Zagadnienia normalizacyjne
     Na wyroby te została opracowana Norma Europejska wprowadzona także do katalogu Polskich Norm, a mianowicie PN-EN 1154:1999 Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania. Wymagania i metody badań. Norma obejmuje zamykacze przeznaczone do drzwi rozwieranych i wahadłowych, montowanych na lub w ościeżnicy, na lub w skrzydle bądź w podłodze. Ponadto w normie określono następujące definicje odnoszące się do asortymentu:
● zamykacz drzwiowy górny wierzchni – montowany w górnej strefie drzwi, na powierzchni skrzydła drzwiowego lub nadproża ościeżnicy
● zamykacz drzwiowy górny wpuszczany w drzwi – montowany wewnątrz skrzydła drzwiowego,
● zamykacz drzwiowy górny wpuszczany w nadproże ościeżnicy – montowany wewnątrz nadproża ościeżnicy,
● zamykacz drzwiowy wpuszczany w podłogę – montowany w podłodze,
● zamykacz drzwiowy do drzwi wahadłowych – pozwalający na działanie drzwi w obydwu kierunkach,
● zamykacz drzwiowy do drzwi rozwieranych – przeznaczony do drzwi, które mogą otwierać się tylko w jednym kierunku i które zamykają się do stałego elementu oporowego.

      Norma PN-EN 1154:1999 podaje także dodatkowe właściwości, które powinny wykazywać zamykacze przeznaczone do stosowania w drzwiach przeciwpożarowych/dymoszczelnych.

Wymagania
     Wymagania dotyczące zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania są szczegółowo określone w rozdziale 5 cytowanej już normy. Podzielono je na wymagania dotyczące informacji o wyrobie oraz wymagania eksploatacyjne – osiągi.

     Zamykacz drzwiowy produkowany zgodnie z postanowieniami normy PN-EN 1154:1999 powinien być dostarczony z przejrzystą, szczegółową instrukcją jego montażu, regulacji i konserwacji, która powinna także obejmować wszelkie ograniczenia dotyczące kąta otwarcia. Jeżeli zamykacz jest zalecany do zastosowań innych niż typowe, w wymienionych powyżej instrukcjach powinna być jasno sprecyzowana wielkość zamykacza drzwiowego dla każdej określonej pozycji montażu.

     Wymagania eksploatacyjne zostały podzielone na obligatoryjne, które powinien spełniać każdy zamykacz drzwiowy oraz na fakultatywne, które powinny spełniać zamykacze z dodatkowymi funkcjami.

     Do wymagań obligatoryjnych, które są szczegółowo opisane w normie zaliczono:
● trwałość,
● moment zamykający i otwierający,
● skuteczność,
● czas zamykania,
● kąty działania,
● parametry przeciążeniowe,
● zależność działania od temperatury,
● wyciek płynu,
● uszkodzenie,
● odporność na korozję.

     Do wymagań fakultatywnych zaliczono:
● regulację domknięcia,
● ogranicznik tylny,
● opóźnione zamykanie,
● nastawna siła zamykająca,
● położenie zerowe (tylko w odniesieniu do zamykaczy dwustronnego działania tj. do drzwi wahadłowych).

     Ponadto załącznik A normy zawiera dodatkowe wymagania dotyczące zamykaczy drzwiowych przeznaczonych do stosowania w przeciwpożarowych/dymoszczelnych zespołach drzwiowych.

Badania
     Zamykacze badane zgodnie z wymogami normy PN-EN 1154:1999 montowane są do drzwi próbnych mocowanych w ramie badawczej, przy czym:
● przy zamykaczach jednostronnego działania (do drzwi rozwieranych) – drzwi próbne powinny otwierać się ręcznie do kąta 180o, a z zastosowaniem automatycznego urządzenia poruszającego – wymaganego w normie kąta otwarcia;
● przy zamykaczach dwustronnego działania (do drzwi wahadłowych) – drzwi próbne powinny otwierać się ręcznie do kąta 120o w każdym kierunku, a z zastosowaniem automatycznego urządzenia poruszającego – do wymaganego w normie kąta otwarcia w następujących kolejno przemiennych kierunkach.

     Do sprawdzenia parametrów według postanowień ww. normy należy użyć trzech próbek oznaczonych literami A, B i C. Zakres i parametry badań przedstawiono na schemacie przebiegu procedury badawczej zamykaczy drzwiowych.

Ocena zgodności i oznakowanie CE
     W przedmowie normy PN-EN 1154:1999 znajduje się zapis, że aby nie opóźniać wydania normy, kryteria oceny zgodności, odnoszące się do zamykaczy drzwiowych z regulowanym przebiegiem zamykania, będą opublikowane oddzielnie i przy najbliższej nowelizacji zostaną włączone do normy. Zgodnie z tą zapowiedzią, we wrześniu 2004 r. wprowadzono do katalogu Polskich Norm zmianę do normy – PN-EN 1154:1999/A1:2004.

     Modyfikacja normy polega na dokonaniu korekty redakcyjnej pewnych zapisów oraz wprowadzenia Załącznika ZA (informacyjny) pt. Rozdziały niniejszej normy europejskiej dotyczące postanowień dyrektywy Unii Europejskiej Wyroby budowlane (89/106/EWG).

     Załącznik ten obejmuje zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania, z zamierzonym zastosowaniem – w drzwiach stanowiących przegrodę ogniową/dymową (dla spełnienia wymagań samoczynnego zamknięcia się takich drzwi). Został więc zawężony tylko do zamykaczy do drzwi przeciwpożarowych/dymoszczelnych.

     Zakres wymagań dotyczących właściwości podstawowych określono w tablicy ZA.1 normy PN-EN 1154:1999/A1:2004. Wyciąg z tej tablicy przedstawiono poniżej.

     Załącznik ZA podaje również, że zgodnie z decyzją Komisji (1999/93/WE) i załącznikiem III do mandatu M101 (Drzwi, okna i wyroby związane) zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania, stosowane w drzwiach stanowiących przegrodę ogniową/dymową, podlegają 1 systemowi poświadczenia zgodności.

Zgodnie z zasadami 1 systemu, wyznaczone są zadania związane z oceną zgodności:
● dla producenta:
– zakładowa kontrola produkcji,
– dodatkowe badania próbek podejmowane w zakładzie,
● dla jednostki certyfikującej:
– wstępne badania typu,
– wstępna inspekcja zakładu i zakładowej kontroli produkcji,
– ciągły nadzór, ocena i akceptacja zakładowej kontroli produkcji.

      Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione, jednostka certyfikująca powinna wydać certyfikat zgodności EC wraz ze stosownymi informacjami. Taki certyfikat upoważnia dopiero producenta do oznakowania CE zamykacza drzwiowego.

     Zgodnie z normą PN-EN 1154:1999/A1:2004 certyfikat zgodności powinien zawierać:
● nazwę, adres i numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej,
● nazwę i adres producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela i miejsce produkcji,
● opis wyrobu (typ, identyfikacja, zastosowanie itp.),
● postanowienia, z którymi wyrób jest zgodny (np. załącznik ZA do normy EN 1154:1996+A1:2002),
● szczegółowe warunki dotyczące użytkowania wyrobu,
● numer certyfikatu,
● warunki i okres ważności certyfikatu, tam gdzie ma to zastosowanie,
● nazwisko osoby upoważnionej do podpisania certyfikatu i zajmowane przez nią stanowisko.

     Ponadto, dla każdego wyrobu objętego certyfikatem zgodności CE, producent powinien wydać deklarację zgodności EC, zawierającą następujące informacje:
● nazwę i adres producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela ustanowionego w EEC,
● numer dołączonego certyfikatu zgodności EC,
● nazwisko i stanowisko służbowe osoby upoważnionej do podpisywania deklaracji w imieniu producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela.

     Obydwa wymienione dokumenty powinny być przedstawione w języku oficjalnym państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w którym zamykacz będzie użytkowany.

     Wprowadzany do obrotu zamykacz drzwiowy należy oznaczyć oznakowaniem CE, któremu powinny towarzyszyć następujące informacje:
● numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej;
● nazwa lub znak identyfikacyjny producenta;
● zarejestrowany adres producenta;
● dwie ostatnie cyfry roku, w którym naniesiono oznakowanie;
● numer certyfikatu zgodności EC;
● powołanie się na normę EN 1154:1996/A1:2002;
● oznakowanie klasyfikacyjne i osiągi zamykacza drzwiowego.

Wprowadzanie zamykaczy drzwiowych do obrotu w Polsce

     Przedstawiona w niniejszej publikacji ocena zgodności umożliwia wprowadzanie do obrotu i stosowania w budownictwie zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania stosowanych do drzwi przeciwpożarowych lub dymoszczelnych, objętych 1 Systemem oceny zgodności. Nie dotyczy jednak zamykaczy stosowanych w drzwiach standardowych. W tym przypadku, można wprowadzać zamykacze drzwiowe do obrotu i stosowania w budownictwie w Polsce, korzystając z istniejących przepisów krajowych.

     Zgodnie z ustawą z dnia 16.04.2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881) wyroby nadają się do stosowania przy wykonywaniu robót budowanych jeżeli producent, mający siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, dokonał oceny zgodności i wydał, na swoją wyłączną odpowiedzialność krajową deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu (albo aprobatą) oraz oznaczył wyrób znakiem budowlanym [B].

Taką normą wyrobu w przypadku zamykaczy drzwiowych jest norma PN-EN 1154:199/A1:2004. Ponieważ wspomniana norma nie zawiera zagadnień związanych z oceną zgodności zamykaczy standardowych (nie stosowanych w drzwiach przeciwpożarowych/dymoszczelnych), ocenę taką należy przeprowadzić w oparciu o §15.1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11.08.2004 r. w sprawie deklarowania zgodności wyrobów budowlanych (Dz. U. Nr 198, poz. 2041), uaktualnione rozporządzeniem Ministra Budownictwa z dnia 22.12.2006 r. zamieszczonym w Dz. U. Nr 245, poz. 1782.

W dokumentach tych znajduje się zapis, że jeżeli w specyfikacji technicznej nie został określony system oceny zgodności, producent wyrobu budowlanego może do dnia 31 grudnia 2009 r. dokonać oceny zgodności wyrobu stosując system 1, jeżeli wyrób jest wymieniony w załączniku, lub system 4, jeżeli nie jest w załączniku wymieniony. Ponieważ zamykacze drzwiowe nie są wymienione w załączniku do rozporządzenia, ocenę zgodności tych wyrobów należy przeprowadzać stosując system 4.

     Najlepszym jednak rozwiązaniem, zdaniem autora jest uzyskanie przez producenta w Instytucie Techniki Budowlanej Rekomendacji Technicznej ITB na zamykacze drzwiowe. Jest to dobrowolny dokument aplikacyjny zawierający wskazania dotyczące zasad i warunków stosowania wyrobu w powiązaniu z deklarowanymi parametrami cech technicznych i właściwości użytkowych. Obejmuje także zagadnienia oceny zgodności, w tym systemu oceny zgodności, wstępnych badań typu, zakładowej kontroli produkcji itp.

     Rekomendacja Techniczna ITB jest więc dokumentem wspomagającym właściwe stosowanie wyrobu budowlanego i potwierdzającym prawidłowość dokonanej przez producenta oceny zgodności.

inż. Zbigniew Czajka
ITB Oddział Wielkopolski

patrz też

- Dlaczego warto stosować samozamykacze? , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2011

Samozamykacze a ochrona przeciwpożarowa, Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 11/2010 

- Okucia do drzwi rozwieranych przeszklonych i całoszklanych. Część 1. Zamykacze , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2010

- Bezproblemowe zamykanie drzwi , Świat Szkła 2/2010

- Drzwi wewnętrzne. Badania i zakładowa kontrola produkcji , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2009

- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Część 2 ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2009

- Właściwości techniczno-użytkowe przeszklonych ścian działowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2009

- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Cz.1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2009

- Wymagania i badania automatycznych napędów , Zbigniew Czajka , Świat Szkła 4/2009

- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2009

- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2008

- Bezpieczeństwo automatycznych drzwi obrotowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2008

- Specjalistyczne wymagania i ocena zgodności okuć do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2008 

- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 2 ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2008

- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2008

- Zamykacze drzwiowe – wymogi związane z wprowadzeniem do obrotu ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2007

- Charakterystyka, wymagania i metody badań zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania, Zbigniew Czajka. Świat Szkła 3/2006

więcej informacji: Świat Szkła 9/2007

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.