Dlaczego warto stosować samozamykacze drzwiowe? |
Data dodania: 12.02.11 | |
Do podstawowych wymagań, jakim podlegają budynki, a szczególnie pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi należy zapewnienie właściwego klimatu termicznego w tych pomieszczeniach oraz ochrona przed nadmiernym wychładzaniem i zbyt dużym zużywaniem ciepła. Jednym z rozwiązań sprzyjających spełnieniu tych wymagań jest zamontowanie w drzwiach prowadzących do ogrzewanych pomieszczeń i w drzwiach prowadzących do budynków zamykaczy, zapewniających szybkie i pewne zamknięcie drzwi za wchodzącą osobą i ochronę przed ucieczką ciepłego powietrza z pomieszczenia i całego budynku.
Kontrola dostępu W drzwiach z samozamykaczem, montowany jest często czujnik otwarcia drzwi, sygnalizujący ochronie budynku aktualny stan otwarcia/zamknięcia drzwi.
Trwałość Samozamykacz możemy traktować, jako trwały zasobnik energii o wysokiej wydajności z hydraulicznym tłumieniem – nowoczesne samozamykacze drzwiowe dostosowane są do ponad 500 000 cykli zamykania. Mechanizm samozamykacza zamknięty jest w wytrzymałym aluminiowym lub żeliwnym odlewie. Elementy wewnętrzne, jak przekładnie i zawory wykonuje się ze stali i mosiądzu. Starsze typy samozamykaczy były wyposażone w korbowód, nowsze typy mają zębatkę, która zamienia ruch posuwisty tłoka na ruch obrotowy ramienia.
Starsze typy samozamykaczy nawierzchniowych z racji swojego rustykalnego wyglądu wykorzystywane są we wnętrzach zabytkowych lub stylizowanych na zabytkowe. Mogą one być również wyposażone w ramię z blokadą otwarcia.
Oryginalna stylistyka pierwszych samozamykaczy
Zamykacze drzwiowe to ręcznie uruchamiane mechanizmy zamykające drzwi, w których energia zamykania jest wytwarzana przez użytkownika podczas otwierania i które gdy są zwolnione, powodują powrót skrzydła drzwi do położenia zamknięcia, w sposób kontrolowany. Terminem tym obejmuje się wszystkie ramiona i dźwignie, wsporniki, ślizgi, górne trzpienie zawiasowe, obrotowe podpory podłogowe i inne części dostarczane wraz z urządzeniem i potrzebne do jego zamontowania i działania
Samozamykacze nawierzchniowe – dostępne są w stylistyce „soft” zamknięte w puszce z obłymi i zaokrąglonymi kształtami, lub „classic” z ostrymi, mocno podkreślonymi krawędziami. W większych obudowach schowany jest całkowicie mechanizm wałka zębatego, w mniejszych (uważanych za delikatniejsze stylistycznie), a także w wersjach „ekonomicznych” osłona tego mechanizmu jest zauważalna
Estetyka Estetyka jest szczególnie ważna w przypadku samozamykaczy nawierzchniowych (montowanych na powierzchni skrzydła drzwi lub ościeżnicy). Korpusy dostępnych na rynku samozamykaczy przeważnie wykonane są z żeliwa lub aluminium (jako odlew ciśnieniowy). Korpusy aluminiowe, dzięki plastyczności aluminium, mogą być widoczne (szczególnie w tzw. wersjach ekonomicznych) lub osłonięte dekoracyjnymi osłonami wykonanymi zwykle z aluminium, stali nierdzewnej lub tworzywa sztucznego. Osłony aluminiowe mogą być pokryte powłokami malarskimi w różnych kolorach – powłoki proszkowe (na zamówienie dostępne w pełnej palecie RAL) lub powłokami metalicznymi nakładanymi galwanicznie – powłoki anodowane (najczęściej kolor naturalnego aluminium, złoty, srebrny, imitujący stal szlachetną itp.). Powłoki mogą być matowe lub z połyskiem. Osłony ze stali nierdzewnej są polerowane lub szczotkowane. Obudowy z tworzyw sztucznych mogą być wykończone powłokami malarskimi lub metalicznymi, także w wielu wersjach kolorystycznych. Tam, gdzie zwraca się szczególną uwagę na estetykę wykończenia, mogą być stosowane samozamykacze schowane w skrzydle drzwi albo zamontowane w podłodze lub w ościeżnicy (w nadprożu).
Konstrukcja zamykaczy pozwala na montowanie ich do ościeżnicy lub do skrzydła drzwi („lewych” lub „prawych”) albo w podłodze. Zastosowanie wysokiej jakości materiałów pozwala montować je wewnątrz i na zewnątrz budynku.
Również zawiasy dźwigające drzwi mogą być wyposażone w funkcję sterowanego samozamykania – mogą być one umiejscowione w narożach tafli szkła, jak też na bocznej krawędzi tafli szkła
Dostępne są też samozamykacze wrębowe schowane zwykle w bocznej krawędzi drzwi drewnianych i w ościeżnicy
Uznanie wśród architektów i projektantów wnętrz zdobyły praktycznie niewidoczne samozamykacze wpuszczone w skrzydło oraz podłogowe i nadprożowe. Wymagają one natomiast większego zakresu prac podczas montażu – czyli wyfrezowania odpowiedniego rowka w skrzydle lub ościeżnicy albo przygotowanie wnęki w podłodze lub nadprożu.
Samozamykacze mogą też być mocowane na istniejących warstwach posadzkowych. Mocną instalację zapewniają trzy kołki rozporowe. Zastępują one tradycyjne samozamykacze podłogowe – nie wymagają przy tym przygotowania wnęki w podłodze.
W zależności od potrzeb dostępne są zamykacze małe, łatwe w montażu i wyróżniające się ciekawym designem albo mające większe rozmiary i zapewniające przedłużoną trwałość nawet przy poruszaniu dużych ciężkich drzwi szklanych
Zawiasy z regulowanym samozamykaczem mogą być one przystosowane do montażu w systemie ścianek działowych całoszklanych, jak też stosowane do montażu do ościeży murowanych
Ciekawą propozycją jest też ukrycie samozamykacza w zawiasie sztangowym, chętnie wykorzystywanym w konstrukcjach całoszklanych mocowanych punktowo
System „domu bez barier”, czyli łatwo dostępnego dla dzieci i osób niepełnosprawnych, objął również samozamykacze. Oferowane są samozamykacze, które nie wymagają użycia dużej siły do otwierania
Oferowane są też „filigranowe” samozamykacze podłogowe, wymagające jedynie wykonania niewielkiej wnęki w podłożu za pomocą ogólnie dostępnych wierteł koronowych
Samozamykacz może też być schowany w metalowej listwie umieszczonej na dolnej krawędzi drzwi
Funkcja tłumienia otwierania zapewnia bezpieczne zwolnienie i zatrzymanie drzwi, które zostały gwałtownie pchnięte przez nieuważną osobę lub pociągnięte przez podmuch wiatru. Zmniejsza to niebezpieczeństwo uszkodzenia drzwi i ściany
Różnorodne konstrukcje – funkcjonalność w każdym miejscu
Program produkcji obejmuje wersje samozamykaczy dostosowanych do różnych funkcji drzwi i wymagań związanych z bezpieczeństwem i komfortem zamykania. W zależności od potrzeb, oferowane są samozamykacze górne i przypodłogowe do drzwi jedno- i dwuskrzydłowych.
Dostępne są rozwiązania w których zamykacz i szyna ślizgowa po zamontowaniu w skrzydle i ościeżnicy staja się prawie niewidoczne. Małe wymiary umożliwiają montaż w drzwiach o grubości 40 mm.
Zastosowana w nowoczesnych zamykaczach krzywka powoduje szybkie zmniejszenie się momentu otwierającego drzwi co zapewnia bezproblemowe otwieranie drzwi przez dzieci i osoby starsze. Pełna kontrola nad drzwiami w czasie zamykania zapewnia wysoki komfort użytkowania
Płytki zamykające samozamykacze podłogowe oraz obudowy samozamykaczy nawierzchniowych mogą wykonane z różnych materiałów (aluminium, stal nierdzewna) i mieć różne kolory i stylistyką dostosowana do charakteru i przeznaczenia pomieszczenia.
Do drzwi zewnętrznych zalecane są samozamykacze mocniejsze, wyposażone w tzw. funkcję antywiatrową, która zabezpiecza skrzydło przed uderzeniem o fasadę w przypadku silnego pchnięcia np. przez podmuch wiatru.
Użytkownik ma możliwość doboru odpowiedniego typu samozamykacza. Modele nawierzchniowe są rozwiązaniem najprostszym do zamontowania – najczęściej osadzane na powierzchni skrzydła i nie wymagają specjalnych przygotowań konstrukcji drzwi, przez projektantów wnętrz uważane są jednak mniej estetyczne. Z palety samozamykaczy nawierzchniowych można wybrać wersję z szyną ślizgową albo z ramieniem nożycowym.
Konstrukcja samozamykacza nawierzchniowego nie zależy od rodzaju drzwi, zaleca się jedynie, aby na materiałach mniej wytrzymałych oraz w przypadku nietypowych kształtów lub wymiarów ościeżnicy były stosowane tzw. płyty montażowe, które pozwalają na skuteczne i trwałe mocowanie urządzenia.
Obecnie na rynku polskim obecne są:
Dostępne są samozamykacze o różnej sile zamykania. Ważne jest, aby maksymalna siła zamykania była odpowiednio dobrana do szerokości skrzydła drzwi. Zbyt duża siła przy wąskich skrzydłach może utrudniać przechodzenie osobom słabszym, natomiast zbyt mała - może nie pozwolić domknąć drzwi przy silnych podmuchach wiatru. Odpowiednią wielkość siły w stosunku do szerokości skrzydła określa europejska norma PN-EN 1154, która przewiduje dla samozamykaczy zakres sił od 1 do 7. Siłę zamykania (jak również silę oporu przed podmuchami wiatru) możemy regulować hydraulicznie lub w wyniku przestawienia stopki ramienia (w przypadku samozamykaczy nawierzchniowych)
Drzwi o różnych wielkościach i przeznaczeniu mogą być wyposażone w samozamykacze z ramieniem standardowym lub ślizgowym. Zapewniają one wygodne i pewne użytkowanie przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów. Zastosowana funkcja hydraulicznego tłumienia gwałtownego otwarcia i zamknięcia drzwi chroni je przed uszkodzeniem.
Samozamykacze podłogowe zyskują popularność, szczególnie do współpracy z drzwiami całoszklanymi. Bogaty program akcesoriów umożliwia ich zastosowanie do drzwi wahadłowych i rozwieranych standardowych, jak i szklanych, jedno i dwuskrzydłowych. Mogą być też stosowane do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych.
Ruch zamykający skrzydła wyposażonego w samozamykacz składa się z dwóch faz: pierwsza faza powinna zapewnić zamknięcie drzwi otwartych do kąta 90o w ciągu ok. 5 sekund, z kolei druga, zwana również dobiciem, powinna za pomocą lekkiego uderzenia zapewnić skuteczne dociśnięcie przylgi do uszczelki i zablokowanie zapadki zamka. Obie te fazy ruchu reguluje się hydraulicznie.
Płytki zamykające samozamykacze podłogowe mogą wykonane z różnych materiałów (aluminium, stal nierdzewna) i mieć różne kolory, a stylistyką być dostosowane do charakteru i przeznaczenia pomieszczenia.
Nowatorskie rozwiązania – zapewniają komfort użytkowania Znaczenie technologii ułatwiającej korzystanie z drzwi z samozamykaczem podkreślają zalecenia raportu CEN/TR 15894, opublikowanego jako wytyczna dla osób odpowiedzialnych za ustalanie szczegółowych wymagań technicznych (w Niemczech opracowane na podstawie tego raportu wytyczne DIN SPEC 1104). Zawiera on zalecenia dotyczące sprzętu, który ma być instalowany w drzwiach budynków mieszkalnych i użytku publicznego. Jego głównym celem jest ułatwienie dzieciom, osobom starszym i niepełnosprawnym otwierania drzwi.
Zasadniczo DIN SPEC 1104 zaleca stosowanie ręcznie obsługiwanego osprzętu, który zmniejsza opór otwierania drzwi o około 40% (przy rozchyleniu drzwi od 2 do 60o). Dzięki technologii Easy Open samozamykacze cam-action firmy DORMA spełniają te wymagania. Krzywka w kształcie serca umożliwia praktycznie natychmiastowe zmniejszenie oporu otwierania, pozwalając na łatwe otwieranie drzwi nawet dzieciom.
Ciekawie zaprojektowany zamykacz może być montowany nawet w najbardziej eleganckich wnętrzach
Funkcja opóźnionego zamykania zapewnia regulację zwłoki w cyklu zamykania. Uzyskuje się dodatkowy czas na przejście, co może być istotne dla osób z bagażem lub dużymi przedmiotami, personelu ze stolikami na kółkach, łóżkami szpitalnymi oraz dla matek z dziećmi i inwalidów.
Podobne zadanie pełni blokada otwarcia umożliwiająca zablokowanie drzwi w pozycji otwartej w odpowiednim kącie. Blokada może być włączana lub wyłączana przez użytkownika, jeśli użyta zostanie blokada z przełącznikiem.
Samozamykacze z tłumieniem hydraulicznym są obecnie bardziej popularne i podlegają wymaganiom normy PN-EN 1154:1999/A1:2004 Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania. Wymagania i metody badań. Ich konstrukcja jest badana, a pozytywne wyniki badań są potwierdzane certyfikatem niezależnego instytutu. Dotyczy to szczególnie samozamykaczy zamontowanych na drzwiach biorących udział w ochronie przeciwpożarowej (drzwiach dymoszczelnych, ognioodpornych)
Prosty montaż i łatwa regulacja Aby serwisant regulujący parametry miał ułatwione zadanie poszczególne funkcje zaworów oznaczone są różnymi kolorami. W przypadku zamykaczy górnych zawory regulacyjne umieszczone są zazwyczaj z przodu lub z boku zamykacza, w przypadku zamykaczy podłogowych elementy regulacyjne dostępne są od góry, po zdjęciu pokrywy zamykacza.
- prędkość zamykania – zwykle są dwa zawory regulujące szybkość zamykania w dwóch fazach ruchu (zamykania) – faza zasadnicza – zwykle w zakresie 180˚-15˚ ustawiana jest większa prędkość zamykania i faza domknięcia (działanie tylko podczas kilku ostatnich stopni kątowych zamykania drzwi) – zwykle w zakresie 15°-0° ustawiana jest mniejsza końcowa prędkość zamykania. Firmy mogą ustawić różny kąt rozpoczęcia fazy domknięcia – w jednym produkcie może to być 20o, a w innym 7o. - faza dobicia – końcowa faza domykania (określana też jako zatrzaśnięcie, dobicie, docisk końcowy), możliwa do wyregulowania poprzez zmianę długości ramienia, jak też hydrauliczne dobicie. Dzięki regulowanej sile w ostatniej fazie działania (tzw. domknięciu) zapobiega trzaskaniu drzwi, ale jednocześnie niekiedy zwiększa siłę zamykania tuż przed zamknięciem (stąd określenie docisk końcowy), aby drzwi zostały prawidłowo umieszczone w zamku, a szczególnie by zapadka zamka zatrzaskowego znalazła się w położeniu zaryglowanym. - opóźnione zamykanie - funkcja DC (delay closing) umożliwia regulację zwłoki w cyklu zamykania. Dzięki temu zapewniony jest dodatkowy czas na przejście – jest to ważne w hotelach – dla osób z dużym bagażem, w szpitalach – dla personelu przewożącego chorych na łóżkach szpitalnych, czy też dla matek z dziećmi i niepełnosprawnych mających kłopoty z chodzeniem lub jeżdżących na wózkach inwalidzkich. - spowolnienie (tłumienie) otwierania – funkcja BC (back check) zabezpiecza drzwi przed gwałtownym ich otwarciem i uszkodzeniem (uderzeniem klamki o ścianę lub gwałtownym zatrzymaniem drzwi na ograniczniku otwarcia powodującym uszkodzenie górnych zawiasów drzwiowych). Zawór hydrauliczny tłumienia otwierania jest szczególnie ważny w zamykaczu zamontowanym w drzwiach zewnętrznych gdzie chroni drzwi przed uszkodzeniem w wyniku działania gwałtownych porywów wiatru (tzw. funkcja „antywiatrowa”), ale również użyteczny jest w przypadku montażu drzwi w miejscach publicznych, gdzie mogą trafić się osoby „zbyt gwałtownie” obchodzące się z drzwiami (tzw. funkcja bezpieczeństwa). Możliwe jest regulowanie tłumienie otwierania w zakresie siły 1– 6 (Funkcja ta działa jak hamulec, który zwalnia i wyhamowuje zbyt gwałtowne ruchy drzwi). Ważne jest też, że zwykle spowolnienie otwierania skuteczne jest od ok. 80° kąta otwarcia drzwi. Zawory termiczne (termoregulacyjne) – umożliwiają równomierne funkcjonowanie, nawet podczas wahań temperatur. Technologia termozaworów gwarantuje trwałą regulację wielosezonową i umożliwia równomierne działanie funkcji zamykania przy wahaniach temperatur – przykładowo: zapewnia brak wydłużonego czasu zamknięcia drzwi przy spadających temperaturach.. Sprzyja temu również użycie odpowiednich płynów hydraulicznych, dzięki czemu zamykacze te charakteryzują się bardzo wysoką termostabilnością w zakresie temperatur od -45 do + 45°C Zawór (wentyl) bezpieczeństwa w zamykaczu chroni przed przeciążeniami w czasie zamykania i otwierania. Oprócz opisanych powyżej zaworów regulacyjnych, w samozamykaczu montowany jest też zawór przeciążeniowy (zwany tez zaworem nadciśnienia), który chroni urządzenie przed uszkodzeniem spowodowanym wymuszoną dużą siłą zamykania, dzięki czemu nadaje się szczególnie do ciężkich zewnętrznych skrzydeł (które z racji specyfiki swojej pracy muszą odznaczać się dużą siłą zamykania).
Robert Sienkiewicz
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
patrz też:
- Zagadnienia stosowania samozamykaczy, szczególnie w drzwiach ppoz., Zbigniew Czajka , Świat Szkła 10/2013 - DORMA HSW i FSW. Systemy szklanych ścian przesuwnych, DORMA, Świat Szkła 10/2013 - Drzwi przeszklone – nowe rozwiązania dotyczące bezpieczeństwa i domów bez barier, Zbigniew Czajka , Świat Szkła 5/2013 - Drzwi przyjazne niepełnosprawnym, Zbigniew Czajka, Swiat Szkła 2/2013 - Samozamykacz drzwiwy DC 700, Assa Abloy, Świat Szkła 7-8/2012 - Nie tylko zawiasy Część 2, Zofia Habro, Świat Szkła 10/2011 - Samozamykacz przepisowy czyli zgodny z PN-EN 1154, Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 5/2011 - Dlaczego warto stosować samozamykacze? , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2011 - Samozamykacze a ochrona przeciwpożarowa, Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 11/2010 - Samozamykacze drzwiowe, Świat Szkła 11/2010 - Elementy nośne w konstrukcjach szklanych, Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 10/2010 - Drzwi zamknięte dla dymu i ognia, D+H, Świat Szkła 10/2010 - Okucia do drzwi rozwieranych przeszklonych i całoszklanych. Część 1. Zamykacze , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2010 - Bezproblemowe zamykanie drzwi , Świat Szkła 2/2010 - Drzwi wewnętrzne. Badania i zakładowa kontrola produkcji , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2009 - Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2009 - Właściwości techniczno-użytkowe przeszklonych ścian działowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2009 - Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Cz.1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2009 - Wymagania i badania automatycznych napędów , Zbigniew Czajka , Świat Szkła 4/2009 - Przejrzyście i bezpiecznie, G-U, więcej informacji: Świat Szkła 1/2009 - Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2009 - Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2008 - Bezpieczeństwo automatycznych drzwi obrotowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2008 - Specjalistyczne wymagania i ocena zgodności okuć do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2008 - Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2008 - Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2008 - Zamykacze drzwiowe – wymogi związane z wprowadzeniem do obrotu , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2007 - Charakterystyka, wymagania i metody badań zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania, Zbigniew Czajka. Świat Szkła 3/2006 - Nowe samozamykacze, GEZE, Świat Szkła - portal
inne artykuły tego autora: - Transparentna architektura – przeszklone fasady aluminiowe Część 2 , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2011 - Transparentna architektura – przeszklone fasady aluminiowe Cz.1 , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 12/2010
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne więcej informacj: Świat Szkła 2/2011
|