Człowiek uległ sekretnej aurze otaczającej szkło już kilka tysięcy lat temu. Szkło to jedno z najważniejszych tworzyw znajdujących zastosowanie w życiu codziennym.

 

Z jednej strony niezwykle kruche i podatne na destrukcję, z drugiej jedna z najtrwalszych substancji, jakie zna świat współczesny, potrafiąca przetrwać w stanie nienaruszonym – zakopana lub zatopiona – tysiące lat. Dziś trudno wyobrazić sobie bez niego dom, środek komunikacji, laboratorium, telewizję czy inne nowoczesne rozwiązania techniczne.

 

Mimo silnej konkurencji, zwłaszcza tworzyw sztucznych, szkło jest i będzie niezastąpionym elementem w życiu każdego człowieka. Ze względu na swe unikatowe cechy, jak np. nietracenie swych właściwości pomimo wielokrotnego przetwarzania, szkło ma zdolność do wielu dróg recyklingu, co, z punktu widzenia ekonomicznego i ekologicznego, jest bardzo korzystne.

 

Szkło, będąc materiałem obojętnym, używane jest powszechnie na opakowania. Dlatego w przeważającej masie odpadów natrafić można na szkło nadające się do recyklingu. W Europie recykling szkła zalicza się do najbardziej zaawansowanych - z pożytkiem dla naturalnych zasobów i środowiska.

 

W niektórych europejskich krajach blisko 85% opakowań szklanych - butelek i słoików - produkuje się z recyklatu. Korzystają na tym wszyscy: konsumenci, producenci i oczywiście środowisko naturalne. Szkło produkowane z wszechobecnego surowca, jakim jest piasek, może być wielokrotnie przetapiane, nie tracąc swej wartości.

 

Niestety, te korzystne cechy opakowań szklanych, zwłaszcza w od niesieniu do opakowań zużytych i powstałej z nich stłuczki szklanej, nie są w Polsce racjonalnie wykorzystywane. Zarówno zużyte opakowania, jak i powstała z nich stłuczka trafiają w dużej części na wysypiska komunalne lub dzikie. Zagospodarowanie stłuczki szklanej powstałej po za procesem produkcji szkła, tzn. stłuczki z recyklingu, mimo wielu prób i przedsięwzięć nie zostało do dziś zadowalająco rozwiązane.

 

Przykłady racjonalnego wykorzystania stłuczki w innych krajach, w tym szczególnie bogatych, oraz racje ekologiczne i ekonomiczne na kazują szerokie zainteresowanie się zagadnieniem zagospodarowania szkła z recyklingu i rozwiązaniem go do końca.

 

 

Korzyści ekonomiczne stosowania stłuczki szklanej
Stosowanie stłuczki w procesie topienia szkła ma duże zna czenie ekonomiczne, wynikające głównie ze zmniejszenia zużycia su rowców i energii. Każdy Mg1) stłuczki wprowadzony do zestawu to oszczędność w przypadku szkła sodowo-wapniowego około: 800 kg piasku, 250 kg sody, 180 kg mączki wapiennej. Ponieważ do wyprodukowania 1 Mg sody zużywa się około 1000 kg wapienia i 1150 kg soli kuchennej, zatem oszczędności surowcowe mają jeszcze większy wymiar.

 

Udział stłuczki w zestawie pozwala na obniżenie zużycia ciepła po trzebnego do wytopienia szkła. Teoretyczna ilość ciepła potrzebna do wytopienia szkła ze stłuczki wynosi około 2/3 ilości ciepła potrzebnego do wytopienia szkła z surowców. Dodatek 1% stłuczki do zestawu zmniejsza zużycie teoretycznie potrzebnego ciepła o około 8 kJ/kg szkła [1].

 

Praktyczne wielkości podawane przez różnych autorów 1) Megagram - pochodna jednostka masy w układzie SI, symbol Mg, równa jednemu milionowi gramów (1 000 000 g), popularna nazwa - tona. Megagram jest standardową jednostką stosowaną w praktyce i przepisach prawnych dotyczących recyklingu do określania ilości odpadów.

 

są dużo wyższe. Nie różnią się one zasadniczo od siebie, przy wzięciu pod uwagę różnych agregatów, składów szkła i warunków produkcyjnych. Przy topieniu szkła z udziałem stłuczki występują oszczędności ener gii, gdyż nie jest wówczas potrzebna dodatkowa energia do procesów chemicznych równocześnie przebiegających w przypadku topienia szkła z zestawu surowcowego.

 

Dalszą oszczędność energii otrzymuje się przy wydobyciu i przeróbce surowców pier wotnych. Dodatek stłuczki do zestawu wpływa korzystnie na długość kampanii pieca do topienia szkła, co ma również istotne znaczenie ekonomiczne [2].

 

Korzyści ekologiczne stosowania stłuczki
Oprócz korzyści ekonomicznych z udziału stłuczki w zestawie szklarskim występują również korzyści natury ekologicznej, ponieważ zmniejsza się emisja: CO2, SO2 , Cl-, F-, pyłów, NOX.

 

Zmniejszenie emisji CO2 wynika z mniejszego zużycia paliwa oraz surowców, które w procesie topienia ulegają rozkładowi z wydzieleniem CO2.

 

Odnosi się to głównie do sody, mączki wapiennej, dolomitowej. Zmniejszenie emisji SO2 jest uwarunkowane zużyciem surowców pierwotnych. Przy topieniu szkła z bardzo dużą ilością stłuczki (80% i powyżej) zmniejsza się ilość środków klarujących, jak siarczan sodu czy wapnia. Na przykład szkło zielone może być topione bez środków klarujących [3].

 

Wskutek dwa razy większego udziału stłuczki w zestawie uzyskuje się w rezultacie redukcje SO2 w spalinach o około 35%. Zmniejszenie emisji Cl i F- też jest uwarunkowane zużyciem stłuczki. Przy zastosowaniu stłuczki zmniejsza się ich zawartość w zestawie, a więc zmniejsza się ich emisja.

 

Emisja pyłów zostaje zredukowana wskutek mniejszego udziału w zestawie surowców pierwotnych, które na ogół zawierają do 30% drobnych, pylistych frakcji poniżej 0,1 mm.

 

Im większa ilość stłuczki, tym może być niższa temperatura topienia, a to przyczynia się do zmniejszenia parowania składników zestawu, głównie związków sodu.

 

Bardzo istotne jest ograniczenie przez przemysł szklarski emisji tlen ków azotu. Można to osiągnąć, stosując większe ilości stłuczki, co po zwala na obniżenie temperatury w piecu i zmniejszenie zużycia paliwa. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że większe zużycie szkła z recy klingu przyczynia się do zmniejszenia objętości wysypisk śmieci, w któ rych udział szkła ocenia się na około 7-10%, a nawet więcej. Mniejsze zużycie sody to zmniejszenie ilości szlamów, powstających przy jej produkcji.

 

Technologiczne aspekty stosowania stłuczki szklanej w procesie topienia szkła
Stała mechanizacja i automatyzacja procesów wytwarzania opakowań szklanych powoduje, że ilość stłuczki powstającej w procesie produkcyjnym stale się zmniejsza. Nie zaspokaja to potrzeb hut produkujących opakowania szklane i zmusza producentów opakowań szklanych do stosowania stłuczki z wtórnego obiegu szkła, czyli stłuczki obcej [4].

 

Stłuczkę szklaną ze względu na pochodzenie można podzielić na:
- własną, tj. powstającą u producentów szkła;
- obcą, dostarczoną do hut szkła z zewnątrz, tj. np. z hut szkła innych branż, od dużych odbiorców wyrobów szkła (w rozlewniach napojów, wytwórniach sprzętu oświetleniowego, zakładach stolarki budowlanej);
- pokonsumpcyjną, powstających u indywidualnych odbiorców opakowań i wyrobów szklanych.

 

W Polsce dobrze rozwiązano kwestię zagospodarowania stłuczki własnej oraz pochodzącej od dużych odbiorców. Stłuczka przemysłowa związana z procesem technologicznym produkcji z wyrobów szklanych stanowi około 28% globalnej ilości stłuczki możliwej do odzyskania. [5] Stłuczka szklana wprowadzona do zestawu pełni rolę składnika ułatwiającego i przyśpieszającego topienie surowców pierwotnych.

 

Mięknie ona i roztapia się w stosunkowo niskiej temperaturze, dostar czając fazę ciekłą w temperaturach niższych niż jakiekolwiek inne eutektyki, które powstają z reakcji surowców pierwotnych.

 

Wprowadzenie stłuczki do zestawu, zwłaszcza stłuczki z recyklingu, powoduje również pewne ujemne zjawiska. Jej dodatek utrudnia proces homogenizacji masy szklanej i wydłuża proces klarowania.

 

Obszary sto pionej stłuczki mają relatywnie duże napięcie powierzchniowe, upo dabniając się do kropli, otoczonej błonką usianą pęcherzykami pary wodnej, powstałej z wody zaadsorbowanej przez stłuczkę.

 

Im dłużej stłuczka jest składowana, tym więcej ma wilgoci w warstwach powie rzchniowych, co prowadzi do wyługowania z nich alkalii i wzbogacenia jej w krzemionkę. Sprawia ona, że utworzona błonka ma większą lep kość niż otaczające szkło. Zjawisko to przyczynia się do tzw. mozai kowej „budowy” masy szklanej, utrudniając jej homogenizację.

 

Stłuczka z recyklingu wprowadza również do zestawu zanieczyszczenia, które mogą być przyczyną wad szkła i za burzeń procesu jego topienia.

 

Powstająca na terenie hut stłuczka szklana ze względu na swoją czystość nadaje się do powtórnego przetopu w piecach szklarskich bez wstępnego przygotowania (oprócz skruszenia do żądanego uziarnienia). Stąd też w całości jest wykorzystana prawie we wszystkich hutach szkła. [6]

 

Zebrana i przygotowana wstępnie stłuczka może znaleźć zastosowanie jako jeden ze składników wsadu do pieca szklarskiego [7], surowiec do produkcji włókien szklanych oraz mat i płyt izolacyjnych [10], surowiec do produkcji szkła piankowego [9], surowiec do produkcji grysów do tynków [8], dodatek do mas ceramicznych [6], dodatek do past czyszczących czy materiał o praktycznie nieograniczonym okresie biologicznego rozkładu do utylizacji odpadów niebezpiecznych.

 

Jeśli mówimy o stłuczce szklanej, nie należy zapomnieć, że już na etapie odpadu jest cennym surowcem artystycznym [14], z którego można „wyczarować” piękne przedmioty ku uciesze oka. Dowiedli tego artyści, którzy potrafią z pozornie bezwartościowego odpadu uzyskać zaskakujące w swym pięknie przedmioty. Szkło jest trudnym ale zarazem szlachetnym medium, którego walory trudno odnaleźć gdzie indziej, posiada niepowtarzalne piękno, które tylko artysta potrafi wydobyć na światło dzienne.

 

Jak wszystkie wytwory człowieka, szkło, jego produkcja, zdobienie podlega modom i przemianom, jednak pomimo upływu lat nic nie straciło ze swej atrakcyjności.

 

40-fot2

Maciej Zaborski - Oset 3, szkło hutnicze grawerowane

 

Wymagania jakościowe stawiane stłuczce szklanej z recyklingu
Im wyższe są wymagania jakościowe stawiane opakowaniom szklanym i im wyższy jest udział stłuczki z recyklingu w procesie ich wytwarzania, tym wyższe są wymagania stawiane tej stłuczce.

 

Stłuczka szklana jest postrzegana jako surowiec, a mówiąc o surowcu myśli się automatycznie o jego gatunku. Stłuczka szklana uzyskana w wyniku zbiórki publicznej do kontenerów jest przeważnie zanieczyszczona. Aby stłuczka mogła być ponownie użyteczna w procesie wytopu szkła, niezbędne jest otrzymanie takiej jej czystości, aby nadawała się do topienia. Ogólnie rzecz biorąc procesy uzdatniania podnoszą jakość stłuczki tak, że jest ona w pełni wartościowym surowcem do produkcji nowego szkła.

 

O tym, jak duże ma to znaczenie, przekonuje fakt, że 90% opakowań szklanych wytwarza się obecnie ze stłuczki szklanej pochodzącej z odzysku, nie naruszając przy tym w niczym wysokich wymagań co do jakości.

 

W dużym stopniu zależy to jednak od jednorodności wsadu, bo pozyskiwana z odpadów stłuczka zanieczyszczona bywa wieloma wtrąceniami: metalem, ceramiką, a nawet naturalnymi kamieniami, których trzeba się pozbyć.

 

pierwsze, ich obecność podnosi temperaturę topienia, czyli zwiększa wydatek energetyczny, a po wtóre, narusza strukturę szkła. Za dopuszczalny więc uważa się udział ceramiki w granicach do 25 g/t z tendencją spadkową do 10 g/t. Surowym ograniczeniom podlega natomiast obecność wtrąceń metalicznych, np. kapsli i folii aluminiowej - pozostających na szyjkach butelek - akceptowany w wysokości do 5 g/t [11].

 

Równie niebezpieczne dla produkcji szkła są różnego rodzaju zanieczyszczenia piaskiem. Ziarenka piasku o średnicy 0,1 mm mogą sprawić, że w wyniku naprężeń szklana butelka pęknie [12].

W procesie recyklingu stłuczki szklanej dla osiągnięcia efektu jakościowego - zwłaszcza przejrzystości i barwy - konieczne jest usuniecie wszelkich ciał obcych, co jest procesem technicznie złożonym.

 

Do produkcji np. szkła optycznego czy krzemowoołowiowego wymaga się stłuczki o czystości ponad 99,7%. W tej sytuacji przedsiębiorstwa recyklingu starają się poddawać specjalnym zabiegom zasoby wcześniej już wyselekcjonowanej stłuczki.

 

Ażeby uszlachetnić posiadaną stłuczkę i przetworzyć ją w surowiec przydatny do produkcji najwyższej klasy wyrobów szklanych, aparatura klasyfikatorów musi spełnić kilka zadań:

1) uwolnić ją od wszelkich ciał obcych - ceramiki, stali i metali kolorowych (aluminium, miedzi i ołowiu), to znaczy fizycznie je oddzielić;

2) posortować w zależności od właściwości na odrębne produkty, z których każdy może stanowić pełnowartościowy wsad dla określonego gatunku szkła i jego przeznaczenia, czyli na stłuczkę białą, bursztynową i zieloną;

3) mając na uwadze, że strumień stłuczki odrzucanej w trakcie segregacji zawiera nadal znaczny udział pełnowartościowego szkła, choć o większym zagęszczeniu wtrąceń trudnych do wyselekcjonowania (bardzo ciemnego szkła, grubych denek butelek i ich szyjek, płytek szklanych i płatków z ceramiki), należy przetworzyć go na produkt sprzedażny, a odpady ograniczyć do minimum.

 

Stan równowagi redukcyjno-utleniającej masy szklanej
Duży udział stłuczki szklanej w zestawie może zmienić wa runki utleniające w masie szklanej. Dzieje się tak na skutek zmiennej zawartości części organicznych, jakie znajdują się w stłuczce.

 

Działanie redukujące zanieczyszczenia organiczne zmniejsza zdolności utleniające masy szklanej, a przez to ma wpływ na barwę szkła. Wskazane jest w związku z tym wprowadzenie wówczas do zestawu odpowiednich utleniaczy, które kompensowałyby negatywne działanie zanieczyszczeń stłuczki. Dla stworzenia w szkle barwnym odpowiedniego stanu redukcyjnooksydacyjnego wystarczy niekiedy dodatek stłuczki bezbarwnej, która z racji samego składu jest zwykle bogatsza w tlen niż szkło barwne.

 

Użycie stłuczki stanowiącej mieszaninę szkieł kolorowych o różnej barwie może być przyczyną uwolnienia się gazowego SO2 i powsta wania zjawiska pienienia masy szklanej. Problemy te nie zostały jeszcze rozwiązane i stanowią swego rodzaju wyzwanie dla produkujących szkło ze stłuczki. Z tych względów dużego znaczenia nabiera kontrola potencjału utleniającego masy szklanej, która powinna być prowadzona w sposób ciągły. [2]

 

Zanieczyszczenia stłuczki
W odróżnieniu od tradycyjnych surowców szklarskich mają cych określony skład chemiczny, który może ulegać zmianie jedynie w dopuszczalnych technologicznie granicach, skład chemiczny stłuczki obcej ulega znacznym wahaniom.

 

Stłuczka ta zawiera zanieczyszczenia żela zem, aluminium, a niekiedy również innymi metalami kolorowymi, ma w swym składzie zanieczyszczenia ceramiczne (zwykle jest to porcelana, materiały budowlane, niekiedy kamienie itp.), a także substancje orga niczne, do których zalicza się tworzywa sztuczne, papier, resztki żywności, szmaty i inne.

 

Przykładowo zawartość wody w stłuczce z recyklingu wpływa na topienie szkła — w tym na zużycie energii, stan redox szkła, a przez to na stabilność barwy, szczególnie w przypadku szkła brunatnego. Tworzenie się piany i problemy klarowania są innym następstwem wysokiej zawartości wody.

 

Wymagania stawiane opakowaniom szklanym z punktu widzenia barwy generują wymagania dla stłuczki szklanej z recyklingu. Dotyczą one szczególnie butelek do piwa, wina, wód mineralnych.

 

Z tego względu stłuczka obca powinna być poddana procesom oczyszczania i przeróbki. Zostały dla tych celów opra cowane specjalne procesy technologiczne, które osiągnęły obecnie wy soki stopień automatyzacji.

 

40-fot3

Małgorzata Dajewska - Wazony mietoszony, szkło hutnicze

 

Technologia oczyszczania i uzdatniania stłuczki z recyklingu
W krajach rozwiniętych znajdują się obecnie w obrocie duże ilości stłuczki z opakowań szklanych. Jest ona oczyszczana i przetwa rzana do postaci nadającej się do wprowadzania wprost w skład zestawu.

 

Opracowano dla tego celu odpowiednie linie technologiczne o różnym stopniu złożoności procesu przeróbczego i różnym stopniu jego automatyzacji.

 

Wytwarza je i oferuje kilka firm. Oferujący te linie zastrzegają się jednak, że efekt końcowy procesu przeróbczego zależy w dużym stopniu od sposobu, w jaki stłuczka jest gromadzona i prze chowywana.

 

Najlepsze efekty uzyskuje się, jeżeli do przerobu trafiają zużyte wyroby ze szkła w całości, w stanie posortowanym i umyte.

 

Stłuczkę jednobarwną najbardziej ekonomicznie otrzymuje się, sortując ją na etapie gromadzenia opakowań szklanych oraz w początkowych stadiach procesu uzdatniania stłuczki.

 

Gospodarka odpadami w Polsce W 2000 r. wytworzono w Polsce ogółem 139 340 000 Mg (139 mln ton) odpadów, w tym:
- w sektorze komunalnym 10% (13 860 000 Mg),
- w sektorze gospodarczym 90% (125 480 000 Mg),
- odpady niebezpieczne stanowiły 1% ogółu odpadów [12].

 

Wytwarzanie odpadów w Polsce jest nierównomierne przestrzennie. Ponad 70% odpadów powstaje w trzech województwach: śląskim, dolnośląskim, małopolskim. Również w tych województwach na składowiskach nagromadzono najwięcej odpadów. Województwa śląskie i dolnośląskie „przodują” nie tylko pod względem wytwarzania odpadów gospodarczych lecz także komunalnych (województwo mazowieckie zajmowało w 2000 r. dopiero trzecie miejsce pod względem ilości odpadów komunalnych stałych wywiezionych).

 

Za wielkością produkowanych odpadów nie idą efekty w selektywnej ich zbiórce – woj. dolnośląskie pod tym względem zajmowało dopiero 4 miejsce, z 4-krotnie gorszym wynikiem od woj. małopolskiego (8 miejsce w zbiórce metali, 6 – w zbiórce makulatury i tworzyw sztucznych, 2 miejsce w zbiórce szkła).

 

Selektywną zbiórkę odpadów w 2000 r. prowadziło w Polsce tylko 30% gmin. W Polsce funkcjonują 52 sortownie śmieci, 54 kompostownie śmieci i jedna spalarnia odpadów komunalnych zlokalizowana w Warszawie (rocznie spala się w niej prawie 60 tys. Mg (t) śmieci).

 

Statystyczne jednostkowe koszty zagospodarowania odpadów w 2006 r. wynosiły ok. 60 zł rocznie na mieszkańca i wzrosną do 80 zł w 2014 r. Ocenia się, że aktualne koszty ponoszone z tytułu wywozu odpadów nie odzwierciedlają kosztów rzeczywistych ich zagospodarowania, ponieważ są to głównie ceny negocjowane z przewoźnikami.

 

Strumień odpadów komunalnych w Polsce znacznie odbiega od struktury strumienia odpadów w UE. Jest dodatkowo zróżnicowany w przekroju miasto-wieś. Wg danych opracowanych przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ilość odpadów przypadających na mieszkańca wsi jest dwukrotnie mniejsza niż ilość przypadająca na mieszkańca miasta.

 

Regulacje prawne Unii Europejskiej w obszarze gospodarki odpadami
Regulacją o charakterze ramowym w gospodarce odpadami jest dyrektywa Rady Europy 75/442/EWG zmieniona w roku 1991 (91/156/EWG).

 

Zobowiązuje ona kraje członkowskie do zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczania ich ilości i zmniejszania szkodliwości. Zgodnie z dyrektywą gospodarowanie odpadami musi odbywać się w sposób bezpieczny dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Jednym z kluczowych elementów strategii gospodarowania odpadami jest hierarchia postępowania z odpadami i zasada „zanieczyszczający płaci”. Z dyrektywy wynikają obowiązki w zakresie przygotowania przez samorządy planów gospodarki odpadami.

 

Dyrektywa Rady 91/689/EWG dotyczy odpadów niebezpiecznych.
Dyrektywa 2000/76/WE dotyczy spalania odpadów.
Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów służyć ma zmniejszeniu wpływu na środowisko składowisk.
Dyrektywa Rady 91/157/EWG reguluje kwestie odzysku i unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów.
Dyrektywa 94/62/We określa strategię UE w zakresie odpadów opakowaniowych.
Celem dyrektywy 2000/53/WE jest ochrona przed wrakami pojazdów i promowanie zbiórki i recyklingu odpadów.
Dyrektywa PE i RU nr 2002/96/WE z 27.01.2003 r. nakłada obowiązek sprawowania ścisłego nadzoru nad postępowaniem z odpadami zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

 

Zbiórka surowców wtórnych od 1 stycznia 2002 roku prowadzona jest na odmiennych zasadach niż przez ostatnie 10 lat. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych - Dz. U. nr 63, poz. 638 - nałożyła obowiązek prowadzenia skupu opakowań przez sklepy detaliczne (w dużym skrócie: obowiązek dotyczy wszystkich sieci detalicznych i pojedynczych sklepów o powierzchni ponad 500 m2).

 

Obok sklepów w dalszym ciągu funkcjonują punkty skupu surowców wtórnych. Na szczęście na osiedlach takie punkty nie zostały zlikwidowane. W Polsce zaledwie 30% opakowań szklanych trafia ponownie do hut szkła jako stłuczka. Na świecie w ten sposób odzyskuje się 80-90% butelek i słoików [13].

 

Szacuje się, że w Polsce na jednego mieszkańca przypada około 18 kg odpadów szklanych w okresie jednego roku. W odpadach komunalnych szkło występuje w ilości ok. 7%. W związku z przewidywanym rozwojem gospodarczym, naciskiem konsumentów oraz powrotem do opakowań nieszkodliwych dla środowiska przewiduje się, że w roku 2011 szkło stanowić będzie ok. 14% odpadów komunalnych. W skali lat daje to niebagatelną ilość materiału, który można zagospodarować ponowanie.

 

Igor Wójcik - Mechabiotyl, szkło hutnicze

 

Uwagi końcowe
Stosowanie w produkcji opakowań możliwie jak największych ilości stłuczki niesie duże korzyści ekonomiczne. Skłaniają też do tego wymogi ochrony środowiska, wsparte odpowiednimi ustawami, a także sankcjami karnymi, które stale ulegają zaostrzaniu.

 

Szeroki recykling stłuczki jest poważnym i złożonym przedsięwzięciem. Wymaga też do stosowania technologii produkcji szkła do specyfiki tego surowca, który bywa surowcem trudniejszym z wielu względów od surowców trady cyjnych. Szkło odpadowe może być nie tylko tworzywem ale i obiektem sztuki, aby jednak było to możliwe stłuczka musi przejść proces uszlachetniania i oczyszczania, zanim stanie się pełnowartościowym surowcem.

 

Doświadczenia innych krajów dowodzą, że są to trudności możliwe do pokonania i proces pełnego zagospodarowania odpadów opakowań szklanych staje się dziś nakazem chwili. Nieodzownym jest również dalsze podnoszenie świadomości ekologicznej naszego społeczeństwa, gdyż na tym polu pozostaje jeszcze dużo do zrobienia.

 

Anna Kuśnierz
Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Kraków

 

Literatura:
1. Określenie kryteriów zmniejszania zużycia ciepła w przemyśle szklarskim – oprac. ISiC Oddział w Krakowie,
1992.
2. Recykling szkła. Pod red. W. Pawłowskiego i L. Stoch. Wydawnictwo Poznańskie 1995r.
3. „Glastechnische Berichte” 68, 1995, nr 4, s. 51-58
4. Korczewski B.: Zarys problemu zagospodarowania szkła opakowaniowego w Polsce. „Przegląd Komunalny” 6/1997
5. Grodzińska-Jurczak M., Tomal M., Nieszporek K., Tarabula-Fiertak P.: Effect of an educational camping on public environment al attituloes and behaviour In Poland. Resources, “Conservation&Recykling”. Vol 46, issue 2, february 2006, str. 182-197.
6. Sordoń-Kulibaba B.: Zagospodarowanie odpadów szkła i opakowań szklanych. „Recykling” 3 (87) 2008.
7. http://ekofundusz.org.pl/kom43.htm
8. http://www.scierniwa.pl/product/33
9. Ciecińska M.: Szkło odpadowe do produkcji specjalnych materiałów porowatych. „Szkło i Ceramika” 1/2007
10. „Biuletyn Instytutu Gospodarki Odpadami” 2 (15) 2002.
11. http://www.powderandbulk.pl/artykul_715.html
12. http://huby.seo.pl/13_recykling/131_kpgo.htm
13. „Dziennik Polski” 27.07.2009
14. Materiały Festiwalowe EKOGLASS 2009.

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

 

patrz też:

Zastosowanie stłuczki szklanej i popiołów fluidalnych do produkcji spoiw , Ł. Gołek, E. Kapeluszna, Świat Szkła 05/2013

- Koncepcja linii technologicznej do wzbogacania stłuczki szklanej , Dominik Gieracki, Świat Szkła 01/2012

Sekrety recyklingu szkła , Dominik Gieracki, Świat Szkła 11/2011 

- Stłuczka szklana. Kłopotliwy odpad czy cenny surowiec? , Anna Kuśnierz, Świat Szkła 1/2011

- Zagospodarowanie odpadów szklanych , Bernadeta Sordoń-Kulibaba, Świat Szkła 7-8/2008 

Technologiczne aspekty produkcji szkła , Marcin Mrozicki, Świat Szkła 11/2007

- Recykling odpadów szklanych , Rafał Pękala, Świat Szkła 7-8/2006

 

oraz

 

- Recykling w Polsce na fali wzrostu – wyniki europejskiego badania zachowań konsumenckich , portal Świat Szkła ]

 - Producenci opakowań szklanych zmniejszają o 50% emisję CO2 , portal Świat Szkła 

- Rekordy recyklingu opakowań szklanych w Polsce i w Europie , portal Świat Szkła 

 - Stłuczka szklana branżowym problemem. Konferencja SPSB 10-12 maja 2019 r. , portal Świat Szkła 

 - Tönsmeier Recykling Szkła to dziś PreZero Recycling Szkło , portal Świat Szkła 

 - Stłuczka szklana w cemencie Jak wykorzystać odpady szklane w gospodarce o obiegu zamkniętym? , portal Świat Szkła 

 - Utracone surowce a znaczenie recyklingu , portal Świat Szkła 

 - Rośnie poziom recyklingu szkła w Europie , portal Świat Szkła 

- Zarządzanie odpadami wsparciem dla gospodarki cyrkularnej , portal Świat Szkła 

- Świat recyklingu w przyszłości , portal Świat Szkła 

- 10 eko rad dla przedsiębiorcy , portal Świat Szkła 

- Odpady – nowy surowiec Europy , portal Świat Szkła 

- Wskaźnik recyklingu szkła przekracza próg 70% , portal Świat Szkła 

- Stopa recyklingu szkła w Europie rośnie , portal Świat Szkła 

RAPORT: Przedsiębiorcy stawiają na odpowiedzialne gospodarowanie odpadami , portal Świat Szkła 

Nowe życie materiałów – projektowanie dla recyklingu , portal Świat Szkła 

Recykling na rzecz zrównoważonego rozwoju , portal Świat Szkła 

Odpady – nowy surowiec Europy , portal Świat Szkła 

Wskaźnik recyklingu szkła przekracza próg 70% , portal Świat Szkła 

Stopa recyklingu szkła w Europie rośnie, Świat Szkła - portal 

Huta Szkła Jarosław - rozwój, ekologia, wsparcie regionu, historia, Świat Szkła - portal

Cykl życia opakowań szklanych , Świat Szkła - portal 

  

inne artykuły tego autora

- Chromatograficzna analiza gazów w badaniach wyrobów szklanych , Anna Kuśnierz, Świat Szkła 9/2007

 

więcej informacji: Świat Szkła 1/2011

  

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.