Wymagania w zakresie ochrony pożarowej w budynkach, wynikające z aktualnie obowiązujących przepisów, determinują w istotny sposób rozwiązania konstrukcyjne wyrobów budowlanych służących do tej ochrony.

 

Dużym ułatwieniem dla konstruktorów i producentów tych wyrobów są szczegółowe wymagania techniczno-budowlane w dziedzinie ochrony pożarowej, wynikające z wielu dokumentów formalno-prawnych.

 

Są one swoistym punktem odniesienia, stosowanym przy sprawdzaniu wymagań podstawowych i parametrów funkcjonalno-użytkowych nowopowstałych rozwiązań wyrobów ppoż.

 

Wymagania te, na odpowiednim poziomie ogólności, definiuje już ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity w Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z póżniejszymi zmianami). W art. 5.1. podano, że obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym w przepisach techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając m.in. spełnienie wymagań podstawowych w tym dotyczących bezpieczeństwa pożarowego.

 

Do przepisu, który zawiera szeroko rozumiane wymagania pożarowe dotyczące wyrobów budowlanych, zaliczyć należy w pierwszej kolejności rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami).

 

Dokumenty techniczno-budowlane

W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. problematyce bezpieczeństwa pożarowego poświęcony jest cały dział VI. Zawiera on następujące zagadnienia:

  • zasady ogólne,
  • odporność pożarową budynków,
  • strefy pożarowe i oddzielenia pożarowe,
  • drogi ewakuacyjne, zzusytuowanie budynków z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe,
  • wymagania przeciwpożarowe dla: elementów wykończenia wnętrz i wyposażenia stałego, palenisk i instalacji, garaży, budynków inwentarskich i tymczasowych.

 

W skład ww. rozporządzenia wchodzą jeszcze załączniki, przy czym do problemów bezpieczeństwa pożarowego odnoszą się:

  • Załącznik 1. Wykaz polskich norm przywołanych w rozporządzeniu,
  • Załącznik 2. Stosowane w rozporządzeniu określenia dotyczące palności i rozprzestrzeniania ognia oraz odpowiadające im europejskie klasy reakcji na ogień i klasy odporności dachów na ogień zewnętrzny.

 

Wykaz zawiera kilkadziesiąt norm, których co prawda stosowanie jest dobrowolne, jednak przez fakt ich przywołania w rozporządzeniu, stają się obowiązujące. Są to m.in. normy określające szczegółowe wymagania z zakresu bezpieczeństwa pożarowego oraz klasyfikacji ogniowej.

 

Zgodnie z tytułem, w niniejszej publikacji odniesiemy się do zamknięć otworów w ścianach oddzielenia przeciwpożarowego, w tym głównie do drzwi przeciwpożarowych, tzn. o określonej klasie odporności ogniowej.

 

Europejska harmonizacja przepisów prawnych, mająca na celu zapewnienie pełnej synchronizacji przepisów krajowych oraz unijnych, obejmuje swoim zakresem także wyroby budowlane odpowiadające za ochronę pożarową w budynkach.

 

Najnowszym przepisem jest tutaj rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (tzw. dyrektywę budowlaną). Rozporządzenie 305/2011 wymusiło konieczność uchwalenia przez Sejm Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności (Dziennik Ustaw z 8 sierpnia 2013 r., poz. 898).

 

Jednym z istotnych elementów harmonizacji przepisów było wprowadzenie do Katalogu Polskich Norm szeregu norm europejskich dotyczących wymagań i klasyfikacji oraz metod badań wyrobów budowlanych związanych z bezpieczeństwem pożarowym.

 

Przykładem norm klasyfikacyjnych (przywołanych także w załączniku 1. „Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”) są normy PN-EN 13501-1+A1:2010 i PNEN 13501-2+A1:2010 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień i Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej.

 

Kolejnym udogodnieniem wynikającym z harmonizacji przepisów krajowych i unijnych w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest ujednolicenie metod badawczych. Obowiązujące we wszystkich krajach Unii Europejskiej normy badawcze pozwoliły na pełną standaryzację metodologii badań drzwi przeciwpożarowych w akredytowanych lub notyfikowanych laboratoriach.

 

Jest to duże ułatwienie dla producentów tych wyrobów, którzy wykonując badania (np. typu lub kontrolne) swoich drzwi w dowolnej, ale posiadającej odpowiednie kompetencje jednostce naukowobadawczej, mogą następnie ubiegać się o wykorzystanie wyników tych badań przez właściwe krajowe instytucje aprobujące lub certyfikujące.

 

Tak więc wyniki zawarte w raporcie z badań ogniowych, przeprowadzonych przykładowo w niemieckim instytucie IFT w Rosenheim, zgodnie z odpowiednią normą DIN-EN, bez problemu mogą zostać wykorzystane, również przykładowo przez polski Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie, na zgodność z taką samą normą europejską, ale oznaczoną jako PN-EN.

 

Dla potwierdzenia tej harmonizacji w odniesieniu do wyrobów budowlanych związanych z bezpieczeństwem pożarowym, a szczególnie drzwi ppoż., podać można następujące normy badawcze:

  • DIN-EN lub PN-EN 1634-1 Badanie odporności ogniowej i dymoszczelności zespołów drzwiowych, żaluzjowych i otwieralnych okien oraz elementów okuć budowlanych. Część 1: Badanie odporności ogniowej drzwi, żaluzji i otwieralnych okien,
  • DIN-EN lub PN-EN 1634-2 Badanie odporności… j.w. Część 2: Badanie odporności ogniowej charakteryzujące elementy okuć budowlanych,
  • DIN-EN lub PN-EN 1634-3 Badanie odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych. Część 3: Sprawdzanie dymoszczelności drzwi i żaluzji.

 

Producent drzwi przeciwpożarowych, mający raporty z badań przeprowadzonych w niemieckim instytucie IFT zgodnie z powyżej wymienionymi normami, może je załączyć np. do wniosku o udzielenie krajowej Aprobaty Technicznej składanego w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie, bez konieczności ponownych badań.

 

Jednak, aby wyroby przeciwpożarowe spełniały wszystkie stawiane im wymagania, wynikające m.in. z metod badawczych, powinny być odpowiednio skonstruowane, a następnie produkowane. Ważnym jest stworzenie takich warunków, w których produkcja raz opracowanego wyrobu będzie na tyle stabilna na określonym poziomie, że zapewni powtarzalność tych rozwiązań. Chodzi o to, aby wyrób budowlany, dla którego stawia się wymagania w zakresie odporności ogniowej, rzeczywiście te wymagania spełniał.

 

Zgodnie ze stosownymi przepisami, konieczne jest sprawdzenie warunków organizacyjno-technicznych danego zakładu wytwórczego, które ma potwierdzić możliwość produkcji na tym samym poziomie oraz w stałym „reżimie” technologicznym.

 

Taka procedura, która powinna funkcjonować u producenta wyrobu zaliczonego m.in. do zastosowań na oddzielenia stref pożarowych (do jakich także należą drzwi przeciwpożarowe), nazywana jest Zakładową Kontrolą Produkcji (ZKP).

 

ZKP definiuje się jako stałą, wewnętrzną kontrolę produkcji, prowadzoną przez producenta, której wszystkie elementy, wymagania i postanowienia przyjęte przez producenta powinny być w sposób systematyczny dokumentowane poprzez zapisywanie zasad i procedur postępowania. System dokumentowania kontroli powinien gwarantować jednolitą interpretację zapewnienia jakości i umożliwić osiągnięcie wymaganych cech wyrobu oraz efektywności działania systemu kontroli produkcji.

 

Celem więc wprowadzenia ZKP jest zapewnienie stabilności produkcji i uzyskiwanie przez wyrób cech zgodnych ze specyfikacjami technicznymi, deklarowanymi przez producenta. W przypadku drzwi przeciwpożarowych, specyfikacją taką jest obecnie krajowa Aprobata Techniczna (ze względu na brak zharmonizowanej normy wyrobu).

 

W postanowieniach znajdujących się w Aprobatach Technicznych zawarty jest m.in. zapis, iż producent może wystawić krajową deklarację zgodności wyrobu (umożliwiającą wprowadzenie go na rynek), jeżeli akredytowana jednostka certyfikująca wydała certyfikat zgodności wyrobu na podstawie:

a) zadania producenta:

  • zakładowej kontroli produkcji,
  • uzupełniających badań gotowych wyrobów (próbek) pobranych w zakładzie produkcyjnym, prowadzonych przez producenta zgodnie z ustalonym planem badań,

b) zadania akredytowanej jednostki:

  • wstępnego badania typu,
  • wstępnej inspekcji zakładu produkcyjnego i zakładowej kontroli produkcji,
  • ciągłego nadzoru, oceny i akceptacji zakładowej kontroli produkcji.

 

System Zakładowej Kontroli Produkcji powinien obejmować co najmniej następujące zagadnienia:

  • personel firmy,
  • zakupy i przygotowanie produkcji,
  • maszyny i urządzenia produkcyjne,
  • nadzór nad produkcją,
  • kontrole i badania prowadzone na wszystkich etapach wytwarzania wyrobu,
  • nadzór nad wyposażeniem do kontroli i badań, nadzór nad wyrobem niezgodnym, reklamacje i działania korygujące.

 

Inspekcja i ciągły nadzór certyfikacyjny, zwany popularnie auditem, nad wyrobem przeciwpożarowym, realizowany jest w Polsce głównie przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie.

 

Jego celem jest systematyczne potwierdzanie kompetencji zakładu w określonym zakresie produkcji oraz kontrolowanie procesów technologicznych, surowców i materiałów składowych, kalibracji przyrządów pomiarowych, jak i sprawdzanie szeregu procedur jakościowych, związanych z produkcją danego wyrobu.

 

Jak z powyższego wynika, funkcjonuje w kraju dość szczegółowy i szczelny system eliminujący (w każdym razie ograniczający do minimum) wprowadzanie do obrotu niewłaściwych i wręcz niebezpiecznych wyrobów, mających bezpośredni wpływ na zagrożenie zdrowia i życia użytkowników obiektów budowlanych.

 

Niestety, pomimo wdrożenia przedstawionych procedur zdarzają się nierzetelności w oferowaniu wyrobów z zakresu ochrony pożarowej, w tym także drzwi przeciwpożarowych (o czym w dalszej części publikacji).

 

Wymagania i badania

Wymagania w zakresie odporności ogniowej elementów oddzielenia przeciwpożarowego oraz zamknięć (drzwi) znajdujących się w nich otworów określone są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki.

 

Klasom odporności pożarowej budynku przyporządkowane są klasy odporności ogniowej elementów oddzielenia pożarowego (ściany i stropy) oraz zainstalowanych w nich drzwi, co przedstawiono w tabeli 1, zawartej w powyższym rozporządzeniu.

 

2014-02-38-1

 

Po przeanalizowaniu zapisów tablicy 1 stwierdzić można, że odporność ogniowa zamknięć otworów w ścianach oddzielenia przeciwpożarowego powinna mieć co najmniej 50% odporności ogniowej tej ściany. Tak więc w ścianie o klasie odporności ogniowej REI 120 powinny być zamontowane drzwi przeciwpożarowe mające co najmniej klasę odporności ogniowej EI 60.

 

Aby drzwi przeciwpożarowe o danym rozwiązaniu konstrukcyjnym zostały sklasyfikowane w klasie odporności ogniowej EI 60, muszą spełniać wymagane parametry techniczne w zakresie izolacyjności ogniowej (I) oraz szczelności ogniowej (E) w czasie co najmniej 60 minut. Dla wyjaśnienia przypominamy, że:

  • odpornością ogniową nazywamy zdolność elementu budynku do spełnienia określonych wymagań w warunkach odwzorowujących przebieg pożaru, a jego miarą jest wyrażony w minutach czas od momentu rozpoczęcia pożaru, do chwili osiągnięcia przez element budynku jednego z trzech granicznych kryteriów (nośność, szczelność, izolacyjność),
  • nośność ogniowa (R) – jest to stan, w którym element próbny przestaje spełniać swoją funkcję nośną, wskutek zniszczenia mechanicznego, utraty stateczności, przekroczenia granicznych wartości przemieszczeń lub odkształceń,
  • izolacyjność ogniowa (I) – jest to stan, w którym element próbny przestaje spełniać funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek przekroczenia na powierzchni nie nagrzewanej granicznej wartości temperatury,
  • szczelność ogniowa (E) – jest to stan, w którym element próbny przestaje spełniać funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek rozszczelnienia przegrody (powstania pęknięć lub szczelin o wymiarach przekraczających wartości graniczne) lub pojawienia się ognia na powierzchni nie nagrzewanej.

 

Niezwykle ważnym zagadnieniem jest zastosowanie takiego rozwiązania konstrukcyjnego drzwi, aby spełniały założone wymagania w zakresie izolacyjności i szczelności ogniowej, także po wprowadzeniu do konstrukcji „wyjściowej” określonych zmian, jak rodzaj ościeżnicy, rodzaj ściany, dodatkowy osprzęt, alternatywne okucia itp.

 

Inaczej bowiem zachowywać się będą w trakcie badań (a w konsekwencji w czasie pożaru) drzwi jednoskrzydłowe pełne zamocowane w ścianie murowanej, a inaczej drzwi o tej samej konstrukcji, ale dwuskrzydłowe przeszklone i zamocowane w ścianie z płyt gipsowo-kartonowych.

 

Wynika z tego konieczność przeprowadzenia szeregu badań, które mają na celu potwierdzenie spełnienia wymagań przewidzianych dla danego rozwiązania technicznego w możliwie wielu „kombinacjach”, oraz jednocześnie określenie reprezentatywnej próbki do badań, dającej wiarygodne wyniki badawcze.

 

Pozwala to na swoistą „ ekstrapolację” wyników badań na inne rozwiązania wyrobów o podobnych cechach konstrukcyjnych. Problematyka ta jest dość szczegółowo regulowana w stosownych normach badawczych, ściśle określających poszczególne przypadki.

 

Jako przykład przedstawić można prezentowaną już w publikacji normę PN-EN 1634-1.

 

Przykładowe wyroby

Przeciwpożarowe jednoskrzydłowe drzwi przeszklone H PL60 Q-1

Niemiecka firma HÖRMANN produkuje powyższe drzwi w oparciu o krajową Aprobatę Techniczną AT- 15-6537/2013, udzieloną przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie. Są to drzwi w klasie odporności ogniowej EI2 60, które mogą być przeszklone lub pełne, z progiem albo bez progu, mające skrzydło z czterostronną przylgą, co pozwala wbudować drzwi jako lewe lub prawe.

 

Aprobatą są objęte drzwi o wymiarach skrzydła:

  • grubość – 65 mm,
  • szerokość – 533 do 1158 mm,
  • wysokość – 1516 do 2119 mm.

 

Płyta skrzydła drzwi jest wykonana z ocynkowanej blachy stalowej grubości 0,9 mm i wzmocniona płaskownikami stalowymi o przekrojach 42×3 mm (wzdłuż krawędzi pionowych) i 42×5 mm (wzdłuż krawędzi dolnej i górnej). Wypełnienie skrzydła stanowią płyty z wełny mineralnej o gęstości nie mniejszej niż 274,2 kg/m³ lub płyty gipsowo-kartonowe typu F o grubości 12,5 mm, oklejone płytami Tervol BS o grubości 25 mm i gęstości nie mniejszej niż 4,7 kg/m². W Aprobacie wymienione są jeszcze inne zamienne wypełnienia.

 

We wrębie, w części górnej i dolnej skrzydła, znajduje się uszczelka pęczniejąca o przekroju 25×2 mm, wykonana z grafitu porotwórczego. Zamek obudowany jest obustronnie płytami gipsowo-kartonowymi typu F. Przeszklenia drzwi, w kształcie prostokąta o wymiarach nie większych niż 669×847 mm, są wykonane ze szkła Promaglas o grubości 25 mm, osadzone przy pomocy stalowych kształtowników przyszybowych oraz chloroprenowych uszczelek.

 

W drzwiach są stosowane stalowe ościeżnice kątowe, obejmujące lub blokowe, wykonane z ocynkowanej blachy stalowej grubości 2,0 mm. We wrębach na obwodzie ościeżnicy znajduje się uszczelka dociskowa, a wzdłuż pionowych krawędzi umieszczona jest uszczelka pęczniejąca.

 

2014-02-39-1

Rys. 1. Drzwi przeszklone HPL60 Q-1 – widok od strony zawiasów

 

Prezentowane drzwi przeciwpożarowe są wyposażone w następujące okucia:

  • dwa lub trzy zawiasy sworzniowe, łożyskowane, w tym jeden sprężynowy,
  • zamek wpuszczany zapadkowo-zasuwkowy,
  • klamki z tworzywa sztucznego lub aluminiowe z rdzeniem stalowym albo ze stali nierdzewnej,
  • dwa bolce przeciwwyważeniowe,
  • zamykacz górny (w przypadku braku zawiasu sprężynowego).

 

2014-02-39-2

Rys. 2. Drzwi przeszklone HPL60 Q-1 – przekrój poziomy

 

W Aprobacie wymienione są także typy poszczególnych okuć oraz ich producenci. Jednocześnie jest zawarta w niej uwaga, iż zastosowanie w drzwiach innych okuć niż podano, ale tego samego rodzaju, jest możliwe, gdy zostały one wprowadzone do obrotu z oznakowaniem CE lub znakiem budowlanym B i ich przydatność do zastosowania w takich drzwiach została potwierdzona cyfrą 1 w czwartej pozycji kodu klasyfikacyjnego podanego w normie lub Aprobacie (oznacza to przeprowadzenie wymaganych badań).

 

Zastosowane okucia zamienne powinny być dostosowane do masy skrzydła oraz obciążeń eksploatacyjnych, a także nie powinny powodować zmian w budowie drzwi.

Widok, przekroje oraz ościeżnicę przeciwpożarowych jednoskrzydłowych drzwi przeszklonych typu HPL60 Q-1 przedstawiono na rys. 1 do 4.

 

2014-02-39-3

Rys. 3. Drzwi przeszklone HPL60 Q-1 – przekrój pionowy

 

Drzwi mogą być mocowane do ścian:

  • murowanych, grubości nie mniejszej niż 175 mm,
  • betonowych lub żelbetowych, grubości nie mniejszej niż 175 mm,
  • z betonu komórkowego, grubości nie mniejszej niż 240 mm.

 

2014-02-40-1

Rys. 4. Ościeżnica kątowa drzwi przeszklonych HPL60 Q-1 – widok i przekroje

 

Przeciwpożarowe dwuskrzydłowe drzwi przeszklone H PL60 D-2

Wymieniona już firma HÖRMANN produkuje także przeciwpożarowe drzwi dwuskrzydłowe, na które uzyskała w Polsce krajową Aprobatę Techniczną AT-15-3603/2013. Drzwi takie, o klasie odporności ogniowej EI2 60, wykonywane są jako przeszklone lub pełne, z cienką albo grubą przylgą, w wersji przeciwpożarowej oraz przeciwpożarowej i dymoszczelnej. Aprobatą są objęte drzwi o wymiarach:

  • grubość skrzydła – 65 mm,
  • szerokość zestawcza – 1375 do 2583 mm,
  • wysokość zestawcza – 1750 do 2542 mm.

 

Płyta skrzydła drzwi jest wykonana z ocynkowanej stalowej blachy grubości od 1,0 do 1,5 mm i wzmocniona stalowymi płaskownikami o przekrojach 60×5 mm (wzdłuż krawędzi pionowych i górnej) oraz kształtownikiem „U” o wymiarach 31×62×31×2 mm (wzdłuż krawędzi dolnej).

 

Wypełnienie skrzydła stanowią płyty z wełny mineralnej o grubości 63 mm i gęstości 384 kg/m³ lub grubości 2×31 mm i gęstości 354 kg/m³, albo dwie płyty gipsowo-kartonowe typu F o grubości 15 mm, pomiędzy którymi znajduje się płyta z wełny mineralnej grubości 33 mm i gęstości 381 kg/m³. W Aprobacie są wymienione jeszcze inne zamienne wypełnienia.

 

2014-02-40-2

Rys. 5. Dwuskrzydłowe drzwi przeszklone HPL60 D-2 – widok

 

Przeszklenia drzwi w kształcie prostokąta o wymiarach nie większych niż 622×1312 mm i powierzchni nie większej niż 0,76 m² lub koła o średnicy nie większej niż 500 mm, są wykonywane ze szkła Promaglas albo Pyrostop grubości 21 mm i osadzone przy pomocy stalowych listew przyszybowych oraz uszczelek z EPDM.

 

Skrzydła drzwi są wyposażone w uszczelki pęczniejące oraz uszczelki przymykowe i opadające.

 

W drzwiach są stosowane stalowe ościeżnice wykonane z blachy ocynkowanej grubości 1,5 i 2,0 mm. Ościeżnice są wyposażone w uszczelki chloroprenowe.

 

2014-02-40-3

Rys. 6. Dwuskrzydłowe drzwi przeszklone HPL60 D-2 – przekrój poziomy

 

Przeciwpożarowe drzwi dwuskrzydłowe HPL60 D-2 są zaopatrzone w następujące okucia:

  • dwa zawiasy sworzniowe, łożyskowane, w tym jeden sprężynowy (spełniający rolę zamykacza w wyposażeniu standardowym) i drugi konstrukcyjny,
  • zamek wpuszczany zapadkowo-zasuwkowy,
  • jeden lub dwa czopy przeciwwyważeniowe,
  • regulator kolejności zamykania skrzydeł i rygiel skrzydła stałego,
  • zamykacz górny (w przypadku braku zawiasu sprężynowego).

 

Drzwi mogą być wyposażone także w zamki i dźwignie przeciwpaniczne, wizjer, trzymak elektromagnetyczny, zamek wielopunktowy itp.

 

W Aprobacie są wymienione także typy poszczególnych okuć i ich producenci, a także uwaga dotycząca stosowania innych okuć, o treści jak przy drzwiach HPL60 Q-1.

Widok i przekroje powyżej prezentowanych drzwi przedstawiono na rys. 5 do 7.

 

2014-02-41-1

Rys. 7. Dwuskrzydłowe drzwi przeszklone HPL60 D-2 – przekrój pionowy

 

Drzwi mogą być mocowane do ścian:

  • murowanych, grubości nie mniejszej niż 115 mm,
  • betonowych lub żelbetonowych, grubości nie mniejszej niż 100 mm,
  • z betonu komórkowego, grubości nie mniejszej niż 175 mm,
  • z płyt gipsowo-kartonowych, grubości 12,5 mm, na ruszcie z kształtowników stalowych, z wypełnieniem z wełny mineralnej.

 

Ocena wyrobów

Dokonując rozeznania rynku wyrobów budowlanych służących do ochrony pożarowej, ze szczególnym uwzględnieniem drzwi przeciwpożarowych, spotkać można szereg rozwiązań technicznych budzących wątpliwości co do ich prawidłowości.

 

Wyroby te często mają co prawda wymaganą dokumentację techniczno-prawną, lecz dokładniejsza ich analiza przeprowadzona przez kompetentnego fachowca ujawnia, że wyrób nie spełnia zawartych w niej wymagań.

 

Przypuszczać można, że do badań dostarczono wyrób o odpowiedniej budowie i jakości, jednak do obrotu wprowadzany jest wyrób tylko pozornie zgodny z rozwiązaniem konstrukcyjnym poddanym badaniom. Taka sytuacja jest możliwa m.in. z powodu zbyt pobieżnych kontroli, polegających tylko na sprawdzeniu oznakowania wyrobu (tabliczki znamionowej) i porównaniu danych tam umieszczonych z przedłożonymi przez producenta dokumentami (Aprobaty Technicznej, deklaracji zgodności, certyfikatu itp.).

 

Zaryzykować można stwierdzenie, iż powyższe mankamenty wynikają z faktu występowania niewielu producentów, którzy posiadają odpowiednie zaplecze konstrukcyjno-technologiczne, nie wspominając już o badawczym. Pozostali produkują często szeroki asortyment drzwi, dla których nie są w stanie sprawdzić ich parametrów technicznych. Nie dysponują również odpowiednimi środkami finansowymi, umożliwiającymi przeprowadzenia stosownych badań i uzyskanie wymaganych dokumentów techniczno- prawnych.

 

Poniżej przedstawiono najczęściej występujące przykłady nierzetelności (zdaniem autorów publikacji) w zakresie oferowania drzwi przeciwpożarowych.

 

Przekroczenie dopuszczalnego zakresu wymiarowego.

Dla każdych drzwi przeciwpożarowych są zdefiniowane minimalne i maksymalne wymiary, a ich zakres jest podany w Aprobacie Technicznej. Zakres ten, określany przez właściwą jednostkę badawczą, oparty jest o zapisy zawarte w załączniku B prezentowanej już normy PN-EN 1634-1, podające granice dopuszczalnych zmian wymiarów dla poszczególnych rodzajów drzwi. Każdy producent jest zainteresowany, aby do Aprobaty zapisano jak najszerszy zakres.

 

Jeżeli producent jest zmuszony do wykonania drzwi o innych wymiarach, to możliwe jest zastosowanie tzw. dopuszczenia do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym, zgodnie z art. 10, przedstawionej już Ustawy o wyrobach budowlanych. Dokument wydawany jest jednorazowo dla indywidualnej dokumentacji technicznej na określony obiekt, po m.in. analizie wyników badań oraz warunków, w jakich dane rozwiązanie będzie stosowane.

 

Zastosowanie niewłaściwych rozwiązań ościeżnic i systemów mocowania.

Wszystkie rozwiązania konstrukcyjne drzwi przeciwpożarowych powinny mieć zdefiniowane rodzaje ościeżnic wraz z określeniem ścian, do jakich jest możliwy ich montaż. Takie zapisy znajdują się w Aprobatach Technicznych, co zresztą przedstawiono w przykładowych wyrobach. Powinny być także zawarte w opracowanych przez producenta instrukcjach montażu i konserwacji wyrobu.

 

Jest to niezbędne w celu uniknięcia nieprawidłowego montażu, np. typowych dla drzwi przeciwpożarowych ościeżnic kątowych, przeznaczonych do ścian murowanych i betonowych, instalowanie w ścianach z płyt gipsowo-kartonowych.

 

Ponadto, bardzo istotnym problemem jest sposób wypełnienia ościeżnic, co powinno być szczegółowo opisane w instrukcji montażu i konserwacji, aby wyeliminować dowolne działanie. Negatywnym przykładem w tym zakresie jest stosowanie przy montażu przeciwpożarowych drzwi stalowych „specjalnych” pianek poliuretanowych.

 

Niewłaściwy dobór okuć i dodatkowego osprzętu.

Opisy drzwi przeciwpożarowych, zawarte m.in. w Aprobatach Technicznych, definiują często wszystkie możliwe rozwiązania, jakie można zamiennie stosować wraz z podstawową konstrukcją. Dotyczy to również okuć i dodatkowego osprzętu. W odniesieniu do okuć, zagadnienia te obecnie ułatwiają normy europejskie, gdyż zawierają klasyfikację, obejmującą także możliwość zastosowania w zestawach drzwiowych przeciwpożarowych/dymoszczelnych. Okucie jest odpowiednie do zastosowania w powyżej wymienionych zestawach, jeśli w czwartej pozycji kodu klasyfikacyjnego znajduje się cyfra „1”.

 

Takie zapisy znajdują się m.in. w Aprobatach Technicznych AT-15-6537/2013 i AT-15-3603/2013 dotyczących przedstawionych w publikacji przykładowych wyrobów, z dodatkowymi wymaganiami, o oznakowaniu CE lub znakiem budowlanym B oraz, że zastosowane okucia powinny być dostosowane do masy skrzydła i obciążeń eksploatacyjnych, a także nie powodować zmian w budowie drzwi.

 

Niedopuszczalne są więc praktyki ingerencji w rozwiązania techniczne drzwi, poprzez wykonywanie otworów pod zamki o innych rozstawach niż były poddane badaniom, czy też przyspawanie do skrzydła płaskowników, umożliwiających zamontowanie dodatkowych dźwigni przeciwpanicznych. Spotyka się także przypadki stosowania innych zawiasów (tańszych) niż były w badanych drzwiach, o niższej kategorii użytkowania i trwałości oraz masie drzwi próbnych.

 

Działania takie narażają przyszłych użytkowników na dyskomfort związany z nieprawidłowym działaniem drzwi, a właścicieli obiektów na dodatkowe koszty wynikające z naprawy lub wymiany wadliwych wyrobów.

 

Wyeliminowanie powyższych nieprawidłowości jest możliwe, zdaniem autorów publikacji, m.in. poprzez:

  • częstszą i bardziej skrupulatną kontrolę uprawnionych jednostek kontrolnych,
  • odpowiednie przeszkolenie osób kontrolujących,
  • wymóg konieczności umieszczania w opisach przetargowych dotyczących wyrobów ochrony pożarowej szczegółowych parametrów technicznych.

 

 

(...)

 

Literatura

Ustawa z 07.07.1994 r. – Prawo budowlane
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011
Krajowe Aprobaty Techniczne At-15-6537/2013 i AT-15-3603/2013
Normy: PN-EN 13501-1 i -2, PN-EN 1634-1,-2 i -3

 

inż. Zbigniew Czajka
Instytut Techniki Budowlanej

Dariusz Potrzebski
Hörmann Polska

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacj: Świat Szkła 02/2014

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.