Studium współczesnej japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w tym piśmie w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1]. Zostało ono rozwinięte w artykułach: Nowa architektura szkła w Japonii • Budynki komercyjne [2], • Budynki użyteczności publicznej [3], • Stacje kolejowe [4], • Terminale lotnicze [5] oraz • Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6]. Ukazały się ponadto artykuły na temat walorów technicznych nowoczesnego szkła produkowanego w Japonii [7] i szkła w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson [8]. Obecny artykuł stanowi dalszy ciąg omówienia walorów estetycznych na przykładzie Japonii. W części 1 omówione zostało postrzeganie szkła w odniesieniu do rozmiarów obiektów, wizualnej lekkości i przezierności [11], a w części 2 – ekspresja szkła determinowana jego teksturą, kolorem i światłem [17]. Niniejsza część 3 koncentruje się na materii szkła w krajobrazie. Część 4 zawierać będzie omówienie zestawienia szkła z innymi materiałami.

 

 

Wstęp

 

Jak zaznaczono w części 1 artykułu, w ciągu ostatnich dwudziestu lat szkło z surowca zarezerwowanego głównie na okna, stało się popularnym materiałem budowlanym, mającym zasadniczy wpływ na walory estetyczne budowli, detali i konstrukcji [11]. Obecnie, poza zastosowaniem tradycyjnym, szkło w architekturze używane jest przede wszystkim w elewacjach i na elementy konstrukcyjne. Szkło strukturalne czyli przenoszące obciążenia w budynkach, stosuje się na różnego rodzaju zadaszenia, ściany osłonowe i ścianki działowe, schody, belki i podłogi. Poza tym szkło znajduje zastosowanie w wielu konstrukcjach i elementach eksponowanych w krajobrazie ulicznym lub naturalnym, takich jak mosty piesze, podłogi i posadzki, ciągi komunikacyjne – windy i schody, dachy i zadaszenia, wejścia, przystanki, balustrady, tablice informacyjne, oświetlenie, ławki i detale.

 

 

Elementy szklane w krajobrazie

 

Szkło jest materiałem chętnie stosowanym zarówno we wnętrzach, jak i elewacjach zewnętrznych budynków, na elementy konstrukcyjne i detale. Dzięki swojej przejrzystości zbliża też człowieka do natury. Jedną z pierwszych realizacji, które zapoczątkowało erę szkła na świecie w odniesieniu do architektury krajobrazu, jest modernistyczne dzieło Miesa van der Rohe – „Farnsworth House” (1951)[18]. Budynek zlokalizowany pod Chicago i będący domkiem weekendowym, posiada całkowicie przeszklone elewacje, dzięki czemu nawiązuje bezpośredni kontakt z otaczający go krajobrazem nadrzecznym.

 

Obecnie szkło stosuje się na ulicach i placach, w ogrodach, parkach, skwerach i w różnego rodzaju przestrzeni publicznej. Elementy i detale wykonane ze szkła dekorują i uatrakcyjniają krajobraz. Tworzone są na przykład efektowne wykładziny i powierzchnie placów, ławki, kładki, oraz elementy wodne i elementy infrastruktury związanej z komunikacją.

 

 

Mosty, ciągi piesze, podłogi i posadzki 

 

Szkło dotąd nie było zbyt często stosowane na całościowe konstrukcje mostów, ale ostatnio zrobiło się to modne w Chinach. Wybudowano tam szereg mostów o konstrukcji ze szkła zbrojonego, m.in. najwyżej położony w Chinach most o długości 400 m w Parku Narodowym Zhangjiajie (2015). Mosty wiszące o dużych przęsłach i z przezroczystą podłogą spotkały się jednak z krytyką, zwłaszcza, że krótko po oddaniu do użytku na jednym z nich wystąpiły pęknięcia. W Europie znanym mostem z elementami szklanymi jest „Ponte della Costituzione” (Constitution Bridge; 2008) w Wenecji, zaprojektowany przez Santiago Calatravę (Santiago Calatrava Architects & Engineers). Jest to stalowy łuk kratownicowy z żelbetowymi przyczółkami. Proporcjonalnie do nachylenia łuku zostały zaprojektowane schody ze szkła hartowanego, podświetlane od spodu. Dwa pasy stopni szklanych przedziela pas schodów wykonanych z rodzimego kamienia. Ta wyróżniająca się kładka dla pieszych stała się landmarkiem Wenecji.

 

(...)

W Japonii, może ze względu na trzęsienia ziemi, szklane mosty nie są tak popularne. Szkło znacznie częściej stosuje się w ciągach pieszych i bywa wtedy podświetlane, jak np. na dachu budynku „Oasis 21” (Oashisu Nijūichi; 2002) w Nagoi (fot. 39), zaprojektowanym przez Obayashi Corporation. Szklane tafle stosuje się także jako element kompozycji w częściowo przeszklonych ciągach oraz w celu oświetlenia ciągów pieszych (fot. 40). W architekturze i urządzeniu terenu dość popularne są szklane podłogi i posadzki. W Japonii szklana podłoga znajduje się na najwyższej na świecie wieży o wysokości 634 m – „Tokyo Skytree” (Tōkyō sukaitsurī; 2012), zaprojektowanej przez Nikken Sekkei. Segmenty podłogi wykonane ze szkła znajdujące się w niższej galerii widokowej na wysokości 350 m dostarczają zwiedzającym silnych przeżyć. Szklane fragmenty w posadzce, będące odbiciem przestrzennym szkła stosowanego w zadaszeniach, stanowią często elementy aranżacji przestrzeni publicznej (fot. 41).

 

 

2016 5 6 1

Fot. 39. Nagoja – „Oasis 21”, 2002

 

2016 5 6 2

Fot. 40. „Oasis 21” – ciąg pieszy z płytami szklanymi

 

2016 5 7 1

Fot. 41. Osaka – podświetlone szkło w płytach chodnikowych

 

 

Przeszkolne fragmeny posadzek są nie tylko efektowne, ale służą często także do ekspozycji odkrywek archeologicznych, fundamentów budynków historycznych czy innych zabytkowych detali. W Parku Zōnohana (Zōnohana pāku; 2009), znajdującym się w rejonie waterfrontu w Jokohamie, pokazano w ten sposób zabytkowe tory kolejowe z okresu Meiji, służące niegdyś do załadunku i rozładunku towarów w porcie (fot. 42, 43). Cały zrewaloryzowany bulwar wg. projektu architekta Masao Koizumiego (Koizumi Atelier), wraz z odbudowanym falochronem, został przywrócony miastu w 150-tą rocznicę otwarcia portu w Jokohamie w 2009 r. Podobną rolę pełnią też szklane płyty umieszczone w posadzce terenu wokół zrewaloryzowanego zabytkowego kompleksu „mAAch ecute Kanda Manseibashi” (māchi ekyūto Kanda Manseibashi; 2013). Kompleks w stylu retro, zaprojektowany przez biuro architektoniczne MIKAN oraz JR East i JR East Design Corporation, powstał w miejscu, gdzie kiedyś istniała historyczna stacja tokijska „Manseibashi Station” (Manseibashi-eki; 1912). Budynek stacji z 1912 r. został zniszczony w Wielkim Trzęsieniu Ziemi w Kantō w 1923 r., pozostał jednak ceglany wiadukt Manseibashi i fragmenty peronu, a pod szkłem wyeksponowano fundamenty nie istniejącego już budynku (fot. 44).

 

 

2016 5 7 1

Fot. 41. Osaka – podświetlone szkło w płytach chodnikowych

 

2016 5 7 2

Fot. 42. Jokohama – „Zōnohana Park”, 2009

 

2016 5 7 3

 

Fot. 43. „Zōnohana Park” – ekspozycja zabytkowych torów portowych

 

2016 5 7 4

 

Fot. 44. Tokio – „mAAch ecute Kanda Manseibashi”, 2013

 

 

Ciągi komunikacyjne – windy i schody

 

Szkło jest obecnie najbardziej popularnym materiałem obudowy wind, które często lokalizuje się na chodnikach. Przezroczysta winda ma zwykle drzwi zaakcentowane kolorem, czy też innym materiałem. Windy takie wyglądają lekko i nie stanowią przegrody wizualnej w krajobrazie miejskim. Winda znajdująca się przez dworcem „Tokyo Station” (Tōkyō-eki) od strony Marunouchi mimo, iż jest całkowicie przezroczysta – jest dobrze widoczna (fot. 45). Z kolei winda przed dworcem Shizuoka Station (Shizuoka-eki) stanowi kompleks razem ze schodami i znajduje się pod specjalnie zaprojektowanym zadaszeniem (fot. 46). Dwa jednakowe zadaszenia stalowo-szklane na planie owalu, usytuowane po obu stronach głównej ulicy prowadzącej do dworca, stanowią nowoczesny akcent urbanistyczny.

 

 

2016 5 7 5

Fot. 45. Tokio – winda przy „Tokyo Station”

 

2016 5 7 6

 

Fot. 46. Shizuoka – winda przy „Shizuoka Station”

 

 

Szkło stosowane na windy oraz zewnętrzne uliczne klatki schodowe jest bardzo często przezroczyste, jak na przykład w kompleksie „Toranomon Hills” (Toranomon Hiruzu; 2014; fot. 47), zaprojektowanym przez Nihon Sekkei, ale czasem stosowane jest także szkło z nadrukami lub cieniowane. Szkło, które częściowo przesłania określone partie wind, zostało zastosowane w windzie przy stacji „Kyōbashi Station” (Kyōbashi-eki), w kompleksie „Tokyo Square Garden” (Tōkyō sukuea gāden; 2013; fot. 48), również autorstwa Nihon Sekkei.

 

 

2016 5 7 7

Fot. 47. Tokio – „Toranomon Hills”, 2014 – klatka schodowa

 

2016 5 8 1

 

Fot. 48. Tokio – „Tokyo Square Garden”, 2013 – winda

 

 

Mimo, że szklane schody są popularne, to jednak spiralne klatki schodowe spotyka się raczej we wnętrzach. Spektakularnym przykładem może być widoczna już z ulicy klatka schodowa prowadząca do poziomu B1 w sklepie „Omotesando Apple Store” (Appuru sutoa Omotesandō; 2014; fot. 49) oraz klatka w „Shibuya Apple Store” (Appuru sutoa Shibuya; 2005; fot. 50). Szklane schody kręcone autorstwa firmy Bohlin Cywinski Jackson, stały się już znakiem firmowym Apple Inc. [8].

 

 

2016 5 8 2

Fot. 49. Tokio – sklep „Omotesando Apple Store”, 2014

 

2016 5 8 3

Fot. 50. Tokio – „Shibuya Apple Store”, 2005

 

 

Dachy, zadaszenia, wejścia i przystanki

 

Szklane zadaszenia, daszki i wiaty są także elementami krajobrazu miejskiego. Szkło stosuje się na zadaszenia mostów pieszych i łączników (fot. 51), na wiaty przystanków autobusowych (fot. 52) i tramwajowych, terminali autobusowych (fot. 53) oraz na różnego rodzaju zadaszenia – np. chroniące przed deszczem w podbliżu stacji kolejowych (fot. 54), różnorodnych budynków użyteczności publicznej oraz innych obiektów. Duże, szklane płyty oprawione w aluminium wyglądają bardzo elegancko jako zadaszenie łącznika prowadzącego z dworca w Osace do przyległego drapacza chmur “Grand Front Osaka” (Guranfuronto Ōsaka; 2013), pełniącego funkcje komercyjne kompleksu dworcowego „Osaka Station City” (Ōsaka sutēshon shiti; 2011). Z kolei wiata na przystanku autobusowym w Hakone w prefekturze Kanagawa została zaprojektowana przez Nikken Sekkei, podobnie do znajdującego się w pobliżu budynku muzeum „Pola Musem of Art” (Pōra bijutsukan; 2002). Zadaszenia przy dworcu „Hitachi Station” (Hitachi-eki) oraz „Tokyo Station” (Tōkyō-eki) zostały zaprojektowane ze szkła o mniejszej przezierności, ale mimo to wyglądają one lekko. Zadaszenie nad wejściem do poziomu B1 i stacji metra w tokijskim kompleksie urbanistycznym „Tokyo Midtown” (Tōkyō middotaun; 2007) komponuje się dobrze z przeszklonym atrium i stanowi bardzo dynamiczną kompozycję oraz wizytówkę całego zespołu (fot. 55). Przed dworcem w „Shizuoka Station” (Shizuoka- eki) zostały zbudowane dwie bliźniacze, szklane wiaty, których funkcją jest zapewnienie dostępu (m.in. za pomocą szklanej windy) do poziomu podziemnego przed dworcem (fot. 56). 

 

 

2016 5 8 4

Fot. 51. Osaka – zadaszenie przy „Grand Front Osaka”, 2013

 

2016 5 8 5

 

Fot. 52. Pref. Kanagawa – wiata autobusowa przy “Pola Museum of Art”, 2002

 

 

2016 5 8 6

Fot. 53. Pref. Ibaragi – zadaszenie terminala autobusowego przy „Hitachi Station”, 2011

 

2016 5 8 7

Fot. 54. Tokio – zadaszenie przy „Tokyo Station”, 2012

 

2016 5 8 8

Fot. 55. Tokio – „Tokyo Midtown”

 

2016 5 8 9

Fot. 56. Shizuoka – wiaty przed dworcem „Shizuoka Station”

 

 

W Tokio szczególnie efektownie wyglądają szklane wejścia do metra znajdujące się przy nowo wybudowanych budynkach w centrum miasta, np. w dzielnicy Nihonbashi. Obok budynku „Nihonbashi Mitsui Tower” (Nihonbashi Mitsui tawā; 2005) znajduje się wejście do stacji metra „Mitsukoshi-mae”, które jest przekryte dużym szklanym dachem, przylegającym do szklanej elewacji wysokościowca (fot. 57). Nowy budynek zaprojektowany przez Nihon Sekkei i architekta Cesara Pelli (Cesar Pelli & Associates Japan, Inc.) jest rozbudową historycznej budowli „Mitsui Main Building” (Mitsui honkan; 1929), która łączy tradycję z duchem innowacji. Inny, nowy obiekt z serii popularnych, wysokich budynków wielofukcyjnych, łączących przestrzeń biurową, z komercyjną i rekreacyjną – wspomniany już „Tokyo Square Garden” – posiada położony poniżej poziomu terenu ogród „sunken garden”. Do ogrodu prowadzą schody z atrakcyjnym szklanym zadaszeniem (fot. 58).

 

 

2016 5 10 1

Fot. 57. Tokio – „Nihonbashi Mitsui Tower”, 2005 – wejście do stacji „Mitsukoshimae”

 

2016 5 10 2

Fot. 58. Tokio – „Tokyo Square Garden”, 2013 – wejście do stacji „Kyōbashi”

 

 

Wolnostojące wejścia do metra, które wyróżniają się swoją architekturą, są ważnymi akcentami urbanistycznymi. Wejście do stacji „Ikebukuro Station” (Ikebukuro-eki) oraz pasażu handlowego „Echika Ikebukuro” (Echika Ikebukuro; 2012) zostało zaprojektowane w stylu Art-Deco. Zarówno ściany, jak i dach, zostały wykonane ze szklanych płyt (fot. 59). Często wejścia do metra eksponują także logo firmy kolejowej. W przypadku nowego wejścia na stację „Omotesandō Station” (Omotesandō-eki), na metalowej kratownicy zostały zainstalowane szklane płyty. Dach i cała kompozycja zostały zwieńczone logo firmowym Tokyo Metro (fot. 60).

 

 

2016 5 10 3

Fot. 59. Tokio – wejście do „Ikebukuro Station”, i „Echika Ikebukuro”, 2012

 

2016 5 10 4

Fot. 60. Tokio – wejście do „Omotesandō Station”

 

 

Szkło jest również materiałem często stosowanym w architekturze przystanków tramwajowych i autobusowych. Stanowi ono doskonałą ochronę przed deszczem i wiatrem, a jednocześnie, dzięki swojej przezierności, nie ingeruje w architekturę ulicy. Przykładem estetycznych przystanków z udziałem szkła może być wiata autobusowa w Nagoi, w której szklanej ścianki frontowej właściwie nie widać, a na bocznej jest kolorowa reklama (fot. 61). 

 

 

2016 5 10 5

Fot. 61. Nagoja – przystanek autobusowy

 

 

Balustrady

 

Balustrady mają różne funkcje, przede wszystkim ochronną, ale także dekoracyjną, dlatego istotny jest ich wygląd. Szkło stosuje się bardzo często na balustrady, ponieważ nie stanowi ono definitywnej przegrody wizualnej. Balustrady bardzo często są projektowane ze szkła przeziernego lub matowego, czasem też z zastosowaniem kolorów. Popularne, bezbarwne, całkowicie przezroczyste balustrady widać na wielu zaprezentowanych zdjęciach (fot. 39, 41, 46, 55 i 57). Zostały one także zastosowane w wielofunkcyjnym kompleksie w Nagoi „Oasis 21” (Oashisu Nijūichi; 2002; fot. 62) oraz w otoczeniu wspominanego już budynku „Toranomon Hills” (fot. 63). W Toranomon, bezbarwne szkło balustrad ciekawie kontrastuje z matowym szkłem przy schodach ruchomych oraz z matowymi szklanymi ścianami osłonowymi. Z kolei na niedawno odnowionym i rozbudowanym dworcu „Himeji Station” (Himeji-eki; 2015) jedne balustrady mają kolorowe rysunki (fot. 64), a inne są nieprzezroczyste.  

 

 

2016 5 10 6

Fot. 62. Nagoja – „Oasis 21” – szklana balustrada i posadzka

 

2016 5 12 1

Fot. 63. Tokio – „Toranomom Hills” – szklane balustrady

 

2016 5 12 2

Fot. 64. Himeji – „Himeji Station”, 2015 – szklane balustrady

 

 

 

dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio


prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska



Bibliografia

 

[1] Cywiński Z., Kido E. M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.

[2] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.

[3] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki użyteczności publicznej.„Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.

[4] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.

[5] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Terminale lotnicze, „Świat Szkła” 12/2013, 12/2014.

[6] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.

[7] Kido E. M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1, 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3 .

[8] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Architektura kreowana szkłem w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson dla Apple Inc. „Świat Szkła” 9/2015.

[9] Kido E. M.: Nowa architektura japońska/ The New Japanese architecture. [w] „Studia z zakresu architektury nowoczesnej”, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011.

[10] Holgate A.: Aesthetics of built form. Oxford University Press, New York, 1992.

[11] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne. Część 1. „Świat Szkła” 3/2016.

[12] http://www.ndc.co.jp/hara/works/2014/08/matsuyaginza.html (25.01.2016)

[13] http://www.aokijun.com/ja/works/038/ (25.01.2016)

[14] Nishimaki Y. (ed.): Hitachi Station and Free Corridor. “The Japan Architect”, 88/2013.

[15] http://www.g-mark.org/award/describe/39400?token=v6phVYhdoY&locale=ja (25.01.2016)

[16] http://www.arcspace.com/features/sambuichi-architects/inujima-seirensho-art-museum/ (25.01.2016)

[17] Kido E. M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne. Część 2. „Świat Szkła” 4/2016.

[18] http://sztuka-krajobrazu.pl/1742/artykul/szklo-w-architekturzekrajobrazu (25.01.2016)

 

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 05/2016

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.