Termin "kuloodporność" odnosi się do wyrobów odpornych na przestrzał z broni palnej, pomimo że w obecnych czasach nie wystrzeliwuje się już kul, tylko pociski, których kszałt znacznie odbiega od kształtu kuli. W innych państwach używa się terminów faktycznych, to jest "odporność na przestrzał pociskiem".

 

 

Termin "kuloodporność" dla wyrobów odpornych na przestrzał z broni palnej jest o tyle ważny, aby go nie używać w przypadku szyb odpornych na przebicie i rozbicie. Otóż jedną z metod badania szyb odpornych na przebicie i rozbicie jest wielokrotny zrzut kuli stalowej o średnicy 100 mm (4,11 kg) z odpowiedniej wysokości, zależnej od klasy szyby.

 

W praktyce szyby kuloodporne charakteryzują się znacznie większą wytrzymałością niż szyby odporne na przebicie i rozbicie.

 

Wyroby kuloodporne scharakteryzowane są w następujących normach:

PN-EN 1522 Okna, drzwi, żaluzje i zasłony. Kuloodporność. Wymagania i klasyfikacja,
PN-EN 1523 Okna, drzwi, żaluzje i zasłony. Kuloodporność. Metody badań,
PN-EN 1063 Szyby. Kuloodporność. Wymagania i klasyfikacja. Metody badań.

 

Powyższe normy mają zastosowanie przy ataku strzelaniem, z użyciem ręcznej broni palnej, w tym z karabinów i broni myśliwskiej, do okien, drzwi, żaluzji i zasłon, szyb, łącznie z ich ramami i wypełnieniami, użytkowane wewnątrz i na zewnątrz budynków. W celu dokonania klasyfikacji w zakresie kuloodporności żaluzje i zasłony powinny być badane oddzielnie, a nie łącznie z oknami i drzwiami.

Norma PN-EN 1522 dotyczy tylko postępowania w odniesieniu do ram okien, drzwi, żaluzji i zasłon, ich wypełnień i połączeń między wypełnieniami i ramami.

 

Norma PN-EN 1523 określa procedurę badawczą pozwalającą na klasyfikację kuloodporności okien, drzwi, żaluzji i zasłon (wraz z ich wypełnieniami).

Jeżeli okna i drzwi poddane są działaniu specyficznych warunków klimatycznych, muszą być one poddane specyficznym warunkom badań.

 

Norma PN-EN 1523 nie ma zastosowania do badań wypełnień ze szkła. W odniesieniu do badania wypełnień szklanych powołuje się PN-EN 1063. Nie podaje też żadnych informacji o zachowaniu się ramy poddanej innym typom naprężeń. Nie daje również informacji o kuloodporności połączeń między ramą a ścianą, lub innymi otaczającymi elementami.

Natomiast zaleca się aby wszystkie połączenia między ścianą a drzwiami, oknem, żaluzją lub zasłoną miały co najmniej taką samą kuloodporność jaką mają drzwi, okna, żaluzje lub zasłony. 

 

 

W dokumentach normatywnych stosowane są następujące definicje:

 Perforacja Przebijanie próbki przez pocisk lub fragmenty pocisku, i/lub utworzenie otworu od strony atakowanej do strony tylnej.

Dla stwierdzenia perforacji rozważane są następujące przypadki:
a) przechodzenie pocisku przez próbkę lub dowolną z jej części;
b) pęknięcie tylnej powierzchni próbki wywołane pociskiem lub jego częścią, nawet w przypadku gdy pocisk został w sposób widoczny zatrzymany z tyłu próbki;
c) utworzenie otworu przelotowego w próbce, nawet w przypadku gdy potem otwór zamknął się znowu.
Jeżeli żadne z wymienionych kryteriów nie zostało stwierdzone, perforacja nie wystąpiła.
Próbka do badań Próbka wyrobu przygotowana do badań
Powierzchnia
atakowana
Powierzchnia badanego okna, drzwi, żaluzji lub zasłony będąca
powierzchnią ataku. Odpowiada ona tej powierzchni zainstalowanego wypełnienia, która jest przeznaczona do spełnienia tej samej funkcji.
Odległość między
punktami celowania
Odległość między środkami dwóch punktów na powierzchni próbki
będących punktami ataku.
Prędkość pocisku Prędkość pocisku mierzona w odległości 2,5 m od atakowanej powierzchni próbki, od jej czoła.
Odległość strzelania Odległość między wylotem lufy broni palnej i atakowaną powierzchnią próbki.
Folia kontrolna Arkusz folii umieszczonej za próbką w celu wykrycia odłamków
wyrzucanych z tylnej strony próbki po uderzeniu pocisku i  kreślenia ryzyka zranienia tymi odłamkami .
Skrzynka
do gromadzenia
odłamków
Pojemnik do zbierania odłamków wyrzucanych z tylnej powierzchni próbki oraz fragmentów pocisków przechodzących przez próbkę, umieszczony pomiędzy próbką i folią kontrolną
Obecność lub
nieobecność
odłamków
Obecność odłamków, określana jako „S”, stwierdzana jest w przypadku, gdy nie występuje perforacja próbki przez pocisk lub dowolną z jego części, lecz występuje perforacja folii kontrolnej spowodowana odłamkami, które zostały wyrzucane z tylnej powierzchni próbki.
Nieobecność odłamków, określana jako „NS”, stwierdzana jest we wszystkich przypadkach, gdy nie występuje perforacja folii kontrolnej.
 Dokumentacja  Obowiązkowy komplet dokumentów, który ma być dostarczany
do laboratorium wraz z próbką do badań.

 

Klasyfikacja wyrobów kuloodpornych
Klasyfikacja wyrobów kuloodpornych jest formą umowną i odnosi się do wybranych rodzajów broni oraz amunicji do niej stosowanej.

Pierwsza klasyfikacja wyrobów kuloodpornych opracowana została w 1993 r. i ujęta została w Wymaganiach Technicznych opracowanych przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Instytut Techniki Budowlanej oraz Instytut Szkła i Ceramiki Oddział w Krakowie przy udziale Komendy Głównej Policji. Klasyfikacja ta odnosiła się wyłącznie do broni występującej na rynku polskim, z zastosowaniem amunicji posiadajacej właściwe cechy (tam gdzie występowały) odpowiedniej przebijalności, np. pociski z rdzeniem stalowym. Klasyfikację przedstawiono w tabeli 1.



 Tabela 1
 

 

Klasyfikacja ta miała zastosowanie w przypadku szyb, natomiast z czasem zastosowano ją do innych wyrobów, a przede wszystkim do okien i drzwi. Szyby ponadto podzielono na dwie grupy: bezodpryskowe i odpryskowe.



Podział ten związany jest z występowaniem, bądź nie, odprysków po strzale z drugiej strony szyby. Podział ten jest bardzo istotny ze względu na zastosowanie. Wiadomo, że szyby bezodpryskowe są znacznie droższe od odpryskowych i w przypadkach kiedy odpryski nie mają znaczenia, nieuzasadnione ekonomicznie jest stosowanie szyb bezodpryskoowych.



Symbolika użyta dla klasyfikacji wynika ze słowa „strzał” i dlatego zastosowano literę „S”. Szyby bezodpryskowe dodatkowo znaczone są Literą „B” a odpryskowe literą „O”. Przykładowo szyby np. w klasie „3” są oznaczone „S3B” lub S3O”. W przypadkach kiedy w oznaczeniu brak jest litery „B” lub „O” mamy do czynienia z przegrodą inną niż szyba.



Obecnie powyższa klasyfikacja ma znaczenie historyczne ale w rzeczywistości wiele jest obiektów, które wyposażone są w wyroby sklasyfikowane według tej klasyfikacji i dlatego długo będziemy mieli z nią do czynienia. Przykładowe zastosowanie wyrobów klasyfikowanych według powyższej klasyfikacji przedstawia tabela 2.



Tabela 2 
 

 

Obecnie wyroby klasyfikuje się w oparciu o wymagania zawarte w normie PN-EN 1522 dla okien, drzwi, żaluzje i zasłon oraz w normi PN-EN 1063 dla szyb. Klasyfikacje te zawarte są w tabelach obok.

Klasy FB1 do FB7 z tabeli 3 lub klasy BR1 do BR7 z tabeli 5 podane są w kolejności wzrastającej odporności na perforację.

Klasa FB1 lub BR1 oznacza najniższą kuloodporność, a klasa FB7 lub BR7 – najwyższą kuloodporność, np.: FB4 lub BR4 spełnia jednocześnie wymagania FB3, FB2, FB1 lub BR3, BR2, BR1 i tam gdzie jest to konieczne, dla potwierdzenia tego, jednostka przeprowadzająca badania przeprowadza dodatkowe badania w zakresie klas niższych.

Próbki, które nie spełniają wymagań Klasy FB1 lub BR1 nie mogą być określane jako kuloodporne.

Wyniki badań powinny być klasyfikowane przez dodanie przyrostka „S” lub „NS” w zależności od tego, czy występują lub czy nie występują odpryski.



PRZYKŁAD: FB1(S) lub BR1(S), FB1(NS) lub BR1(NS), itd.

Wszelkie wypełnienia szklane w wyrobach powinny być wykonane ze szkła kuloodpornego przyporządkowanego odpowiedniej klasie PN-EN 1063 zgodnie z tabelami 5 i 6. Wyroby mogą zawierać szkło odpowiedniej lub wyższej klasy, musi to być uwzględnione w składanej deklaracji.

Po przeprowadzeniu badań zgodnie z PN-EN 1523 skrzydła drzwiowe i/lub jakiekolwiek otwieralne skrzydła okienne, żaluzje i zasłony powinny pozostać w położeniu zamkniętym, niezależnie od tego, czy mechanizmy otwierające są jeszcze zdolne do działania i nie powinno być możliwe uzyskanie dostępu od strony atakowanej do żadnego elementu tego mechanizmu, pozostającego w stanie zdolności do funkcjonowania. Podczas badań nie jest wymagane zachowanie innych właściwości, takich jak przepuszczalność powietrza, wodoszczelność, odporność na napór wiatru i inne.



Odporność na perforację przy strzelaniu z broni z zastosowaniem amunicji wymienionej w tabelach 3, 4, 5 i 6 powinna być klasyfikowana z uwzględnieniem występowania lub nie występowania odprysków.

W celu uzyskania danej klasy kuloodporności, próbka podczas badań zgodnie z PN-EN 1523 lub PN-EN 1063, przy użyciu amunicji właściwej dla tej klasy jaką podano w tabelach 3, 4, 5 i 6 nie powinna wykazywać żadnej perforacji.

W celu uzyskania klas FB4 (BR4) lub FB6 (BR6) próbki powinny być badane przy użyciu amunicji obu wskazanych kalibrów.



W tabelach 3, 4, 5 i 6 przedstawiona jest najbardziej powszechnie używana amunicja dostępna na rynku europejskim.



 Tabela 3. Klasyfikacja i wymagania dla badań
z użyciem z broni palnej krótkiej i karabinowej wg PN-EN 1522
  
 Tabela 4. Klasyfikacja i wymagania przy badaniu
z użyciem broni myśliwskiej wg PN-EN 1522
 
 Tabela 5. Klasyfikacja i wymagania dla badań
z użyciem z broni palnej krótkiej i karabinowej wg PN-EN 1063
 
 Tabela 6. Klasyfikacja i wymagania przy badaniu
z użyciem broni myśliwskiej wg PN-EN 1063
 

 

Z tego względu do badań zostały stworzone podstawy klasyfikacji kuloodporności a w normie europejskiej zostały wybrane typy i kalibry amunicji.

Poszczególne kraje mogą być zagrożone użyciem amunicji innych typów i kalibrów i z tego względu mogą wymagać przeprowadzenia badań inną amunicją niż podaną w powyższych tabelach, np. tabela 1.

W tabeli 8 zestawiono niektóre typy i kalibry takiej amunicji wraz z kryteriami interpretowania wyników badań.



 Tabela 7. Klasy szyb stosowane w wyrobach
 
 Tabela 8. Klasyfikacja i wymagania kuloodporności
– przy strzelaniu z broni palnej krótkiej i karabinowej
 72-tab8

 

Każde z badań powinno być przeprowadzone zgodnie z PN-EN 1523 lub PN-EN 1063, lecz nie jest dozwolona klasyfikacja według norm europejskich.

Zaleca się, aby porównywać wyniki takich badań z klasami odporności od FB1 (BR1) do FB7 (BR7) i FSG (SG2).

 

Wojciech Dąbrowski
Instytut Mechaniki Precyzyjnej

 

Ciąg dalszy artykułu w następnym numerze

 

artykuły tego autora:

- Szyby zespolone w zastosowaniach specjalnych , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 2/2008

- Okna, drzwi, żaluzje, zasłony i inne zamknięcia kuloodporne, Część 2 , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 3/2006

- Okna, drzwi, żaluzje, zasłony i inne zamknięcia kuloodporne, Część 1 , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 2/2006

 

patrz też:

- Okna i drzwi o podwyższonej odporności na włamanie w świetle norm europejskich , Jan Matraś, Świat Szkła 3/2006

 

więcej informacji: Świat Szkła 2/2006

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.