Mikrowentylacja umożliwia wymianę powietrza w pomieszczeniu, w sposób niewymagający konieczności otwierania okna lub drzwi (zazwyczaj balkonowych lub tarasowych). Polega to na rozszczelnieniu wyrobu otworowego, poprzez zluzowanie uszczelki i utworzeniu odpowiedniej szczeliny pomiędzy ościeżnicą a skrzydłem. Czynność tę umożliwia zastosowanie właściwych okuć.

 

 

Charakterystyka mikrowentylacji
Współczesne budownictwo kładzie duży nacisk na problematykę oszczędności energii, co można uzyskać m.in. poprzez wysokie parametry izolacyjności przegród.

 

W związku z tym w budynkach, szczególnie mieszkaniowych i użyteczności publicznej, stosuje się nowoczesne konstrukcje okien i drzwi wykonanych z kształtowników tworzywowych i aluminiowych wyposażonych w stosowne uszczelki, zapewniające ich dużą szczelność. Spowodowało to konieczność znalezienia alternatywnych rozwiązań, umożliwiających prostą wentylację pomieszczeń.

 

Takim sposobem jest mikrowentylacja niewymagająca potrzeby zastosowania specjalnych urządzeń (np. nawiewników powietrza) oraz eliminująca konieczność tradycyjnego wietrzenia poprzez szerokie otwarcie okna lub drzwi. Czynności te są bardzo uciążliwe, szczególnie w przypadku opadów deszczu lub śniegu oraz przy niskich lub bardzo wysokich temperaturach panujących na zewnątrz budynków.

 

Systematyczne wietrzenie pomieszczeń, w których w dłuższym okresie przebywają ludzie, zwłaszcza mieszkalnych, daje bardzo wiele korzyści. Sprawia przede wszystkim, iż w pomieszczeniu tworzy się dla przebywających w nim użytkowników przyjemny klimat, który sprzyja koncentracji, dobremu samopoczuciu, jak również relaksowi. Bezpośrednio przyczynia się także do zminimalizowania ryzyka tworzenia się szkodliwych dla ludzkiego zdrowia pleśni oraz grzybów na ścianach.

 

Warto dodać, iż w przypadku szczelnych oraz pozbawionych regularnego dopływu świeżego powietrza pomieszczeniach, na oknach może skraplać się para wodna. Ponadto panująca zbyt wysoka wilgotność stanowi bardzo dobrą pożywkę dla szkodliwych mikroorganizmów.

 

Aby więc w pomieszczeniu, w którym przebywają ludzie czuć się komfortowo i jednocześnie nie narażać ścian na powstawanie na nich nieestetycznych plam i zacieków, należy regularnie je wietrzyć. Jedną z możliwości wietrzenia jest mikrowentylacja, polegająca na rozszczelnieniu okna oraz – w stosownych przypadkach – drzwi.

 

Standardowym sposobem rozszczelniającym okno, stosowanym obecnie w większości wyrobów uchylno-rozwieranych, jest uchylenie skrzydła przy pomocy odpowiedniego ustawienia klamki. Powstaje w ten sposób szczelina mająca w górnej części okna szerokość kilku milimetrów. Ponadto okucia charakteryzują się konstrukcją eliminującą możliwość samoczynnego otwarcia skrzydła, nawet przy dużym parciu wiatru.

 

Inne rozwiązanie stosowane w mikrowentylacji to rozszczelnienie uzyskane w wyniku równomiernego odsunięciu skrzydła okiennego od ościeżnicy – również na odległość kilkumilimetrową. Dzięki powstałej na całym obwodzie szczelinie następuje bezkolizyjna wymiana powietrza.

 

 2023 04 18 1

Różne pozycje usytuowania skrzydła okiennego (fot. Oknonet.pl)

 


Działanie tego typu rozwiązania polega na tym, że poprzez górną część okna wypływa zużyte powietrze, a w dolnej napływa świeże. Ten sposób mikrowentylacji nazywamy wietrzeniem szczelinowym. Różne pozycje usytuowania skrzydła okiennego, w tym umożliwiających wietrzenie, przedstawia rys. 1.

 

Mikrowentylację poprzez wietrzenie szczelinowe stosować można także w odniesieniu do drzwi balkonowych lub w niektórych modelach przesuwnych drzwi tarasowych.

 

Przedstawione powyżej dwa dość często stosowane sposoby mikrowentylacji mają jednak zasadniczą wadę. Polega ona na tym, że strumień przepływającego powietrza jest niekontrolowany oraz niezależny zarówno od klimatu wewnątrz, jak i panujących na zewnątrz pomieszczenia warunków atmosferycznych. Ponadto występuje duże prawdopodobieństwo skraplania się pary wodnej, co może skutkować przymarzaniem uszczelek.

 

Są jednak możliwości częściowego wyeliminowania tej wady, poprzez zastosowanie okuć uchylno-rozwieranych pozwalających na jeszcze większe rozszczelnienie okien. W takim rozwiązaniu szczelina osiąga szerokość nawet 100 milimetrów, a uchył skrzydła okna jest sukcesywnie zwiększany w zakresie kilku stopni. Dodać należy, iż tego typu mechanizmy można zamontować również do już użytkowanych okien.

 

Zaprezentowane rozwiązanie jest szczególnie zalecane do pomieszczeń, w których panuje duża wilgotność, np. w łazienkach, kuchniach itp. Trudno jednak ten sposób wietrzenia zaliczyć do mikrowentylacji.

 

Występują jeszcze rozwiązania konstrukcyjne okien uchylno-rozwieranych, w których całkowicie wyeliminowano wadę niekontrolowanego przepływu powietrza w procesie mikrowentylacji pomieszczeń. Jest to wynikiem zastosowania okuć wyposażonych w napęd elektryczny, pozwalający na mechaniczne uchylenie skrzydła okna lub jego odsunięcie na całym obwodzie od ościeżnicy.

 

Wspomniany napęd wraz z programatorem instaluje się w miejsce klasycznej klamki. Stosowne sterowanie panelem programatora pozwala na realizację różnych sposobów wietrzenia, a szczególnie:
- jednorazowe wietrzenie czasowe – działające przez okres od kilkunastu do kilkudziesięciu minut,
- wietrzenie automatyczne – polegające na tym, że cyklicznie (zazwyczaj co godzinę) włącza się na kilkanaście minut funkcja wietrzenia szczelinowego.

 

Warto jeszcze dodać, że istnieją także rozwiązania umożliwiające zdalne sterowanie mikrowentylacją, przy pomocy pilota na fale radiowe itp.

 

2023 04 18 2

Fot. 1. Fragment okna z okuciem activPilot Comfort (fot. Winkhaus)

 

Normy dotyczące okuć
Okucia związane z mikrowentylacją, tak jak inne wyroby budowlane, powinny odpowiadać wymaganiom stosownych norm. Funkcję mikrowentylacji okien i drzwi zapewnia głównie zastosowanie okuć rozwierano- uchylnych lub uchylno-rozwieranych.


W tym miejscu warto zaprezentować ich definicje:
- okucia rozwierano-uchylne, stosowane w celu stworzenia możliwości oknom lub drzwiom balkonowym – poprzez operowanie klamką – najpierw możliwości rozwarcia (boczne zawieszenie), a następnie uchylenia,
- okucia uchylno-rozwierane, stosowane w podobny sposób, ale stwarzające najpierw możliwość uchylenia, a następnie rozwarcia,

 

Okucia te są objęte wieloczęściową normą europejską EN 13126, której podstawową częścią jest norma PN-EN 13126-1: 2006 Okucia budowlane – Wymagania i metody badań dotyczące okuć do okien i drzwi balkonowych – Część 1: Wymagania wspólne do wszystkich rodzajów okuć. W skład kompletu normy wchodzi jeszcze 16 jej części. Norma określa wymagania eksploatacyjne dotyczące wytrzymałości i trwałości okuć przeznaczonych do obsługi ruchomych skrzydeł okien i drzwi balkonowych, uwzględniając wymagania i metody badań wspólne dla wszystkich rodzajów okuć.

 

Dodać należy, że jest przeznaczona do okuć stosowanych w oknach i drzwiach balkonowych, niezależnie od materiału użytego do ich konstrukcji. W normie zaznaczono, iż ma zastosowanie tylko do okuć, które łączą ruchome skrzydło ze stałą ościeżnicą oraz sterują otwieraniem i zamykaniem ruchomego skrzydła. Nie dotyczy więc urządzeń mocujących stosowanych do zespolenia lub zainstalowania okna stałego lub do trwałego zamontowania kompletnego okna w strukturze budynku.

 

Ponadto w normie PN-EN 13126-1:2006 podano, iż pozostałe jej części obejmują zakrętki, okucia manewrujące, zasuwnice, rozwórki, zatrzaski, okucia rozwierano-uchylne, czopy obrotowe, ramieniowe systemy równoważące, okucia odwracalne, rolki toczne okien i drzwi przesuwnych itp.

 

Jak już powyżej wspomniano, obecnie w mikrowentylacji okien najczęściej stosuje się okucia rozwierano-uchylne i uchylno-rozwierane, objęte wymaganiami normy PN-EN 13126-8:2006 Okucia budowlane – Wymagania i metody badań dotyczące okuć do okien i drzwi balkonowych – Część 8: Okucia rozwierano-uchylne, uchylno-rozwierane i tylko rozwierane.

 

Określono w niej wymagania i procedury badań dotyczące trwałości, wytrzymałości, zabezpieczenia i funkcji zespołów lub elementówskładowych wymienionych w tytule okuć. Ponadto norma zawiera klasyfikację tych wyrobów, obejmującą dziewięciopozycyjny system kodowy. Klasyfikacja dotyczy takich zagadnień, jak: trwałość, masę badanego skrzydła, bezpieczeństwo użytkowania, odporność na korozję itp.

 

2023 04 18 3

Fot. 2. Otwarte okno z okuciem activPilot Comfort PAD Ergo (fot. Winkhaus

 


Okucia okienne
Standardowe okucia rozwieranouchylne i uchylno-rozwierane, w tym także z funkcją wentylacji, można stosować w oknach drewnianych oraz wykonanych z kształtowników aluminiowych i tworzywowych.

 

Zazwyczaj konstrukcja tych okuć zapewnia także podwyższoną odporność na włamanie, co wynika z wykonania wszystkich punktów ryglowania w formie trzpieni grzybkowych.

 

Takie wyposażenie okien pozwala na wietrzenie w wybranej przez użytkownika formie, jaką może być:
- mikrowentylacja – rozszczelnienie poprzez zastosowanie standardowego narożnika oraz dodatkowego zaczepu, przy czym powstała szczelina ma przeważnie szerokość 5 mm,
- regulowany przepływ powietrza – poprzez stopniowy uchył skrzydła w zakresie od trzech do siedmiu stopni uchyłu, co umożliwia zastosowanie specjalnego narożnika oraz dodatkowego zaczepu,

- szybkie przewietrzenie – pełne rozwarcie skrzydła okiennego.

 

Rozszczelnienie, w wyniku czego następuje mikrowentylacja, zwykle następuje poprzez odpowiednie ustawienie klamki, zazwyczaj o kąt 45°. Ponadto klasyczna konstrukcja okuć pozwala na łatwe otwieranie skrzydeł okna oraz możliwość ich regulacji z poziomu podłogi.

 

W chwili obecnej producenci oferują okucia rozwierano-uchylne nowej generacji, łączące w sobie wiele innowacyjnych i jednocześnie praktycznych rozwiązań konstrukcyjno- materiałowych. Zazwyczaj są to systemy modułowe o przejrzystej strukturze i znacznie zredukowanej ilości elementów w stosunku do standardowych konstrukcji.

 

Charakteryzują się dużą elastycznością, umożliwiającą wykonywanie okuć z dodatkowymi funkcjami, w tym także związanymi z mikrowentylacją, jak również łatwą zmianą poziomu bezpieczeństwa okna. Wyroby nowej generacji pozwalają na prosty i szybki montaż, zarówno ręczny, jak i automatyczny.

 

W większości systemów wyeliminowano specjalne elementy ramowe, zastępując je standardowymi zaczepami, które mogą być wyposażone w adaptery. Stosuje się wtedy jedno rozwiązanie konstrukcyjne elementu ryglującego, przeważnie w postaci ośmiokątnego grzybka, współpracującego ze wszystkimi zaczepami okucia.

 

Występują innowacyjne rozwiązania w stosunku do standardowej mikrowentylacji (rozwieranej i uchylnej) tj. z dodatkową funkcją równoległego odstawienia skrzydła od ramy ościeżnicy okna. W tej pozycji, pomiędzy skrzydłem a ościeżnicą, tworzy się około sześciomilimetrowa szczelina na całym obwodzie okna.

 

Wymiana powietrza przebiega zgodnie z zasadniczymi prawami fizyki, czyli ciepłe zużyte powietrze wydostaje się górą okna na zewnątrz, a zimne, świeże napływa dołem do wnętrza pomieszczenia. Funkcję odstawienia uzyskuje się zazwyczaj poprzez ustawienie klamki w pozycji pionowej.

 

Takie rozwiązanie gwarantuje, iż osoby postronne, w tym ewentualni włamywacze, nie są w stanie stwierdzić, czy okno jest zamknięte, czy nie. Ponadto w tego typu rozwiązaniach, okucia są wyposażone w specjalne zaczepy dwupozycyjne, zapewniające podwyższoną odporność na włamanie, również w pozycji wentylacji.

 

Funkcjonalność mikrowentylacji można wzbogacić poprzez wyposażenie okuć rozwierano-uchylnych w napędy elektryczne. Występują rozwiązania realizujące w sposób mechaniczny równoległe odstawienia skrzydła od ramy ościeżnicy, jak również uchylające, ryglujące i rozwierające okno na oścież.

 

Zastosowanie okucia rozwierano-uchylnego z napędem zapewnia wygodę automatycznego programowania wietrzenia pomieszczeń. Sterowanie trybem wietrzenia odbywa się przy użyciu intuicyjnego w obsłudze panelu, pilota lub aplikacji w smartfonie.

 

2023 04 18 4

Fot. 3. Okno z okuciem activPilot Comfort PADK i schemat wietrzenia (fot. Winkhaus)

 

Opcja automatycznego wietrzenia działa również podczas nieobecności użytkowników w pomieszczeniu, co uwalnia ich od konieczności wszelkich manualnych działań w tym zakresie.

 

Okucie może cyklicznie, np. co godzinę wietrzyć pomieszczenie usuwając zużyte powietrze, ograniczając w ten sposób wilgoć i możliwość powstania pleśni. Ponadto istotnym jest, iż funkcja ta nie obniża odporności okna na włamanie, a rozwiązanie konstrukcyjne okuć ogranicza także możliwość przenikania wody opadowej oraz hałasu.

 

Dodać należy, iż okucia w tej wersji są z zasady przystosowane do zintegrowania w ramach systemów inteligentnego domu. Okienne okucia rozwierano-uchylne o zaprezentowanej charakterystyce oferują czołowi producenci tego typu wyrobów, w tym firma Winkhaus.

 

Produkuje ona różne wersje okuć serii activPilot Comfort zapewniających skuteczne i wygodne wentylowanie pomieszczeń, z zachowaniem podwyższonej odporności na włamanie. Fragment okna z okuciem activPilot Comfort zaprezentowano na fot. 1.

 

2023 04 18 5

Fot. 4. Okno wyposażone w napęd BDT 010-RC (fot. D H Polska)

 

Wersja oznaczona jako PAD zapewnia dwie funkcje – pełne otwarcie okna oraz wietrzenie przy skrzydle równolegle odstawionym od ościeżnicy. Wyeliminowanie funkcji uchylania znacznie zmniejszyło siłę potrzebną do otwarcia skrzydła. Możliwe jest wykonanie konstrukcji z klamką umieszczoną w dolnej części skrzydła, co ułatwia dostęp dla osób poruszających się na wózkach. Jest to wariant PAD Ergo, zobrazowany w pozycji otwartego okna na fot. 2.

 

Druga wersja z wyznacznikiem PADK umożliwia otwieranie, uchylanie oraz równoległe odstawianie skrzydła od ramy ościeżnicy. W okuciu zastosowano zmienioną kolejność otwierania, w której klamka przekręcona do pozycji poziomej z pozycji zamkniętej powoduje otwarcie okna. Z kolei obrót klamki pionowo w górę odstawia skrzydło o 6 mm od ościeżnicy, a powrót klamki do pozycji poziomej otwiera skrzydło. Na fot. 3 przedstawiono okno z zainstalowanym okuciem activPilot Comfort PADK oraz schemat wietrzenia.

 

Bardzo nowoczesną wersją okucia jest PADM – połączenie okucia rozwierano- uchylnego z napędem elektrycznym BDT firmy D+H Mechatronic. Rozwiązanie to umożliwia naturalne wietrzenie w trybie automatycznego programowania, przy zachowaniu podwyższonej odporności na włamanie. Napęd elektryczny (zwany ryglem okiennym) typu BDT 010-RC firmy D+H Polska, kompatybilny z okuciem acticPilot Comfort PADM zainstalowanym w przykładowym oknie, pokazano na fot. 4.

 

 2023 04 18 6

Fot. 5. Fragment drzwi z okuciem duoPort PAS (fot. Winkhaus)

 


Okucia drzwiowe
Również drzwi, choć w zdecydowanie mniejszym zakresie, mogą być wyposażone w funkcję umożliwiającą mikrowentylację pomieszczeń. Dotyczy to głównie balkonowych lub tarasowych drzwi przesuwnych.

 

Wspomniana już powyżej firma Winkhaus ma w swoim asortymencie i przesuwny system okuć typu duoPort PAS, charakteryzujący się dodatkową funkcją równoległego odstawienia skrzydła od ramy ościeżnicy.

 

Okucie pozwala na rozszczelnienie drzwi na całym obwodzie, poprzez równomierne odsunięcie skrzydła od ościeżnicy na odległość około 6 mm. Funkcjonalność ta umożliwia naturalne i efektywne przewietrzanie pomieszczeń, nie powodując przy tym przeciągów.

 

Podkreślić należy, iż rozszczelnione drzwi zachowują taką samą klasę zwiększonej odporności na włamanie, jak w pozycji pełnego zamknięcia, co pozwala na wietrzenie także podczas nieobecności domowników w pomieszczeniu.

 

Możliwość ta wynika z zastosowania specjalnej konstrukcji ośmiokątnego trzpienia ryglującego oraz stalowych zaczepów ramowych. Standardowo drzwi przesuwne z zainstalowanym i powyżej zaprezentowanym okuciem, spełniają wymagania 2 klasy odporności na włamanie (RC2).

 

Warto dodać, że sterowanie trzema podstawowymi funkcjami, tj. przesuwania, ryglowania oraz wierzenia szczelinowego następuje w wyniku operowania klamką. Widok fragmentu drzwi przesuwnych wyposażonych w okucie typu duoPort PAS przedstawia fot. 5. 

 

Zbigniew Czajka


Literatura
Polskie i europejskie normy
Materiały informacyjne firm: Winkhaus, D+H Polska

 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.