprawdzone stabilizacje przy pomocy ołowiu, gdyż biorąc pod uwagę dwa łatwe do rozpoznania mankamenty tej pierwszej grupy – wyższą cenę i trudniejszą obróbkę podczas wykonywania profilu, nie stwierdza się tutaj zauważalnej korzyści dla środowiska lub zdrowia użytkowników. Brak przekonywającego uzasadnienia przestawienia się na inne stabilizatory jest w tym wypadku istotny; nie wchodzą tu w grę jedynie wyższe koszty produkcji. Jeśli istniałyby poważne wątpliwości przemawiające przeciwko stabilizatorom ołowiowym, nie dałoby się ich po prostu zignorować, kierując się przy tym zmniejszeniem kosztów.

     W dłuższej perspektywie czasowej również i my dokonamy całkowitego przestawienia naszej produkcji i zakończymy stosowanie stabilizatorów ołowiowych. Ale wynika to z dobrowolnego zobowiązania się europejskiego przemysłu produkującego PCW z 2000 roku, które decyzją większości nabrało ważności i do którego również i my jesteśmy zobowiązani Przewiduje ono takie przestawienie najpóźniej do 2015 roku. Polityka Unii Europejskiej zmierza generalnie do redukcji ilości stosowanego ołowiu, bez powiązania tego z potencjałem zagrożenia istniejącym w produktach końcowych.

     Natomiast rodzaj receptury na profile okienne posiada niewielkie znaczenie przy ocenie ram okiennych z PCW w aspekcie zdrowia ich użytkowników.

dr Herbert Uhlen
VEKA AG/ VEKA Polska Sp. z o.o.

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.