Niniejsze opracowanie stanowi zebranie wniosków płynących z poprzednich artykułów opisujących przyczyny delaminacji szyb VSG. Mimo faktu, że prężnie rozwija się gałąź przemysłu związanego z foliami do laminacji szkła i szeroka gama produktów oferuje nam również te o wysokich parametrach użytkowych, unikanie pewnych błędów czy stosowanie szczególnych technologii i rozwiązań na różnych etapach inwestycji pozwoli na zapobiegnięcie delaminacji, dłuższe użytkowanie laminatów bez wad, a co za tym idzie oszczędności czasu, materiału i robocizny – czyli środków finansowych. 

 

 

Wskazówki dla projektantów

 

Szkło laminowane w dobrze zaprojektowanej fasadzie będzie poddane mniejszemu ryzyku rozwinięcia się delaminacji. Już na tym etapie detale mają znaczenie. Znajomość kilku ważnych zagadnień jest zatem niezbędna.

 

Długotrwała obecność wody w kontakcie z folią jest częstą przyczyną mętnienia i odbarwienia folii. Otwory odwadniające powinny zostać przewidziane oraz zaprojektowane w taki sposób, aby unikać zastoisk wody [1] i zapewnić odpowiednie jej odprowadzenie. Nie zaleca się wystawiania nieosłoniętej krawędzi laminatu na warunki atmosferyczne, na przykład jak w przypadku balustrad szklanych znajdujących się na zewnątrz.

 

Popularnym rozwiązaniem jest poręcz zamontowana na tej krawędzi szyby, osłaniająca ją od działania czynników pogodowych. Jeśli zależy nam na całoszklanej balustradzie bez poręczy, folia SGP jest tutaj lepszym rozwiązaniem. Są już na rynku dostępne także specjalne typy folii PVB, których producent jako zaletę podaje odporność na czynniki zewnętrzne i tym samym nadają się one do stosowania w laminatach, których krawędzie pozostają odkryte.

 

 

2017 5 42 1

Rys. 1. Stojąca woda w otwartej krawędzi w szkleniu pionowym i poziomym. Stosowanie kapinosa w przeszkleniach poziomych to rozwiązanie zapobiegawcze [2]

 

 

Kompatybilność. Zagadnienie zgodności chemicznej to temat na szczęście coraz częściej podejmowany. Ważna jest świadomość, jak bardzo aspekt ten może wpływać nie tylko na delaminację w szkle laminowanym, ale także na wiele innych interakcji między różnymi elementami składowymi fasady. Testowanie i wybieranie kompatybilnych produktów pozostających lub potencjalnie mogących wejść w kontakt z folią to czynność, którą powinno się wykonywać już podczas projektowania detali [1].

 

Trzeba podkreślić, że wskazane jest każdorazowe testowanie produktów będących w kontakcie, takich jak na przykład podkładki do szklenia, uszczelniacze, uszczelki, kleje i membrany. Ponieważ producenci zmieniają z biegiem czasu skład chemiczny produktów, może to wpłynąć na ich kompatybilność, mimo, iż testy wcześniejszych serii produkcyjnych nie wykazały niezgodności.

 

Złotą zasadą jest, że im mniej różnych materiałów znajduje się w okolicy krawędzi laminatu, tym mniejsze jest ryzyko, że zajdzie reakcja zmniejszająca adhezję w szybie VSG. A zatem, na etapie projektowania dobrą praktyką będzie możliwe unikanie kontaktu międzywarstwy na przykład z uszczelniaczami. Występowanie potencjalnego zjawiska degradacji może zostać znacznie ograniczone w przypadku braku bezpośredniego kontaktu [3].

 

Pod kątem wytrzymałościowym zaleca się minimalną grubość laminatu - 1,52 mm (4 warstwy), a dla szyb o większych wymaganiach wytrzymałościowych nawet do 2,29 mm (0,090”) [4].

 

Szklenie strukturalne. Przy szkleniu strukturalnym, dla szyb o zmniejszonej szerokości silikonu strukturalnego szczególnie ważne jest, aby minimalizować zjawisko delaminacji. Nie jest właściwym zwyczajem, aby podążać za specyfikacją, gdzie delaminacja jest dopuszczona do momentu, kiedy nie pogarsza właściwości wizualnych. Powinno się raczej dopasowywać dopuszczalną delaminację do szerokość silikonu strukturalnego [1].

 

 

Wskazówki dla producentów

 

Na etapie produkcji następuje wiele krytycznych kroków, gdzie może zostać popełniony potencjalny błąd. Producent dający gwarancję na szyby VSG powinien stosować się do kilku zasad, aby ograniczyć koszty związane z wymianą wadliwych produktów, w których rozwinęła się delaminacja.

 

Cięcie szkła. Unikanie stosowania szyb pre-laminowanych, a następnie docinanych do finalnych wymiarów ograniczy ryzyko rozwarstwienia. W trakcie cięcia istnieje duże prawdopodobieństwo uszkodzenia krawędzi laminatu. Skutkuje to naciągnięciem folii i utratą wiązania ze szkłem [1].

 

Szkło podstawowe do produkcji szyb VSG powinno być cięte za pomocą urządzeń dobrej jakości, w obecności oleju do rozkroju. Ten zabieg, wraz ze szlifowaniem, pozwala na otrzymanie zadowalającej krawędzi.

 

Mycie szkła. Powierzchnia szkła będąca w bezpośrednim kontakcie z folią musi być całkowicie pozbawiona zanieczyszczeń. W innym wypadku laminat może posiadać wady estetyczne, jak i optyczne [5]. Szkło podstawowe musi zatem zostać dokładnie umyte w celu usunięcia wszelkich zabrudzeń i pozostałości. Zazwyczaj odbywa się to maszynowo, co gwarantuje najwyższą jakość czyszczenia.

 

Jakość wody jest typowana jako jedna z głównych przyczyn niskiej siły przyczepności [1, 6, 5], dlatego stosowanie odpowiedniej wody ma duży wpływ na laminację. Przewodność wody użytej przy czyszczeniu powinna być na poziomie 10 microSimens, maksymalnie do 30 microSimens. Kontrolować należy także odczyn oraz temperaturę, która powinna znajdować się w zakresie od 40°C do 60°C. Konieczne jest, by sprawdzać regularnie urządzenia służące do mycia szkła. Kontroli podlega szczególnie prędkość posuwu szkła w urządzeniu myjącym (powinna ona być zgodna z zaleceniami producenta), system usuwania powietrza, zużycie szczotek [5].

 

 

(...)

Folia. Przechowywanie folii w warunkach ściśle określonych przez producenta jest bardzo ważne. Nie stosowanie się do tych zaleceń może skutkować obniżoną siła adhezji do szkła [1, 6, 5]. Przykładowo, jeżeli folia PVB jest u jej producenta składowana w temperaturze 10-15 stopni i wilgotności 15%, idealnie jest, jeżeli dokładnie takie same warunki magazynowania zagwarantuje zakład wykonujący laminację. W czystym pomieszczeniu, gdzie odbywa się laminacja, temperatura powinna również pozostawać obniżona (15-18 stopni), a wilgotność powietrza także jak najniższa (nawet około 30-35%).

 

Wszystkie te warunki sprawią, że folia PVB wchłonie jak najmniej wilgotności z powietrza, a co za tym idzie, lepsza będzie jej adhezja do szkła. Kontrolowanie wilgotności dostarczonej folii, szczelności opakowań to nieodłączny element w procesie laminacji. Stopień przyczepności, a przede wszystkim kompatybilność chemiczną danej folii do powłok metalicznych należy każdorazowo testować [5].

 

 

2017 5 42 2

Rys. 2. Stopień adhezji folii PVB zmniejsza się wraz ze wzrostem jej wilgotności [7]

 

 

Wstępna laminacja i usuwanie powietrza. Szkło (nie poddane obróbce termicznej) powinno być obrócone do wewnątrz laminatu stroną, na której poruszało się po cynie w trakcie produkcji szkła typu float. Powierzchnia od strony cyny jest gładsza, co zwiększa stopień jej adhezji do folii [5]. Szyby hartowane lub półhartowane należy dopasowywać do siebie pod względem kształtu tak zwanych roller waves, aby uniknąć różnic grubości folii na powierzchni laminatu.

 

Proces wstępnego usuwania powietrza jest istotnym etapem laminacji. Niewłaściwie przeprowadzony, może skutkować uwięzionymi pęcherzykami powietrza, niewidocznymi podczas kontroli i propagującymi w czasie [5]. Istotne jest również zabezpieczenie otworów wyciętych w szkle przed wypływaniem folii podczas autoklawizacji w celu uniknięcia pocieniania folii [8]. To zjawisko na krawędzi może w późniejszym czasie być źródłem delaminacji.

 

Po etapie wstępnej laminacji i usunięcia pozostałości powietrza spomiędzy folii i szkła, należy pozostawić folię wystającą kilkanaście milimetrów na zewnątrz poza krawędź szkła. Zachowanie folii podczas autoklawizacji w poszczególnych sztukach laminatu może być różne. Może ona się skurczyć lub rozszerzyć. Ta zmienność wynika z faktu, że podczas ręcznego umieszczania folii przez pracownika w pomieszczeniu do laminacji między warstwami szkła, folia może być mniej lub bardziej przez niego naciągnięta, i jest to naturalna i nieodłączna cecha tego etapu. Stopień rozciągnięcia folii zależy, między innymi, od wielkości laminowanego szkła lub siły zastosowanej przez pracownika. Po autoklawizacji pozostały na zewnątrz fragment folii należy po prostu obciąć.

 

 

2017 5 43 1

Rys. 3. Usuwanie pęcherzyków powietrze w procesie wstępnej laminacji [7]

 

 

Autoklawizacja. Ważne jest, aby szczególnie kontrolować warunki autoklawizacji szkła z powłokami niskoemisyjnymi w piecach wyposażonych w lampy radiacyjne [4]. Należy sprawdzać regularnie parametry autoklawu (odczyty i kalibracja czujników i mierników) oraz przebieg jego pracy [5]. W trakcie procesu autoklawizacji zbyt wolne lub zbyt szybkie zwiększanie ciśnienia przed właściwym nagrzaniem może powodować wady w okolicach krawędzi w wyniki penetracji powietrza. Natomiast zbyt szybkie nagrzewanie może spowodować zwiększenie objętości uwięzionych pęcherzyków powietrza skutkując tym samym [5].

 

Obniżenie ciśnienia w autoklawie powinno odbywać się przy temperaturze 50°C lub mniej w celu uniknięcia formowania się pęcherzy na krawędzi laminatu. Niskie temperatury oraz krótki czas przechowywania szyb w autoklawie powoduje obniżenie przyczepności. Natomiast zbyt duża temperatura (>160°C) połączona z zbyt długim przebywaniem w autoklawie może prowadzić do uszkodzenia folii PVB.

 

Mocowania punktowe są również częstym źródłem delaminacji. Obróbka otworów lub wlaminowanie elementów metalowych w laminat jest procesem skomplikowanym i przy wadliwym wykonaniu może prowadzić do rozwarstwienia się szyby VSG w okolicach otworu.

 

Offset (czyli przesunięcie względem siebie pojedynczych tafli szkła w jednej szybie VSG). Wymuszone wyrównanie tolerancji w offsecie mogą również prowadzić do utraty adhezji i to niekoniecznie natychmiast po zamontowaniu (na przykład w przypadku obciążenia ciężarem szyby krawędzi z offsetem). Wada może uwidocznić się po jakimś czasie pod wpływem działania temperatury lub/i wilgoci [2].

 

 

Wskazówki dla wykonawców

 

Przy montażu szkła laminowanego czy to w fasadzie, czy też stolarce, dużą rolę odgrywa zapewnienie drożności uszczelek, kanałów oprowadzających wodę oraz odpowiedniej wentylacji krawędzi. Jak już wspomniano, zastoje wody, permanentna obecność pary wodnej i skropliny negatywnie wpływają na stopień adhezji międzywarstwy do szkła.

 

Po drugie, niezbędne jest, by upewnić się, że międzywarstwa nie była żaden sposób wgnieciona lub wciśnięta w trakcie instalacji. Mogłoby to prowadzić do gromadzenia się zanieczyszczeń między warstwami szkła bez możliwości ich usunięcia.

 

Czystość podkładek do szklenia ma również znaczenie. Montaż szkła laminowanego na zanieczyszczonych podkładkach może także, po czasie, prowadzić do obniżenia adhezji w szybie VSG.

 

 

2017 5 43 2

Rys. 4. Delaminacja wokół mocowania punktowego [1]

 

 

Podsumowanie

 

Przemyślany projekt, kontrola na etapie produkcji, dbałość o wysoką jakość wykonania i stosowanie dobrych praktyk na każdym etapie inwestycji, to – w kilku słowach – klucz do trwałego laminatu bez wad.

 

 

 

Joanna Ładziak, Andrzej Malewski

 

 

Bibliografia

1. Centre for the Protection of National Infrastructure. Guidance Note. Influence Of Delamination Of Laminated Glass On Its Blast Performance. 2013. CPNI EBP 04/13.

2. Nicklisch F., Thieme S.: Glasbau-Praxis: Konstruktion und Bemessung Vertikal- und Überkopfverglasungen, Absturzsichere Verglasungen, Begehbare Verglasungen, Berechnungshilfen. 2010.

3. GANA Glass Informational Bulletins. Effects of Moisture, Solvents and Other Substances on Laminated Glazing Edges. (GANA) The Glass Association of North America. 2015. GANA LD 11-0214.

4. Domingo Daniel i Schimmelpenningh Julia: Efficient Processing of PVB in Evolved Laminated Configurations. Glass Performance Days, 2011.

5. Savineau Dr. Gérard F.:Fundamentals of laminating process and quality requirements. Glass Processing Days, 1997.

6. Keller Uwe i Mortelmans Hans: Adhesion in Laminated Safety Glass – What makes it work? Glass Processing Days, 1999. Glass Processing Days. 952-91-0885-0.

7. WMC Glass. [Online] [Zacytowano: 16 05 2017.] http://www.wmcglass.com/en/support.asp.

8. Davies Phillip i Cadwallader Robert: Delamination Issues with Laminated Glass – Causes and Prevention. Glass Processing Days, 2003.

 

 

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 05/2017



 

 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.