Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 2

Szczegóły: Kategoria: Wydanie 1/2009; Opublikowano: 28 styczeń 2009

Program badań SH wraz z klasyfikacją niezgodności
Program badań SH podany w PN EN 12150-2, Tablica A.1, Część 3: Kontrola wyrobu, obejmuje podstawowe właściwości użytkowe podlegające sprawdzeniu, które dotyczą bezpośrednio wyrobu po zahartowaniu, ale także pośrednio kontroli produkcji, łącznie z kontrolą materiału przed procesem hartowania (Tablica A.1, Część 2). Właściwe jest tutaj przypomnienie, że dla określonego typu SH, przeznaczonego do znanego lub przewidywanego zastosowania w obiekcie budowlanym, program badania typu stanowi połączenie programu Producenta SH, tj. badań wynikających z ZKP szkła zahartowanego oraz właściwości (program, wykaz) podlegających badaniu i kontroli z tytułu funkcji użytkowej w obiekcie. Te funkcje użytkowe (13 pozycji wykazu) wraz z regulującymi je normami zostały zapisane w PN-EN 12150-2, punkt 4.3.2. jako Określenie podstawowych właściwości wyrobów ze szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego. Metodyka badań jest podana w normie PN-EN 12150-1.
W większości przypadków Producent SH wytwarza powłoki nakładane przed procesem hartowania (emaliowanie), a również powłoki na zahartowanych wcześniej formatkach szkła (malowanie, silikonowanie, foliowanie, itp.), wówczas program ZKP powinien obejmować kontrolę i badania tych operacji technologicznych i produkowanych wyrobów gotowych SH.

Plan badań SH
    Z zasady SH będą sprawdzane jako wyroby gotowe, otrzymane ze stabilnego, potokowego procesu hartowania szkła. W związku z tym właściwą miarą jakości według planu badań jest procent występowania jednostek niezgodnych w partii jednego typu, wytwarzanego na takim samym agregacie hartowniczym. Konieczny jest więc plan badań, sporządzony optymalnie dla poszczególnych właściwości, według podziału na wady i klasyfikowane niezgodności. Możliwe jest przy tym wskazanie krytycznych wad lub niezgodności.
    W normie PN EN 12150-2 w Tablicy A1 znajduje się szczątkowa forma (normatywnego) planu badań w postaci zalecanej, minimalnej częstotliwości kontroli i badań SH w odniesieniu do produkcji dziennej. Przykładowo, jeśli produkcja dzienna SH odpowiada partii o liczności do 1200 jednostek, to jedna próbka zbadana z wynikiem pozytywnym na charakter siatki spękań wystarczy do zgodnej oceny partii w tym zakresie. Taki plan nie daje informacji o średnim poziomie procesu, a tym bardziej o średniej jakości partii SH po termicznym procesie hartowania szkła i oczekiwanemu poziomu jakości odpowiadającemu ryzyku Odbiorcy. Brak odniesienia tego planu badań do wielkości partii produktów SH, a także do procedur kontroli metodami statystycznymi wynika z założenia, że produkcja szyb zgodnych następuje w procesie hartowania zawsze po uzyskaniu stabilności procesu na określonym agregacie hartowniczym, w tym po wszelkich przerwach technologicznych. Założenie takie jest ryzykowne ze względu na możliwość różnorodnych zaburzeń w procesie hartowania, wad materiałowych i błędów obsługi, wobec czego, moim zdaniem, są przesłanki do tworzenia indywidualnych planów badań przez Producentów SH w celu zapewnienia akceptowanej granicy jakości AQL lub jakości granicznej LQ poszczególnych typów SH. Po uzyskaniu zgodnego wyniku badań w kontroli wyrywkowej metodą alternatywną, Producent SH ma udokumentowane podstawy do wystawienia adekwatnej Deklaracji Zgodności w zależności od dokonanej oceny, tj. w systemie krajowym lub unijnym.

Program badań SZI wraz z klasyfikacją niezgodności
    Program badań SZI podany w PN EN 1279-6, Tablica A.2, Część 3: Kontrola wyrobu, obejmuje podstawowe właściwości użytkowe podlegające sprawdzeniu, które dotyczą definicji szyb zespolonych izolacyjnych wypełnionych powietrzem z ramką dystansową, uszczelnionych szczeliwem organicznym, ale też zespolenia wypełnione gazem opisane w Tablicy A.3. Odpowiednie tablice zakresu kontroli i badań dotyczą produkowanych SZI uszczelnionych szczeliwem organicznym lub dodatkowo organicznym elementem dystansowym zawierającym środek osuszający (Tablica A.4, Część 3), uszczelnionych szczeliwem topliwym nanoszonym na gorąco (Tablica A.5, Część 3), a także uszczelnionych taśmą metalową przylutowaną między taflami szkła (Tablica A.6, Część 3).
    Konieczne w tym miejscu jest przypomnienie, że dla określonego typu SZI przeznaczonego do znanego lub przewidywanego zastosowania w obiekcie budowlanym, program badania typu stanowi połączenie programu (wykaz) badań wynikających z definicji (konstrukcji uszczelnienia) SZI oraz właściwości (program, wykaz) podlegających badaniu i kontroli z tytułu funkcji użytkowej w obiekcie. Te funkcje użytkowe (13 pozycji wykazu) wraz z regulującymi je normami zostały zapisane w PN-EN 1279-5, punkt 4.3.2. jako Określenie właściwości jednostek szkła izolacyjnego.

Plan badań SZI
    Proces produkcji SZI charakteryzuje się tym, że wykonuje się szereg operacji montażowych, podczas których i po ich zakończeniu kontrola polega na pomiarach i ocenie wzrokowej. W związku z tym właściwą miarą jakości według planu badań jest liczba niezgodności na 100 jednostek kontrolowanych. Konieczny jest więc plan badań, sporządzony dla poszczególnych właściwości użytkowych według podziału na wady i klasyfikowane niezgodności. Możliwe jest przy tym wskazanie krytycznych wad lub niezgodności.
    W normie (PN-EN 1279-6: 2004) w Tablicy A.1 znajduje się zalecany plan (normatywny) badań SZI, w którym dla wszystkich właściwości użytkowych podlegających sprawdzaniu przyjęto sztywny plan (w relacji do PN-ISO 2859-1; poziom jakości S4 i AQL=4,0). Jest to prosty plan jednostopniowy z dodatkowym zaleceniem, iż w przypadku wystąpienia sztuk niezgodnych w ilości większej niż dopuszczalne, w drugim cyklu badania należy poddać kontroli wszystkie szyby z partii (kontrola 100%). Zalecenie takie jest niezwykle trudne do spełnienia przy seryjnej produkcji SZI, a ponadto stanowi sztywne przejście z kontroli statystycznej do pracochłonnej kontroli 100 procentowej. Przykładowo, jeżeli w partii lub produkcji dziennej o liczności 151- 500 sztuk SZI przy liczbie 13 losowo pobranych próbek, wystąpią 2 szyby niezgodne w jednej z dziewięciu właściwości użytkowych (Tablica A.2, Część 3) podlegających sprawdzeniu, to cała partia (100% wyrobów) powinna być ponownie poddana badaniom według pełnego programu, a wszystkie wadliwe sztuki powinny być odrzucone. Jednocześnie dopuszcza się stosowania planów na podstawie PN-ISO 2859 o nie mniejszej dokładności statystycznej czyli planów opcjonalnych według decyzji producenta.
    Przesłanki podane wyżej są wskazaniem dla tworzenia indywidualnych planów badań przez producentów dla zapewnienia akceptowanej granicy jakości AQL lub jakości granicznej LQ poszczególnych typów SZI, a po uzyskaniu zgodnego wyniku badań, wystawienia adekwatnej Deklaracji Zgodności w zależności od dokonanej oceny w systemie krajowym lub unijnym.

Wojciech Korzynow

Literatura
1. PN-EN 12150-1:2002 Szkło w budownictwie – Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe Część 1: Definicje i opis.
2. PN-EN 12150-2:2006 Szkło w budownictwie – Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności z normą.
3. PN-EN 1279-5:2006 Szkło w budownictwie – Szyby zespolone izolacyjne. Część 5: Ocena zgodności.
4. PN-EN 1279-6:2004 Szkło w budownictwie – Szyby zespolone izolacyjne. Część 6: Zakładowa kontrola produkcji i badania okresowe
5. PN-ISO 2859-0:2002 Procedury kontroli wyrywkowej metodą alternatywną. Część 0: Wprowadzenie do systemu ISO 2859 kontroli wyrywkowej metodą alternatywną.
6. PN-ISO 2859-1:2003 Procedury kontroli wyrywkowej metodą alternatywną. Część 1: Schematy kontroli indeksowane na podstawie granicy akceptowanej jakości (AQL) stosowane podczas kontroli partii za partią.

inne artykuły autora:

- Czy rzeczywiście alternatywa? , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2009

- Ocena zgodności typu szkła warstwowego , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2009

- Planowanie badań szyb hartowanych lub szyb zespolonych izolacyjnych. Część 3 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 3/2009

- Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 2 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 1/2009

- Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 1 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2008

- Szyby zespolone w zastosowaniach specjalnych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 2/2008

- Szkła budowlane o podwyższonej wytrzymałości , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 11/2007

- Deklarowanie zgodności typów szkła dla budownictwa , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 9/2007

- Wady szyb zespolonych izolacyjnych , Wojciech Korzynow , Świat Szkła 1/2007

- Badanie wytrzymałości szkła hartowanego , Wojciech Korzynow , Świat Szkła 10/2006

- Ważniejsze parametry wyrobów ze szkła, niezbędne do deklarowania zgodności z określonym przeznaczeniem , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 6/2006