Zamkami elektromechanicznymi określa się okucia powstałe w wyniku zintegrowania technologii zamków drzwiowych mechanicznych z technologią cyfrową.

 

Stanowią je urządzenia elektromechaniczne blokujące drzwi w zabezpieczanych obiektach, które po otrzymaniu odpowiedniego sygnału elektrycznego zwalniają blokadę wejścia, umożliwiając dostęp do chronionego obiektu.

 

Tego typu zamki służą nie tylko do otwierania i zamykania drzwi, ale są także urządzeniami zapamiętującymi i programowalnymi.

 

 2021 10 18 1

Fot. 1. Zamek elektromechaniczny Be-Tech Smart (fot. SEGAL)

 

Charakterystyka ogólna
Zamki elektromechaniczne są objęte normą PN-EN 14846:2010 Okucia budowlane – Zamki – Zamki i zaczepy elektromechaniczne – Wymagania i metody badań. Określono w niej wymagania i metody badań dotyczące wytrzymałości, zabezpieczenia, trwałości i funkcji elementów elektrycznych i elektronicznych do wszystkich typów zamków elektromechanicznych wraz z zaczepami stosowanych w drzwiach (łącznie z drzwiami balkonowymi i drzwiami wejściowymi do budynków).

 

Ponadto podano, iż wymagania odnoszące się do czysto mechanicznych właściwości wyrobów nią objętych, wynikają z zapisów normy PN-EN 12209:2016 Okucia budowlane – Zamki mechaniczne wraz z zaczepami – Wymagania i metody badań.

 

Zamki elektromechaniczne, zwane także mechatronicznymi lub elektronicznymi, są w konstrukcji zbliżone do zamków mechanicznych. Ich podstawowa zasada działania polega na tym, iż po podaniu napięcia mechanizm zamka jest łączony z klamką, a przy braku napięcia sterującego naciskanie na klamkę nie powoduje otwarcia drzwi. Mają więc dodatkowe elementy odpowiedzialne za elektryczne odblokowanie i mogą być wyposażone w szereg czujników np. monitorujących stan drzwi. Stosuje się je głównie w różnych systemach kontroli dostępu.

 

Zamki elektromechaniczne najczęściej wykonuje się w dwóch wersjach: autonomicznej i sieciowej. W wersji autonomicznej nie wymagają żadnych elektrycznych połączeń z innymi elementami systemu. Są zasilane z własnego źródła energii – zazwyczaj baterii alkalicznej, która wystarcza na kilka tysięcy operacji otwarcia i zamknięcia. Programowanie zamka odbywa się najczęściej za pomocą specjalnej karty, która umożliwia rejestrację nowych użytkowników w pamięci. Przykładowy zamek zasilany czterema bateriami typu AA pokazano na fot. 1.

 

Zamki w wersji sieciowej mogą być całkowicie sterowane za pomocą centralnego komputera. Taki system wymaga zewnętrznego zasilania poprzez okablowanie oraz oprogramowania, celem umożliwienia zarządzania. Wprowadzanie nowych użytkowników oraz kontrola dostępu do poszczególnych pomieszczeń odbywa się za pomocą komputera. Zamek przystosowany do pracy w takich systemach przykładowo zaprezentowano na fot. 2.

 

2021 10 18 2

Fot. 2. Zamek elektromechaniczny ABLOY EL414, EL415 (fot. Lieto Security)

 

Zamki elektromechaniczne instaluje się w drzwiach podobnie jak zamki mechaniczne, przy czym w wersji sieciowej niezbędne jest doprowadzenie do nich przewodu elektrycznego. Trudność polega na konieczności połączenia się z ruchomym elementem, jakim jest skrzydło drzwiowe. Połączenia pomiędzy nieruchomą ościeżnicą a ruchomym skrzydłem wykonuje się w formie różnego rodzaju „przepustów”, jak np. wężyki nawierzchniowe, przepusty kablowe osłonięte lub elektrostyki (kontakty elektryczne zwierane w momencie zamknięcia drzwi). Produkowane są także gotowe przepusty kablowe z przygotowanymi złączami elektrycznymi po stronie skrzydła drzwi i ościeżnicy. Jedne z rozwiązań przepustów kablowych zaprezentowano na fot. 3 oraz fot. 4.

 

2021 10 18 3

Fot. 3. Przepust kablowy (oslona przewodu) Dorcas x1 (fot. Elektrozaczep)

 

Jest to w zasadzie jedyna wada zamków elektromechanicznych, poza dość wysoką ceną. Można jednak wymienić szereg zalet tego typu okuć zamykających, a do najistotniejszych należą:
- wysoki stopień bezpieczeństwa dzięki dużej ilości kombinacji kodów, które w zasadzie są nie do podrobienia,
- w przypadku zagubienia lub kradzieży użytkownik otrzymuje nową zakodowaną kartę, bez konieczności wymiany zamka (dotychczasowa karta jest dezaktywowana),
- jedna karta umożliwia dostęp do wszystkich lub części pomieszczeń oraz innych chronionych terytoriów, jak np. parking, zgodnie z uprawnieniami użytkownika.

 

 

 

2021 10 18 4

Fot. 4. Przepust kablowy do drzwi wpuszczany Pk-Ea-280 (fot. Elektrozaczep)

 

Zamki elektromechaniczne można jeszcze podzielić na:
- typu NC zwane także awersyjnymi, zamknięte bez zasilania prądem, kiedy drzwi otwierają się poprzez pchnięcie lub pociągnięcie po uprzednim załączeniu napięcia zasilania (przy braku zasilania mogą być otwarte za pomocą klucza lub pokrętła),
- typu NO zwane także rewersyjnymi, otwarte bez zasilania prądem, kiedy drzwi otwierają się poprzez pchnięcie lub pociągnięcie po uprzednim rozłączeniu napięcia zasilania (przy braku zasilania pozostają otwarte).

 


Systemy kontroli dostępu
Systemami kontroli dostępu określamy zespół wzajemnie powiązanych urządzeń elektronicznych oraz mechanicznych, pozwalających użytkownikom na całkowity lub tylko w określonym czasie dostęp do wyznaczonych stref. Głównym celem takiego systemu jest zapewnienie uprawnionym użytkownikom dostępu do stref chronionych oraz ograniczenie nieuprawnionym użytkownikom tej możliwości.

 

W skład każdego systemu kontroli dostępu wchodzą dwa rodzaje urządzeń:
- wejściowe urządzenia identyfikujące – decydujące o możliwości wejścia do stref chronionych w obiekcie i są to głownie domofony, czytniki kart i skanery,
- zaporowe urządzenia wejściowe – pozwalające na przejście, głównie w postaci drzwi, bram lub furtek, wyposażonych w stosowne okucia, w tym zamki elektromechaniczne.

 

Identyfikowanie użytkowników systemów kontroli dostępu może być realizowane poprzez różnorakie wejściowe urządzenia, które są zależne od wymaganego stopnia zabezpieczenia.

 

Zasadniczo przyjęty jest następujący podział:
- standardowy stopień zabezpieczeń, w którym kontrola jest oparta o różnego rodzaju domofony, a dostęp do określonej strefy jest uzyskiwany po wprowadzeniu odpowiedniego kodu,
- średni stopień zabezpieczeń, gdzie stosuje się identyfikatory w postaci kart z kodem kreskowym lub zbliżeniowych, z których dane są odczytywane przez odpowiednie czytniki,
- wysoki stopień zabezpieczeń, uzyskiwany dzięki zastosowaniu czytników biometrycznych w formie skanerów (np. linii papilarnych, tęczówki lub siatkówki oka), które po odczycie identyfikatora przesyłają dane do urządzenia nadrzędnego, porównującego otrzymane informacje z zapisanymi w bazie danych.

 

Zaporowe urządzenie wejściowe najczęściej stanowią drzwi rozwierane, które działają skutecznie tylko w przypadku ich wyposażenia w odpowiednie okucia. Do najczęściej stosowanych w systemach kontroli dostępu okuć zalicza się elektrozaczepy, rygle elektromagnetyczne oraz zamki elektromechaniczne.

 

Jednak elektrozaczepy i rygle elektromagnetyczne nie stanowią wystarczającego zabezpieczenia przed intruzami.

 

Cechują się słabą odpornością na siłowe forsowanie oraz manipulacje, także ograniczonym monitoringiem stanu przejścia. Praktycznie sprawdzają się jedynie w instalacjach domofonowych i gdy jest możliwa natychmiastowa interwencja służb ochrony.

 

Wymienionych wad są pozbawione zamki elektromechaniczne i to one najlepiej spełniają zadania stawiane nowoczesnej kontroli dostępu. Przykładowy zamek elektromechaniczny wpuszczany wielopunktowy zainstalowany w drzwiach rozwieranych wraz z osłonami (przepustami) przewodów oraz czytnikiem linii papilarnych i czujnikiem rygla obrazuje fot. 5.

 

 

 

2021 10 18 5

Fot. 5. Drzwi z zamkiem elektromechanicznym wielopunktowym Roto Safe E (fot. Salonystolarki)
- łączenie osłon (przepustów) przewodów m.in. ze zintegrowanym zasilaniem,
- zamek z napędem,
- czujnik monitorujący rygiel,
- czytnik linii papilarnych

 


Zamki elektromechaniczne w kontroli dostępu
Zamki elektromechaniczne stosowane w systemach kontroli dostępu stanowią urządzenia zapewniające bezpieczeństwo chronionych pomieszczeń i/lub obiektów. Mogą pracować autonomicznie, a także w wersji sieciowej, jako część rozbudowanego systemu.

 

Poszczególne rozwiązania konstrukcyjne okuć różnią się między sobą sposobem kontroli dostępu, głównie stosowanym identyfikatorem (cyfrowa klawiatura, karta z kodem kreskowym lub zbliżeniowa, czytnik linii papilarnych itp.) oraz kształtem.

 

Komplet urządzenia składa się zazwyczaj z zamka elektromechanicznego wpuszczanego w skrzydło drzwi i sterującego bezpośrednio blokadą oraz otwieraniem drzwi, a także dwóch tarcz drzwiowych (tzw. szyldów) z klamkami, montowanych po obu stronach skrzydła.

 

Zamki mogą być zasilane na dwa sposoby:
- napięciem stałym z kompletu baterii, przeważnie 4 x 1,5 V AA (głównie wersje autonomiczne),
- napięciem stałym z zewnętrznego zasilacza (przeważnie wersje sieciowe).

 

Zamki mechaniczne dzielą się m.in. na jednoi wielopunktowe, i taki sam podział występuje w okuciach elektromechanicznych. Zamki jednopunktowe cechują się jednym punktem zamknięcia i są usytuowane zazwyczaj w części środkowej drzwi.

 

Z kolei w wielopunktowych, oprócz zamka środkowego, określanego jako główny występuje od dwóch do czterech dodatkowych, umiejscowionych w górnej oraz dolnej jego części i połączonych cięgnem umożliwiającym równoczesne uruchomienie wszystkich zasuwek ryglujących.

 

Zamki elektromechaniczne są bardzo często stosowane w obiektach hotelowych, pensjonatach i domach wczasowych. Są to zazwyczaj okucia zasilane bateryjnie, a więc niewymagające stosowania okablowania.

 

Mogą być instalowane w drzwiach bezprzylgowych i przylgowych, lecz wymagają wykonania otworu pod zamek już na etapie ich produkcji. Zamki są otwierane kartami zbliżeniowymi, przy czym w razie potrzeby (np. rozładowanie baterii) także kluczem mechanicznym.

 

Mają zabezpieczenie przed niepowołaną próbą otwarcia bądź jego podważenia, a także blokadę uruchamianą po każdorazowym zamknięciu drzwi. Ponadto zamki są wyposażone w elektronikę automatycznie zapamiętującą każde otwarcie, zarówno kartą, jak i awaryjne przy pomocy klucza – do 500 zdarzeń. Przykładowy zamek elektromechaniczny, charakteryzujący się przedstawionymi parametrami pokazano na fot. 1.

 

W budynkach handlowych, przemysłowych lub mieszkalnych z systemami kontroli dostępu instaluje się w drzwiach wewnętrznych lub zewnętrznych zamki elektromechaniczne wykonane w wersji sieciowej, z zewnętrznym zasilaniem. Zamki powinny być przystosowane do szybkiego przepływu użytkowników oraz współpracy z innymi okuciami (np. samozamykaczem) i urządzeniami identyfikującymi, takimi jak szyfratory, czytniki kart, skanery.

 

Podczas normalnej pracy blokują się automatycznie po zamknięciu. Ponadto są z zasady wyposażone w mikroprzełącznik informujący o stanie rygla. Zamek o przedstawionej charakterystyce przedstawiono na fot. 2. Jest on zasilany napięciem 24 V DC lub 12 V DC, skok rygla wynosi 14 mm i może pracować w temperaturze od -20°C do +60°C.

 

Jak już powyżej wspomniano, zamki elektromechaniczne są także dostępne w wersji wielopunktowej, kiedy oprócz funkcji wynikającej z wymagań systemu kontroli dostępu, zwiększają odporność drzwi na włamanie. Okucia tego typu dzięki elektrycznemu otwieraniu i zamykaniu drzwi stanowią wygodną obsługę nowoczesnych budynków, w tym szczególnie domów bez barier architektonicznych.

 

W momencie zamknięcia się drzwi za wychodzącą osobą, zamek rygluje je automatycznie, bez konieczności przekręcenia kluczem. Od wewnątrz drzwi otwiera się po naciśnięciu przycisku, niezależnie od tego, czy są zamknięte na klucz, czy nie.

 

W skład kompletu takiego okucia elektromechanicznego zazwyczaj wchodzą: zamek główny, jednostka napędowa, elementy na ościeżnicę, dwa zamki dodatkowe z ryglami w kształcie haków i bolców oraz listwa zaczepowa łącząca zamki.

 

Zamki elektromechaniczne są przystosowane do integracji z różnymi nowoczesnymi systemami kontroli dostępu z identyfikatorami w formie klawiatury z kodem PIN, smartfonu Bluetooth, czytnika linii papilarnych itp. Drzwi mogą być sterowane kompaktowym pilotem, działającym niezależnie od wybranego systemu kontroli dostępu.

 

Zamek elektromechaniczny wielopunktowy o przedstawionym powyżej rozwiązaniu, zainstalowanym m.in. w drzwiach wykonanych z oferowanych przez firmę Yawal systemów kształtowników, zaprezentowano na fot. 6.

 

2021 10 18 6

Fot. 6. Zamek elektromechaniczny wielopunktowy Roto Eneo CC (fot. Yawal)

 

Asortyment zamków elektromechanicznych przeznaczonych do drzwi rozwieranych i przesuwnych, zarówno drewnianych, jak i aluminiowych jest bardzo szeroki. W odniesieniu do stosowanych systemach kontroli dostępu mogą być obsługiwane kodem, kartą zbliżeniową, odciskiem palca oraz aplikacją na smartfony poprzez sieć WiFi lub Bluetooth.

 

Standardowo są to zamki wpuszczane jednopunktowe o kompaktowych wymiarach pasujących do większości drzwi, z wąską tarczą drzwiową/szyldem w formie inteligentnego panelu dotykowego. Zazwyczaj mają możliwość zapisania kodów użytkowników oraz przypisania kart zbliżeniowych bez limitu oraz czasowe ustawianie haseł dla różnych scenariuszy. Przykładowy zamek o powyższej charakterystyce pokazano na fot. 7.

 

2021 10 18 7

Fot. 7. Zamek elektromechaniczny do drzwi Smart Door Lock Premium DR33F Silver (fot. Sejfy.PL)

 

Oferowana jest duża gama zamków elektromechanicznych stosowanych w systemach kontroli dostępu, z drzwiami otwieranymi z wykorzystaniem czytnika linii papilarnych. Uzyskuje się w ten sposób wysoki stopień zabezpieczenia obiektu. Mechanizm działania tego typu zamka jest dość prosty, gdyż po zakodowaniu odcisku palca uprawnionego użytkownika, zamek otworzyć można tylko poprzez zeskanowanie palca. Eliminuje to m.in. możliwość otwarcia drzwi z użyciem kradzionej karty.

 

W nowoczesnych rozwiązaniach wystarczy położyć palec na skanerze, a zamek automatycznie rozpocznie procedurę otwierania drzwi. Ponadto te modele zamków są wyposażone w wyświetlacz pozwalający na dodawanie i usuwanie odcisków palca według numeracji, bez konieczności kasowania całych grup z pamięci. Przykładowy zamek elektromechaniczny działający zgodnie z przedstawionymi zasadami obrazuje fot. 8. 

 

2021 10 18 8

Fot. 8. Zamek elektromechniczny Adel Trinity 788 na odcisk palca (fot. Adellock)

 

inż. Zbigniew Czajka

 

Literatura
Normy: PN-EN 14846:2010. PN-EN 12209:2016
Materiały informacyjne firm: Yawal, SEGAL, Lieto Security, Elektrozaczep, Salony Stolarki, Sejfy PL, Adellock

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  
Świat Szkła 10/2021  

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.