Studium współczesnej, japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w tym piśmie w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1]. Zostało ono rozwinięte w artykułach: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki komercyjne [2], Budynki użyteczności publicznej [3], Stacje kolejowe [4], Terminale lotnicze [5], Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6] oraz Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne [7].

 

Ukazały się ponadto artykuły na temat walorów technicznych nowoczesnego szkła produkowanego w Japonii [8] i szkła w realizacjach firmy Bohlin Cywiński Jackson [9].

 

Obecny artykuł stanowi dalszy ciąg przedstawienia walorów estetycznych szkła na przykładzie Japonii, tutaj w odniesieniu do wnętrz.

W niniejszej części 1 zostaną omówione różnego rodzaju ściany, w części 2 – dachy i balustrady, w części 3 – posadzki, klatki schodowe i windy, a w części 4 – detale, reklamy oraz elementy artystyczne. 

 

 

Wstęp

 

Architekturę współczesną charakteryzuje szerokie zastosowanie szkła, które wykorzystuje się zarówno jako materiał konstrukcyjny, jak i wykończeniowy. Dzisiaj „szklane domy”, czyli nowoczesne obiekty ze szklanymi, często dekoracyjnymi ścianami osłonowymi, stanowią istotną część najnowszych realizacji na świecie. Poza tym szkło występuje także w małej architekturze.

 

Szkło stopniowo przesunęło się z elewacji aż na ulicę i zaczęło także dominować we wnętrzach. Zastosowanie szkła we wnętrzach ma swoją tradycję, ale kiedyś stosowane było głównie na ścianki działowe i przegrody, a obecnie szkło widać także w projektach posadek, klatek schodowych, wind, balustrad, oraz detali, np. drobnych elementów wyposażenia wnętrz – w tym tablic i znaków informacyjnych, a także elementów artystycznych. Różnorodne właściwości szkła wpływają na walory estetyczne „szklanych wnętrz”. Szkło we wnętrzach jest szeroko stosowane w Japonii, gdzie dodatkowo musi także spełniać wymagania odpornościowe na ruchy sejsmiczne.

 

 

Walory estetyczne zastosowania szkła we wnętrzach

 

Główną zaletą szkła jest jego przezroczystość oraz różne gradacje transparentności i kolorystyki, w zależności od cech fizycznych materiału. Zgodnie z zasadami percepcji, w estetyce wyróżniamy postrzeganie obiektywne i subiektywne [10]. Wartości wizualne oparte na zasadach formalnej analizy dotyczą rozmiarów obiektów, ich kształtów, przestrzenności, wizualnej lekkości, tekstury, koloru, kompozycji, proporcji, itp. Z kolei aspekty subiektywne zależą od indywidulanego postrzegania formy budowlanej.

 

Można do nich zaliczyć takie wartości jak użyteczność, intencje projektanta, refleksje, skojarzenia, kontekst, powiązania, inwencję, odniesienie do miejsca, itp. Szkło wpływa na postrzeganie przestrzeni i formy, skali, koloru, nawiązania do miejsca oraz różnego rodzaju związków znaczeniowych.

 

Szkło może także wywoływać pewne skojarzenia, np. z nowatorstwem, z nowoczesną technologią, z minimalizmem lub z luksusem. Zastosowanie określonego materiału we wnętrzach wynika zasadniczo z konieczności wypełnienia określonej funkcji, a przy tym uzyskania efektu wizualnego. Na przykład w wypadku funkcji dachu – szkło umożliwia doświetlenie; funkcji ściany – szklana ściana dzieli, ale nie stanowi przegrody wizualnej; funkcji komunikacyjnej – szklane schody spełniają swoją rolę przy czym wyglądają lekko i elegancko.

 

Szkło przejrzyste umożliwia płynne powiązanie wnętrz bez widocznych przegród. Szkło o walorach odblaskowych wpływa na powiększenie przestrzeni w odbiorze wizualnym, a także na jej uatrakcyjnienie. Materiał ten może też wywierać wrażenie swoją kolorystyką czy ornamentem. Poza tym odbiorcy mogą odczuwać subiektywne wrażenia dotyczące użyteczności i intencji projektanta, a także refleksje, skojarzenia, powiązania, kontekst i odniesienie do miejsca, a także podziwiać inwencję projektanta.

 

 

Przykłady zastosowania szkła we wnętrzach

 

Materiały szklane stosuje się w Japonii często i współczena architektura japońska jest w dużej mierze „architekturą szkła” [11]. Szkło we wnętrzach znajduje obecnie zastosowanie w następujących elementach budynków i konstrucji:

 

  1. ściany (które pod względem konstrukcyjnym są ścianami osłonowymi), ścianki działowe, elementy ścian, przegrody, drzwi i okna;
  2. sufity, dachy i zadaszenia;
  3. balustrady;
  4. posadzki i klatki schodowe;
  5. detale i elementy wyposażenia wnętrz;
  6. znaki informacyjne i reklamy;
  7. elementy dekoracyjne i artystyczne.

 

 

(...)

 

1. Ściany, ścianki działowe, elementy ścian, przegrody, drzwi i okna

 

Ściany osłonowe ze szkła są obecnie powszechnie stosowane, także w Japonii – i tutaj są one przystosowane do specyficznych warunków sejsmicznych. Stosuje się szkło o dużych wytrzymałościach. Szkło przejrzyste stosowane w elewacjach jest także widoczne we wnętrzach i daje efekt przezroczystej ściany. Dzięki temu możliwe jest dobre doświetlenie światłem dziennym oraz widok z budynku na otaczający teren. Zastosowanie szkła na ściany może zatem dostarczać wrażeń krajobrazowych. Szkło przezierne pozwala ocenić odniesienie architektury do konkretnego miejsca. Materiały szklane umożliwiają zharmonizowanie obiektu w otoczeniem oraz „zapożyczenie” krajobrazu, czyli włączenie piękna krajobrazu w percepcję danego miejsca – w tym wypadku oglądanego z wnętrza. Technika „pożyczonej scenerii” (shakkei) stosowana była w tradycyjnych ogrodach japońskich. Polegała na wkomponowywaniu tła w aranżację ogrodu i podlegała określonym zasadom, takim jak możliwie wierne odtwarzanie natury, planowanie zgodnie z topografią i utrzymanie lokalnej atmosfery. Jeśli budynek jest usytuowany w krajobrazie naturalnym, to w zależności od przezierności szkła, zieleń albo pojawia się „w budynku” w bardziej wyrazistej formie – lub tylko jako jej transformacja lub impresjonistyczna refleksja. Zależeć to może od koncepcji architekta. We wnętrzu muzeum „Pola Museum of Art” (Pōra Bijutsukan; 2002) zaprojektowanego przez Nikken Sekkei Ltd., znajdującego się w Parku Narodowym Fuji-Hakone-Izu w Hakone, w prefekturze Kanagawa, można zaobserwować bezpośrednio zieleń odwzorowaną dzięki dużym połaciom przeroczystej ściany osłonowej (fot. 1). Z kolei spoglądając z wnętrz szklanej piramidy „Hidamari” znajdującej się w parku „Moerenuma Park” (Moerenuma Kōen; 2005) w Sapporo (fot. 2), autorstwa architekta Osamu Noguchi, można odnieść wrażenie, że czystość obrazu jest zaburzona z uwagi na stalową konstrukcję, która wraz ze szkłem tworzy przestrzenny ażur.

 

 

2017 4 13 1

Fot. 1. Hakone – “Pola Museum of Art”, 2002

 

 

2017 4 13 2

Fot. 2. Sapporo – „Moerenuma Park”, 2005

 

 

Szklane ściany osłonowe są bardzo popularne i można zaprezentować wiele przykładów wnętrz ukształowanych dzięki takim ścianom. Bardzo atrakcyjne wnętrze powstało w „Tokyu Plaza Ginza” (Tōkyū Puraza Ginza; 2016), zaprojektowanym przez Nikken Sekkei Ltd. Budynek ulokowany w tokijskiej dzielnicy Ginza jest dużym obiektem o funkcji komercyjnej, stanowiącym symboliczną „bramę” do tej luksusowej okolicy. Otoczony ze wszystkich stron ulicami, projekt obejmuje cały blok przestrzenny, co jest rzadkim przypadkiem w tej dzielnicy ponieważ dominują tutaj dość wysokie budynki, zbudowane na bardzo wąskich działkach. Budynek jest zatem w relatywnie dużej skali i posiada szklaną elewację. Jego koncepcja, określona jako „pojazd świetlny”, została oparta na tokijskiej tradycji rzemiosła artystycznego wyrobu kryształów, znanych jako “Edo Kiriko”. Kompozycja fasady jest trójwymiarowa, dzięki czemu powstają ciekawe ofekty optyczne wynikające z różnych kątów padania i odbijania światła. Z zewnątrz budynek wygląda dynamicznie i odzwierciedla krajobraz miejski, a wewnątrz tworzą się efektowne ekrany (fot. 3) i przestrzenne ściany doświetlające. Trójwymiarowa fasada znajduje odzwierciedlenie we wnętrzach i wpływa na jego kształt (fot. 4). W elewacji zastosowane zostały strukturalne przeszklone ściany osłonowe SSG (Structural Silicone Glazed), które skomponowane zostały z romboidalnych elementów przestrzennych o wysokości sześciu kondygnacji i głębokości 500 mm. Zintegrowany zespół szklany składa się zarówno z warstw o niskiej zawartości żelaza, jak i z warstw powlekanego szkła refleksyjnego. Panele posiadają dodatkowo wzór w ceramiczne nierównomiernie rozłożone kropki o średnicy 1 mm. Nocą płaszczyzna ta jest oświetlona za pomocą lamp zintegrowanych z wewnętrznymi słupami aluminiowymi (fot. 5).

 

 

2017 4 14 1

Fot. 3. Tokio – „Tokyu Plaza Ginza”, 2016

 

2017 4 14 2

Fot. 4. „Tokyu Plaza Ginza” – wnętrza

 

2017 4 14 3

Fot. 5. „Tokyu Plaza Ginza” – wnętrza

 

 

Strukturalnie przeszklone ściany osłonowe dają możliwość tworzenia różnorodnych, efektownych elewacji. Systemy te także, poprzez eliminację zewnętrznych opraw, pomagają poprawić wygląd budynków. Firma brytyjska Pilkington, należąca od 2006 r. do japońskiego koncernu NSG Group, produkuje „structural units SSG”, czyli strukturalne przeszklone ściany osłonowe pod nazwą Pilkington Plyglass. Jednym z popularnych systemów stosowanych od lat jest „Pilkington Planar”, który umożliwia projektowanie całkowicie przeszklonych fasad budynków oraz konstrukcji szklanych stosowanych zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków.

 

Dworzec „Hitachi Station” (Hitachi-eki; 2011) zaprojektowany przez Kazuyo Sejima (Sejima and Nishizawa and Associates; SANAA) i JR East Architects, Co., Ltd. w mieście Hitachi w prefekturze Ibaraki, charakteryzuje się 139-metrowym korytarzem łączącym. We wnętrzach dworca widać duże płaszczyzny szklane, dzięki którym można podziwiać piękny nadmorski krajobraz (fot. 6). Z kolei w budynku sklepu firmy Apple Inc. znajdującym się w „IFC Mall” w Hong Kongu – „Apple IFC Mall” (2011) – przezroczystość jest zasadniczym elementem koncepcji. Detale ścian także charakteryzują się minimalistyczną prostotą (fot. 7). Dzięki takiej przezierności do wnętrz dociera światło dzienne i świetnie je rozświetla. Budynek został zaprojektowany przez Studio One Design Ltd., we współpracy z projektantami Apple z Apple Design Team i firmą Ove Arup.

 

 

2017 4 14 4

Fot. 6. Pref. Ibaraki – „Hitachi Station”, 2011

 

 

2017 4 15 1

Fot. 7. Hong Kong – sklep „Apple IFC Mall”, 2011 – detal ściany

 

 

Podczas, gdy w jednych budynkach dąży się do tego, aby wyeliminować widoczną konstrukcję dzięki szklanym strukturalnym ścianom osłonowym, to w innych, np. w wysokich wielkowymiarowych obiektach, celowo eksponuje się konstrukcję kratownicową. W budynku Terminalu „Passenger Terminal” (Passenjā Tāminaru) na lotnisku „Central Japan International Airport” (Chūbu Kokusai Kūkō; Chubu Centrair; 2005) w Nagoi, zaprojekowanym przez brytyjskie biuro architektoniczne Hellmuth, Obata & Kassabaum (HOK), Arup oraz Nikken Sekkei Ltd. i Azusa Sekkei Co., Ltd., zostosowano konstrukcję z kratownic przestrzennych, które tworzą elementy sufitu przypominające origami (tradycyjna sztuka składania papieru). Kratownica przestrzennna została wykorzystana zarówno do konstrukcji dachu jak i ścian. Patrząc z wnętrza, postrzega się dość skomplikowaną konstrukcję ścian zewnętrznych oraz prostą – ścian działowych, ponieważ stanowią je połacie szkła matowego (fot. 8). We wnętrzach zatem widać szkło o zróżnicowanej funkcji oraz o różnych walorach kolorystycznych i fakturowych.

 

 

2017 4 15 2

Fot. 8. Nagoja – „Central Japan International Airport”, 2005

 

 

Ściany szklane we wnętrzach mogą posiadać kolor wynikający z koloru szkła lub mogą być podświetlane kolorowym światłem. Bardzo często takie efekty są stosowane na dworcach kolejowych [12]. Ściana ze szkła matowego na peronie dworca „Shin-Minamata Station” (Shin-Minamata-eki; 2011), zaprojektowanego przez Makota Sei Watanabe (Makoto Sei Watanabe Architects), ma barwę zielonkawą (fot. 9). Podobną barwę mają szklane ściany oraz szyby windowe w holu. Szyby windowe są bardziej przezierne niż ściany i wynika to z ich funkcji (fot. 10). Z kolei ściany kiosku na dworcu w Osace – „Osaka Station City” (Ōsaka Sutēshon Shiti; 2011) – mają wzór na szkle i są iluminowane. Kolory zmieniają się komputerowo, od niebieskiego, poprzez fiolet, róż, czerwień, pomarańcz, zieleń, itp. (fot. 11, 12). Nowy budynek stacji w Osace został zaprojektowany przez West Japan Railway Company, JR West Japan Consultants Company, Nikken Sekkei Ltd. i Yasui Architects & Engineers. Kioski znajdują się w korytarzach podziemnych dworca, gdzie kolorowe sztuczne oświetlenie ma przezwyciężyć poczucie zamknięcia i klaustrofobii. Szkło z nadrukiem, które jest dodatkowo iluminowane, wygląda bardzo atrakcyjnie i nadaje nową wartość estetyczną obiektom.

 

 

2017 4 16 1

Fot. 9. Pref. Kumamoto – „Shin-Minamata Station”, 2011

 

 

2017 4 16 2

Fot. 10. „Shin-Minamata Station”

 

 

2017 4 16 3

Fot. 11. Osaka – „Osaka Station City”, 2011

 

 

2017 4 16 4

Fot. 12. „Osaka Station City”

 

 

Ściany korytarzy na innym dworcu w Osace – „Namba Station” (Nanba-eki) także są podświetlane i iluminowane. Jest to często stosowany w Japonii zabieg mający na celu poprawienie estetyki przestrzeni na stacjach kolejowych. Korytarz łączący – „Namba Walk” (Nanba Uōku e no Renraku Tsūro; 2000) jest dość szeroki i posiada łagodne obłości, co dodatkowo dodaje mu lekkości (fot. 13). Ma też atrakcyjne oświetlenie górne. Podświetlenie ściany ze szklanych pustaków przede wszystkim rozjaśnia przestrzeń i to jest najważniejszy cel jaki się uzyskuje.

 

 

2017 4 16 5

Fot. 13. Osaka – „Namba Station” – „Namba Walk”, 2000

 

Szkło, oprócz cechy przezierności, którą wykorzystuje się często we wnętrzach, posiada także własność odbijania światła. Jeśli projektant połączy te cechy, uzyskuje się efekt bardzo bogatego wizualnie i przeziernego wnętrza. Taki efekt został stworzony w sklepie flagowym „Uniqlo Ginza” (2012) w Tokio, który jest największym sklepem tej znanej japońskiej marki. Budynek i wnętrza zostały zaprojektowane przez Masamichi Katayamę (Wonderwall Inc.), który jest także autorem innych sklepów Uniqlo na świecie oraz wielu innych, atrakcyjnych realizacji. Szklana fasada budynku i szklane atrium nad wejściem do sklepu, stały się tłem dla firmowej ekspozycji (fot. 14). Ruchome manekiny w oknach wystawowych i zastosowanie wyświetlaczy LED oraz żaluzji nakierowujących światło służą atrakcyjnemu zaprezentowaniu towaru. Często miejsce to jest sceną dla specjalnych instalacji, jak na przykład w 2014 r. autorstwa Emmanuelle Moureaux [13]. Kolorowe jak barwy tęczy paski papieru powiewały swobodnie nad ustawionymi w ścisłym porządku manekinami. Głębokie wrażenie artystyczne zostało osiągnięte dzięki wykorzystaniu naturalnych właściwości szkła.

 

 

2017 4 16 6

Fot. 14. Tokio – „Uniqlo Ginza”, 2012

 

 

Ściany działowe wykonane ze szkła przezroczystego nie tworzą bariery wizualnej. Stosowane są wtedy, gdy należy przestrzeń wydzielić, ale nie trzeba jej zupełnie odgradzać. Na nowym dworcu obsługującym Hokkaido Shinkansen – „Shin-Hakodate Hokuto Station” (Shin-Hakodate Hokuto-eki; 2016), szklana ściana odziela punkt informacyjny. Dzięki szkłu wnętrze postrzega się jako wysokie i przestronne (fot. 15). Szkło także dobrze komponuje się z drewnem, które wizualnie ociepla wnętrza. Zestawienie szkła z drewnem często występuje we wnętrzach w Japonii, ponieważ drewno, jako tradycyjny materiał budowlany, jest tutaj bardzo popularne. Na dworcu “Hōshakuji Station”, zaprojektowanym przez Kengō Kumę (Kengo Kuma & Architects; KKAA) i JR East Design Corporation, design został skoncentrowany na oryginalnej formie sufitu. Drewniany sufit został ukształtowany z 1500 „diamentów” na planie rombu, których głębokość zmienia się w zależności od położenia; na górze są płytsze, u podstawy wejścia są głębsze. Rzeźbiarska forma sufitu doskonale kontrastuje ze szklanymi ścianami o konstrukcji stalowej (fot. 16).

 

 

2017 4 17 1

Fot. 15. Hakodate – „Shin-Hakodate Hokuto Station”, 2016

 

 

2017 4 17 2

Fot. 16. Pref. Tochigi – “Hōshakuji Station”, 2008

 

 

Szkło może także być elementem ażuru, jaki tworzy się we wnętrzu posiadającym wiele przeszklonych otworów okiennych. Przykładem takiego efektu jest wnętrze „Matsumoto Performing Arts Centre” (Matsumo Toshi Mingeijutsukan; 2004) w mieście Matsumoto w prefekturze Nagano, które zostało zaprojektowane przez Toyo Ito (Toyo Ito & Associate, Architects). W budynku zastosowano panele GRC, które umożliwiły delikatne przenikanie światła do wnętrz poprzez nieregularnie rozmieszczone przeszklenia (fot. 17), zarówno całkowicie przezierne, jak i matowe (fot. 18). GRC (Glass fiber reinforced cement) jest gatunkiem cementu wzmacnianego włóknem szklanym, które jest odporne na alkalia [14]. GRC zostało jako pierwsze opracowane w Japonii przez Asahi Glass, a następnie technologia produkcji bardziej odpornego szkła została wprowadzona w Wielkiej Brytanii przez firmę Pilkington Brothers Inc. Najnowsze produkty GRC łączą ze sobą różne materiały, jak np. szkło i kamień naturalny. Taką elewację posiada m.in. budynek zaprojektowany przez Juna Aoki (Jun Aoki & Associates) na Ginzie przy ulicy Namikidōri, mieszczący sklep flagowy „Louis Vuitton Ginza Namiki” (Rui Vuiton Ginza Namiki; 2004). W budynku „Matsumoto Performing Atrs Centre”, dzięki właściwościom zastosowanych materiałów – GRC oraz szkła – uzyskano fluidalną przestrzeń, odziałowującą na gości odwiedzających ten obiekt kulturalny.

 

 

2017 4 17 3

Fot. 17. Matsumoto – „Matsumoto Performing Arts Centre”, 2004

 

 

2017 4 17 4

Fot. 18. „Matsumoto Performing Arts Centre” – detal

 

 

Podsumowanie

 

Szkło może być zarówno materiałem konstrukcyjnym we wnętrzach, jak i służyć do jego aranżacji. Właściwie obecnie trudno sobie wyobrazić projekt wnętrza bez zastosowania szkła. Na ściany i przegrody, oprócz szkła konstrukcyjnego, stosuje się we wnętrzach szkło kolorowe, lakierowane, wzorzyste i dekoracyjne. Szkło odgrywa we wnętrzach istotną rolę; może dzielić je w sposób fizyczny, ale nie stanowić przegrody wizualnej i utrzymywać jedność przestrzeni. Szkło może służyć także ożywieniu wnętrz poprzez wprowadzenie koloru czy światła przezierającego poprzez szkło. Szkło ma zdolność do refleksu, załamania, jak i do rozproszenia światła. Dzięki szkłu można więc uzyskiwać różnorodne efekty wizualne. Szkło we wnętrzach jest stosowane w Japonii jako elegancki i umiarkowany środek wzbogacający wnętrza, a jednocześnie nie burzący ich prostoty.

 

 

 

dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio

 

prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska

 

 

Bibliografia

 

[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.

[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.

[3] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.

[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.

[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Terminale lotnicze, „Świat Szkła” 12/2013 – Część 1 i 12/2014 – Część 2.

[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.

[7] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 3/2016 – Część 1; 4/2016 – Część 2; 5/2016 – Część 3 i 7-8/2016 – Część 4.

[8] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1, 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3.

[9] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Architektura kreowana szkłem w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson dla Apple Inc. „Świat Szkła” 9/2015.

[10] Holgate A.: Aesthetics of built form. Oxford University Press, New York, 1992.

[11] Kido E.M.: Nowa architektura japońska/ The New Japanese architecture. [w] „Studia z zakresu architektury nowoczesnej”, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011.

[12] Kido E.M.: Aesthetics of railway stations in Europe and Japan. Unyu Sōgō Kenkyūjo, Tokyo, 2016.

[13] http://www.designboom.com/design/emmanuellemoureaux-blows-colorful-wind-into-uniqlo-ginzastore-03-26-2014/  (15.03.2017).

[14] http://www.agb.co.jp/kei/grc/  (17.03.2017).

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 04/2017

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.