Oddymianie grawitacyjne i mechaniczne zapewnia w czasie pożaru bezpieczeństwo ewakuowanych ludzi oraz służb ratowniczych. W czasie normalnej eksploatacji może być wykorzystywane do przewietrzania pomieszczeń. Ze względu na rodzaj napędu otwierającego klapy dymowe sterowanie dzielimy na elektryczne i pneumatyczne.

Elektryczny system sterowania oddymianiem
Na rysunku powyżej przedstawiono schemat elektrycznego systemu oddymiania klapą dachową i oknem oddymiającym (rys. 1).



System składa się z centrali sterującej, czujek wykrywania pożaru, ręcznych włączników oddymiania, przełączników przewietrzania oraz wykonawczych siłowników elektrycznych.

Centrale posiadają budowę modułową.  Podstawowym modułem jest moduł 8A 1L1G. Z modułów można tworzyć sieć rozproszoną, komunikującą się po busie RS485 lub stacjonarne szafy sterownicze.

Sygnał alarmowy z konwencjonalnej czujki wykrywania pożaru lub centrali SAP wyzwala w układzie centrali ciągły impuls sterujący siłownikami wykonawczymi, wyłączanymi poprzez przekaźniki skrajnego położenia lub wewnętrzne ograniczniki prądowe. Sygnał alarmowy może być wywołany również poprzez wciśnięcie przycisku w ręcznym przycisku alarmowym.

Tego typu system jest w pełni sterowalny. Sygnały alarmowe i diagnostyczne mogą być przesyłane do centrali dozoru lub modułów adaptacyjnych systemu nadrzędnego BMS. W omawianym systemie wszystkie wejścia i wyjścia sygnalizacyjne są zgodne z wytycznymi VdS, dzięki czemu kontrolowana jest ciągłość połączeń.

Centralka oddymiania UOCD-1.
Centralka sterująca oddymianiem UOCD-1 jest podstawowym, autonomicznym elementem składowym systemu oddymiania i przewietrzania. Centralka steruje pracą siłowników w klapach i oknach oddymiających (wyciągach dymu).

Centralka realizuje funkcje:
. oddymiania p. poż,
. przewietrzania,
. zamykania klap w sytuacji zagrożenia deszczem lub silnym wiatrem.

Funkcja oddymiania p. poż. realizowana jest w przypadku zadziałania automatycznej czujki dymu względnie temperatury, wciśnięcia przycisku „Alarm” w ręcznym włączniku oddymiania (RWO) lub wysterowania zewnętrznym sygnałem alarmowym np. z centrali sygnalizacji pożaru (CSP).
Funkcja przewietrzania realizowana jest za pomocą ręcznego przycisku przewietrzania (PP).

Funkcję zamykania klap w sytuacji zagrożenia deszczem lub silnym wiatrem zapewnia automatyczna czujka pogodowa (deszcz/wiatr). Każda z funkcji ma inny priorytet. Najwyższy priorytet ma funkcja oddymiania p. poż. Niższy – sygnał z czujki pogodowej. Najniższy – przewietrzanie. Funkcja o wyższym priorytecie blokuje działanie funkcji o niższym priorytecie. Napięcie zasilające buforowane jest baterią akumulatorów (rys. 2).



Alarmowe otwieranie klap dymowych jest funkcją nadrzędną i otwieranie ich może odbywać się nawet przy załączonej funkcji przewietrzania.

Przycisk alarmowy oddymiania RWO
Przyciski alarmowe oddymiania stosowane w elektrycznych systemach współpracują z centralą oddymiania UOCD-1.

Wyłącznik wyposażony jest w diody sygnalizujące stan pracy „dozór” – obecność zasilania o napięciu 220 V, „uszkodzenie” – sygnalizacja uszkodzenia centralki, siłowników, przycisku, akumulatora oraz czerwoną diodę alarmu sygnalizującą włączenie oddymiania po zbiciu szybki i wciśnięciu przycisku (rys. 3).



Przycisk przewietrzania PP
Elektroniczne przyciski przewietrzania z klawiaturą membranową, stosowane w elektrycznych systemach, współpracują z centralą oddymiania UOCD-1. Wyłącznik wyposażony jest w diodę sygnalizującą stan otwarcia klap (rys. 4).



Siłownik wrzecionowy USL-01
Siłowniki wrzecionowe typu USL-01 przeznaczone są do otwierania i zamykania urządzeń do grawitacyjnego odprowadzenia dymu i ciepła z pomieszczeń, klatek schodowych, hal, magazynów itp. Siłowniki montowane są zazwyczaj w klapach dymowych oraz ewentualnie w oknach dymowych.


Elektryczne siłowniki wrzecionowe typu USL-01 wykonane są w formie walca, średnicy 36 mm. z anodowanego aluminium w kolorze naturalnego aluminium  (rys. 5).



Wszystkie części siłowników wykonane są z materiałów odpornych na wilgoć.
Stopień ochrony obudowy urządzenia elektrycznego IP 42.

Siłowniki posiadają elektroniczny wyłącznik krańcowo-przeciążeniowy, tzn. wyłączają się samoczynnie przy krańcowych położeniach (maksymalnym i „zerowym”), oraz przy zwyżce obciążenia o 10%.

Kierunek ruchu wrzeciona siłowników zmienia się poprzez zmianę biegunowości.
Siłowniki elektryczne mocowane są do klap/okien za pomocą specjalnych konsol.

Siłownik łańcuchowy USL-24
Siłowniki łańcuchowe typu USL-24G (rys. 6) przeznaczone są do otwierania i zamykania urządzeń do grawitacyjnego odprowadzenia dymu i ciepła z pomieszczeń, klatek schodowych, hal, magazynów itp. Siłowniki montowane są zazwyczaj w oknach oddymiających: wahadłowych, rozwieranych, uchylnych górą, uchylnych dołem, połaciowych itp.

Siłowniki wykonane są w formie prostopadłościanu o prostopadłym wysuwie wrzeciona łańcuchowego, w stosunku do korpusu siłownika, z materiałów nierdzewnych. Stopień ochrony obudowy urządzenia elektrycznego IP 42. Obudowa wykonana z aluminium anodyzowanego w kolorze czarnym lub naturalnego.

Siłowniki posiadają 2 zabezpieczenia blokowania wysuwu wrzeciona łańcuchowego:
a) w przypadku dojścia do końca – przez wyłącznik krańcowy,
b) w przypadku blokady natury mechanicznej – przez aktywny ogranicznik prądowy.
Siłowniki elektryczne mocowane są do klap/okien za pomocą specjalnych konsol.

Pneumatyczny system sterowania oddymianiem
Klapy dymowe mogą być wyposażone w pneumatyczny system sterowania, umożliwiający w momencie powstania pożaru otwarcie klap w funkcji oddymiania.

Zasada działania pneumatycznego systemu sterowania oddymianiem polega na wykorzystaniu energii kinetycznej sprężonego dwutlenku węgla (CO2) zgromadzonego w naboju o pojemności od 20 do 500 g (zależnie od wielkości i ilości klap). Nabój umieszczony jest w termowyzwalaczu (sterowanie automatyczne), lub w skrzynce alarmowej (sterowanie ręczne).

W przypadku sterowania automatycznego otwarcie klap dymowych (każdej indywidualnie) umożliwia termowyzwalacz zamocowany przy podstawie klapy. Termowyzwalacz wyposażony jest w bezpiecznik topikowy, pojemnik (nabój) z CO2 o masie od 20 do 75 g (zależnie od wielkości klapy), oraz mechanizm zakończony iglicą umożliwiającą przebicie pokrywy naboju.

W momencie powstania pożaru, otwarcie klap dymowych zostaje zainicjowane poprzez bezpiecznik topikowy, który pękając w temperaturze ok. 68oC (topik czerwony) lub w temperaturze ok. 93oC (topik zielony) powoduje zwolnienie iglicy termowyzwalacza przebijającej osłonę naboju CO2 i uwalniającej zgromadzony w nim gaz. Uwolniony dwutlenek węgla przemieszcza się przewodem instalacji pneumatycznej do siłownika umieszczonego na stelażu pod klapą, powodując wypchnięcie tłoczyska siłownika oraz jego zaryglowanie w skrajnym (maksymalnie wysuniętym) położeniu (rys. 7).



W przypadku sterowania ręcznego wyróżniamy dwa podstawowe systemy otwarcia klap:

a) System I – z wykorzystaniem: skrzynki „pilota” oraz skrzynki „właściwej”.

System stosowany jest w sytuacji kiedy konieczne jest jednoczesne otwarcie dużej grupy klap. Otwarcie klap zainicjowane zostaje poprzez wciśnięcie przycisku lub przemieszczenie dźwigni w skrzynce „pilocie”. Wskutek tego następuje wymuszenie ruchu iglicy, która przebijając osłonę naboju CO2 (20 lub 40 g) uwalnia znajdujący się nim gaz.

Uwolniony dwutlenek węgla przemieszcza się przewodami instalacji pneumatycznej do skrzynki „właściwej”. Tam następuje przebicie grupy naboi o pojemności 300-500 g i uwolnienie znacznie większej ilości gazu. Gaz ten siecią instalacji pneumatycznej dociera do siłowników zamontowanych przy klapach znajdujących się w określonej strefie oddymiania. Gaz powoduje wysunięcie tłoczysk siłowników i ich zaryglowanie w skrajnym (maksymalnie wysuniętym) położeniu.

b) System II – z wykorzystaniem skrzynki „właściwej”.

System stosowany w sytuacji kiedy konieczne jest otwarcie pojedynczych klap lub małej grupy klap. Otwarcie klapy zainicjowane zostaje poprzez wciśnięcie przycisku lub przemieszczenie dźwigni w skrzynce „właściwej”. Wskutek tego następuje wymuszenie ruchu iglicy, która przebijając osłonę naboju CO2 (20-500 g) uwalnia znajdujący się nim gaz. Uwolniony gaz za pomocą instalacji pneumatycznej dociera do klapy (lub małej grupy klap), powodując wysunięcie tłoczyska siłownika i zaryglowanie w skrajnym (maksymalnie wysuniętym położeniu).

Dodatkowym elementem wyposażenia skrzynek alarmowych może być elektrozawór zasilany napięciem 24 V DC, o poborze prądu – 300 mA. Umożliwia on sprzężenie instalacji pneumatycznej z centralą sygnalizacji pożaru (CSP), a w konsekwencji automatyczne uruchomienie systemu oddymiania wskutek dotarcia do skrzynki impulsu elektrycznego z CSP (rys. 8).

Pneumatyczny system sterowania oddymianiem może być dodatkowo rozszerzony o elektryczny system przewietrzania siłownikami elektrycznymi 230 V AC.

Siłowniki elektryczne sterowane są ręcznie przełącznikami przewietrzania PP-33, które umożliwiają otwieranie i zamykanie klap w funkcji przewietrzania. Maksymalna wysokość otwarcia klap przy przewietrzaniu jest zależna od wybranej długości wysuwu wrzeciona siłownika elektrycznego, która wynosi 300, 500 lub 750 mm.

 



Wady i zalety stosowanych systemów
System elektryczny sterowania jest w pełni kontrolowalny i jest to jego główna zaleta. Może być testowany automatycznie  w sposób ciągły. Do jego wad należy stosunkowo wysoka cena, związana z wykonaniem instalacji oraz nieduża siła elementów wykonawczych.

Zaleca się jego stosowanie do oddymiania klatek schodowych, pomieszczeń biurowych oraz sieci nierozproszonych.

System pneumatyczny sterowania jest niekontrolowalny. Jego sprawdzenie wiąże się z wymianą naboi CO2. Nie można go testować automatycznie. Zaletą jest duża prostota, stosunkowo niska  cena oraz możliwość budowy bez instalacji pneumatycznej w układach wyzwalania automatycznego.

Jan Kubalewski
UNIMA-TECH
www.unima-tech.pl

więcej informacji: Świat Szkla 11/2005

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.