W 2011 r. w Niemczech ok. 42,5 milionów m2 systemowych dociepleń warstwowych zostało zainstalowanych w nowych konstrukcjach i w celu modernizacji energetycznej budynków istniejących (źródło: Fachverband Wärmedämm-Verbundsysteme, Baden-Baden Stowarzyszenie Producentów Systemów Izolacji Termicznej Budynków). Stanowi to wzrost o około 33% w ciągu ostatnich dziesięciu latach.

 

 

Specyficzne własności ścian zewnętrznych wyposażonych w systemy ociepleń warstwowych

     Dla właściwej i trwałej instalacji tych systemów do ścian, ważne jest, że zarówno projektanci, jak i wykonawcy powinni rozumieć szczególne właściwości systemów termoizolacyjnych montowanych do ścian zewnętrznych. Jednak doświadczenia ekspertów pokazują, że niestety, nie zawsze tak jest. Prace renowacyjne polegające na naprawienia usterek i uszkodzeń, wynikających z nieprawidłowego montażu takiego systemu na wysokich ścianach zewnętrznych, są zwykle związane z wysokimi kosztami.

     Systemy izolacji warstwowych zawierają kilka składników (materiały izolacyjne, klej, kołki montażowe, warstwa podstawowa, zbrojenie, warstwa wierzchnia, możliwe są również inne powłoki i wykończenia), których stosowanie jest zgodne z aprobatą techniczną wydaną wg ETAG nr 004. Najczęściej stosowane są materiały izolacyjne ze styropianu (polistyrenu spienionego EPS) w postaci sztywnych płyt (ok. 80% całkowitego zużycia materiałów termoizolacyjnych) lub wełny mineralnej (ok. 15%), lub też z innych materiałów, takich jak pianka poliuretanowa, korek, pianki mineralne – np. ze szkła (razem ok. 5%). W zależności od podłoża i oczekiwanych warunków pracy, materiały te są przymocowane do nieotynkowanych (nowy budynek) lub otynkowanych (istniejący budynek) ścian zewnętrznych, które mogą być zbudowane z różnych rodzajów cegieł lub betonu, za pomocą kleju i/lub kołków rozprężnych lub przy zastosowaniu specjalnej, pomocniczej konstrukcji. Grubość materiału termoizolacyjnego jest zwykle w zakresie od 100 mm do 200 mm.

 

 

2013-04-25-1

Rys. 1. Instalacja okna w ścianie zewnętrznej z systemem termoizolacyjnym

 

 

2013-04-25-2

Rys. 2. Pozycja okna w warstwie ocieplenia ściany zewnętrznej (z systemem izolacji warstwowej):
a) Istniejący budynek, docieplenie dochodzące do zamontowanego już okna,
b), c) nowy budynek, zalecane miejsce montażu okna,
d) pozycja okna wynikająca z projektu architektonicznego.

 

 

2013-04-25-3a

2013-04-25-3b

2013-04-25-3c

2013-04-25-3d

Rys. 3. Zmiany własności termicznych, akustycznych i optycznych w zależności od pozycji okna w warstwie ocieplenia ściany

 

 

     Systemy izolacji warstwowej zapewniają izolację termiczną, a także zwiększają trwałość ściany zewnętrznej, ponieważ zapewniają dodatkową ochronę przed wpływem warunków pogodowych. To zasługa warstwy zewnętrznej tynku cienkowarstwowego lub powłoki wykończeniowej – zależnie od systemu (poziom 3 na rys. 1). Woda z opadów atmosferycznych nie powinna przenikać do strefy termoizolacji. Wszystkie połączenia, otwory i szczeliny w materiale termoizolacyjnym muszą być jed- nak trwale uszczelnione na poziomie warstwy tynku z systemu docieplającego.

     Tak mówi teoria, ale w praktyce to właśnie jedno z tych miejsc, gdzie słabości systemu dociepleń często występują.

 

  

 

2013-04-26-1

Rys. 4. Opcje zamocowania okna w warstwie ocieplenia przed licem ściany nośnej.

 

 

2013-04-26-2

Rys. 5. Wyroby z szeregu branż budowlanych, związane z montażem okna:
1) konstrukcyjne materiały budowlane,
2) okna i materiały montażowe: elementy mocujące, termiczna izolacja z uszczelnieniem od wewnątrz, tymczasowe uszczenienie od zewnątrz (jeśli jest potrzebne),
3) parapet okienny zewnętrzny,
4) system dociepleń,
5) parapet wewnętrzny,
6) tynk wewnętrzny.

 

 

2013-04-26-3

Rys. 6. Przemieszczenie, jakiego można się spodziewać w złączu. Dobór odpowiedniego układu uszczelniającego złącze, starannie zaprojektowanego i skoordynowanego

 

 

2013-04-26-4

Rys. 7. a) Okno mocowane za pomocą konsoli montażowych w warstwie ocieplenia – złożony transfer obciążeń
b) Okno mocowane za pomocą dybli w obrębie otworu okiennego – wymagany odpowiedni dystans osi dybla od lica nośnej ściany

 

 

2013-04-26-5

Rys. 8. Siły działające na skrzydło okienne zamknięte i otwarte

 

 

     Szczególną uwagę należy poświęcić następującym aspektom montażu okien w ścianie zewnętrznej z zamontowanym systemem docieplającym:

 

Pozycja okna (rys. 4)

     Najbardziej korzystne położenie z punktu widzenia izolacji cieplnej i ochrony przed wilgocią jest ułożenie płaszczyzny zewnętrznej profili okiennych w jednej płaszczyźnie z licem ściany murowanej lub nałożenie (wejście) w strefę izolacji termicznej o jedną trzecią. Po renowacji istniejących budynków, położenie okna jest określone w głębi ściany. W takimprzypadku zewnętrzne części ościeża muszą być izolowane termicznie, co z kolei oznacza, że rama okienna powinna być wystarczająco szeroka, aby pomieścić tę termoizolację o odpowiedniej grubości. Chociaż nie jest to zalecane z technicznego punktu widzenia, architektoniczne projekty (wymagania estetyczne) czasami określają instalację okna w przedniej części systemu docieplenia, tak aby rama okienna była zlicowana z zewnętrzną warstwą systemu docieplającego. To ekstremalne położenie ma duży „potencjał” powodowania usterek i błędów, dlatego powinno być zaprojektowane i wykonane z najwyższą starannością, zarówno w odniesieniu do mocowania, jak i uszczelniania.

 

 

2013-04-27-1

Rys. 9. Badanie wytrzymałości elementów montażowych

 

 

2013-04-27-2

Rys. 10. Badania określające charakterystyczną nośność elementów montażowych

 

 

2013-04-27-3

Rys. 11. Badanie poprawności doboru elementów mocujących na obciążenie wiatrem

 

 

2013-04-27-4

Rys. 12. Wielofunkcyjne listwy uszczelniające
a) Listwy tynkarskie. Zakres kompensacji ruchu estetycznych (wizualnie spoiny są czyste). Faktycznie połączenia tynku wymagają dodatkowego uszczelnienia.
b) Listwy tynkarskie jednoczęściowe
Zakres kompensacji ruchu >2 mm i przesunięciach.
c) Listwy tynkarskie wieloczęściowe. Zakres kompensacji ruchu >4 mm, nadają się do uszczelniania.

 

 

2013-04-27-5

Rys. 13. Dobór elementów montażowych wg wytycznych IFT MO-01/2
Przykład 1:
Okno z PVC; Rozmiar szer. x wys.: 1000x2200 mm; Szklenie: 40 kg/m² (16 mm); Obciążenie wiatrem: 0,94 kN/m²; Dodatkowe obciążenie P: 60 kg; „Punkt” wewnątrz diagramu – mocowanie dobrze dobrane
Przykład 2:
Okno z PVC; Rozmiar szer. x wys.: 1400x1600 mm; Szklenie: 60 kg/m² (24 mm); Obciążenie wiatrem: 1,05 kN/m²; Dodatkowe obciążenie P: 40 kg; „Punkt” na zewnątrz diagramu – wymagane dodatkowe obliczenia

 

 

2013-04-27-6

Rys. 14. Uszczelnienia wokół parapetu okiennego

 

 

Kolejność prac budowlanych, ściślejsza współpraca między specjalnościami budowlanymi

     Zwykle systemy dociepleń ścian są instalowane po instalacji okien. To znaczy, że zewnętrzne zabezpieczenie pogodowe nie może być układane podczas instalacji okna, co byłoby normalną procedurą. Możliwe jest tylko zastosowanie tymczasowej ochrony połączenia z sąsiadującą ścianą. Ostateczna ochrona pogodowa musi być zamontowana przez instalatora systemu dociepleń ściany. Niestety, ci instalatorzy jednak nie są zwykle zaznajomieni z zakresem odkształceń, jakich należy się spodziewać w punktach połączeń , co może być przyczyną powstawania błędów. Dlatego połączenie takie musi być starannie zaplanowane i skoordynowane przed instalacją.

 

Wybór i zastosowanie materiałów

     Doświadczenie pokazuje, że materiały używane do mocowania i uszczelniania mogą być albo źle dobrane, albo nieprawidłowo aplikowane, co może prowadzić do powstawania wad i uszkodzeń. Typowe błędy to: brak ukośnego wzmocnienia warstwy zbrojeniowej systemu dociepleń ściany przy narożach otworów okiennych, niewystarczające mocowanie okna po bokach w płaszczyźnie strefy izolacji (silne mocowanie jest potrzebne dla przenoszenia sił poziomych, np. od parcia wiatru), a także niewystarczające połączenie parapetu okiennego z systemem docieplającym ścianę.

 

Odpowiednie systemy mocowania

     Systemy mocujące powinny być dobrane do następujących danych:

  • spodziewane obciążenia przyjmowane w obliczeniach statycznych,
  • położenie okna,
  • charakter istniejącego podłoża (konstrukcji istniejącej ściany),
  • wymagane odległości od krawędzi,
  • materiał ramy okna.

     Gdy okno jest umieszczone na zewnątrz konstrukcji nośnej ściany, wymagany jest system mocowania, który jest w stanie przenieść siły działające w kierunku prostopadłym do płaszczyzny okna, jak również pionowo i poziomo w płaszczyźnie okna. W tym przypadku szczególnie ważne jest, aby uwzględnić efekt dźwigni, która zwiększa się wraz ze wzrastającą odległością między oknem, a krawędzią ściany nośnej. W przypadku okładzin zewnętrznych (ścian licowych) z cegły, system mocowania nie może wywoływać żadnych sił (naprężeń) rozciągających prostopadłych do spoin poziomych w murze ceglanym pod parapetem, aby zapobiec pękaniu poszczególnych cegieł (lub spoin) z warstwy licowej. W tym przypadku może być zasadne zastosowanie specjalnych ram montażowych.

 

 

Odpowiednie systemy uszczelniające

    Systemy uszczelniające powinny być dobrane do następujących danych:

  • oczekiwane przemieszczenia i odkształcenia oraz obciążenia,
  • charakterystyka łączonych powierzchni,
  • geometria połączeń i materiałów przylegających,
  • dopuszczalne tolerancje wymiarowe,
  • aspekty estetyczne (w przypadku widocznych połączeń).

     Typowe materiały uszczelniające do połączenia z systemem dociepleń to wstępnie sprężone taśmy uszczelniające i wielofunkcyjne listwy uszczelniające (elementy systemu dociepleń). Wstępnie sprężone taśmy uszczelniające mogą być oceniane i klasyfikowane zgodnie z normą DIN 18542. Przydatność i wydajność wielofunkcyjnych listew uszczelniających należy sprawdzić zgodnie z wytycznymi instytutu ift MO-01/1 Montaż okien w ścianach, metoda ustalania właściwego zastosowania systemów uszczelniających.

     Tymczasowe uszczelnienia między oknem a ścianą nośną, stosowane podczas montażu okien, nie mogą przeszkadzać w prawidłowej instalacji systemu docieplającego ścianę. Jeżeli uszczelnienie jest w zimnej strefie, może nie zapewnić wystarczającej odporności na dyfuzję pary wodnej.

     Szczególną uwagę należy zwrócić na połączenie zewnętrznego parapetu okiennego. W praktyce takie detale architektoniczne są szczególnie podatne na uszkodzenia (rys. 4). W celu rozwiązania tego problemu „Stowarzyszenie Na Rzecz Jakości Izolacji Termicznej Fasad”, (Gütegemeinschaft Wärmedämmung von Fassaden), we współpracy z producentami i przedstawicielami podobnych branż budowlanych wydało poprawioną instrukcję Zalecenia dotyczące instalacji/wymiany metalowych parapetów (warstwowe systemy dociepleń). Ta instrukcja przedstawia odpowiednie wymagania i rekomendacje izolacyjne.

 

 

2013-04-28-1a

2013-04-28-1b

Rys. 15. Zalecenia odnośnie bezpieczeństwa pożarowego (wg przepisów niemieckich)

 

 

Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego

     Zgodnie z niemieckimi przepisami budowlanymi wszystkie użyte materiały, a więc także materiały stosowane w połączeniach montażowych, muszą odpowiadać co najmniej klasie materiałów B2 wg DIN 4102 lub klasie E zgodnie z normą EN 13501-1 w zakresie bezpieczeństwa pożarowego.

     Tabela 1 przedstawia minimalne wymagania dla systemów warstwowych dociepleń na podstawie niemieckich przepisów budowlanych, w zależności od wysokości i klasy budynku.

 

 

2013-04-28-2

 

 

Wnioski

     Ściany zewnętrzne z wielowarstwowymi systemami docieplającymi są stosowane od ponad trzydziestu lat i zakres ich stosowania stale wzrasta. W celu zapewnienia, że okna i fasady budynków z systemami dociepleń warstwowych będą miały długą żywotność, ważne jest, aby zapoznać się ze specjalnymi wymaganiami tych systemów.

     Kluczem do sukcesu jest dobry projekt, dobrej jakości produkty montażowe i fachowa instalacja.

     W odniesieniu do wyboru materiałów, doświadczenie wskazuje, że najlepiej jest, aby opierać się na sprawdzonych (testowanych) produktach, które mają atesty renomowanych instytutów badawczych.

 

Artykuł powstał na podstawie wykładu wygłoszonego na International Rosenheim Window & Facade Conference 2012. Pełna oryginalna wersja wykładu dostępna na stronie www.ift-rosenheim.de

mgr inż. Wolfgang Jehl
ift Rosenheim

Literatura
[1] Leitfaden zur Planung und Ausführung der Montage von Fenstern und Haustüren, Gütegemeinschaften Fenster und Haustüren 2010 (Wytyczne w zakresie projektowania i wykonania montażu okien i drzwi zewnętrznych, „Stowarzyszenie dla jakości okien i drzwi zewnętrznych“, 2010)
[2] Karta nr 21, Technische Richtlinien für die Planung und Verarbeitung von Wärmedämm-Verbundsystemen, Bundesausschuss Farbe und Sachwertschutz (Wytyczne techniczne dotyczące projektowania i montażu systemów dociepleń warstwowych, Federalna Komisjia do farb i powłok ochronnych)
[3] Wytyczne IFT MO-01/1 Baukörperanschluss von Fenstern, Teil 1: Verfahren zur Ermittlung der Gebrauchstauglichkeit von Abdichtungssystemen (Montaż okien w ścianach, Część 1: Metoda określania przydatności do użytkowania systemów uszczelniających) IFT Rosenheim 2007
[4] Empfehlungen für den Einbau / Ersatz von Metall-Fensterbänken (WDVS-Fassade), Gütegemeinschaft Wärmedämmung von Fassaden eV (Zalecenia dotyczące instalacji/ wymiany metalowych parapetów na fasadach z systemem warstwowych dociepleń, „Stowarzyszenie na rzecz jakości izolacji termicznej fasad“)
[5] Dane techniczne System 6 Wärmedämm-Verbundsysteme zum Thema Brandschutz, Fachverband Wärmedämm-Verbundsysteme eV (Systemy dociepleń warstwowych – wymagania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego, „Stowarzyszenie dla systemów dociepleń warstwowych”).

 

 

wytyczne montazu

    Informacje na temat Wytycznych montażu mozna uzyskać bezpośrednio w redakcji miesięcznika Świat Szkła:

   - Agata Kostrzewa       Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

 

   - Agnieszka  Roguska   Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.


   oraz dziale dystrybucji

   - Iwona Markowska   Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

 

 więcej informacji też na stronie o Wytycznych do montaż okien i drzwi zewnętrznych tzw Instrukcja RAL

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

więcej informacj: Świat Szkła 4/2013

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.