Wymagania jakościowe dla szyb samochodowych według normy amerykańskiej ANSI Z26.1 oraz norm w koncernach europejskich

Szyby samochodowe ze szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego muszą spełniać przede wszystkim przepisy regulaminu homologacji R43 ECE, przepisy krajowe (prawo o ruchu drogowym), a także przepisy amerykańskiej normy ANSI Z26.1

Rozróżnia się następujące rodzaje szkła dla motoryzacji:
• szyby ze szkła bezbarwnego,
• szyby z zielonego, niebieskiego lub szarego szkła atermicznego,
• szyby z zielonego, zielonego, niebieskiego lub szarego szkła ciemnego,
• szyby z szkła warstwowego z warstwą niskoemisyjną,
• szyby ze szkła warstwowego ogrzewanego z warstwą refleksyjną podczerwieni

Obróbka krawędzi
Obróbka krawędzi powinna być wykonana na całym obwodzie, w postaci delikatnego matowego szlifu, zaokrąglonych krawędzi, o promieniu minimalnym od 2/3 grubości szkła do maksimum 2 krotnej grubości szkła.

Rysy i inne wady ogólne
Mleczne przebarwienia, miejsca zabrudzone i z barwnymi plamami oraz rysy, deformacje powierzchniowe, wgłębienia – nie są dopuszczalne. Przede wszystkim na obszarach widocznych szyby nie mogą występować żadne wady, jak: pęcherze, smugi, ślady poprodukcyjne, itd.
Kontrolę jakości optycznej szyb przeprowadza się na tle czarnego ekranu z zamontowanymi świetlówkami. Mają być one tak zamontowane by kontroler mógł uzyskać naprzemiennie czarne i jasne tło.

Metoda badania procesów starzenia się materiału warstwy PVB
Metoda badania zachowania się materiału w procesie starzenia się w klimacie stałym w czasie 300 godzin i temperaturze 50°C:
• nie mogą występować rozwarstwienia i pęcherzyki w szkle warstwowym,
• folia PVB nie może się kurczyć,
• folia PVB/ PET nie może się pofałdować,
• nie mogą występować przebarwienia w obszarze krawędziowym,
• nie mogą też występować pęcherze w obszarach krawędziowych szkła warstwowego, a także pofałdowania PVB/ PET.

Odporność na działanie światła (ANSI Z 26.1 – 5.1)
Badanie analogiczne jak według wymagań „Regulaminu homologacji” Nr 43 ECE ONZ

Odporność na działanie wilgoci (ANSI Z 26.1 – 5.3)
Badanie analogiczne jak według wymagań Regulaminu homologacji Nr 43 ECE ONZ

Test gotowania (ANSI Z 26.1 – 5.4)
Badaniu poddaje się 3 próbki o wymiarach 305x305 mm umieszczajac je najpierw w wodzie o temperaturze 66°C na przeciąg 3 minut, a następnie do wody wrzącej na okres 2 godzin. Po wystudzeniu dokonuje się oględzin i nie dopuszcza się powstania żadnych rozwarstwień, pęcherzy czy też innych uszkodzeń.

Kontrola uderzeniowa kulką (ANSI Z 26.1 – 5.6)
Na trzy próbki płaskie o wymiarach 305x305 mm zrzuca się kulkę o masie 227 g z wysokości 3050 mm. Żadna próbka ze szkła hartowanego nie może ulec pęknięciu.

Kontrola uderzeniowa (ANSI Z 26.1 – 5.8)
Badaniu poddaje się 5 próbek o wymiarach 305x305 mm zrzucając worek o masie 4,99 kg z wysokości 2440 mm. Tylko jedna próbka może ulec pęknięciu.


Worek powinien być wykonany z miękkiej skóry o grubości 0,79 mm. Do wypełnienia należy stosować śrut ołowiany wielkości 8B (śr. 4,57 mm) o całkowitym ciężarze worka powinien mieścić się w zakresie (4,961 do 5,018) kg.



Kontrola odporności na ścieranie
(ANSI Z 26.1 – 5.18)

Badanie analogiczne jak według wymagań „Regulaminu homologacji” Nr 43 ECE ONZ

Szkło bezpieczne warstwowe oraz szkło bezpieczne warstwowe – wzmocnione
Badanie odporności na przebicia grotem (ANSI Z 26.1 – 5.9) (II)
Badaniu poddaje się 5 próbek płaskich o wymiarach 305x305 mm, Grot stalowy o masie 196 do 201 g zrzuca się z wysokości 9140 mm, Punkt uderzenia powinien znajdować się w obszarze 25 mm od środka próbki.
Dopuszczalne jest tworzenie się pęknięć lub otworów. Grot jednak nie może przejść przez szkło na drugą stronę. Po obu stronach (zewnętrznej i wewnętrznej) próbki mogą powstać tylko małe odpryski, ale nie mogą one odpaść od próbki poza miejscem częściowo przebitym przez grot. W obszarze 38 mm od pęknięcia nie może dojść do rozwarstwienia się materiału wzmacniającego i szkła. Tylko jedna próbka może popękać w duże oddzielne kawałki.


Budowa
Ciężar: (196 do 201) g (regulacja wypełnieniem ołowianym)


Badanie odporności na uderzenie kulą o masie 2,260 kg (DIN 52 306)
Badaniu poddaje się 10 próbek płaskich o wymiarach 305 x 305 mm, z których tylko dwie próbki mogą być przebite na wylot przez kulkę w przeciągu 5 s. Jednakże szkło może być spękana a także warstwa pośrednia może wykazywać rozerwania. Wysokość spadku kuli wynosi 3 660 mm

Wymagania optyczne dla szkła float (szyby przednie, szyby boczne, szyby tylne i dachowe)
Kierunek ciągnienia szkła float powinien być zawsze równoległy do osi podłużnej samochodu. Z powodu lepszych właściwości i warunków poruszania się wycieraczek strona ogniowa tafli z procesu float powinna być stosowana jako strona zewnętrzna szyb przednich i tylnich pojazdu. Jedynie w przypadku oszkleń atermicznych powlekanych strona tafli od kąpieli cynowej może być zwrócona na zewnątrz a powłoka niskoemisyjna musi być naniesiona magnetronowo na powierzchnię ogniową szkła float. Przewody grzewcze i konektory anten wykonane są zwykle na stronie cynowej szkła float.

Zniekształcenia optyczne
Ustalenie stref widoczności A i B na szybie przedniej opisano w Regulaminie Nr 43 ECE. Obszar znajdujący się poza strefą B definiowany jest jako strefa C.
Jeśli szyba posiada nadruk emalii w górnej części w postaci pasa ochronnego przeciwsłonecznego to strefa C zaczyna się dopiero w odstępie 10 mm od dolnego brzegu pasa emalii.

Przepuszczalność spektralna (szyba przednia)
Przepuszczalność światła TL szyby przedniej ma być zmierzona w kierunku prostopadłym do powierzchni zgodnie z normą ECE R 43 i wynosi TL ≥ 75%.
Dla USA (wszystkie rodzaje szkła) TL ≥ 70 %
Przepuszczalność promieniowania TE
– dla szkła barwionego atermicznego TE < 62 %
Przepuszczalność promieniowania UV (TUV)
– dla zielonego szkła atermicznego TUV < 1 %
– dla niebieskiego szkła atermicznego TUV < 2 %

Przepuszczalność świetlna TL dla szyb bocznych i szyby tylniej:
– dla szkła bezbarwnego TL > 88 %
– dla szkła atermicznego 2,85 mm TL > 75 %
– dla szkła atermicznego 3,15 i 3,5 mm TL pomiędzy 72 a 75%
dla USA (wszystkie rodzaje szkła) TL ≥ 70%

Przepuszczalność promieniowania TE
– dla szkła atermicznego 2,85 mm TE < 55%
– dla szkła atermicznego 3,15 i 3,5 mm TE < 53%

Przepuszczalność promieniowania UV TUV
– dla zielonego szkła atermicznego TUV < 28%
– dla szkła zielonego atermicznego VSG TUV < 1%
– dla niebieskiego szkła termicznego VSG TUV < 2%

Szyby dachowe
Przepuszczalność światła TL > 15%
Przepuszczalność promieniowania TE < 15%

Wrażenie kolorystyczne
Wrażenie kolorystyczne przy przeglądaniu przez szyby w kierunku prostopadłym.
Pomiar stopnia przepuszczalności spektralnej powinien być mierzony przy użyciu spektrometru w zakresie długości fal (380 do 780) nm wg ISO 9050. Można wykorzystać np. spektrometr dwupromieniowy typu Lambda 900 firmy Perkin Elmer.
A ocenę współrzędnych barwy obliczyć wg skali CIELAB (L*a*b*) dla źródła światła D65 i kącie obserwacji 10°.

Optyczne wady sitodruku
Serigrafię czyli nadruk maskujący lub ozdobny wykonany jest zazwyczaj techniką sitodruku i najczęściej ma kolor czarny. Może mieć on jednak odcienie szarości czy nawet inne kolory.
Nadruk pełny: powierzchnia całkowicie zadrukowana, krawędzie czy pasy nadruku bez żadnych form przejściowych czy rastra;
Nadruk rastrowy: powierzchnia druku jest przerywana w postaci punktów rastrowych, czy podobnych aż przechodzi przez druk pełny do powierzchni niezadrukowanej;
Nadruk dekoracyjny: nadrukowane krzywe, czy pismo w dowolnym porządku i kształcie.

Przepuszczalność dla światła przez nadruk
Rozproszony udział przepuszczalności światła nie powinien przekraczać 1,5% a pomiar należy wykonać według normy ISO 3537 dla źródła światła A.
W obszarze nadruku rastrowego o punktach o średnicy większej niż 1,5 mm lub o odpowiedniej powierzchni obowiązują takie same założenia jak dla druku pełnego.

Zniekształcenia przy odbiciu światła
Na szybach bocznych w polu widoczności szyby zmiana szerokości pasma nie powinna być większa niż ±5 mm dla szerokości pasma 12 mm, który znajduje się w projektowanym rastrze liniowym. Jeśli zmiana szerokości pasma jest większa niż ±3 mm to ocenie podlega również okresowość falowania.
Mierząc w kierunku pionowym, okresowość nie powinna być większa niż 150 mm.
Szyby z obrazem kontrolnym fali krótkiej (< 150 mm) dla zmiany szerokości pasma w zakresie (±4 i ±5) mm nie są dopuszczalne.

Wymagania specjalne
Nadruk przewodów grzejnych na szybach tylnych hartowanych musi być wykonany po stronie cynowej szkła float. Nadruk ten daje w efekcie brązowe zabarwienie ścieżek grzejnych.

Szkło bezpieczne warstwowe
Przyczepność pomiędzy folią a szybą musi być na tyle wysoka, żeby nawet po długim czasie nie wystąpiły żadne oznaki rozdzielenia tych warstw. Siła przyczepności folii do szkła powinna być większa lub równa niż 10 MPa

Naprężenia wewnętrzne
Strefa naprężeń ma obraz strefy z rozjaśnieniem świetlnym na krawędziach, która ograniczona jest przez izochromy zerowego stopnia w kierunku pola szyby.
Strefa naprężenia rozciągającego ujawnia się jako rozjaśnienie pomiędzy wymienionymi powyżej izochromami zerowymi a polami szyby wolnymi od naprężeń.
Naprężenie krawędziowe ?d mierzone powinno być dokładnie w strefie przejściowej pomiędzy płaszczyzną szkła a szlifem krawędziowym.
Na punkcie pomiarowym nie powinny występować dodatkowe obciążenia fizyczne.
Należy przestrzegać następujących wartości:
Suma naprężenia krawędziowego: σd ≥ 8 MPa,
Suma naprężeń rozciągających: σz ≥ 8 MPa.
Naprężenia obliczane są następująco:

σ = S/d * δ
gdzie :
S: stała optyczna naprężenia = 200 N/mm
d: grubość wewnętrznej + zewnętrznej szyby (mm)
δ: zmierzona klasa izochrom

Klasa izochrom δ (różnica względna) mierzona jest w monochromatycznym świetle sodowym – Na (długość fali λ 589 nm).
Zdolność skupiająca: zdolność skupiająca (w dioptriach) jest to zmiana kąta załamania α po przejściu odcinka drogi x przy czym wartość x mierzona jest prostopadle do padającego promienia światła na powierzchni szyby (szyba w pozycji zabudowanej w pojeździe):

D = dα/ dx [1/m] = dpt

Zdolność skupiania można obliczyć z różnicy kąta załamania Δα na drodze Δx.
Pomiar naprężeń brzegowych wykonuje się przy użyciu polarymetru Sharpless.
Inną metodą jest metoda rastra punktowego wg DIN 52 335 lub ECE R 43, która stosowana może być dla kontroli szyb samochodowych, o ile można ocenić nie tylko pojedyncze okręgi o średnicy D = 4 mm na powierzchni szyby ale również odstępy pomiędzy okręgami 3D = 12 mm.
W metodzie rastra pasmowego wg DIN 52 305 kontroluje się szyby przy kącie nachylenia 5 stopni, ale wartości skupiania obliczane są dla prześwietlenia prostopadłego. Dla oceny szerokości pasma obowiązuje zasada, że zmiana szerokości pasma o 1 mm odpowiada skupieniu 0,042 dioptrii.
Przykład: w celu utrzymania wartości granicznej pola A rzędu 0,075 dioptrii szerokość pasma nie może zmienić się o więcej niż o 1, 8 mm.

Metoda Moire’a
Metodą tą oceniamy stopień deformacji układu pasków oglądanego przez szybę za pomocą efektu Moire’a. Projektor wyświetla na gładkiej i równej powierzchni układ równoległych pasków w taki sposób by na ekranie powstał układ pasków (siatka) o odstępie 2 mm. Taki sam układ pasków powinien być tam już umieszczony. Odstęp pomiędzy projektorem a ekranem wynosić powinien przynajmniej 6 m.
Przed pomiarem wykonuje się wyrównanie zerujące tzn. obie siatki nakłada się na siebie w taki sposób by się pokryły. Następnie jedną z siatek obraca się o niewielki kąt tak, aby powstały paski Moire’a o odstępie 4 cm.
Jeśli siatka podstawowa ma układ poziomy to powstają paski Moire’a pionowe. Następnie oceniana szyba wprowadzona jest do strumienia światła projektora – mniej więcej w odległości 2,29 m pomiędzy środkiem szyby a powierzchnią projekcji. Względny kąt odchylenia światła pomiędzy dwoma punktami szyby rzędu 3’ powoduje odchylenie projektowanej siatki o 2 mm (okresowość siatki).
W ten sposób powstaje odchylenie wcześniej prostego paska Moire’a o odstęp pomiędzy paskami, tutaj 4 cm. Za pomocą kresek siatki ocenia się pionowe odchylenie światła w szybie. Powstają poziome odchylenia pionowych pasków Moire’a.
Dla określenia optycznego zniekształcenia należy zmierzyć odchylenie pasków Moire’a ponad odstępy, które odpowiadają odstępowi promienia Δx = 12 mm na szybie. W przypadku odchylenia krótkofalowego należy ekstrapolować pasek na 12 mm, co odpowiada w tym zakresie określeniu zdolności skupiającej:

D = Δα / Δx

W celu zagwarantowania właściwej ekstrapolacji odchylenie paska Moire’a powinno wynosić minimum jedną trzecią odstępu pomiędzy paskami (Δα = 1’).

Obliczenie przepuszczalności promieniowania TE
Pomiar przepuszczalności ogólnej powinien być dokonany w zakresie długości fali od 280 nm do 2500 nm dla odpowiedniego promieniowa (ISO 9050) w spektrum słonecznym wg skali Parry-Moon SPM (λ).
Przeprowadza się to obliczenie za pomocą spektrofotometrycznego pomiaru stopnia przenikania τ(λ) i następnie za pomocą wzoru:






Strona tytułowa normy ANSI Z26.1


Wykaz laboratoriów akredytowanych upoważnionych do badań m.in. szyb do pojazdów silnikowych według wymagań amerykańskich (ANSI7SAE Z26.1) publikuje organizacja AMECA (Automotive Manufacturers Equipment Compliance Agency, Inc. z siedzibą w Waszyngtonie - Sekcja 5 Safety Glazing Material).


Strona tytułowa wykazu laboratoriów akredytowanych dla badań DOT


Po badaniach oszkleń w jednym z tych laboratoriów uzyskuje się numer DOT – świadczący o deklaracji zgodności produkcji z wymaganiami amerykańskich przepisów bezpieczeństwa.

Tadeusz Tarczoń
Instytut Szkła i Ceramiki
Kraków


patrz też:

- Najnowsze trendy w przemyśle laminowanego szkła motoryzacyjnego , Michel Van Russel, Świat Szkła 3/2010 

- Szyby w nowoczesnych samochodach , Wiesław Wielgołaski, Świat Szkła - Szyby samochodowe II

- Przyciemnianie szyb samochodowych a homologacja , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła - Szyby samochodowe II

- Najnowsze tendencje na rynku klejów poliuretanowych do montażu szyb , Maciej Nawrot, Świat Szkła - Szyby samochodowe II

- Wymagania jakościowe dla szyb samochodowych według normy amerykańskiej ANSI Z26.1 oraz norm w koncernach europejskich  , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła - Szyby samochodowe II 

- Bezpieczeństwo w aucie , Świat Szkła - Szyby samochodowe II

- Badania eksperymentalne różnych materiałów stosowanych w szkle laminowanym w charakterze przekładek , Bernhard Weller, Jan Wünsch, Kristina Härth, Świat Szkła - Szyby samochodowe II

inne artykuły tego autora:

- Właściwości termiczne szkła , Tadeusz Tarczoń , Świat Szkła 1/2011

- Oszklenia bezpieczne w budownictwie , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 10/2010  

- Materiały używane do budowy szkieł warstwowych , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 6/2010 

- Podstawy prawne homologacji typu oszkleń bezpiecznych , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 4/2009

- Materiały oszkleniowe dla pojazdów mechanicznych wg amerykańskiej normy ANSI/SAE Z26.1:1996 , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 9/2008

- Produkcja, wymagania i badania szkła warstwowego , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 9/2008

- Fasady. Rozwój i nowoczesność , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 1/2007

- Przyciemnianie szyb samochodowych a homologacja , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 7-8/2005

- Technologia wytwarzania oraz badania szkła hartowanego i laminowanego Część 2 , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 5/2005

- Technologia wytwarzania oraz badania szkła hartowanego i laminowanego Część 1 , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 4/2005

więcej informacji: Świat Szła - Numer specjalny: Szyby samochodowe II

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.