Statystyki pożarowe w wielu krajach wskazują, że największe zagrożenie dla ludzi w pierwszej fazie pożaru, czyli w czasie kiedy powinna nastąpić ewakuacja ludzi z budynku, stanowią gazowe produkty spalania i rozkładu termicznego. Zagrożenie to wynika głównie ze znacznego stężenia w tych produktach silnie toksycznych gazów, takich jak tlenek węgla, chlorowodór czy cyjanowodór.

 

Tlenek węgla powstaje w czasie większości pożarów, natomiast inne gazy toksyczne, powstają przy spalaniu tworzyw sztucznych, coraz szerzej stosowanych w budownictwie. Zatrucie trującymi gazami, czyli tzw. zaczadzenie, to przyczyna śmierci ok. 80% ofiar pożaru.

 

Praktycznie stosowane są dwie zasadnicze metody ograniczania tych zagrożeń:

- systemy urządzeń służących do usuwania dymu – których zasada działania polega na usuwaniu ciepła i dymu w sposób naturalny lub mechaniczny, co pozwala uzyskać przypodłogowy obszar niezadymiony, poniżej unoszącej się warstwy dymu;
- systemy urządzeń zapobiegających zadymieniu – oparte na zapewnieniu różnicy ciśnień pomiędzy przestrzenią objętą pożarem, a przestrzeniami chronionymi, które stosowane przede wszystkim w budynkach wysokich i wysokościowych.

 

Naturalny system wentylacyjny służący do odprowadzania dymu i ciepła (określany jako NSHEVS Natural Smoke and Heat Enhaust Ventilation), jest najczęściej stosowanym systemem bezpieczeństwa w przypadku zagrożenia wybuchem pożaru. Oparty jest on na zasadzie wentylacji grawitacyjnej, wywoływanej siłami unoszenia, powstałymi na skutek różnicy gęstości gazów, wynikającej z różnicy temperatury. Następuje naturalna separacja warstwy górnej, w której znajdują się gorące gazy wymieszane z dymem – są one stopniowo usuwane na zewnątrz przez klapy dymowe lub okna oddymiające – od warstwy dolnej, przypodłogowej, wolnej od dymu, która może być wykorzystana do sprawnej ewakuacji ludzi z budynku w warunkach dobrej widoczności, jak i ułatwia pracę ekipom straży pożarnej w czasie akcji gaśniczej

 

Naturalny system odprowadzania dymu i ciepła zapewnia:

- wspieranie ewakuacji ludzi z budynków i innych obiektów budowlanych,
-  zmniejszenie temperatury pod dachem i opóźnienie rozprzestrzeniania się pożaru w kierunku poziomym,
- ułatwienie dostępu w celach gaśniczych poprzez poprawę widzialności,
- zmniejszenie szkód pożarowych i strat finansowych poprzez ochronę, przed szkodliwym działaniem gorącego dymu, konstrukcji i wyposażenia budynku.

 

Okna oddymiające, podobnie jak klapy dymowe, podlegają wymaganiom normy PN-EN 12101-2: 2005 [5]. W normie tej określono wymagania i metody badań okien i klap dymowych, które są przewidziane do instalowania jako element grawitacyjnego systemu odprowadzania dymu. Jest to norma zharmonizowana, więc pozwala na oznakowanie CE, co umożliwia sprzedaż okien i klap na terenie całej Unii Europejskiej bez dodatkowych certyfikatów. Badaniu podlega konstrukcja okna wraz z napędem uruchamiającym je w przypadku pożaru.

 

Okienne systemy oddymiania służą do odprowadzanie dymu i ciepła w przypadku pożaru wewnątrz budynku, a najczęściej wykorzystywane są okna umieszczone na klatkach schodowych budynków użyteczności publicznej, w pasażach i atriach centrów handlowych.

 

Okna oddymiające używane są również do codziennej wentylacji (przewietrzania) pomieszczeń w normalnych warunkach eksploatacji, bez wywoływania stanu alarmowego (zapewniają dopływ świeżego powietrza i odprowadzenie zużytego).



Koszty utrzymania budynku mogą być zmniejszane przez wykorzystywanie systemu automatycznego otwierania okien do schładzania nocnego.



Okna oddymiające zapewniają również dostarczanie naturalnego światła i wzrokowy kontakt z otoczeniem, jak zwykłe okna.

 

GEZE
 
 W Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [4] określono:

- rodzaje budynków, które powinny być wyposażone w systemy ochrony przed zadymieniem lub do usuwania dymu,
 - rodzaje budynków, w których zastosowanie tych urządzeń pozwala na złagodzenie innych wymagań: obniżenie klasy odporności pożarowej budynków, powiększenie dopuszczalnej wielkości stref pożarowych, powiększenie dopuszczalnej długości dojść i przejść ewakuacyjnych (uzyskanie złagodzeń w odniesieniu do wymagań w zakresie ewakuacji, związanych z zastosowaniem samoczynnych urządzeń oddymiających jest możliwe jedynie w przypadku zapewnienia ich uruchomienia za pomocą systemu wykrywania dymu; skala złagodzeń jest największa w przypadku równoczesnego zastosowania samoczynnych urządzeń oddymiających oraz stałych urządzeń gaśniczych tryskaczowych)
 - wymagania dla instalacji wentylacji oddymiającej.

 

Istotną cechą okien w systemie oddymiania jest sprawność działania – otwierania i zamykania. Szczególną uwagę należy zwrócić na dokładne dopasowanie skrzydła do ościeżnicy, zapewniające szczelność i odporność na warunki pogodowe, a jednocześnie nie powodujące zakleszczania się tych elementów. Ostatnio pojawiły się napędy, przeznaczone do pracy w systemach oddymiania, schowane w konstrukcji ramy okiennej – całkowicie niewidoczne i nie zakłócające estetyki okna „w czasie spoczynku”, a jednocześnie szybko i sprawnie otwierające okna w przypadku pożaru oraz przy codziennej wentylacji pomieszczeń.

 

Powierzchnia geometryczna (Av) – pole powierzchni otworu, mierzona w płaszczyźnie określonej przez powierzchnię styku klapy dymowej (okna oddymiającego) z powierzchnią elementów konstrukcyjnych budynku. Wielkość ta nie uwzględnia przewężeń związanych z zastosowaniem sterowników, żaluzji czy innych przeszkód.

 

Współczynnik wypływu (Cv) – określany także jako efektywność aerodynamiczna – stosunek rzeczywistego strumienia masy gazu, mierzonego w określonych warunkach, do teoretycznego strumienia masy gazu przepływającego przez klapę dymową (okno oddymiajace)

 

Powierzchnia czynna (Aa) – iloczyn pola powierzchni geometrycznej otworu i współczynnika wypływu Aa = Av . Cv

Pozycja pożarowa otwarta – pozycja klapy dymowej, określona przez producenta, osiągana i utrzymywana podczas odprowadzania dymu i ciepła

 

Wentylacja naturalna (grawitacyjna) – wentylacja wywołana siłami unoszenia, powstałymi na wskutek różnicy gęstości gazów, wynikającej z różnicy temperatury

 

Czas otwarcia – okres między otrzymaniem przez klapy (okna) sygnału otwarcia, a osiągnięciem przez klapę pozycji pożarowej otwartej

 

 

D+H

 

 

 

Robert Sienkiewicz

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

 

Literatura

[1] Ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, z późn. zm. Dz.U.2009.178.1380 (t.j.) z dnia 5 grudnia 2008 r. Dziennik Ustaw z 2009 r. Nr 11 poz. 59.

[2] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów z dnia 21 kwietnia 2006 r. Dz.U.2006.80.563.

[3] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej z dnia 16 czerwca 2003 r. (Dz.U.2003.121.1137).

[4] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U.2003.33.270) z późniejszymi zmianami – ostatnia z dnia 12 marca 2009 r.

[5] PN-EN 12101-2: 2005 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Cz. 2: Wymagania techniczne dotyczące klap dymowych. [Smoke and heat control systems. Part 2: Specification for natural smoke and heat exhaust ventilators].

[6] PN-B-02877-4: 2001 /Az1:2006 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła. Zasady projektowania.

[7] DIN 18323-2: 2007 Rauch- und Wärmefreihaltung - Teil 2: Natürliche Rauchabzugsanlagen (NRA); Bemessung, Anforderungen und Einbau [Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła Część 2: Systemy wentylacji oddymiającej naturalnej (NRA), Projektowanie, wymagania i instalacja]

[8] Paweł Królikowski, Wymagania stawiane urządzeniom do usuwania dymu oraz zapobiegającym zadymieniu, „Świat Szkła” 12/2005

[9] Tadeusz Michałowski, Okna w oddymianiu grawitacyjnym, „Świat Szkła” 1/2010

 

patrz też:

Specjalność: oddymianie , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 4/2010

- Klapy dymowe ESCO NRWG , Grzegorz Sawicki ESCO, Świat Szkła 4/2010

- Wymagania dla okien oddymiających , Magdalena Mazur D+H, Świat Szkła 4/2010

- Certyfikowane okna oddymiające, Marcin Pielaszek Colt International, Świat Szkła 4/2010

- Okna oddymiające - skuteczność działania, Marta Grunwald BSH KLIMA, Świat Szkła 4/2010

- System oddymiający WRA 518 H/K 4, ROTO, Świat Szkła 4/2010

- Okna oddymiające FSP i FSJ, FAKRO, Świat Szkła 4/2010

Okna w oddymianiu grawitacyjnym, Tadeusz Michałowski, Świat Szkła 1/2010

- Nowoczesne rozwiązania przeciwpożarowe w obiektach, Magdalena Mazur D+H, Świat Szkła 6/2009

- Przekrycia dachowe i naświetla z tworzyw sztucznych , Andrzej Kolbrecki, Bartłomiej Papis, Kamil Perzyna, Świat Szkła 4/2009

- Bezpiecznie w czasie pożaru , Jan Kubalewski UNIMA-TECH, Świat Szkła 2/2009 

- Atria i pasaże handlowe a ochrona przeciwpożarowa. Część 2, Paweł Królikowski, Świat Szkła 10/2008

- Atria i pasaże handlowe a ochrona przeciwpożarowa. Część 1, Paweł Królikowski, Świat Szkła 9/2008

- Okno oddymiające Euro-SHEV wg nowej normy EN 12101-2, D+H, Świat Szkła 5/2008

- Okna żaluzjowe – idealna wentylacja i oddymianie, Tadeusz Michałowski, Świat Szkła 4/2008

- Właściwy kurs, ELERO, Świat Szkła 4/2008

- Automatyka do okien żaluzjowych, D+H, Świat Szkła 4/2008

- Zastosowanie świetlików dachowych i okien fasadowych jako urządzeń oddymiających, Piotr Głąbski, Świat Szkła 6/2007

- Doświetlanie, wentylacja i oddymianie, ALUCO, Świat Szkła 6/2007

- Świetlik wielofunkcyjny, Wojciech Jaroch ROBELIT, Świat Szkła 6/2007

- Systemy sterowania elementami elewacji obiektów, Jan Kubalewski UNIMA, Świat Szkła 6/2007

Parametry oddymiających okien fasadowych, D+H, Świat Szkła 6/2007

- Okno oddymiającew Euro-SHEV wg nowej normy EN 12101-2, Magdalena Mazur D+H, Świat Szkła 12/2006

- Klapy dymowe i świetliki dachowe, Piotr Kapuściński HEXADOME, Świat Szkła 12/2006

- Nowe reguły w ochronie przeciwpożarowej, Tadeusz Michałowski, Świat Szkła 11/2006

- Okno oddymiające FSP , M. Hajduga FAKRO, Świat Szkła 11/2006

- Okna lamelowe , Tadeusz Michałowski, Świat Szkła 1/2006  

- Wymagania stawiane urządzeniom do usuwania dymu oraz zapobiegającym zadymieniu, Paweł Królikowski, Świat Szkła 12/2005

- Mechanizm automatycznego otwierania świetlików dachowych i klap dymowych, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2005

- Systemy sterowania oddymianiem grawitacyjnym, Jan Kubalewski UNIMA, Świat Szkła 11/2005

Napędy systemów oddymiania i naturalnej wentylacji, Magdalena Mazur D+H, Świat Szkła 11/2005

 

więcej informacji: Świat Szkła 4/2010

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.