Szkło jest materiałem, który w nowoczesnym budownictwie, a szczególnie w budynkach zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, coraz częściej zastępuje tradycyjne materiały budowlane jak beton, metal, tworzywa sztuczne czy drewno.

Wykonuje się z niego m.in. ściany osłonowe i działowe oraz elementy otworowe, w tym drzwi. Stosowanie szklanych drzwi wymaga ich wyposażenia w odpowiednie okucia, przystosowane do specyfiki tego materiału.

Fot. 1. Zawias kryty typu TECTUS TEG 310 2D

Okucia do drzwi rozwieranych
Okucia do drzwi szklanych wyróżniają się specyficznym sposobem mocowania do skrzydła. Można to realizować poprzez określoną obróbkę mechaniczną tafli szkła, wykonując głównie odpowiednie otwory przelotowe i/lub wycięcia, albo stosując specjalne uchwyty (szyny) metalowe wyposażone w uszczelki i wkręty dociskające.

W standardowych rozwieranych drzwiach drewnianych lub metalowych często stosuje się kryte zawiasy niewidoczne po ich zamknięciu. Obecnie tego typu okucia są również dostępne do drzwi ze szklanymi skrzydłami, zawieszonymi na przylgowych ościeżnicach drewnianych, stalowych lub aluminiowych.

Zawiasy takie gwarantują kąt otwarcia drzwi do 180° i zazwyczaj są wykonywane ze stali nierdzewnej. W ich konstrukcji stosuje się techniki bezobsługowych łożysk tocznych oraz możliwość bezstopniowej regulacji w dwóch płaszczyznach – w poziomie: + 3/-2 mm i w pionie: ± 1 mm.

Zaprezentowane okucia oferuje m.in. firma Simonswerk w postaci zawiasów typu TECTUS TEG 310 2D 60, dla drzwi ze skrzydłem wykonanym z tafli szklanej o grubości 8 mm oraz masie do 60 kg, a przykładowy wyrób przedstawiono na fot. 1.

Rys. 1. Schemat montażu zawiasu krytego typu TECTUS TEG 310 2D

Jedno ze skrzydełek okucia ma kształt uchwytu mocującego przystosowanego do montażu zaciskowego na szklanym skrzydle (wykonanie otworu w szkle nie jest wymagane), zaś drugie skrzydełko jest w sposób ukryty przykręcane do ościeżnicy.

Schemat montażu opisanego zawiasu ze specjalną płytką mocującą w drewnianej ościeżnicy skrzynkowej, wraz z podstawowymi wymiarami, obrazuje rys. 1. Dodać należy, iż asortyment wyrobów ww. producenta obejmuje także kryte zawiasy typu TECTUS TEG 310 2D 80, przeznaczone do drzwi ze szklanym skrzydłem o grubości 10 mm i masie do 80 kg.

Szklane skrzydła mogą być instalowane także w drzwiach wahadłowych. Jednym ze sposobów ich zawieszenia jest zastosowanie zawiasów wyposażonych w niewidoczne samozamykacze z obustronną blokadą położenia otwarcia w 90°. Skrzydło drzwiowe zamyka się w bezpieczny sposób do pozycji 0°.

Zawiasy z ukrytym mechanizmem samozamykającym mogą być stosowane do drzwi jedno- i dwuskrzydłowych, zarówno z typową ościeżnicą jak i bezościeżnicowych. Najczęściej producenci polecają te okucia do drzwi ze skrzydłami wykonanymi z tafli szklanej o grubości 8, 10 lub 12 mm, masie do 65 kg i szerokości nie przekraczającej 1000 mm.

Do wytwórców przedstawionych okuć należy m.in. firma Dormakaba, oferująca system zawiasów drzwiowych Tensor o trwałości 500 000 cykli. Przykładowe okucie o powyższej charakterystyce obrazuje fot. 2.

Fot. 2. Zawias z samozamykaczem typu Tensor (fot. Baumax)

Drzwi, szczególnie rozwierane, są jednym z głównych zaporowych urządzeń wejściowych wchodzących w skład systemów kontroli dostępu. Coraz częściej stosuje się w tych systemach także drzwi szklane, wymagające jednak zamków o specjalnej konstrukcji. Standardowo są to elektroniczne zamki wykonane ze stali nierdzewnej, a ich montaż na skrzydle drzwiowym nie wymaga okablowania i stosowania specjalnych narzędzi.

Niezbędny element zamka stanowią klamki, z których zewnętrzna jest wyposażona w czytnik zbliżeniowy, pojemnik z bateriami i sygnalizację LED. Okucie współpracuje z odpowiednimi kartami zbliżeniowymi, jak również w przypadku zaistnienia takiej potrzeby, może być sterowane przez sieć radiową. Intuicyjną obsługę zapewniają sygnały optyczne (LED czerwony/zielony) oraz akustyczne.

Ponadto do działania zamka niezbędne jest zainstalowanie w drzwiach tzw. przeciwkasety. Zaprezentowaną charakterystyką cechują się m.in. elektroniczne zamki typu UZ-GL-JOC portugalskiego producenta iTEC-AC, oferowane w Polsce przez dystrybutora firmę WANO solutions. Przykładowy wyrób przeznaczony do drzwi szklanych pokazano na fot. 3.

Fot. 3. Elektroniczny zamek typu UZ-GL-JOC (fot. WANO)

W szczególnych przypadkach występuje potrzeba bardzo cichego zamykania i otwierania drzwi. Taką możliwość daje zainstalowanie w skrzydle magnetycznego zamka, pobawionego klasycznej zapadki. Jest on wyposażony w trzpień blokujący się w momencie domknięcia skrzydła. Dzięki temu drzwi z zamkiem magnetycznym są przede wszystkim dużo cichsze w użytkowaniu. Okucia zamykające tego typu można z zasady stosować w drzwiach ze skrzydłem wykonanym z tafli szklanej o grubości od 8 do 12 mm.

Wymagają wykonania zazwyczaj dwóch przelotowych otworów pod klamkę i wkładkę bębenkową oraz zainstalowania w ościeżnicy zaczepów magnetycznych. Takim rozwiązaniem cechuje się m.in. nowa seria magnetycznych zamków Erice Line, z których przykładowy wyrób przedstawiono na fot. 4.

Fot. 4. Magnetyczny zamek do drzwi szklanych (fot. Glass24)

Drzwi ze szklanymi skrzydłami są także stosowane na drogach ewakuacyjnych i w określonych przypadkach powinny być wyposażone w zamknięcia przeciwpaniczne. Umożliwiają one w sytuacji nagłego zagrożenia życia lub zdrowia pewną, bezpieczną i szybką ewakuację z pomieszczenia osobom, które nie znają zasad jego działania.

Zamknięcie zapewnia prawidłową pracę skrzydła drzwiowego, nawet w sytuacji naporu osób kierujących się w stronę wyjść ewakuacyjnych. Okucie uruchamia się drążkiem naciskowym i przykładowe rozwiązanie typu Idea Base Inox firmy ISEO, wraz z zestawem podkładek montażowych z linii Belvedere do drzwi szklanych, pokazano na fot. 5. Jest przeznaczone do drzwi wewnętrznych i zewnętrznych o maksymalnej masie skrzydła 200 kg, szerokości do 1320 mm i wysokości nie przekraczającej 2520 mm. Potwierdzona badaniami trwałość zamknięcia wynosi 200 000 cykli, może więc być stosowane także w budynkach użyteczności publicznej.

Fot. 5. Zamknięcie przeciwpaniczne Idea Base Inox z zestawem Belvedere (fot. Novet)

Okucia do drzwi przesuwnych
Szklane skrzydła są również dość powszechnie stosowane w drzwiach przesuwnych. Na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań charakteryzujących się wysoką jakością wykonania oraz interesującą stylistyką.

Podstawowym okuciem tego typu drzwi jest system przesuwny, w skład którego wchodzi szyna jezdna i przemieszczające się wzdłuż tej szyny wózki, do których jest umocowany element przesuwny np. w postaci szklanego skrzydła.

Nowoczesne systemy zapewniają niezawodne działanie drzwi jednoi dwuskrzydłowych, gwarantując znaczną oszczędność przestrzeni oraz cichą pracę. Drzwi można otwierać i zamykać poprzez delikatne popchnięcie skrzydła lub łagodne naciśnięcie klamki.

Występują dwa podstawowe rodzaje okuć do drzwi przesuwnych: z punktowym mocowaniem do tafli szklanych skrzydła z wyeliminowaniem maskownic oraz z ukrytym mechanizmem mocującym i jezdnym.

Systemy „widoczne” wymagają estetycznego wykończenia, w związku z czym są wykonywane głównie ze stali nierdzewnej. Jedno z innowacyjnych rozwiązań stanowią wózki w kształcie litery X, podkreślające minimalistyczną, a zarazem nowoczesną stylistykę systemu, przeznaczone do montażu naściennego. Można na nich zazwyczaj podwieszać skrzydła szklane o maksymalnej masie 150 kg.

Wózki są wyposażone w samosmarujące łożyska kulkowe oraz kółka jezdne, które np. mogą być wykonane w powłoce „Derlin” (powłoka o niezwykłej kombinacji wytrzymałości na obciążenie dynamiczne i zmęczenie, odporności na ścieranie i niewielkiego współczynnika tarcia). Ponadto w ich skład wchodzi specjalne zabezpieczenie przed wypadnięciem skrzydła z szyny jezdnej.

Systemy tego rodzaju mają możliwość regulacji położenia w pionie skrzydła szklanego w zakresie ±2 mm bez konieczności jego demontowania. Przedstawionej charakterystyce odpowiada system okuć do drzwi przesuwnych typu Exterus włoskiej firmy Koblenz, a wchodzący w ich skład wózek obrazuje fot. 6.

Fot. 6. Wózek systemu okuć drzwi przesuwnych Exterus (fot. Koblenz)

(...)

inż. Zbigniew Czajka

Literatura
Materiały informacyjne firm: Simonswerk, Dormakaba, iTec-AC, WANO, ISEO, Koblenz, Geze, HÄFELE, Baumax, Novet, Interfit.

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  Świat Szkła 09/2020