Cyfryzacja burzliwie wtargnęła w nasze życie – zarówno zawodowe, jak i prywatne – i w dzisiejszej dobie inteligentne urządzenia oferowane przez takie firmy, jak Amazon, Google i Apple & Co. oraz takież elementy wyposażenia budynków – sterowane czy to przy pomocy wirtualnej asystentki Alexy czy też względnie automatycznie przy użyciu smartfonów – wkraczają na dobre do naszych domów i mieszkań.

 

 

Jeśli zaś weźmie się pod uwagę fakt, że „inteligentne” bramy garażowe, drzwi frontowe, okna, rolety lub żaluzje oraz systemy przeciwsłoneczne zapewniają bardziej racjonalne wykorzystanie energii – a przy tym wygodę i bezpieczeństwo – stan ów nie jest niczym zaskakującym.

 

 

Pakiet oczekiwań klientów obejmuje nie tylko centralne zamki, systemy informujące o warunkach atmosferycznych na zewnątrz czy też detektory obecności intruzów, lecz również układy pozwalające na automatyczne otwieranie okien, drzwi lub bram.

 

 

Jak przy tym wyglądają kwestie bezpieczeństwa, ochrony przed intruzami i niezawodności?

Ostatecznie, elementy wyposażenia budynków posiadające napęd elektryczny są również maszynami, które muszą spełniać wymagania bezpieczeństwa, określone dyrektywą o maszynach i urządzeniach.

 

Muszą również funkcjonować bezpiecznie i niezawodnie w różnych, złożonych okolicznościach, na przykład w wypadku włamania, wykrycia ognia lub dymu, przerwy w zasilaniu w energię elektryczną albo też w razie niewłaściwego użycia.

 

W niniejszym opracowaniu przedstawiono praktyczne wskazówki dotyczące zarówno planowania i wykonania, jak i popularyzacji ofert.

 

Możliwości techniczne i wygoda, jakie niosą ze sobą smartfony leżą bez wątpienia u podstaw ogromnych zmian w dziedzinie cyfryzacji.

 

Toteż dzisiaj nikogo nie dziwi fakt, że w Niemczech osiem osób na dziesięć (78%) w wieku nie niższym niż 14 lat korzysta ze smartfonów, natomiast wśród ludzi w przedziale wiekowym od 14 do 29 lat odsetek ten sięga aż 94%.

 

W rzeczy samej, dla większości ludzi smartfon stanowi przenośne urządzenie, które w naszym dzisiejszym życiu jest już wszechobecne i niezbędne (80%).

 

Również w nowoczesnych samochodach możemy znaleźć szereg „inteligentnych” układów i urządzeń pomocniczych, służących poprawie bezpieczeństwa i wygody jazdy, z których korzystamy nie zaprzątając sobie głowy szczegółami technicznymi. Fakt ten jasno wskazuje kierunek, w którym zdążamy.

 

Dla tych, którzy przywykli do załatwiania szeregu codziennych spraw przy użyciu „pomocników” cyfrowych instalowanych w samochodach i biurach, względnie wykorzystywanych w podróży, oczywistym – rzecz jasna – pytaniem jest to, dlaczego ciągle wszystkie czynności domowe musimy wykonywać ręcznie?

 

Notowany dotychczas niski wskaźnik zastosowania inteligentnych urządzeń domowego użytku nie stanowi symptomu braku zainteresowania, a jest on raczej konsekwencją nieosiągalności różnych produktów.

 

Tym niemniej, w ramach odbytych w roku 2017 Międzynarodowych Targów Elektroniki (targi IFA, wystawa artykułów przemysłowych w Niemczech) prawie wszyscy wytwórcy prezentowali urządzenia wyposażone w „inteligentnie myślące” układy domowego użytku.

 

Z uwagi jednak na nasiloną konkurencję można zakładać, że technologia inteligentnego budynku stanie się standardem nie pociągając przy tym za sobą jakichś istotnych kosztów dodatkowych.

 

Tak więc dla producentów, wytwórców oraz handlowców nastał obecnie dobry czas na to, by wkroczyć na rynek inteligentnych urządzeń AGD z produktami, które będą odznaczać się niezawodnością funkcjonowania i prostotą obsługi.

 

Fakt zaś, że w Niemczech liczba obiektów mieszkalnych oczekujących na remont lub renowację przekracza 41 milionów świadczy o tym, że jest to ogromny rynek.

 

 

2019 03 41 1a 

Il. 1. Aktualny stan oraz tendencje rozwojowe w dziedzinie inteligentnych domów w Niemczech.
(źródło: Inteligentny Dom – Monitor 2017, opracowanie Ośrodka Badań Rynku SPLENDID RESEARCH GmbH [1]).

 

1) AAL (Active Assisted Living) – program aktywnego życia ze wsparciem (program wspierania projektów mających na celu poprawę jakości życia seniorów, wprowadzaniu na rynek gotowych wyrobów i usług przeznaczonych dla starszych ludzi oraz wdrażanie nowatorskich rozwiązań sprzyjających „zdrowemu starzeniu się”).

 


Inteligentny Dom – Monitor 2017

Ankieta sondażowa przeprowadzona ostatnio wśród uczestników kongresu Inteligentny Dom, jaki się odbył w Norymberdze, wskazuje na fakt, że przełomu na rynku należy się spodziewać w roku 2020.

 

Jednakże większość użytkowników gotowa jest zapłacić za sprzęt i produkty lecz nie za oprogramowanie, aktualizacje względnie usługi konserwacyjne – ponieważ wszelkie pozostałe aplikacje użytkowe są również bezpłatne.

 

Ale te właśnie czynniki mają decydujący wpływ na „poziom inteligencji”, wygodę oraz bezpieczeństwo systemów przeznaczonych do użytku domowego.

 

Można zatem przyjąć, że większość aplikacji użytkowych oraz układów regulacyjno-sterujących funkcjonuje w oparciu o systemy działające w trybie bezpośrednim (online), które jednakże również wymagają wsparcia, konserwacji oraz aktualizacji.

 

Niektórzy użytkownicy mogą – być może – załatwić te kwestie we własnym zakresie, względnie zaangażować w tym celu usługodawcę. W przeciwnym wypadku użytkownicy „płacą” swoimi danymi związanymi z korzystaniem przez nich z Internetu, które mogą być źródłem wyczerpujących informacji na temat ich stylu życia względnie nawyków konsumpcyjnych.

 

Nie tylko takie przedsiębiorstwa jak Amazon i Google, lecz również firmy ubezpieczeniowe oraz agencje ochrony mienia wykorzystują takie dane lub „sprzedają” je innym zainteresowanym przedsiębiorstwom.

 

Toteż należy obserwować tendencje rozwojowe tego rynku oraz umożliwiać w trakcie instalacji nawiązywanie połączeń zarówno z platformami „Internetu rzeczy 2)” (tzw. platformami IoT), jak i z przedsiębiorstwem działającym w trybie pośrednim (offline).

 

Badania przeprowadzone przez Politechnikę w Rosenheim wykazały, że większość użytkowników interesują raczej proste udogodnienia – jak np. wygodne sterowanie oświetleniem czy roletami żaluzjowymi oraz postęp w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony (ochrona antywłamaniowa, detektory ognia i dymu).

 

Takie oczekiwania stanowią uproszczenie dla wytwórców, ponieważ z technicznego punktu widzenia wdrażanie udoskonaleń nie jest rzeczą trudną. Jednocześnie inteligentne urządzenia gospodarstwa domowego funkcjonują niezawodnie i przeszły szereg badań objętych różnorodnymi projektami.

 

Dlaczego potencjalny użytkownik nie miałby wyposażyć swoich okien i drzwi w czujnik sterowany falami radiowymi, czujnik pęknięcia szkła, albo w detektor stanu okna, który wykrywa jego położenie (otwarte/zamknięte/uchylone) i który w razie próby włamania wysyła sygnał alarmowy odbierany przez smartfon? Wszyscy znani producenci oferują takie rozwiązania. Powinni przy tym zagwarantować pewne dostawy części i podzespołów zamiennych.

 

Takie postępowanie stwarza możliwości rozwoju gamy produktów, które – na przykład – będą w stanie umożliwić w razie potrzeby komunikację detektora stanu okna z instalacją grzewczą lub samoczynne zestrojenie się detektora generującego sygnał alarmowy z kamerą monitoringu w razie pęknięcia szkła zanim nastąpi wygenerowanie sygnału alarmowego.

 

Jeśli natomiast dobre i dobrze funkcjonujące produkty będą wzbudzać coraz to większe zainteresowanie, sytuacja taka może zaowocować pozyskaniem lojalności klienta, a w konsekwencji utworzeniem stabilnego rynku. Wzrost wymagań powinien jednocześnie pociągać za sobą rozwój systemu istniejącego bez konieczności tworzenia nowego systemu.

 

Użytkownik powinien jednak rozumieć zasady funkcjonowania inteligentnych systemów domowego użytku oraz dysponować podstawową wiedzą z dziedziny techniki.

 

Takie instytucje, jak np. Instytut Technologii Budownictwa, Niemiecka Inicjatywa Inteligentnych Domów lub poszczególne izby handlowe oferują szkolenia poświęcone tej tematyce.

 

Planuje się również odpowiednie seminaria, które prowadziłby Instytut Techniki Okiennej Rosenheim. Należy jednakże mieć świadomość faktu, że sukces sprzedaży uwarunkowany jest znajomością potrzeb i oczekiwań właścicieli budynków, posiadaczy obiektów mieszkalnych oraz lokatorów.

 

Potrzeby i oczekiwania te można sklasyfikować w następujących kategoriach:

 

1. Wygoda: prostota obsługi układu sterowania lub automatyczne sterowanie oświetleniem/multimediami/ urządzeniami domowego użytku oraz roletami, a także obsługa okien i drzwi „w zasięgu ręki”.

 

2. Zabezpieczenie i ochrona: antywłamaniowe instalacje alarmowe, monitoring, instalacje przeciwpożarowe wykorzystujące detektory ognia lub dymu, instalacje kontroli dostępu na teren posesji oraz systemy alarmowe informujące o wypadkach (AAL), a także awariach urządzeń technicznych, pęknięciu rur wodociągowych, itp.

 

3. Racjonalna gospodarka energią (energooszczędność): energia zużywana przez instalacje ogrzewania/chłodzenia, technologia sterowania i kontroli, wizualizacja oraz oszczędzanie poboru energii elektrycznej.

 

Obliczenia przeprowadzone zgodnie z wymogami norm EN 15232 oraz DIN V 18599 wskazują na fakt, że dzięki udoskonaleniom wprowadzanym w budynkach niemieszkalnych możliwe jest uzyskanie oszczędności energii rzędu 15-20%.

 

W wypadku zaś charakterystycznych wielkości przedstawianych w paszporcie energetycznym budynku wdrażanie udoskonaleń umożliwia uzyskanie oszczędności do 10%.

 

4. Zdrowie: jakość powietrza pomieszczeń, przystępność, urządzenia i instalacje stanowiące udogodnienia dla seniorów a także dbałość o wygląd i wartość budynku.

 

Jednakże pojęcie „inteligentny” kryje w sobie coś więcej niż tylko elektryczny układ napędowy oraz zespół czujników, elementów wykonawczych (aktywatorów) oraz sterownik uruchamiający elementy wykonawcze.

 

Jest rzeczą istotną, aby przed przystąpieniem do planowania i projektowania przeanalizować wszelkie wymagania oraz oczekiwania tak, by dana instalacja została zaprojektowana poprawnie, a jej koszt nie okazał się nazbyt wysoki.

 

Z tego względu Instytut Technologii Budownictwa (IGT – Instytut für Gebäudetechnik) opracował prosty kwestionariusz, za pomocą którego można określić wymagania użytkowników.

 

2019 03 41 2 

Il. 2. Dzięki zastosowaniu inteligentnych elementów wyposażenia budynku dom zostaje lepiej zabezpieczony, staje się wygodniejszy oraz bardziej energooszczędny
(źródło: CARL FUHR GmbH & Co. KG)

 

2) „Internet rzeczy” jest siecią różnych urządzeń, takich jak pojazdy oraz różnorodne urządzenia użytku domowego, które wykorzystują układy elektroniczne, oprogramowanie, czujniki, elementy wykonawcze (aktywatory) oraz możliwość łączenia się z Internetem, co z kolei daje tym rzeczom możliwość wzajemnego łączenia się ze sobą, oddziaływania na siebie i wymiany danych.

 

(...)

 

(...)

 

 

Przykład automatycznych z jednostronnymi zawiasami oraz elektrycznym zamkiem 

Automatyczne drzwi z jednostronnymi zawiasami, wyposażone w elektryczny mechanizm otwierania oraz elektryczny zamek z mechanizmem samoryglującym, ujawniają więcej zalet wtedy, gdy współpracują z inteligentnym systemem domowego użytku.

 

Zapewniają bowiem wówczas nie tylko większą wygodę, bezpieczeństwo oraz lepsze zabezpieczenie i ochronę, lecz również – dzięki funkcji automatycznego zwalniania blokady drzwi – umożliwiają kontrolę dostępu do pomieszczeń (i mogą nawet pełnić rolę elementu antypanicznego). Należy przy tym koniecznie pamiętać o tym, że właściwego dla danego systemu okablowania nie należy zastępować innym.

 

Na etapie planowania oraz opracowywania oferty przetargowej należy również koniecznie wziąć pod uwagę przewidywane zastosowanie drzwi (wykorzystanie do celów prywatnych/komercyjnych względnie użycie ich w charakterze elementu zabezpieczającego przed dymem/ogniem). Ponadto drzwi muszą być tak zbudowane, by można było je odblokować albo mechanicznie albo też przy wykorzystaniu zasady obwodu zamkniętego (w tym drugim wypadku drzwi pozostają zablokowane do chwili wystąpienia przerwy w dostawie energii elektrycznej).

 

Bezpieczeństwo automatycznych drzwi z zawiasami umieszczonymi po jednej stronie można zapewnić przy jednoczesnym utrzymaniu kosztów na niskim poziomie wówczas, gdy będą one funkcjonować przy niskim poborze energii. W ten sposób „energię uderzenia” skrzydła drzwi można ograniczyć do maks. 1,69 J (punkt 4.6.4.1 normy EN 16005), a czas zamykania można ograniczyć do 3 s przy przejściu z położenia 90° do położenia 10°; lub 1,5 sekundy przy przejściu z położenia 100° do 0°.

 

Ustawienia parametrów pracy drzwi muszą jednak być zabezpieczone przed wprowadzaniem w nich zmian – czy to mimowolnych, czy też przez osoby do tego nieupoważnione. Taki model może być wykorzystywany wyłącznie przez użytkowników indywidualnych nieprzeszkolonych (wyjścia i urządzenia antypaniczne w kinach lub sklepach) lub przeszkolonych (wyjścia i urządzenia awaryjne w biurach).

 

W sektorze publicznym konieczne jest zastosowanie dodatkowego zabezpieczenia przymyku drzwi, na przykład w formie zabezpieczenia mechanicznego, lub też zespołu czujników, który spowoduje bezzwłoczne zatrzymanie skrzydła drzwi wówczas, gdy stwierdzona zostanie obecność człowieka lub jakiegoś obiektu. Sterowniki i zasilacze sieciowe są częstokroć montowane razem z układem napędowym i tworzą wraz z nim jeden zamknięty podzespół, który zazwyczaj przyłączany jest do sieci o napięciu 230 V.

 

Montaż zespołu napędowego „na szczycie” – tzn. w górnej części drzwi – ma istotne znaczenie, albowiem takie rozwiązanie umożliwia przyłączenie linii zasilającej. Pozostałe podzespoły elektryczne, które są połączone ze sterownikiem, mogą funkcjonować przy niskim napięciu zasilania – wynoszącym maksymalnie 60 V prądu stałego.

 

2019 03 41 3 

Il. 3. Inteligentne elementy wyposażenia domu niosą ze sobą poprawę wygody, bezpieczeństwa, zabezpieczenia i ochrony oraz jakości powietrza

 

2019 03 41 4 

Il. 4. Niskoenergetyczny napęd oraz czujniki zabezpieczające przed przytrzaśnięciem palców

 

2019 03 41 5

Il. 5. Trzy filary inteligentnego domu.

 

 


Trzy filary inteligentnych domów

W zasadzie walory użytkowe inteligentnego domu można sklasyfikować w trzech głównych kategoriach: pierwsza z nich to wygoda, druga to bezpieczeństwo oraz zabezpieczenie i ochrona, zaś trzecia – to gospodarka energią.

 

Pojęcie wygody kryje w sobie funkcje, które ułatwiają nam codzienną pracę, zwalniają z niektórych czynności oraz sprzyjają poprawie samopoczucia dzięki różnym, indywidualnym możliwościom wykorzystania tychże funkcji, na przykład:

 

- wyłączenie/załączenie urządzeń będących odbiornikami energii – uruchomienie ekspresu do kawy z łóżka lub o wcześniej zaprogramowanej godzinie, tworzenie przytulnego, wieczornego nastroju z wykorzystaniem odpowiedniego oświetlenia, muzyki, itp.;

 

- wyłączanie wszystkich odbiorników energii poprzez naciśnięcie jednego przycisku (wyłączenie całkowite, a nie tylko przejście w stan CZUWANIE);

 

- żaluzje weneckie, markizy oraz daszki, a także tzw. „okna wielofunkcyjne” oraz ochrona przed wpływem czynników atmosferycznych – w wypadku burz i opadów deszczu (wciąganie markiz i daszków tekstylnych oraz zamykanie okien dachowych);

 

- oświetlenie – regulacja jasności oświetlenia sztucznego w zależności od natężenia oświetlenia pomieszczenia światłem dziennym: aktywacja oświetlenia czujnikiem ruchu, lokalne oświetlenie miejsca spożywania posiłków, TV oraz praca;

 

- ogrzewanie – regulacja instalacji grzewczej w zależności od temperatury pomieszczenia oraz obecności w nim użytkowników, dezaktywacja instalacji grzewczej z chwilą otwarcia okien, itp.

 

Redukcję kosztów umożliwia fakt, że czujniki wykorzystywane do realizacji funkcji zakwalifikowanych w kategorii „wygoda” można również wykorzystać do realizacji funkcji z kategorii „zabezpieczenie i ochrona”.

 


Zdolność „myślenia” inteligentnego domu sprzyja umocnieniu poczucia bezpieczeństwa i ochrony poprzez, na przykład:

- układ sygnalizacji instalacji antywłamaniowej – podczas nieobecności użytkownika informuje go on o próbie włamania wówczas, kiedy detektor ruchu wykryje ruch albo też wówczas, kiedy nastąpi otwarcie któregoś z okien lub drzwi – a w konsekwencji uruchomienie kamery internetowej;

- układ monitoringu – służy on do sprawdzania, czy kuchenka jest wyłączona – jeśli nie, można ją wyłączyć za pomocą pilota zdalnego sterowania;

- instalacja sygnalizacji obecności dymu i zalania wodą – instalacja, która w wypadku stwierdzenia obecności dymu generuje sygnał alarmowy aktywizując zarazem inteligentny układ detekcji obecności wody, którego zadaniem jest zapobieganie szkodom, do jakich mogłoby dojść wskutek zalania wodą; instalacja ta ostrzega również o znacznym stopniu zanieczyszczenia powietrza lub o obecności substancji niebezpiecznych;

- powiadomienie w razie stwierdzenia awarii w razie uruchomienia sygnalizacji alarmowej – informacja przesyłana do operatora w wypadku wystąpienia uszkodzeń w systemie albo też w razie aktywacji instalacji ostrzegających o szczególnych stanach (np. otwarcie okna, kuchenki, itp.).

 


Ponadto, przy pomocy funkcji stanu i racjonalnej gospodarki energią można zredukować zużycie energii przez budynki, jednakże – jak dotąd – są one rzadko wykorzystywane. Przy pomocy „rozumnego” systemu zainstalowanego w inteligentnym domu można monitorować wielkość poboru energii przez wszystkie odbiorniki elektryczne i – w razie potrzeby – odłączyć je od sieci zasilającej.

 

W oparciu o badania przeprowadzone przez Politechnikę w Rosenheim oszczędzania energii określono na 18-24% poboru energii elektrycznej oraz 3-7% poboru energii cieplnej (budynek zbudowany w roku 2000 o poborze energii wynoszącym 70-80 kWh/m2 rocznie). Ocenę efektywności energetycznej automatyzacji budynków określają normy EN 15232 oraz DIN V 18599-11. Zgodnie z wymogami normy EN 15232 można ją wyrazić w postaci klas efektywności energetycznej (A-D).


Klasy te można również wykorzystać do celów opisu energetycznej charakterystyki budynku przedstawionej w jego paszporcie energetycznym oraz do celów weryfikacji – zgodnie z przepisami unijnego rozporządzenia w sprawie oszczędnej gospodarki energią.

 

 

Można przy tym wykorzystać następujące funkcje racjonalnej gospodarki energią:


- monitoring / kontrola stanu – opuszczając dom użytkownik może przy użyciu przycisku WSZYSTKO WYŁ wyłączyć wszystkie urządzenia pobierające energię (wyłączenie całkowite, nie tylko przejście w stan CZUWANIE);


- instalacja grzewcza – detekcja otwartych okien, sterowanie pracą instalacji grzewczej uzależnione od obecności uzytkowników, optymalne wykorzystanie energii słonecznej dzięki zastosowaniu inteligentnych rolet żaluzjowych oraz sterowaniu żaluzjami weneckimi;


- oświetlenie – regulacja natężenia oświetlenia w zależności od światła dziennego, a także uruchamianie oświetlenia pomieszczenia z chwilą pojawienia się w nim użytkownika;


- inteligentny miernik – monitorowanie poboru energii na potrzeby własne odbiorników.

 


Protokoły

Pojecie „protokół” to nazwa języków, które są wykorzystywane przez czujniki oraz elementy wykonawcze w celu wzajemnego porozumiewania się ze sobą. Zastosowanie w danym systemie dwóch różnych protokołów oznacza brak komunikacji oraz uniemożliwienie funkcjonowania całego systemu.

 

Do celów transmisji danych za pośrednictwem Internetu opracowano bezprzewodowy protokół komunikacyjny tej sieci (IP), który umożliwia transmisję dużych ilości danych. Im bardziej wszechstronny jest ten protokół, tym większe jest zapotrzebowanie energii na transmisję danych. Z tej przyczyny na potrzeby sektora automatyzacji opracowano inne języki komunikacji.

 

W niektórych przypadkach – związanych np. z oświetleniem, zacienieniem lub odczytem wskazań urządzeń pomiarowych – opracowano specjalistyczne protokoły (systemy sterowania zdecentralizowanego 3) fieldbus 4)), które są znacznie bardziej wydajne i tańsze niż protokoły „uniwersalne”.

 


Ich zastosowanie ma sens wtedy, kiedy mamy do czynienia z sytuacją, w której wymagana jest duża liczba urządzeń peryferyjnych – np. w wypadku używanego do sterowania oświetleniem protokołu DALI. Energooszczędna transmisja danych jest również ważna w wypadku systemów pracujących na bazie technologii komunikacji bezprzewodowej, które pobierają energię z niewielkich baterii. W tym wypadku szczególnie korzystny jest bezprzewodowy protokół EnOcean, ponieważ umożliwia on generowanie wymaganych ilości energii tylko poprzez naciskanie przycisków.

 


W sektorze inteligentnych domów powszechne zastosowanie znalazły takie systemy i/lub protokoły, jak: KNX, Z-Wave, Home Matic, ZigBee, EnOcean, itp. Ich konserwacja i rozwój ma charakter działań zbiorowych podejmowanych przez stowarzyszenia różnych przedsiębiorstw. Większość tych systemów obsługuje podstawowe funkcje inteligentnego domu (oświetlenie, ogrzewanie, czujniki otwarcia okien, układy napędowe, itp.). Pomimo tego, że poszczególne protokoły nie są ze sobą kompatybilne, mogą się one komunikować dzięki wykorzystaniu tzw. bramek – tzn. łączy pomiędzy niezgodnymi systemami. Bramki to nic innego jak narzędzia pełniące rolę „tłumaczy”, które czynią sygnały jednych czujników czytelnymi również dla innych sterowników oraz protokołów.

 

 

W rezultacie system, za którym optuje użytkownik jest całkowicie niezależny – przy założeniu, że jest to „znormalizowany” protokół, dla którego użytkownik posiada bramki. W wypadku bardziej złożonych układów sterowania tak zwany „zestyk bezpotencjałowy” jest całkowicie nieodpowiedni, albowiem może on wykorzystywać lub wysyłać wyłącznie informację „rozwarty” lub „zawarty”. To jednak za mało, nawet w wypadku rolety żaluzjowej lub zewnętrznej żaluzji weneckiej, gdyż użytkownik chciałby również wiedzieć, w jakim stopniu jest ona zamknięta.

 

W inteligentnej instalacji domowego użytku czujniki oraz elementy wykonawcze stanowią „elementy robocze”, te pierwsze bowiem gromadzą dane i przesyłają je do sterownika, te drugie zaś wykonują „komendy” przezeń wydawane. Najprostszy w obsłudze system to taki, w którym wszystkie czujniki i elementy wykonawcze mówią tym samym językiem (protokołem) i żadne bramki („tłumacze”) nie są potrzebne. Im większa jest liczba pomieszczeń w domu objętym jednym systemem automatyzacji budynku, tym mniej prawdopodobna jest możliwość jego funkcjonowania bez użycia bramek. Czujniki i elementy wykonawcze powinny mieć strukturę modułową.

 


Rozwiązanie takie bowiem ułatwi etapową rozbudowę systemu oraz wymianę uszkodzonych urządzeń. Z ekonomicznego punktu widzenia żywotność czujników i elementów wykonawczych powinna wynosić co najmniej od 10 do 15 lat. Jednakże nawet w inteligentnym domu mamy do czynienia z coraz to większą liczbą aplikacji wymagających przesyłania dużych ilości danych – na przykład pliki audio lub video generowane przez kamery – co oznacza, że większość systemów jest również w stanie rozumieć protokół IP.

 

 

2019 03 41 6 

Il. 6. Protokoły powszechnie stosowane w smartfonach i instalacjach automatyzacji budynków [2]
(ikony: prof. dr M. Krödel, Politechnika Rosenheim)

 

3) polega na sterowaniu poszczególnymi urządzeniami peryferyjnymi (polowymi) w oparciu o wykorzystanie lokalnych, zamkniętych obwodów sterowania realizowanego na szczeblu lokalnej aparatury kontrolno- pomiarowej i stosowanego zamiast rozproszonego systemu sterowania; technologia ta zapewnia znacznie większą szybkość przetwarzania i transmisji danych oraz znacznie większą wydajność systemu.

4) nazwa rodziny przemysłowych protokołów sieciowych wykorzystywanych w rozproszonych systemach sterowania i umożliwiających komunikację pomiędzy tymi systemami i zaworami regulacyjnymi oraz różnymi urządzeniami pomiarowymi

 


Czujniki

Czujniki odczytują parametry fizyczne układu (temperatura, światłość, wilgotność, stężenie CO2, itp.) i wysyłają informacje w formie „telegramu” (protokołu) danych do sterownika, względnie bezpośrednio do elementów wykonawczych. Czujniki zasilane są w energię za pośrednictwem kabla, z baterii lub – jak to ma miejsce w wypadku EnOcean – ze źródeł energii znajdujących się w środowisku (pozyskiwanie energii z otoczenia). Czujniki powinny być montowane w reprezentatywnych miejscach danego pomieszczenia – np. w przypadku pomiaru temperatury powinny one się znajdować wystarczająco daleko od pieca, kratek wentylacyjnych, grzejników czy żarówek.

 


Zabezpieczenie przy użyciu czujników i sterownika przed ewentualnymi obrażeniami można porównać do zadania bramkarza podczas meczu piłki nożnej – musi on obserwować przebieg gry na całym boisku. W wypadku zauważenia jakiejkolwiek akcji w strefie pola karnego czujność bramkarza wzrasta i podejmuje on aktywne działania w polu przedbramkowym. Podobnie w przypadku drzwi i bram domu, sterownik pełni funkcję bramkarza, śledząc przy użyciu czujników wszystko to, co się dzieje w otoczeniu (bariery świetlne, promieniowanie podczerwone, promieniowanie laserowe, itp.).

 

Zespół „czujników-wartowników” obserwuje wszystko to, co się dzieje w strefie „pola karnego”, sterownik natomiast musi prawidłowo zinterpretować otrzymane sygnały i określić, czy ktoś, kto zbliża się do furtki po prostu przechodzi obok niej, czy też zmierza w jej kierunku z zamiarem wkroczenia na teren posesji. Informacje przesyłane przez instalacje bezprzewodowej transmisji sygnałów, transpondery, mikroukłady oraz inne informacje (nawet biometryczne) przesądzają o tym, czy w danym wypadku wydana zostanie zgoda na wstęp.

 

Zlokalizowane przy drzwiach/furtce strefy zagrożenia (krawędź zamknięcia furtki/drzwi, poruszające się elementy, itp.) muszą być monitorowane w tym samym czasie. Slogan „powstrzymać maksymalne zagrożenie” ma w tym wypadku zastosowanie wówczas, gdy cokolwiek znajdzie się w tej strefie lub zbliży się do niej.

 

Poszczególne systemy są szczególnie skuteczne twedy, gdy ich podzespoły komunikują się wzajemnie ze sobą, a zespół najdalej wysuniętych czujników potrafi określić kierunek ruchu oraz przyznać lub odmówić zgody na wstęp i przekazać tę informację do systemu sterowania. Podobnie jak bramkarz, sterownik decyduje również o tym, kiedy w razie zagrożenia należy przejść na „dalszą obserwację otoczenia”.

 

2019 03 41 7

Il. 7. Czujniki stanowią podstawę układu sterowania oraz zabezpieczenia i ochrony nowoczesnej bramy garażowej

 

2019 03 41 8

Il. 8.Kontaktron bezprzewodowy Winkhaus FM współpracuje z centralą inteligentnego domu

 

2019 03 41 9

Il. 9. Funkcje sterownika i czujników są porównywalne z zadaniami bramkarza.

 

 

Elementy wykonawcze (aktywatory)

Elementy wykonawcze wykonują działania „zarządzone” w postaci komend wydawanych przez układ sterowania – np. załączają lub wyłączają oświetlenie, przemieszczają elementy instalacji zacienienia względnie okna, a także ryglują lub otwierają zamki wyposażonych w napęd drzwi.

 

W wypadku scentralizowanego systemu sterowania komendy wydawane są z centralki sterującej, natomiast w wypadku zdecentralizowanego systemu sterowania są one wydawane bezpośrednio przez czujniki. Półautonomiczna inteligencja zespołu napędowego oraz układu zasilania w energię zapewnia bezpieczne funkcjonowanie systemu nawet w wypadku awarii centralnego sterownika. Dotyczy to – na przykład – blokady zabezpieczającej (zabezpieczenie przed włamaniem) lub otwarcia drzwi w wypadku pożaru (drzwi ewakuacyjne).

 

Aktualne tendencje rozwojowe obserwowane w produkcji napędów, blokad oraz akcesoriów są ukierunkowane na miniaturyzację poszczególnych podzespołów oraz scalanie wyłączników krańcowych, czujników i przekaźników w pojedyncze zespoły napędowe, które można ukryć w oknie, drzwiach lub furtce. Jednakże – ogólnie rzecz biorąc – pobór energii przez elementy wykonawcze oraz zespoły napędowe jest zbyt duży na to, by można było zasilać je z baterii.

 

Dlatego też konieczne jest przyłączenie ich do sieci zasilającej. Istnieją wszelako rozwiązania umożliwiające przetwarzanie energii słonecznej w energię elektryczną wraz z magazynowaniem tej ostatniej – dotyczy to na przykład rolet żaluzjowych, żaluzji weneckich oraz zdecentralizowanych urządzeń wentylacyjnych.

 

2019 03 41 10 

Il. 10. Zamek Winkhaus AV3 M4 z ryglowaniem automatycznym pozwala uzyskać klasę RC3 odporności na włamanie.

 


Centralka sterująca

Zadaniem centralki sterującej jest odbieranie informacji nadsyłanych przez czujniki, przechowywanie ich (w razie potrzeby) oraz interpretowanie zgodnie z określonymi zasadami, a następnie wysyłanie odpowiednich komend do elementów wykonawczych.

 

Rolę takiej centralki może np. pełnić sterownik rolety żaluzjowej, którego zachowanie się uzależnione jest od pory dnia i roku (dane astronomiczne), promieniowania słonecznego, temperatury wewnętrznej lub zachowania się instalacji przeciwpożarowej, czy antywłamaniowej.

  

W wypadku okien, które mogą być otwierane przy użyciu silnika, sens będzie miała regulacja uzależniona od warunków atmosferycznych (burza, deszcz), temperatury, od wilgotności powietrza wypełniającego pomieszczenia oraz zawartości w nim CO2, a także od obecności użytkownika (możliwość włamania). Centralką sterującą może być sterownik lub miniserwer, tzn. urządzenia, do których wszystkie sygnały dochodzą i z których wychodzą, jednakże sama „inteligencja” może być zdecentralizowana oraz rozdzielona na poszczególne mikroukłady oraz procesory, które są już bezpośrednio wbudowane w aktywatory oraz czujniki.

 

Istotne znaczenie ma łączenie się z Internetem przez zabezpieczony serwer, ponieważ wówczas użytkownik może łatwiej sterować systemem oraz zabezpieczać go, chronić i aktualizować. Jeżeli bezpośrednie połączenie z Internetem uzyskiwane jest za pośrednictwem podzespołów wchodzących w skład odrębnego, bezprzewodowego modułu sieciowego, to wówczas każdy element – tzn. każdy wyłącznik światła, detektor ruchu lub napęd rolety żaluzjowej – winien być koniecznie zabezpieczony i chroniony.

 

CZUJNIKI
- Wyłącznik naścienny, wieloprzyciskowy (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Wieloprzyciskowy pilot zdalnego sterowania (bezprzewodowy)
- Wieloprzyciskowy panel montowany na wysięgniku (bezprzewodowy)
- Przełącznik uruchamiany cięgnem
- Przełącznik sterowany kartą (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Zestyk okienny (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Obrotowy uchwyt (detektor stanu) okna (bezprzewodowy)
- Sterownik temperatury pomieszczenia z wejściem (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Sterownik temperatury pomieszczenia z wejściem i wyświetlaczem (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Czujnik temperatury (bezprzewodowy/magistrala / analogowy)
- Urządzenie wejściowe wartości zadanej (bezprzewodowe / magistrala / analogowe)
- Czujnik temperatury z wejściem (bezprzewodowy / magistrala / 2 x analogowy)
- Czujnik wilgotności powietrza (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Czujnik wilgotności powietrza i temperatury (bezprzewodowy / magistrala / 2 x analogowy)
- Czujnik luminancji (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Czujnik obecności (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Czujnik luminancji i obecności (bezprzewodowy / magistrala / analogowy binarny)
- Czujnik jakości powietrza – np. stężenia CO2 lub lotnych związków organicznych (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Czujnik stężenia CO2, wilgotności i temperatury (bezprzewodowy / magistrala / 3 x analogowy)
- Detektor dymu (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Czujnik nieszczelności (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Programator czasowy (bezprzewodowy / magistrala)
- Stacja meteorologiczna (bezprzewodowa / magistrala)
- Wyświetlacz danych meteorologicznych (bezprzewodowy / magistrala)
- Wtyczka pośrednia miernika AC (bezprzewodowa / magistrala)
- REG miernika AC (bezprzewodowy / magistrala)
- UP miernika AC (bezprzewodowy / magistrala)
- REG trójfazowego miernika poboru energii (bezprzewodowy / magistrala)
- Ciepłomierz (bezprzewodowy / magistrala)
- Czujnik binarny UP (bezprzewodowy / magistrala)
- n-krotny REG czujnika binarnego (bezprzewodowy / magistrala)
- Czujnik analogowy UP (bezprzewodowy / magistrala)
- n-krotny REG czujnika analogowego (bezprzewodowy / magistrala)
- Wejście binarne (binarne)
- Wejście analogowe (analogowe) 

Tab. 1. Powszechnie stosowane czujniki [2]
(tabela: prof. dr M. Krödel, Politechnika Rosenheim)

 

 

ELEMENTY WYKONAWCZE (AUTOMATYKI )
- Wtyczka pośrednia aktywatora ściemniacza (bezprzewodowa / magistrala)
- UP aktywatora ściemniacza (bezprzewodowy / magistrala)
- n-krotny REG aktywatora ściemniacza (bezprzewodowy / magistrala)
- Przyłącze / oprawka żarówki (DALI | analogowe / binarne / odcięcie fazy)
- Wtyczka pośrednia przełącznika / aktywatora binarnego (bezprzewodowa / magistrala)
- UP przełącznika / aktywatora binarnego (bezprzewodowy / magistrala)
- n-krotny REG przełącznika / aktywatora binarnego (bezprzewodowy / magistrala)
- Przyłącze / wyjście binarne (binarne)
- Aktywator rolety żaluzjowej / żaluzji weneckiej – 230 V UP (bezprzewodowy / magistrala)
- n-krotny REG aktywatora 230 V rolety żaluzjowej / żaluzji weneckiej (bezprzewodowy / magistrala)
- Przyłącze rolety żaluzjowej / żaluzji weneckiej (SMI | 2 x binarne)
- UP aktywatora analogowego / / uruchamiającego (bezprzewodowy / magistrala)
- n-krotny REG aktywatora analogowego / uruchamiającego (bezprzewodowy / magistrala)
- Wyjście sterujące / analogowe (analogowe | impulsowe z modulacją)
- Napęd / zawór sterujący (bezprzewodowy / magistrala / analogowy / impulsowy z modulacją)

PODZESPOŁY KONWENCJONALNE
Załączanie / wyłączanie (binarne)
- Przełącznik bistabilny (binarny)
- Przekaźniki impulsowe
- Przekaźniki czasowe
- Gniazdko 230 V
- Gniazdko LAN (lokalnej sieci komputerowej)

POZOSTAŁE
- Diody elektroluminescencyjne uniwersalnego wyświetlacza (bezprzewodowe / magistrala)
- Wyświetlacz / ekran dotykowy (bezprzewodowy / magistrala / LAN)
- Serwer / bezpośrednie sterowanie cyfrowe (BSC) (bezprzewodowe / magistrala / bezprzewodowe / magistrala i LAN)
- Bramka / ruter | przełącznik / regenerator sygnału
- Kamera IP
bezprzewodowe / magistrala / analogowe oznacza:
… przyłącze bezprzewodowe / magistrala lub analogowe
bezprzewodowe / magistrala / 3 x analogowe oznacza:
… przyłącze bezprzewodowe / magistrala lub 3 przyłącza analogowe
bezprzewodowe / magistrala | analogowe / binarne oznacza:
… przyłącze bezprzewodowe / magistrala lub analogowe lub binarne
Bezprzewodowe: np. EnOcean, Z-Wave, ZigBee, systemy własne (zastrzeżone), itp.
Magistrala: np. KNX, LON, DALI, SMI, M-bus, RS485, Powerline, itp.

LAN: lokalna sieć komputerowa 

Tab. 2. Powszechnie stosowane elementy wykonawcze (aktywatory) [6]
(tabela: prof. dr M. Krödel, Politechnika Rosenheim)

 

Chmura czy tryb offline?

Bardzo ważną kwestią jest to, gdzie zlokalizowana jest program zarządzający i gdzie przechowywane są dane. Na przykład, w wypadku platformy programowej Homekit firmy Apple lub wirtualnej asystentki Alexy firmy Amazon względnie innych systemów funkcjonujących w trybie online dane pochodzące z czujników są przesyłane do zewnętrznego serwera, gdzie są następnie przetwarzane i odsyłane z powrotem do elementu wykonawczego (aktywatora).

 

Trudno jest przy tym określić, co się dzieje z danymi w drodze „tam i z powrotem” oraz w serwerze zewnętrznym. Ponadto inteligentny system domowego użytku pracuje tylko i wyłącznie z istniejącym łączem internetowym. Dlatego też te systemy, których inteligencja „osadzona” jest w znajdującym się w domu serwerze lub urządzeniu sterującym są z gruntu bezpieczniejsze.

 

Z drugiej jednakże strony serwery zewnętrzne mogą być  znacznie bardziej wydajne i „bardziej inteligentne”, albowiem znane im dane systemów domowego użytku oraz nawyki użytkowe tysięcy osób pozwalają na ciągłe doskonalenie algorytmów oraz zwiększanie wydajności przetwarzania.

 

W wypadku jednakże indywidualnych serwerów domowych również przesyłanie określonych danych – takich, jak np. pliki wideo pochodzące z kamer monitoringu – może mieć znaczenie z punktu widzenia zabezpieczenia pakietu danych przechowywanych w chmurze. W takim wypadku można uzyskać dostęp do danych pochodzących skądkolwiek – nawet wówczas, kiedy nastąpi przerwa w zasilaniu w energię elektryczną albo też jeżeli w razie włamania serwer zostanie znaleziony i zniszczony.

 


SI – sztuczna inteligencja

W inteligentnych domach wykorzystywane są również metody sztucznej inteligencji (SI), o ile tylko dane użytkownika są analizowane i oceniane; profile użytkowników są wówczas tworzone automatycznie. W takiej sytuacji istotne znaczenie ma fakt, że użytkownik samodzielnie decyduje o tym, czy i kiedy zechce zaakceptować lub odrzucić obowiązujące zasady. Im więcej danych sztuczna inteligencja otrzymuje do dyspozycji, tym lepsza będzie ich interpretacja. Fakt ten obrazuje szczególnie wyraźnie funkcja rozpoznawania mowy wirtualnej asystentki Alexy. 

 

(...)

 

 

prof. Ulrich Sieberath IFT Rosenheim

mgr inż. (FH) Jürgen Benitz-Wildenburg IFT Rosenheim

inż. bud. Philipp Dumproff IFT Rosenheim

 

Artykuł powstał na podstawie wystąpienia na konferencji tematycznej IFT Rosenheim, odbywajacej się w czasie targów BAU 2019.

 

Przedstawicielem Instytutu ift Rosenheim w Polsce jest Andrzej Wicha: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

 

 

 patrz też: 

 

- Aktualne zmiany w badaniach odporności na włamanie. Stan aktualizacji serii norm EN 1627-EN 1630 , Christian Kehrer, Świat Szkła 2/2019

 

- Fasady – wymyślne kształty, nowoczesna technologia. Weryfikacja badań , Rolf Schnitzler , Świat Szkła 1/2019

 

- Stan normalizacji okuć okiennych , Robert Krippahl, Świat Szkła 11/2018

 

- Określanie izolacyjności akustycznej ścian osłonowych od dźwięków powietrznych oraz przenoszenia bocznego Część 2 , Bernd Saß, Świat Szkła 11/2018

 

Każda fasada jest inna! Potrzeby i możliwości kontroli obiektów , Rolf Schnitzler, Świat Szkła 10/2018

 

- Określanie izolacyjności akustycznej ścian osłonowych od dźwięków powietrznych oraz przenoszenia bocznego Część 1 , Bernd Saß, Świat Szkła 09/2018 

 

-  Czy strategiczna standaryzacja zastępuje innowacje produktowe? Podsumowanie zmian w normach ISO 10077-1 i -2 , Ulrich Sieberath, Świat Szkła 07-08/2018

 

- Okna, drzwi i bramy dla „inteligentnego domu” Cz. 2 , Ulrich Sieberath, Świat Szkła 04/2018

 

- Okna, drzwi i bramy dla „inteligentnego domu” Cz. 1 , Ulrich Sieberath , Świat Szkła 03/2018

 

- Zapanuj nad swoją przyszłością – poznawaj trendy cyfryzacji i nowe technologie , Ulrich Sieberath, Świat Szkła 02/2018

 

Jakie są problemy z jakością? , Ingo Leuschner, Świat Szkła 02/2018

 

- Montaż okien i drzwi o zwiększonej odporności na włamanie w murach z pustaków termoizolacyjnych , Fabian Kutscher, Świat Szkła 12/2017

 

- Trendy w zakresie odporności na włamanie Standaryzacja, badania i techniki montażu , Christian Kehrer, Świat Szkła 12/2017

 

- Szyby zespolone izolacyjne 0.4. Kaprys czy innowacyjność? , Manuel Demel, Świat Szkła 09/2017 

 

- Szybkie projektowanie ochrony przeciwsłonecznej , Michael Rossa,  Świat Szkła 07-08/2017

 

- Drzwi na drogach ewakuacyjnych Projektowanie, przetargi, montaż , Robert Krippahl, Świat Szkła 06/2017  

 

- Uszczelnianie skomplikowanych konstrukcji przeszklonych na przykładzie przeszklenia dachu , Rolf Schnitzler, Świat Szkła 06/2017  

 

- Współczesne oblicze okien podwójnych Elementy konstrukcji poprawiające izolację termiczną i zapobiegające kondensacji , Manuel Demel, Świat Szkła 04/2017

 

- Wpływ materiałów montażowych na izolację akustyczną okien po zamontowaniu , Bernd Saß, Świat Szkła 03/2017

 

- Określanie efektywności energetycznej ciepłej ramki do szyb zespolonych w oknach i fasadach , Norbert Sack, Świat Szkła 03/2017

 

- Zmiana ciśnienia wewnątrz szyb zespolonych (IGU) Wyniki badań, praktyczna realizacja i perspektywy*) , Ansgar Rose, Świat Szkła 01/2017  

 

- Szyby zespolone – najnowsze korekty w normach serii EN 1279 , Karin Lieb, Świat Szkła 12/2016 

 

- Efektywność energetyczna w modułowych konstrukcjach okiennych  ,  Manuel Demel, Świat Szkła 3/2013

 

- Ewolucja fasad podwójnych , Franz Feldmeier, Świat Szkła 2/2013 

 

- Sytuacja energetyczna w 2020 r. - Szanse dla branży okiennej  ,  Ulrich Sieberath, Świat Szkła 11/2012

 

- Badania wyrównywania ciśnienia w zespolonych szybach izolacyjnych , Karin Lieb, Świat Szkła 11/2012

 

- Energia oszczędzana przez szkło , Michael Rossa, Świat Szkła 7-8/2012

 

- Szklenie trzyszybowe w praktyce , Michael Rossa, Świat Szkła 5/2012

 

- Zoptymalizowane energetycznie złącza brzegowe szyb termoizolacyjnych ,  Świat Szkła 12/2011

  

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  Świat Szkła 3/2019

CZUJNIKI
- Wyłącznik naścienny, wieloprzyciskowy (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Wieloprzyciskowy pilot zdalnego sterowania (bezprzewodowy)
- Wieloprzyciskowy panel montowany na wysięgniku (bezprzewodowy)
- Przełącznik uruchamiany cięgnem
- Przełącznik sterowany kartą (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Zestyk okienny (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Obrotowy uchwyt (detektor stanu) okna (bezprzewodowy)
- Sterownik temperatury pomieszczenia z wejściem (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Sterownik temperatury pomieszczenia z wejściem i wyświetlaczem (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Czujnik temperatury (bezprzewodowy/magistrala / analogowy)
- Urządzenie wejściowe wartości zadanej (bezprzewodowe / magistrala / analogowe)
- Czujnik temperatury z wejściem (bezprzewodowy / magistrala / 2 x analogowy)
- Czujnik wilgotności powietrza (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Czujnik wilgotności powietrza i temperatury (bezprzewodowy / magistrala / 2 x analogowy)
- Czujnik luminancji (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Czujnik obecności (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Czujnik luminancji i obecności (bezprzewodowy / magistrala / analogowy binarny)
- Czujnik jakości powietrza – np. stężenia CO2 lub lotnych związków organicznych (bezprzewodowy / magistrala / analogowy)
- Czujnik stężenia CO2, wilgotności i temperatury (bezprzewodowy / magistrala / 3 x analogowy)
- Detektor dymu (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Czujnik nieszczelności (bezprzewodowy / magistrala / binarny)
- Programator czasowy (bezprzewodowy / magistrala)
- Stacja meteorologiczna (bezprzewodowa / magistrala)
- Wyświetlacz danych meteorologicznych (bezprzewodowy / magistrala)
- Wtyczka pośrednia miernika AC (bezprzewodowa / magistrala)
- REG miernika AC (bezprzewodowy / magistrala)
- UP miernika AC (bezprzewodowy / magistrala)
- REG trójfazowego miernika poboru energii (bezprzewodowy / magistrala)
- Ciepłomierz (bezprzewodowy / magistrala)
- Czujnik binarny UP (bezprzewodowy / magistrala)
- n-krotny REG czujnika binarnego (bezprzewodowy / magistrala)
- Czujnik analogowy UP (bezprzewodowy / magistrala)
- n-krotny REG czujnika analogowego (bezprzewodowy / magistrala)
- Wejście binarne (binarne)
- Wejście analogowe (analogowe)
  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.