Drzwi są przeznaczone do zamykania otworów w przegrodach budowlanych, w tym także stanowiących przegrodę ogniową. Do głównych zadań takich wyrobów należy tworzenie bariery ogniowej – gdy są w pozycji zamkniętej, oraz umożliwienie komunikacji i w razie konieczności szybkiej ewakuacji – gdy są otwarte. Są to dwie odmienne role, których spełnienie wymaga zastosowanie odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnych.

 

 

Regulacje techniczno-budowlane

 

Ochrona przeciwpożarowa budynków jest objęta stosownymi przepisami techniczno-budowlanymi. Podstawowym dokumentem jest Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r., Prawo budowlane (tekst jednolity w Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późniejszymi zmianami), w której zagadnienia te określono na odpowiednim poziomie ogólności. Zapisano w niej mianowicie, że obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy projektować i budować w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając m.in. spełnienie wymagań podstawowych, w tym dotyczących bezpieczeństwa pożarowego. 

 

Obligatoryjne przepisy, w szczegółowy sposób precyzujące wymagania pożarowe dotyczące obiektów oraz wyrobów budowlanych, zawarte są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami). Wymagania związane z zagadnieniami bezpieczeństwa pożarowego ujęte są w dziale VI tego rozporządzenia. Dotyczą one m.in. odporności pożarowej budynków, stref pożarowych i oddzieleń przeciwpożarowych, dróg ewakuacyjnych oraz wymagań przeciwpożarowych dla elementów wykończenia wnętrz i wyposażenia stałego.

 

Oprócz wymienionych przepisów istnieją jeszcze normy (przedstawione w dalszej części publikacji) i stosowne dokumenty opracowane przez uprawnione w zakresie ochrony pożarowej instytucje. Wynika z nich, że drzwi w tej dziedzinie powinny pełnić rolę oddzielenia przeciwpożarowego o wymaganej klasie odporności ogniowej, a także zapewnić warunki do ewakuacji. Stwierdzić więc można, że są to co do zasady sprzeczne wymagania, gdyż w razie wybuchu pożaru w obiekcie budowlanym:

  • drzwi przeciwpożarowe powinny być zamknięte, aby zapewnić wymagany poziom ochrony pożarowej budynku;
  • drzwi na drogach ewakuacyjnych powinny być otwarte, w celu zapewnienia przebywającym w pomieszczeniach budynku ludziom sprawne i bezpieczne ich opuszczenie, oraz umożliwienia straży pożarnej i innym stosownym służbom akcję gaśniczą i ratunkową.

 

Stosując jednak odpowiednie rozwiązania konstrukcyjne oraz urządzenia automatyzujące działania, zarówno drzwi przeciwpożarowe, jak i stosowane na drogach ewakuacyjnych mogą spełniać wzajemnie uzupełniające się wymagania, zapewniając tym samym bezpieczeństwo użytkowania oraz pożarowe w pomieszczeniach i całym budynku. 

 

 

Wymagania

 

Dotyczące drzwi przeciwpożarowych 

 

Z rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wynikają następujące najistotniejsze wymagania w zakresie drzwi przeciwpożarowych:

  • otwory występujące w oddzieleniach przeciwpożarowych powinny m.in. być zamykane za pomocą drzwi przeciwpożarowych;
  • w zależności od klasy odporności pożarowej budynku, stosowane w nich drzwi przeciwpożarowe powinny mieć klasy odporności ogniowej od EI 120 do EI 30, a w przypadku ich zainstalowania w przedsionku przeciwpożarowym – od EI 60 do EI 15;
  • drzwi o wymaganej klasie odporności ogniowej powinny być zaopatrzone w urządzenia zapewniające samoczynne zamykanie otworu w razie pożaru, przy czym należy zapewnić możliwość ręcznego otwierania drzwi służących do ewakuacji.

 

 

Wymagania dotyczące tego typu drzwi zawarte są również w normach, jak np. w PN-EN 14600:2005 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfikacja. Podstawowym wymaganiem wynikającym z normy jest zapewnienie, aby w przypadku wybuchu pożaru drzwi przeciwpożarowe były zamknięte. Związane z tym są dwa zagadnienia: zamykanie i przytrzymywanie otwartych drzwi. 

 

Stan zamknięcia występuje wtedy, gdy drzwi są utrzymywane w położeniu zamkniętym przy pomocy urządzenia samoczynnie zamykającego, ale mogą być otwarte w pewnych okresach lub stale, poprzez zastosowanie przytrzymywacza otwarcia. Przytrzymywanie otwartych drzwi przeciwpożarowych jest, jak już wspomniano, realizowane za pomocą przytrzymywacza, który powinien spełniać wymagania stosownej normy.

 

W prezentowanym dokumencie normalizacyjnym są określone również wymagania, z których najistotniejsze to: zdolność do działania, trwałość funkcji samoczynnego zamykania, bezpieczeństwo użytkowania i odporność ogniowa.

 

Ustanowiona jest także norma wyrobu PN-EN 16034:2014 Drzwi, bramy i otwieralne okna. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Właściwości dotyczące odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Przedstawione są w niej wymagania eksploatacyjne oraz związane z bezpieczeństwem dla wszystkich otworowych wyrobów przeciwpożarowych, niezależnie od materiału, z jakiego je wykonano. Norma odnosi się m.in. do drzwi rozwieranych i przesuwnych, uruchamianych ręcznie lub przy pomocy napędu, otwierających i zamykających się samoczynnie w normalnym trybie działania albo normalnie utrzymujących się w położeniu otwarcia, ale zamykających się w razie pożaru lub dymu.

 

 (...)

 

Dotyczące drzwi stosowanych na drogach ewakuacyjnych

 

W powyżej wymienionym już rozporządzeniu Ministra Infrastruktury znajdują się również wymagania dotyczące drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz stosowanych na drogach ewakuacyjnych. Do najważniejszych wymagań ich dotyczących zaliczyć można:

  • z pomieszczeń budynku powinna być zapewniona możliwość ewakuacji bezpośrednio lub drogami komunikacji ogólnej zwanymi drogami ewakuacyjnymi;
  • wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami;
  • zabrania się stosowania do celów ewakuacji drzwi obrotowych i podnoszonych;
  • drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja zapewnia:
  • otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,
  • samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w wyniku zasygnalizowania pożaru przez system wykrywania dymu chroniący strefę pożarową, do ewakuacji której te drzwi są przeznaczone, a także w przypadku awarii drzwi;
  • drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób oraz drzwi na drogi ewakuacyjne z tego pomieszczenia, powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne.

 

 

Zestaw drzwi przesuwnych i rozwieranych

 

W ochronie pożarowej ogólnodostępnych budynków najczęściej występują przeszklone, rozwierane drzwi przeciwpożarowe oraz, również przeszklone, przesuwne drzwi, stosowane na drogach ewakuacyjnych. Jak już w publikacji zasygnalizowano, podstawowym zadaniem takich drzwi jest w razie konieczności automatyczne zamknięcie (drzwi przeciwpożarowe) lub otwarcie (drzwi na drogach ewakuacyjnych). Są to wzajemnie wykluczające się wymagania, które jednak można pogodzić. Wielu producentów proponuje różne rozwiązania tego problemu, wśród których wyróżnia się propozycja niemieckiej firmy HÖRMANN, zastosowania zblokowanego zestawu drzwi. Jest to zestaw automatycznych drzwi przesuwnych stosowanych w wyjściach i na drogach ewakuacyjnych oraz rozwieranych drzwi przeciwpożarowych, przedstawiony na fot. 1.

 

 

2015 11 35 1

Fot. 1. Automatyczne drzwi przesuwne AD 100 oraz rozwierane drzwi przeciwpożarowe EI 30

 

 

Takie rozwiązanie przewidziane jest głównie do obiektów z dużym ruchem pieszych, jak np. na klatkach schodowych galerii handlowych oraz innych obiektów użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. W obiektach tych na drogach ewakuacyjnych stosowane są drzwi przesuwne z automatycznie sterownym napędem oraz drzwi przeciwpożarowe rozwierane, wyposażone w przytrzymywacze otwarcia oraz urządzenie samozamykające. W razie niebezpieczeństwa wybuchu pożaru, na sygnał z centralki pożarowej, drzwi przesuwne otwierają się automatycznie i pozostają w tej pozycji, a drzwi rozwierane (przeciwpożarowe) automatycznie się zamykają.

 

Konstrukcję tworzącego swoistą śluzę zestawu dwuskrzydłowych drzwi HÖRMANN, w postaci przekroju poprzecznego, przedstawiono na rys. 1. 

 

 

2015 11 35 2

Rys. 1. Przekrój poprzeczny zestawu drzwi Hormann

 

 

W eksploatacji takiego zestawu drzwi wyróżnić można:

  • Tryb dzienny – w którym skrzydła rozwieranych drzwi przeciwpożarowych są otwarte pod kątem 180° i usytuowane równolegle do płaszczyzny naświetla (ściany bocznej) oraz utrzymywane w tej pozycji przez przytrzymywacze otwarcia. Skrzydła drzwi przesuwnych są zamknięte (ograniczają infiltrację powietrza i straty ciepła), a otwierają się automatycznie na sygnał detektora ruchu spowodowany ruchem pieszych i zamykają po ich przejściu. Zestaw drzwi w trakcie trybu dziennego przedstawiono na fot. 2.
  • Tryb nocny lub zagrożony pożarem – w porze nocnej oraz w okresie, gdy obiekt jest nieczynny, skrzydła drzwi przeciwpożarowych są zamknięte. Drzwi również się automatycznie zamykają na sygnał z centrali pożarowej, spowodowany pojawieniem się w pomieszczeniu ognia lub dymu. Z kolei skrzydła drzwi przesuwnych w trybie nocnym pozostają cały czas otwarte. Także w trybie dziennym, w przypadku wystąpienia ww. sygnału z centrali pożarowej, drzwi przesuwne automatycznie się otworzą (nawet przy zaniku zasilania prądem) i pozostaną w tej pozycji na czas ewakuacji. Zestaw drzwi w trakcie trybu nocnego lub zagrożonego pożarem, przedstawiono na fot. 3.

 

W uzupełnieniu podanych powyżej funkcji zestawu dodać należy, że w przypadku wybuchu pożaru, drzwi przesuwne są otwarte i umożliwiają ewakuację, lecz drzwi przeciwpożarowe (rozwierane) są zamknięte. Drzwi te można jednak wyposażyć w stosowne okucia ułatwiające ich ręczne otwarcie i dokonanie ewakuacji. W zależności od rodzaju budynku, w którym opisywany zestaw drzwi jest zainstalowany, mogą to być:

  • zamknięcia awaryjne w postaci klamki lub płytki naciskowej – zgodne z normą PN-EN 179:2009 Okucia budowlane. Zamknięcia awaryjne do wyjść uruchamiane klamką lub płytką naciskową, przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych. Wymagania i metody badań;
  • zamknięcia przeciwpaniczne w postaci poziomego drążka – zgodne z normą PN-EN 1125:2009 Okucia budowlane. Zamknięcia przeciwpaniczne do wyjść uruchamiane prętem poziomym, przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych. Wymagania i metody badań.

 

Firma HÖRMANN w prezentowanym powyżej zestawie proponuje drzwi przeciwpożarowe rozwierane typu T30 HE oraz drzwi przesuwne dla wyjść i dróg ewakuacyjnych typu AD 100-X.

 

 

Dwuskrzydłowe drzwi przeciwpożarowe rozwierane T30 HE

 

Stosowane w prezentowanym zestawie dwuskrzydłowe drzwi przeciwpożarowe rozwierane T30 HE spełniają wymagania klasy odporności ogniowej EI2 30 wg normy PN-EN 13501-2:2005 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej.

 

Wymiary drzwi w świetle ościeżnicy wynoszą:

  • wysokość: od 1670 mm do 2730 mm,
  • szerokość: od 1215 mm do 2710 mm.

 

Elementy ram ościeżnicy i skrzydeł powyższych drzwi są wykonywane z aluminiowych kształtowników, wzmocnionych stalowymi kształtownikami, łączonymi w narożach przez zaciskanie. Kształtowniki są wypełnione ognioodpornymi płytami PROMAXON lub o zbliżonych własnościach, grubości 25 mm. Widoczne powierzchnie kształtowników stalowych zabezpiecza się antykorozyjnie poliestrowymi powłokami proszkowymi.

 

Ramy skrzydeł drzwi są wypełnione szybami ognioodpornymi o minimalnej grubości 15 mm lub nieprzeziernymi panelami. Panele te mają poszycie wykonane z blachy aluminiowej oraz wypełnienie z ognioodpornych płyt PROMAXON lub podobnych.

 

Wzdłuż ościeżnicy oraz skrzydeł znajdują się uszczelki pęczniejące i dociskowe z EPDM. W części progowej mogą być zainstalowane uszczelki wargowe z EPDM lub opadające. 

 

Drzwi są wyposażone w komplet okuć przeznaczonych do stosowania w wyrobach przeciwpożarowych, w tym w samozamykacze oraz regulator kolejności zamykania skrzydeł.

 

Przekrój poziomy przeszklonych dwuskrzydłowych drzwi przeciwpożarowych rozwieranych typu T30 HE przedstawiono na rys. 2. 

 

 

2015 11 35 3

Fot. 2. Tryb dzienny

 

 

Dwuskrzydłowe drzwi przesuwne AD 100 100-X

 

Drugi rodzaj drzwi stosowanych w prezentowanym zestawie, stanowią dwuskrzydłowe drzwi przesuwne AD 100-X, spełniające wymagania przewidziane dla drzwi instalowanych w wyjściach i na drogach ewakuacyjnych.

 

Wymiary takich drzwi w świetle ościeżnicy wynoszą:

  • wysokość: od 1800 mm do 2500 mm,
  • szerokość: od 970 mm do 2570 mm.

 

Ramy ościeżnicy oraz skrzydeł drzwi przesuwnych są wykonane z aluminiowych kształtowników, łączonych w narożach przez zaciskanie. Skrzydła drzwi mogą być przeszklone lub wypełnione nieprzeziernymi panelami.

 

Drzwi przesuwne są wyposażone w mechaniczny napęd oraz urządzenia kontrolno-sterujące, umożliwiające automatyczne otwieranie skrzydeł, z łagodnym hamowaniem i zatrzymaniem w położeniach skrajnych oraz w miejscach, w których wystąpiła jakakolwiek przeszkoda w ruchu skrzydeł. Istnieje także możliwość łatwego ręcznego otwarcia drzwi.

 

W napędzie zainstalowany jest zestaw sprężyn naciąganych w trakcie zamykania drzwi przy pomocy siłownika, które w przypadku zaniku napięcia z sieci np. z powodu wybuchu pożaru, powodują automatyczne rozsunięcie skrzydeł. Umożliwia to przeprowadzenie szybkiej ewakuacji przebywających w zagrożonym pomieszczeniu osób.

 

Przekrój poziomy przeszklonych dwuskrzydłowych drzwi przesuwnych typu AD 100-X przedstawiono na rys. 3.

 

 

2015 11 35 4

Fot. 3. Tryb nocny lub zagrożenia pożarowego

 

 

Dodać jeszcze należy, że obowiązujące w Polsce i prezentowane w publikacji warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wykluczają możliwość stosowania w drzwiach przesuwnych instalowanych na drogach ewakuacyjnych blokujących zamków elektromagnetycznych. Wyjątkiem są tylko zamki zamykające się na sygnał napięciowy.

 

 

inż. Zbigniew Czajka

 

Dariusz Potrzebski
Hörmann-Polska

 

 

Literatura

Ustawa z 07.07.1994 r., Prawo budowlane

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. 

Normy: PN-EN 179:2009, PN-EN 1125:2009, PN-EN 14600:2005, PN-EN 16034:2014

Materiały informacyjne firmy Hörmann-Polska

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 11/2015

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.