Podstawową zasadą dotyczącą projektowania, budowania, użytkowania i właściwego utrzymywania obiektów budowlanych jest przestrzeganie przepisów techniczno-budowlanych oraz Polskich Norm (zarówno PN jak i PN-EN) oraz generalnych zasad wiedzy technicznej i sztuki budowlanej.



Pozwala to na spełnienie wymagań podstawowych
w obiektach budowlanych, a w szczególności zapewnienie:
– bezpieczeństwa konstrukcji i użytkowania,
– bezpieczeństwa pożarowego,
– ochrony środowiska i zdrowia osób przebywających na budowie i w budynkach w trakcie ich
eksploatacji, w tym osób niepełnosprawnych.

 

Wprowadzenie
Zasadniczym dokumentem techniczno-budowlanym jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, ujęte w Dzienniku Ustaw z 2002 roku Nr 75, pod pozycją 690.



Tekst powyższego rozporządzenia powstał w wyniku dwuletniego procesu projektowania i postępowania legislacyjnego oraz uaktualniania i dostosowywania do wymogów przyjętych w Unii Europejskiej zakresu i treści poprzedniego rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 1994 roku. W trakcie tych dwuletnich prac kilkanaście jednostek organizacyjnych i kilkudziesięciu specjalistów przedstawiło swe uwagi i wnioski, a następnie konsultowało, opiniowało i weryfikowało kolejne projekty nowego rozporządzenia.



Pomimo tak szerokiego forum współtwórców omawianego aktu prawnego, nie został on pozbawiony typowych wad cechujących tego typu rozporządzenia, polegających na tym, że zawarte w nich regulacje wynikają z nabytych już doświadczeń, podczas gdy ich celem powinno być określenie zasad postępowania w przyszłości.



W związku z powyższym, niektóre regulacje rozporządzenia stawały się nieaktualne, innych, ze względu na szybki proces harmonizacji z prawem unijnym, po prostu nie uwzględniono. Spowodowało to konieczność wprowadzenia zmian do dotychczasowej redakcji rozporządzenia.



Dotychczas opublikowano następujące zmiany do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie:
zmiany ujęte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 13 lutego 2003 r. – Dz.U. Nr 33, poz. 270,
zmiany ujęte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 r. – Dz. U. Nr 109, poz. 1156.



Ogólnie można stwierdzić, że omawiane rozporządzenie jest praktycznie najważniejszym aktem wykonawczym do „Prawa budowlanego”, gdyż zawiera przepisy techniczno-budowlane odnoszące się do budynków, które są najczęściej stosowanym obiektem budowlanym, kształtujących przestrzeń wewnętrzną i zewnętrzną, w której odbywają się podstawowe procesy życia rodziny, nauki, pracy i odpoczynku jak i działania organów administracji, organizacji społecznych itp. Rozporządzenie skonkretyzowało, w odniesieniu do budynków, postanowienia zawarte w Art. 5 „Prawa budowlanego”, które bardzo ogólnie określają wymagania merytoryczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i zagospodarowania działek budowlanych.



Wymagania kierunkowe z zakresu budownictwa dla członków Unii Europejskiej wynikają z Dyrektywy 89/106/EWG w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych państw Członkowskich, dotyczących wyrobów budowlanych. Dyrektywa określa tzw. „standardy europejskie”, których podstawowe wymagania dotyczą jakości i bezpieczeństwa wyrobów budowlanych, co zostało uwzględnione w układzie i treści rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.

Należy jednak dodać, że określenie standardów europejskich nie zmuszało i nadal nie zmusza krajów członkowskich Unii Europejskiej do pełnej unifikacji przepisów techniczno-budowlanych, lecz jedynie do uregulowania przedmiotowych problemów w przepisach krajowych, z zachowaniem minimalnego poziomu wymagań, określonych w dokumentach interpretacyjnych, z uwzględnieniem tradycji i specyfiki regionalnej.

W omawianym rozporządzeniu został zachowany układ działowy rozporządzenia z 1994 r. uwzględniający powyżej wymienione uwarunkowania.



Wyodrębniono więc i uwypuklono problematykę sześciu „wymagań podstawowych” określonych w Dyrektywie 89/106/EWG oraz w art. 5 ustawy – „Prawo budowlane”, a mianowicie:
1. Bezpieczeństwo konstrukcji nośności i stateczności,
2. Bezpieczeństwo pożarowe,
3. Higiena i zdrowie oraz ochrona środowiska,
4. Bezpieczeństwo użytkowania,
5. Ochrona przed hałasem,
6. Oszczędność energii cieplnej i izolacyjność termiczna przegród.



Przepisy wynikające z działu I – „Przepisy ogólne”, działu II - „Zabudowa i zagospodarowanie działki budowlanej” oraz działu III – „Budynki i pomieszczenia”
Omawiane rozporządzenie rozpoczyna się stwierdzeniem, że ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia.



Dalej znajduje się zapis, że przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu używania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych. Dodano jednak, że przy nadbudowie, przebudowie i przy zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących lub ich części, wymagania mogą być spełnione w inny sposób niż podano w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego i do spraw przeciwpożarowych.

 


Powinny być także uzgodnione z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym.



W przepisach ogólnych rozporządzenia również podano, że wymagane w nim wymiary w świetle dotyczące otworów okiennych i drzwiowych należy rozumieć jako wymiary w świetle ościeżnicy. Jednocześnie dodano, że grubość skrzydła drzwi po otwarciu nie może pomniejszać wymiaru szerokości otworu w świetle ościeżnicy.



W dziale II rozporządzenia zawarto stwierdzenie, że bramy i furtki w ogrodzeniu nie mogą otwierać się na zewnątrz działki. Ponadto furtki w ogrodzeniu przy budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej nie mogą utrudniać dostępu do nich osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich.



Szerokość bramy powinna wynosić w świetle co najmniej 2,4m, a w przypadku zastosowania furtki jej szerokość powinna być nie mniejsza niż 0,9 m, przy czym na drodze pożarowej szerokości te regulują odrębne przepisy z zakresu ochrony pożarowej. Przepis ten można zilustrować poniższym rysunkiem.

 

 

 


Dział III rozporządzenia zawiera rozdział 3 poświęcony w całości wejściom do budynków i mieszkań.



Najważniejsze z wymagań tam zawartych to:
Położenia drzwi wejściowych do budynków oraz kształt i wymiary pomieszczeń wejściowych powinny umożliwiać dogodne warunki ruchu, w tym również osobom niepełnosprawnym,
Wymagania przystosowania wejść dla osób niepełnosprawnych nie dotyczą budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej oraz budynków rekreacji indywidualnej;
Drzwi wejściowe do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych oraz do mieszkań powinny mieć w ościeżnicy co najmniej: szerokość 0,9 m i wysokość 2 m. W przypadku zastosowania drzwi zewnętrznych dwuskrzydłowych szerokość skrzydła głównego nie może być mniejsza niż 0,9 m;
W wejściach do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych mogą być zastosowane drzwi obrotowe lub wahadłowe, pod warunkiem usytuowania przy nich drzwi rozwieranych lub rozsuwanych, przystosowanych do ruchu osób niepełnosprawnych;
W drzwiach wejściowych do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych oraz do mieszkań jak i w drzwiach do pomieszczeń mieszkalnych w budynkach zamieszkania zbiorowego wysokość progów nie może przekraczać 0,02 m. W odniesieniu do pomieszczeń technicznych i gospodarczych określono, że znajdujące się w nich drzwi powinny posiadać w świetle ościeżnicy wysokość co najmniej 1,9 m.



Wymagania zawarte w dziale III rozporządzenia podają, że wrota garaży dla samochodów osobowych powinny mieć w świetle szerokość co najmniej 2,3 m i wysokość nie mniejszą niż 2 m.

 



Przepisy wynikające z działu VI – bezpieczeństwo pożarowe
Dział IV rozporządzenia dotyczący głównie różnego rodzaju instalacji oraz dział V dotyczący bezpieczeństwa konstrukcji nie zawierają stwierdzeń dotyczących okien, drzwi i bram.


Przepisy wynikające z działu VI w pierwszej kolejności określają klasę odporności ogniowej drzwi lub innych zamknięć kotłowni, składów paliwa stałego, żużlowni i magazynów oleju opałowego.



W odniesieniu do poszczególnych rodzajów pomieszczeń, drzwi lub inne zamknięcia powinny mieć klasę odporności ogniowej nie mniejszą niż:
kotłownia z kotłami na paliwo stałe, o łącznej mocy cieplnej powyżej 25 kW – EI30;
kotłownia z kotłami na olej opałowy, o łącznej mocy cieplnej powyżej 30 kW – EI30;
kotłownia z kotłami na paliwo gazowe, o łącznej mocy cieplnej 30 kW:
 – w budynku niskim i średnim – EI30;
 – w budynku wysokim i wysokościowym – EI60;
skład paliwa stałego i żużlownia (nie dotyczy budynków jednorodzinnych, mieszkalnych w zabudowie zagrodowej oraz rekreacji indywidualnej) – EI60;
magazyn oleju opałowego – EI60;


Określono także wymaganą klasę odporności ogniowej drzwi przeciwpożarowych zainstalowanych w otworach oddzieleń przeciwpożarowych budynków oraz w przedsionkach przeciwpożarowych.



Klasy te przedstawiono w poniższej tabeli.



Rozdział 4 działu VI dotyczący dróg ewakuacyjnych zawiera szereg wymagań dotyczących drzwi, w tym:
drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób powinny otwierać się na zewnątrz lecz wymaganie to nie dotyczy budynków wpisanych do rejestru zabytków;
w wyjściu ewakuacyjnym z budynku dopuszcza się stosowanie drzwi rozsuwanych spełniających wymagania określone w §240 ust. 4 rozporządzenia (ujęte w poniższym stwierdzeniu);
drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacyjnych, a ich konstrukcja zapewnia:
– otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,
– samoczynnie ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru lub awarii drzwi.
łączną szerokość drzwi w świetle, stanowiących wyjścia ewakuacyjnego z pomieszczenia, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku drzwi służących do ewakuacji do 3 osób – 0,8 m;
szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku, a także szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej, powinna być nie mniejsza niż szerokość biegu klatki schodowej – co ilustruje rysunek obok;
wysokość drzwi stosowanych na drogach ewakuacyjnych powinna odpowiadać wymaganiom §62 ust. 1 rozporządzenia tj. mieć w świetle ościeżnicy co najmniej wysokość 2 m;
. drzwi wieloskrzydłowe, stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinno mieć co najmniej jedno, nie blokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niż 0,9 m;
szerokość skrzydła drzwi wahadłowych, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej dla drzwi jednoskrzydłowych – 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych – 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tą samą szerokość;
zabrania się stosowania do celów ewakuacji drzwi obrotowych i podnoszonych;
w bramach i ścianach przesuwanych na drogach ewakuacyjnych powinny znajdować się drzwi otwierane ręcznie albo w bezpośrednim sąsiedztwie tych bram i ścian powinny być umieszczone i wyraźnie oznakowane drzwi przeznaczone do celów ewakuacji;
drzwi, bramy i inne zamknięcia otworów o wymaganej klasie ogniowej lub dymoszczelności powinny być zaopatrzone w urządzenia, zapewniające samoczynne zamykanie otworu w razie pożaru, przy czym należy też zapewnić możliwość ręcznego otwierania drzwi służących do ewakuacji;
drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób, oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia, powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne,
skrzydła drzwi, stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną, nie mogą po ich całkowitym otwarciu, zmniejszać wymaganej szerokości tej drogi;
wyjścia z klatki schodowej na strych lub poddasze powinny być zamykane drzwiami lub klapą wyjściową o klasie odporności ogniowej co najmniej:
  – w budynkach niskich – EI 15,
  – w budynkach średniowysokich i wyższych
  – EI 30.

 

W zakresie wymagań przeciwpożarowych dla garaży, rozporządzenie zawiera stwierdzenie, że połączenie garażu z budynkiem wymaga zastosowania przedsionka przeciwpożarowego zamykanego drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30, przy czym nie dotyczy to budynków mieszkalnych jednorodzinnych i rekreacji indywidualnej.

 

 



Przepisy wynikające z działu VII – bezpieczeństwo użytkowania
Jest to kolejny dział odnoszący się bezpośrednio do jednego z tzw. „wymagań podstawowych” określonych w Dyrektywie 89/106/EWG oraz w „Prawie budowlanym”. Ujęto w nim następujące wymogi dotyczące okien, drzwi i bram:
wejścia do budynku o wysokości powyżej dwóch kondygnacji nadziemnych, mającego pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, należy ochraniać daszkiem lub podcieniem ochronnym o szerokości większej co najmniej o 1 m od szerokości drzwi oraz wysięgu lub głębokości nie mniejszej niż 1 m w budynkach niskich i 1,5 m w budynkach wysokich, co ilustruje rysunek obok.
skrzydła drzwiowe i okienne oraz kraty, okiennice lub inne osłony, w pozycji zamkniętej lub otwartej, nie mogą zawężać szerokości użytkowej chodnika usytuowanego bezpośrednio przy ścianie zewnętrznej budynku, w której się znajdują;
skrzydła drzwiowe, wykonane z przezroczystych tafli, powinny być oznakowane w sposób widoczny i wykonane z materiału zapewniającego bezpieczeństwo użytkowników w przypadku stłuczenia;
okna w budynku powyżej drugiej kondygnacji nadziemnej, a także okna na niższych kondygnacjach, wychodzące na chodniki lub inne przejścia dla pieszych, powinny mieć skrzydła otwierane do wewnątrz,
dopuszcza się stosowanie okien otwieranych na zewnątrz, o poziomej osi obrotu i maksymalnym wychyleniu skrzydła do 0,6 m, mierząc od lica ściany zewnętrznej, pod warunkiem zastosowania w nich szyb zapewniających bezpieczeństwo użytkowania oraz umożliwienia ich mycia, konserwacji i naprawy od zewnątrz pomieszczeń lub z urządzeń technicznych instalowanych na zewnątrz budynku (nie dotyczy budynków wpisanych do rejestru zabytków);
okna w budynku wysokościowym, na kondygnacjach położonych powyżej 55 m nad terenem, powinny mieć zabezpieczenia umożliwiające ich otwarcie tylko przez osoby mające upoważnienia właściciela lub zarządu budynku;
okna w pomieszczeniach przewidzianych do korzystania przez osoby niepełnosprawne powinny mieć urządzenia przeznaczone do ich otwierania, usytuowane nie wyżej niż 1,2 m nad poziomem podłogi;
przeszklenia okien połaciowych, których połać jest usytuowana na wysokości ponad 3 m nad poziomem podłogi, świetlików oraz dachów w budynkach użyteczności publicznej i zakładach pracy, powinny być wykonane ze szkła lub innego materiału o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia;
jako wyjście z klatki schodowej na dach należy stosować drzwi o szerokość 0,8 m i wysokości co najmniej 1,9 m.



Jako podsumowanie wszystkich wymagań wymiarowych dotyczących drzwi przedstawić można poniższą tabelę zawierającą minimalne wymiary drzwi w świetle ościeżnicy.

 



Przepisy wynikające z działu IX – ochrona przed hałasem i drganiami oraz działu X – oszczędność energii i izolacyjność cieplna
W zakresie ochrony przed hałasem, „warunki techniczne, jakim powinny od powiadać budynki i ich otoczenie” formułują w odniesieniu m.in. do okien i drzwi tylko jedno wymaganie, a mianowicie: w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej przegrody zewnętrzne i wewnętrzne, a także elementy budowlane powinny mieć izolacyjność akustyczną od dźwięków powietrznych dla: ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznych, drzwi i okien wewnętrznych, przy czym poziom hałasu przenikającego do tych budynków nie może przekraczać wartości dopuszczalnych określonych w Polskich Normach.



Wykaz Polskich Norm przywołanych w omawianym rozporządzeniu stanowi załącznik nr 1, a jedną z norm dotyczących izolacyjności jest PN-B-02151-3:1999 „Akustyka budowlana, ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych, wymagania”.



W odniesieniu do oszczędności energii i izolacyjności cieplnej rozporządzenie określa tylko w ogólny sposób, iż przegrody budowlane, a do takich zalicza się także okna, drzwi i bramy, powinny odpowiadać wymaganiom izolacyjności cieplnej określonym w załączniku nr 2. W załączniku tym umieszczone są tablice określające maksymalne wartości współczynnika przenikania ciepła Uk okien, drzwi balkonowych i zewnętrznych instalowanych w budynkach mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej oraz produkcyjnych.

 

 
 
 
 

 


inż. Zbigniew Czajka
COBR „Metalplast” Poznań


Literatura:
. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku + zmiany z 2003 i 2004 roku
. Warunki techniczne dla budynków i ich usytuowania 2004 z komentarzem i rysunkami Władysława Korzeniowskiego.

 


więcej informacji: Świat Szkła 1/2006

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.