Studium współczesnej japońskiej architektury szkła zostało podjęte przez autorów w artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1], a następnie rozwinięte w kolejnych artykułach z cyklu Nowa architektura szkła w Japonii: Budynki komercyjne [2], Budynki użyteczności publicznej [3], Stacje kolejowe [4], Terminale lotnicze [5] oraz Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6]. W innym cyklu artykułów – O nowych gatunkach szkła w Japonii – omówione zostały aspekty techniczne materiałów szklanych w Japonii na przykładzie dwóch rodzajów szkła inteligentnego (smart glass) – UMU Switchable Light Control Glass i szkła antywirusowego – Virus Clean Glass, a także na przykładzie szkła próżniowego (vacuum glass) – Spacia (supēshia) [7].

 

Niniejszy artykuł poświęcony jest realizacjom architekta Bernarda Cywinskiego oraz firmy Bohlin Cywinski Jackson dla amerykańskiej korporacji Apple Inc., ze szczególnym uwzględnieniem obiektów w Tokio, w których koncepcja oparta jest na ekspresji architektoniczej szkła.

 

 

Wstęp

 

 

W bieżącym 2015 r., praktyka filadelfijska Bohlin Cywinski Jackson (BCJ) obchodzi pięćdziesięciolecie, ponieważ wywodzi się z założonej w 1965 r. firmy Bohlin and Powell Architects. Architekci – Peter Bohlin i Richard Powell założyli tę firmę w Wilkes-Barre w stanie Pensylwania. W 1979 r. „Bohlin and Powell Architects” połączyła się ze znajdującą się w Filadelfii pracownią architektoniczną Bernarda Cywinskiego, a następnie po przyłączeniu się nowego wspólnika Jona Jacksona w 1991 r., przyjęła obecną nazwę „Bohlin Cywinski Jackson”. Architekt Bernard Cywinski zmarł w wieku 70 lat w 2011 r.

 

Firma stała się znana już po dziesięciu latach istnienia, ale szczególny rozgłos uzyskała po zaprojektowaniu domu Billa Gates’a w Seattle oraz po realizacjach szeregu projektów sklepów dla wywodzącej się z Cupertino w Kaliforni amerykańskiej korporacji Apple Inc. Projekty dla Apple wynikły, m.in., ze współpracy architektów ze Stevem Jobsem. W większości realizacji zasadniczym materiałem budowlanym jest szkło i to ono decyduje o niezwykłej ekspresji i wyrafinowanej estetyce tego typu „architektury szkła”. Bohlin Cywinski Jackson zaprojektowali pięćdziesiąt takich obiektów w USA i za granicą. W artykule zostają omówione na tle niektórych projektów światowych dla firmy Apple te, które znajdują się w Japonii.

 

 

Sklepy Apple Inc. – poza Japonią

 

 

Wiele sklepów Apple Inc., w których odbywa się sprzedaż komputerów osobistych Macintosh, oprogramowania, iPodów, iPadów, itp., jest zlokalizowanych wewnątrz budynków centrów handlowych, ale w ważnych lokalizacjach istnieją także tzw. sklepy flagowe w wolnostojących, specjalnie zaprojektowanych obiektach – np. w Amsterdamie, Barcelonie, Berlinie, Pekinie, Bolonii, Bostonie, Bordeaux, Brisbane, Chicago, Düsseldorfie, Edynburgu, Frankfurcie, Genewie, Glasgow, Haarlemie, Hamburgu, Hangzhou, Hong Kongu, Houston, Stambule, Londynie, Madrycie, Montrealu, Monachium, Nowym Jorku, Osace, Paryżu, Perth, Portland, San Francisco, São Paulo, Szanghaju, Shenzhen, Strasburgu, Sydney, Tokio, Toronto, Turynie, Zürichu i Rio de Janeiro. W latach 1979-2015 firma Bohlin Cywinski Jackson zaprojektowała trzydzieści sześć sklepów firmy Apple Inc. Sklepy te zostały wyróżnione licznymi nagrodami, a szczególnie wiele nagród uzyskał „Fifth Avenue” w Nowym Jorku.

 

(...)

 

Prototyp budynku sklepu składa się z elewacji frontowej z płyt ze stali nierdzewnej oraz szkła, z wyeksponowanym logo firmowym. Takie fronty mają na przykład sklepy „Legacy Village” (Ohio), „Knox Street” (Teksas), „Derby Street Shoppes” (Massachusetts), a także sklepy w Japonii, w wyjątkiem sklepu w Omotesandō w Tokio („Omotesando Store”), który ma trzy elewacje ze szkła. W 2001 r. została zaingurowana nowa aranżacja elewacji ze szkła i czarnych paneli z podświetlonym logo. Tak wyglądają m.in. sklepy „Glendale” (Kalifornia), „Roosevelt Field” (Nowy Jork) i „Millenia” (Floryda). W 2006 r. nowy projekt zainicjował elewacje ze szklanych płyt osadzonych w ramach ze stali nierdzewnej. Niektóre elewacje wcześniejszych sklepów zostały później przeprojektowane na szklane. Najnowsze projekty sklepów Apple korzystają także z oryginalnych elewacji, ponieważ mieszczą się czasem w budynkach historycznych, np. „Covent Garden” w Londynie i „Apple Store” w Barcelonie. W wypadku nowych budynków, obecnie najczęściej stosowane są duże elewacje szklane. Przykładem prawie całkowicie lub zupełnie przeszklonych budynków są sklepy „Fifth Avenue” w Nowym Jorku, „Apple Store” w Sydney, „Upper West Side” w Nowym Jorku, „Pudong Apple Store” w Szanghaju, „Stanford” w Kaliforni, „Aix-en-Provence Apple Store” we Francji oraz „Omotesando Apple Store” w Tokio. W sklepie „Fifth Avenue” w Nowym Jorku zaprojektowano w 2006 r. po raz pierwszy spiralną szklaną klatkę schodową. Pojawiła się ona także w innych realizacjach, np. „Boylston Street” w Bostonie (2008) oraz w „Omotesando Apple Store” (2014) w Tokio. Z kolei nowy sklep w istniejącym budynku w Tokio – „Apple Watch” w domu towarowym Isetan reprezentuje nowy typ projektu wnętrz. Sklep ma całkowice czarne ściany, podłogę i sufit, z niewielkim oświetleniem w suficie i właściwie podświetlone są jedynie wystawione na sprzedaż zegarki.

 

W najnowszych sklepach szkło jest także szeroko stosowane we wnętrzach, np. jako materiał efektownych schodów kręconych. Sklepy Apple stanowią ekspresyjną interpretację możliwości szkła, jako nowoczesnego materiału budowlanego.

 

 

„Fifth Avenue” (2006) 

 

 

Sklep położony jest w sercu Nowego Jorku. Został zaprojektowany jako szklany sześcian – „Glass Cube”, wyrastający na dużym placu miejskim „General Motors Plaza” i otoczony wieżowcami. Sześcian stanowi spektakularne wejście do sklepu, który mieści się w podziemiach budynku „General Motors Building”, a do którego schodzi się kręconymi szklanymi schodami. Szklana bryła jest całkowicie zbudowana ze szkła bez użycia strukturalnej stali (fot. 1). Schody są pierwszymi w sklepach Apple schodami kręconymi ze szkła konstrukcyjnego, podobnie, jak pierwszą jest cylidryczna szklana winda. Ponieważ sklep znajduje się w podziemiach, architekci stworzyli intrygującą bryłę, której nie mogą przeoczyć przechodnie. Nowojorczycy, którzy mają okazję widzieć wiele nadzwyczajnych widoków w swoim interesującym mieście, są skutecznie przyciągani jako potencjalni klienci przez tę niezwykle syntetyczną szklaną bryłę. Schodzą w dół, gdzie otwiera się przed nimi duża przestrzeń mieszcząca ogromny „Genius Bar” (miejsce pomocy technicznej dla klientów). Wnętrza wykończone białym marmurem, nierdzewną stalą i szkłem są niezwykle czytelne i estetyczne. Sklep wg. koncepcji Steva Jobsa na temat funkcjonalnej formy, która nie tylko powinna dobrze wyglądać, ale także świetnie wypełniać swoją rolę komercyjną, całkowicie się sprawdził i jest obecnie jedną z atrakcji handlowych i turystycznych. Szklany sześcian został opatentowany w 2014 r., podobnie jak wcześniej w 2012 r. słynny szklany walec z Szanghaju („Shanghai Store”).

 

 

2015 09 14 1

Fot. 1. Nowy Jork – sklep „Fifth Avenue” (2006)

 

 

„Sydney Apple Store” (2008)

 

 

Trzykondygnacyjna szklana bryła sklepu została wysunięta poza lico 21-kondygnacyjnego budynku z 1974 r. w centrum Sydney. Fasada o powierzchni ponad 570 m2 została zbudowana z paneli szklanych opartych na belkach i żebrach ze szkła laminowanego. Przestrzeń sklepu została podzielona na trzy części: atrium, piętra sprzedaży oraz cyrkulację pionową. Istotnym elementem kompozycyjnym jest iluminowany sufit. Poziomy, gdzie odbywa się sprzedaż, są widoczne z ulicy i w ten sposób aktywność komercyjna panująca w budynku łączy się z atmosferą ruchu i aktywnością na ulicy. 

 

 

„Upper West Side” (2009)

 

 

Sklep położony jest w Nowym Jorku na rogu 67th Street i Broadway, pomiędzy dzielnicą mieszkaniową Upper West Side oraz ruchliwym otoczeniem „Lincoln Center”. Budynek skomponowany został z 12-metrowej wysokości szklanej fasady oraz lekko wygiętego szklanego dachu, które umożliwiają penetrację wnętrz światłem dziennym. Przestrzeń sklepu została zorganizowana poprzez rytm kratownic i stołów eksponujących towar. Światło dzienne wypełnia także okrągły otwór, w którym znajduje się szklana klatka schodowa prowadząca na niższy poziom, gdzie umieszczone są funkcje serwisowania, edukacji oraz ekspozycji. Ściany wykończone panelami z piaskowanej stali nierdzewnej świetnie odbijają światło i stanowią dla schodów iluminowane tło. Minimalistyczny projekt budynku i jego wnętrz ukrywa skomplikowany system mechaniczny zintegrowany z budynkiem i nie odzwierciedla zaawansowanej technologii niezbędnej do zrealizowania takiej architektury oraz do jej funkcjonowania. Aby zapewnić komfortowe wnętrze, klimatyzowane powietrze wydobywa się poprzez perforowane płyty kamienne podłogi oraz przez panele ścienne ze stali nierdzewnej. Projekt uzyskał m. in. nagrodę Amerykańskiego Instytutu Architektów AIA – „American Architecture Awards” w 2010 r. oraz wyróżnienie brytyjskiego Instytutu Inżynierów Konstruktorów ISE (The Institution of Structural Engineers) w 2010 r. w grupie “Konstrukcje komercyjne i handlowe”.

 

 

„Covent Garden Apple Store” (2010)

 

 

Pierwszy sklep europejski Apple – “Regent Street” w Londynie został otwarty w 2004 r., ale pod względem kubatury został on wkrótce wyprzedzony przez następny – „Covent Garden”. Sklep ten zajmuje trzy piętra dziewiętnastowiecznego, wiktoriańskiego hotelu mieszczącego się przy rynku oraz sąsiadującego z nim magazynu. Celem projektu było odrestaurowanie budynku, przywrócenie jedności wnętrzom oraz włączenie nowoczesnych elementów podkreślających kontrast pomiędzy„starym” i „nowym”. Wnętrza zostały oczyszczone, odrestaurowane i pozbawione różnych naleciałości. Na parterze stworzono portyk ze szklaną elewacją ukrytą za kolumnadą. Od strony dawnego dziedzińca gospodarczego zastosowano przeszklenia tworząc atrium. Starannie dobrane szklane przegrody ujednoliciły konfigurację przestrzenną. Elementem nowoczesnym są m.in. szklane, kręcone schody zamontowane na tle ceglanej ściany, które demonstrują obecność nowej funkcji w historycznych wnętrzach.

 

 

„Pudong Apple Store” (2010)

 

 

Szanghajski sklep został drugim w Chinach, po otwartym w 2008 r. przed Igrzyskami Olimpijskimi salonie w Pekinie. Podobnie, jak w kilku innych sklepach Apple, w Szanghaju zostało zaakcentowane szkłem wejście do salonu. Jest ono w kształcie szklanego walca z wyeksponowanym w środku, wiszącym logo firmowym. Wyjątkowy projekt techniczny szklanej ściany w kształcie walca został opatentowany w 2012 r. Patentem objęte zostały gatunek szkła oraz technologia konstrukcji. Podobnie, jak sklep flagowy w Nowym Jorku, tutaj także ściany wykonane są prawie całkowicie z monolitycznych płyt połączonymi jedynie metalowymi złączami. W szklanym walcu mieści się spiralna klatka schodowa, która prowadzi do pomieszczeń sklepu w podziemiach. Schody zamontowane są na szklanych belkach oparych na ścianach zewnętrznych walca. Specjalny proces laminowania został użyty do mocowania metalowych złączy, zapewniających stabilność schodom, po których stale chodzą ludzie, ponieważ sklep jest także dużą atrakcją turystyczną.

 

 

„Barcelona Apple Store” (2012)

 

 

Trzykondygnacyjny sklep w Barcelonie zlokalizowany jest w budynku historycznym przy bulwarze Passeig de Gràcia z ekskluzywnymi butikami, na przeciwko Plaza Catalunya. Zrewaloryzowany obiekt architektoniczny zachowuje balans pomiędzy tkanką historyczną oraz nowymi materiałami i technologią. Na zewnątrz wymieniono granitową okładzinę kamienną na piaskowiec i w ten sposób ujednolicono całą fasadę. Piaskowiec został także zastosowany we wnętrzch. Celowo przeskalowane drzwi w ścianie narożnikowej prowadzą z ruchliwej ulicy do wnętrza sklepu. Znajdujące się za nimi szerokie schody służą także jako miejsce spotkań i wypoczynku – często siedzą na nich zarówno klienci, jak i turyści. Główna przestrzeń sklepowa jest doświetlona rzędem okien na wysokość równą kondygnacji i wychodzącym na główną ulicę. W głębi szklane schody prowadzą na następne piętro. Nowe studnie świetlne wykute w istniejącym stropie parteru zapewniły doświetlenie światłem dziennym także przestrzeni podziemnej. Dzięki selektywnym modyfikacjom strukturalnym, zastosowaniu najnowszych technologii produkcji szkła i reorganizacji ruchu, zostało stworzone wyciszone miejsce w kosmopolitycznej tkance Barcelony. W podobnym duchu został stworzony sklep Apple „Puerta del Sol” w Madrycie (2014), trzeci w Hiszpanii wg projektu Bohlin Cywinski Jackson.

 

 

„Stanford Palo Alto” (2013)

 

 

Projekt w Stanford, który jest następną interpretacją modułu architektonicznego Apple rozwijanego w ciągu 13 lat i podlegającego ewolucji, zapoczątkował nowy model sklepu mającego trzy szklane elewacje i stalowy dach, wychodzący poza linię budynku i jednocześnie utrzymujący inne stałe elementy designu, takie jak kamienna ściana stanowiąca tło i drewniane stoły. Nowy projekt sklepu firmowego został zaprezentowany przez Tima Cooka podczas prezentacji iPhone 5S. Nowoczesna architektura oparta na szkle wyraźnie stała się medium reklamowym marki Apple. Przestrzeń budynku została delikatnie wydzielona z przestrzeni placu za pomocą trzech szklanych ścian osłonowych. Bryła wyrastająca na placu jest wizulanie rozpoznawalna, czytelna i fizycznie łatwo dostępna dzięki trzem otworom drzwiowym. Przezroczysta sala, gdzie odbywa się sprzedaż, nie posiada kolumn nośnych, dzięki zintegrowanej konstrukcji smukłych żeber szklanych i ścian osłonowych, na których spoczywa dach. Odnosi się wrażenie, jakby dach unosił się w powietrzu. Elementem ulokowanym centralnie i wiszącym w powietrzu jest duże logo firmowe. Minimalistyczne wnętrze posiada jedynie ścianę licowaną kamieniem oraz drewniane stoły. W przeciwieństwie do przezierności sali głównej, znajdująca się za ścianą przestrzeń przeznaczona na serwisowanie, naukę i pokaz akcesoriów jest zamknięta i wyciszona. Projekt ten uzyskał w 2014 r. m.in. nagrodę „WAN Award Glass in Architecture” [9].

 

 

„Aix-en-Provence Apple Store” (2014)

 

 

Sklep w południowej Francji jest pierwszym wolnostojącym budynkiem zadedykowanym firmie Apple. Kontynuuje kanon oparty na przezierności i otwartości budynku, którego główna przestrzeń jest zawarta w dużej prostopadłościennej sali. Przejrzystość i otwartość minimalistycznego wnętrza pozwala na płynne przejście do dużego, otwartego placu, a także wprowadzenie kamienia i zewnętrznych elementów, które łączą się z zabytkowym charakterem miasta. Sklep „Aix-en-Provence” stanowi kontynuację wzorów pawilonów w Palo Alto, Portland i Tokio (Omotesandō).

 

Założenia projektowe wypracowane przez firmę BCJ dla Apple’a zostały wykorzystane również przez innych projektantów dla tego inwestora. Przykładem takich realizacji są „Zorlu Center Apple Store” (2014) w Stambule oraz „Hangzhou Store” (2015) w Chinach zaprojektowane przez biuro Foster + Partners. W budowie jest obecnie nowa siedziba Apple Inc. w Cupertino – „Apple Campus 2”. Nowoczesny budynek wg. projektu Fostera jest także nieoficjalnie nazywany „Spaceship” (statek kosmiczny).

 

 

Sklepy Apple w Japonii

 

 

W Japonii znajduje się obecnie dziewięć sklepów firmy Apple: „Sapporo Apple Store” w Sapporo, „Shinsaibashi” w Osace, „Sendai Ichibancho” w Sendai (pref. Miyagi), „Nagoya Sakae” w Nagoi oraz „Fukuoka Tenjin” w Fukuoce. W Tokio jeden sklep mieści się w nowym budynku wolnostojącym – „Omotesando Apple Store” w Omotesandō, a trzy pozostałe sklepy wewnątrz istniejących budynków – „Ginza Apple Store” na Ginzie (w budynku „Sawegusa-biru honkan”), „Shibuya Apple Store” (w budynku „Kōen-dōri biru”) w dzielnicy Shibuya i „Apple Watch” w domu towarowym Isetan w Shinjuku, gdzie sprzedawane są zegarki Apple Watch.

 

 

„Ginza Apple Store” (2003)

 

 

Sklep na Ginzie jest pierwszym zagranicznym sklepem Apple. Zlokalizowany został nie w Akihabarze, znanej jako „Electric Town” w którym sprzedaje się elektronikę, ale na prestiżowej Ginzie, która jest elegancką dzielnicą mody. Sklep znajduje się w wyremontowanym i przeprojektowanym ośmiokondygnacyjnym budynku „Sawegusa-biru honkan”, przy głównej ulicy Chūō-dōri, obok sklepów Gucciego, Diora, Louis Vuittona, Prady, Cartiera, Chanel, Tiffanego i innych ekskluzywnych marek (fot. 2). Minimalistyczna forma prostopadłościanu i eleganckie materiały budowlane kontrasują z ruchliwą ulicą handlową. Podczas, gdy elewacja budynku z piaskowanej stali nierdzewnej zajmuje trzy pierwsze kondygnacje, wyższe poziomy mają szklane ściany osłonowe. Główne elementy kompozycji architektonicznej to płaszczyzny ze szkła i stali nierdzewnej. Sklep Apple zajmuje 6 pięter o powierzchni około 20 000 m2, część z niej jest przeznaczona na przetrzeń komercyjną, a część także na szkolenia, prezentacje i biura. Na parterze znajduje się łatwo dostępna z ulicy, zasadnicza przestrzeń handlowa (fot. 3). W głębi sklepu umiejscowione są dwie szklane windy, które poruszają się powoli, aby umożliwić klientom pełny wgląd we wnętrze sklepu i jego towary (fot. 4). Na drugiej kondygnacji, gdzie jest m.in. „Genius Bar”, znajduje się także atrium, z którego widać parter i wyeksponowane towary (fot. 5). Na czwartej kondygnacji znajduje się kafejka internetowa. Na specjalnym filarze-ekranie odgrywana jest komputerowa animacja pokazująca obrazowo, co mieści się na każdym piętrze budynku.

 

 

2015 09 15 1

Fot. 2. Tokio – sklep „Ginza Apple Store”, 2003

 

2015 09 15 2

 

Fot. 3. „Ginza Apple Store” – sala sprzedaży

 

2015 09 15 3

Fot. 4. „Ginza Apple Store” – szklana winda

 

2015 09 15 4

 

Fot. 5. „Ginza Apple Store” – atrium na piętrze

 

 

„Shinsaibashi Apple Store” (2004)

 

 

Sklep w Osace mieści się podobnie jak na Ginzie, w istniejącym budynku „Japan Urban BLD”, który został odpowiednio przeprojektowany. Apple Store zajmuje w nim dwie kondygnacje. W odróżnieniu od innych sklepów wejście znajduje się w ściętym narożniku, co umożliwia większy wgląd z ulicy w jego wnętrze. W tym sklepie po raz pierwszy w salonach Apple pojawiła się spiralna klatka schodowa, wykonana całkowicie ze szkła, z minimalnym użyciem elementów mocujących ze stali nierdzewnej. Schody zostały wykonane z konstrukcyjnego szkła przeziernego. Druga kondygnacja nie ma okien, ukryta jest całkowicie za ścianą z nierdzewnej stali. W elewacji przewagę stanowią płyty ze stali nierdzewnej, a szklana ściana osłonowa obejmuje tylko część parteru, po stronie ściętego narożnika.

 

 

„Shibuya Apple Store” (2005) 

 

 

Sklep w Shibuya jest drugim sklepem w Japonii ze szklaną, spiralną klatką schodową. Znajduje się w kultowej dzielnicy tokijskiej Shibuya i zajmuje niższe kondygnacje budynku „Kōen-dōri biru” (fot 6). Przestrzeń handlowa zlokalizowana jest na parterze za przeszkloną fasadą (fot. 7). Wnętrze nie jest wysokie, ale optycznie wygląda przestrzenniej dzięki oświetleniu sufitu. Szklana fasada zapewnia kontakt wizualny z ulicą, a wnętrze stanowi jakby przedłużenie przestrzeni publicznej. Na pierwszym piętrze nie ma okien, przeznaczone jest ono głównie na serwisowanie. Elementem dekoracyjnym elewacji jest centralnie umiejscowione logo (fot. 8). Klatka schodowa znajduje się w głębi sali sklepowej, obok wind (fot. 9). Wygląda lekko i jest prawie niewidoczna. Atrakcyjnie prezentuje się z góry, ze względu na podświetlone stopnie (fot. 10). Detale szklanych stopni zamontowanych przy pomocy stalowych wsponików w ścianie zewnętrznej klatki są niezwykle estetyczne (fot. 11).

 

 

2015 09 16 1

Fot. 6. Tokio – sklep “Shibuya Apple Store”, 2005

 

2015 09 16 2

 

Fot. 7. „Shibuya Apple Store” – przeszklona fasadaStore”, 2005

 

2015 09 16 3

 

Fot. 8. „Shibuya Apple Store” – logo

 

2015 09 16 4

Fot. 9. „Shibuya Apple Store” – spiralna szklana klatka schodowa

 

2015 09 16 5

 

Fot. 10. „Shibuya Apple Store” – klatka schodowa widziana z góry

 

2015 09 16 6

 

Fot. 11. „Shibuya Apple Store” – detale stopni

 

 

 

„Omotesando Apple Store” (2014)

 

 

Lokalizacja sklepu w Omotesandō, w otoczeniu nowoczesnych budynków będących siedzibami znanych marek i zaprojektowanych przez wybitnych architektów, umacnia jeszcze wyobrażenie o tej marce jako luksusowej. Projekt trzeciego sklepu w Tokio i dziewiątego w Japonii jest z jednej strony kontynuacją schematu ze Stanford w Kaliforni, w którym występują trzy szklane ściany elewacji z płaskim stalowym dachem wysuniętym przed lico budynku (fot. 12). Z drugiej jednak, dla podkreślenia specyfiki lokalizacji, w Omotesandō pojawił się także nowy element, którego nie było w nieco mniejszym sklepie tego typu w Stanford: szklane, kręcone schody. Budynek ma jedną kondygnację naziemną i dwie poniżej poziomu terenu. Konstrukcja budynku wykonana jest ze stalowej ramy oraz betonu zbrojonego. 10-metrowy budynek ma gabaryty poniżej dozwolonej wysokości w stosunku do powierzchni, jakie obowiązują na Omotesandō. Z bliskiej odległości bryła nabiera rozmiarów, ale szklana elewacja nadaje jej lekkości (fot. 13). Dach ze stali nierdzewnej został nadwieszony 12 m w stosunku do kamiennej ściany w głębi budynku. Przeszklone elewacje łączą przestrzeń sklepu z przestrzenią ulicy (fot. 14). Płyty szklane, stanowiące ściany osłonowe budynku, mają prawie niewidoczne łączniki ze stali nierdzewnej (fot. 15). Podobnie delikatnie wygląda osadzenie ściany w podłodze. Poprzez przezroczyste szkło widać wnętrze z drewnianymi stołami, które w sposób rytmiczny organizują całą przestrzeń (fot. 16). Tło dla szklanego sześcianu stanowi czwarta ściana, wyłożona kamieniem. Poza szkłem, kolorem dominującym jest szaro-srebrna barwa stali nierdzewnej i jasny kolor drewna. Spiralna, szklana klatka schodowa prowadząca do poziomu B1, która pojawiła się w kolejnym sklepie, stała się już znakiem firmowym Apple (fot. 17). Nowoczesne zastosowanie szkła w klatkach schodowych jest przedmiotem licznych patentów tej firmy. Stopnie wykonane są ze szklanych płyt z ograniczoną przeziernością (fot. 18). Element centralnie zlokalizowanej klatki jest najważniejszym detalem w projekcie wnętrz (fot. 19), który dodatkowo podkreśla duże logo zwisające z sufitu, znajdujące się bezpośrednio nad spiralnymi schodami (fot. 20).

 

 

2015 09 17 1

Fot. 12. Tokio – sklep „Omotesando Apple Store”, 2014

 

2015 09 17 2

Fot. 13. „Omotesando Apple Store” – z bliska

 

2015 09 17 3

Fot. 14. „Omotesando Apple Store” – elewacja frontowa

 

2015 09 17 4

 

Fot. 15. „Omotesando Apple Store” – detal ściany osłonowej

 

Budynek Apple na Omotesandō wygląda minimalistycznie, a przez to nowocześnie i czytelnie. Wnętrze sklepu może być widziane z ulicy z trzech stron poprzez szklaną fasadę i ze sklepu można także obserwować otoczenie. Architekci niewątpliwie stworzyli wybitne dzieło, które z jednej strony celująco odzwierciedla charakterystykę marki Apple, a z drugiej świetnie komponuje się w swojej lokalizacji. Szkło jest tutaj najważniejszym materiałem, a elementy konstrukcyjne ze stali nierdzewnej ograniczone są do minimum.

 

 

2015 09 18 1

Fot. 16. „Omotesando Apple Store” – wnętrza

 

2015 09 18 2

Fot. 17. „Omotesando Apple Store” – schody kręcone

 

2015 09 18 6

Fot. 18. „Omotesando Apple Store” – detale stopni

 

2015 09 18 3

Fot. 19. „Omotesando Apple Store” – widok na klatkę schodową

 

 

2015 09 18 4

Fot. 20. „Omotesando Apple Store” – logo

 

 

„Apple Watch Store” (2015)

 

 

Butik Apple, w którym odbywa się sprzedaż zegarków Apple Watch, mieści się w prestiżowym domu towarowym Isetan w tokijskiej dzielnicy Shinjuku. Wnętrza są w kolorze czarnym a szkło zastosowano głównie jako przekrycie gablot oraz jako osłonę oświetlenia (fot. 21). Atmosferę totalnej czerni z podświetlonymi jedynie produktami na sprzedaż dopełniają czarme uniformy obsługi. Kolorystyka i oszczędny design nadają butikowi image wyrafinowanej nowoczesności.

 

 

2015 09 18 5

Fot. 21. Tokio – sklep “Apple Watch Store”, 2015

 

 

Podsumowanie

 

 

Na przykładzie kilkunastu sklepów firmy Apple widać, że zwraca ona uwagę na szczegóły i swoje koncepcje opiera na nowoczesnej technologii, wyraźnie wykraczając poza typowe firmowe gadżety. Architekci z biura Bohlin Cywinski Jackson projektując sklepy dla firmy Apple wykorzystują szkło jako materiał konstrukcyjny, a twórczy proces projektowy w którym uczestniczą często doprowadza do opracowywania nowych technologii i wyprodukowania nowych materiałów. Nowoczesne szkło posiada specyfikacje, które umożliwiają stosowanie dużych wymiarów i o znacznej wytrzymałości, z uwzględnieniem standardów sejsmicznych. Zastosowanie szkła o dużym formacie stwarza także wyzwania do pokonania, jeśli chodzi o produkcję materiałów i ich montaż. Architekt Bernard Cywinski przyczynił się do wysokiego standardu projektów BCJ, a jego spuścizną są znakomite projekty m.in. dla Apple, stworzone ze świadomością ważnej roli architektury w stosunku do odbiorcy, klienta i miasta. Projektanci z firmy Bohlin Cywinski Jackson do tej pory zmierzyli się już z wieloma nowymi wyzwaniami: stworzyli duży, szklany sześcian oraz walec, eliminując udział innych materiałów poza szkłem w ich konstrukcji. Najnowszym osiągnięciem jest tu zaprojektowanie szklanych ścian, które działają jako wsparcie strukturalne dla konstrukcji dachu. W sklepie „Stanford Palo Alto” w Kalifornii (2013), szklane kolumny stanowią wsparcie dla stalowego dachu, a w nowym sklepie w Stambule (wg. projektu Foster & Partners) konstrukcja składa się zaledwie z czterech masywnych tafli szkła, które w narożnikach są połączone łącznikami z silikonu i zwieńczona dachem z włókna węglowego. Obecnie badane są możliwosci szkła ultra-cienkiego i ultra-wytrzymałego.

 

Sklepy Apple Inc. są uważane przez wielu za cuda techniki. Ich typowe cechy to szklane elewacje, panele wejściowe ze szczotkowanego aluminium, drewniane stoły, szklane schody i minimalistyczne ekspozycje towarów. Jest to bez wątpienia architektura komercyjna, gdzie wszystkie detale – przemyślane i niektóre nawet opatentowane służą jednemu celowi – wzbudzeniu podziwu dla marki i zdobyciu klientów. Sklepy Apple w kontekscie japońskim są bardzo nowatorskie – w sklepie „Shinsaibashi Apple Store” po raz pierwszy zastosowano kręcone szklane schody, a dziesięć lat później w „Omotesando Apple Store” – kręcone schody zestawiono z trzema szklanymi elewacjami. Na przykładzie projektów sklepów Apple widać, że szklane materiały budowlane zostały niezwykle udoskonalone w ciągu ostanich kilkunastu lat i będą niewątpliwie nadal podlegać ewolucji.

 

Na koniec warto może zastanowić się, chociaż bardzo zwięźle, nad najczęściej przyjmowaną przez projektantów firmy statyczno-wytrzymałościową i konstrukcyjną ideą szklanych schodów (fot. 9, 10 i 11). Z rysunku zaczerpniętego z Internetu (rys. 1) wynika dość jasny obraz pracy ustroju. W przekroju z góry (rys. 2) widać, że zwykle zasadniczym elementem nośnym jest kołowy trzon walca ze szkła laminowanego, składający się z czterech zakrzywionych ścianek (każda o zarysie ćwiartki koła) – także ze szkła laminowanego – powiązanych łącznikami ze szlachetnej stali nierdzewnej. W połowie wysokości walca wykonuje się, również z takiej samej stali, odpowiednie pierścieniowe połączenie kołnierzowe jego dwóch części – co z pewnością wynika z ograniczeń gabarytowych produkowanych szklanych elementów. Szczeliny pomiędzy ściankami walca wykorzystuje się, dla przeprowadzenia przez nie szklanych, pionowych tafli wsporników, które podtrzymują zakrzywione ścianki boczne biegu schodów. Z kolei, te ostatnie służą do umocowania w nich szklanych tafli stopni. Wszystkie łączniki mają charakter punktowy – dość czuły na przeciążenia. Niewątpliwie, łączniki te zastrzeżone są patentem firmy.

 

 

2015 09 19 1

Rys. 1. Ustrój ideowy szklanych schodów

 

2015 09 19 2

Rys. 2. Schemat zasadniczej pracy statycznej ustroju szklanych schodów

 

 

Przedstawiony obraz pracy ustroju prowadzi do wniosku, że obliczenia statyczne wykonano stosunkowo prosto – pomijając ew. wzmocnienie ustroju wskutek jego przestrzennego, spiralnego charakteru. Strona wytrzymałościowa obliczeń jest sprawą samą w sobie. Tutaj wypada autorom powołać się, tylko ogólnie, na prace własne [10] i [11].

 

 

dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio

 


prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska

 

 

Bibliografia

[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.

[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.

[3] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.

[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.

[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Terminale lotnicze. „Świat Szkła”: 12/2013.

[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.

[7] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1, 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3 .

[8] Rhodes, M.: Apples newest store boats 50-foot glass walls and a free-floating second floor. „Wired Magazine”: 2/2015. (http://www.wired.com/2015/02/applesnewest-store-boasts-50-foot-glass-walls-free-floatingsecond-floor/)

[9] Glass in Architecture 2014. World Architecture News.Com (http://backstage.worldarchitecturenews.com/wanawards/award/sector/glass-in-architecture-14)

[10] Cywiński Z.: Miejsce nauki w inżynierii szkła i konstrukcji szklanych.

Część 1 – „Świat Szkła” 12/2010.

Część 2 – „Świat Szkła” 1/2011.

Część 3 – „Świat Szkła” 2/2011.

[11] Cywiński Z.: Hybrydowe dźwigary ze stali i szkła.

Część 1 – „Świat Szkła” 11/2011.

Część 2 – „Świat Szkła” 1/2012.

 

 

 

 Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła  09/2015  

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.