Dobra jakość, użyteczność i funkcjonalność komponentów powoduje, że poszczególne elementy (profile, oszklenie, okucia itp.) działają jako system i są odpowiednie do zastosowania w konstrukcji okna.
Jednak ostatnim ogniwem w jego „łańcuchu jakości” jest montaż, który decyduje, czy gwarantowane właściwości użytkowe będą osiągane również po jego zainstalowaniu.
Rys. 1. Wpływ nowych i szczelnych okien na budynek niepoddany renowacji
(kliknij na rysunek/tabelę aby powiekszyć)
Dobra instalacja rozpoczyna się od profesjonalnego zaprojektowania i opracowania szczegółowego montażu, który będzie odpowiedni do typu okna, wymagań użytkowych oraz sytuacji montażowej w danym budynku.
Kompetentne firmy montażowe muszą być w stanie porównać wzorcowe parametry wyrobów z warunkami panującymi na budowie i opracować adaptacje, które spełniają wymagania statyki i fizyki.
Dotyczy to zwłaszcza wymiany okien w starym budynku. Ponieważ przy takich pracach mamy często do czynienia ze zmianą wymagań odnośnie fizyki budowli (usunięcie słabych punktów), dlatego często konieczna jest dodatkowa „poprawa” fasady budynku.
Przy renowacji starych budynków zwykle nie biorą udziału w projektowaniu tych modernizacji ani producent okien, ani firma montażowa.
A powinni oni wykonać projekt budowlany w zakresie montażu, który musi uwzględniać następujące aspekty:
- ponowna ocena spełnienia wymagań fizyki budowli, ponieważ nowe okna zmieniają szczelność i temperaturę powierzchni przegrody;
- wykrycie i minimalizowanie mostków termicznych, np. przez wykonanie termoizolacji ościeży, jeśli wartość U ściany zewnętrznej UAW > 1,0 W/(m²K);
- projektowanie możliwych zmian elementów budynku (parapety, ościeżnice, okiennice) z uwzględnieniem ochrony zabytków, redukcji kosztów, unikania zabrudzeń itp.;
- organizacja użytkowania i dostępności na etapie wykonywania budowlanych prac modernizacyjnych (dodatkowe środki ochronne);
- w przypadku wymiany więcej niż 1/3 okien w budynku należy opracować koncepcję wentylacji budynku zgodnie z normą DIN 1946-6. W przypadku zmiany ponad 10% powierzchni okna, zgodnie z EnEV § 9 (2) konieczne jest potwierdzenie ochrony przed przegrzewaniem w lecie i ewentualnie zaprojektowanie elementów systemu ochrony przeciwsłonecznej.
Projektowanie obejmuje też wybór odpowiednich i przetestowanych systemów mocujących i uszczelniających [3, 4], a także ich profesjonalną obróbkę.
W tym zadaniu firmy montażowe są wspierane przez udostępnienie typowego projektu montażu przez instytut ift, z którego można korzystać bezpłatnie na stronie internetowej ift.
W przypadku prywatnych inwestorów często jest pożądane, aby wymiana okna odbywała się bez poważnych uszkodzeń starej ramy i prowadzenia szeroko zakrojonych prac budowlanych.
W praktyce jednak okazuje się, że w starszych budynkach często należy wymienić lub uzupełnić uszkodzone wcześniej elementy budowlane, dodatkowo należy zainstalować nowe elementy (parapety, skrzynki roletowe itp.), a także wprowadzić zmiany położenia otworu okiennego. Wymaga to dodatkowych działań konstrukcyjnych i prac budowlanych.
Przykład pokazuje, że zapobieganie problemom związanym z kondensacją pary wodnej i pojawieniem się nalotów pleśniowych często można osiągnąć tylko dzięki kompleksowej koncepcji renowacji, ale firmy montażowe rzadko oferują takie rozwiązania.
Wytyczne montażu okien i drzwi zewnętrznych [2] (wydanie polskie) „Instrukcja montażu…” RAL dokumentuje najnowszy stan techniki i opisuje teoretyczne i praktyczne aspekty montażu okien i drzwi zewnętrznych. Obejmuje to informacje dotyczące hydroizolacji, termoizolacji i mocowania, a także podstawy statyki i fizyki budowli – solidnie naukowo i praktycznie. Uzupełniają to standardowe szczegóły i wiele praktycznych przykładów. Dlatego instrukcja montażu stanowi idealną praktyczną pomoc w projektowaniu i wykonaniu profesjonalnego montażu okien i drzwi. Instrukcja jest dostępna w języku niemieckim, angielskim oraz polskim. W Polsce jest dostępna dzięki staraniom miesięcznika „Świat Szkła”.
|
Rys. 2. Typowe sytuacje związane z modernizacją/wymianą okien w istniejących budynkach
a) Modernizacja okna odbywa się w połączeniu z całkowitym remontem przegród zewnętrznych (idealny przypadek).
b) Podczas wymiany okna ościeża wewnętrzne i/lub zewnętrzne są odnawiane (rozmiary okien lub oszklenia doświetlającego są prawie zachowane).
c) Stara rama jest wycinana, a nowe okno jest umieszczane w tynku (rozmiary okien lub oszklenie doświetlające zmniejszają się).
d) Stara rama jest przycinana, a nowe okno jest wstawiane metodą nadbudowania. Rozmiary okien lub szklane powierzchnie są znacznie zmniejszone. Przydatne rozwiazanie tylko wtedy, gdy istniejąca rama z elementami montażowymi nie tworzy mostka termicznego, a pozostałej ramy nie naruszono w trakcie prac modernizacyjnych.
Rys. 3. Typowy projekt montażu, opracowany przez ift, pomaga firmom montażowym, proponując odpowiednie produkty i określając profesjonalne połączenia
Rys. 4. Przykłady dodatkowych działań wymaganych w sąsiadujących z oknem elementach: ościeżu, nadprożu, obszarze parapetu
Wymiana okna bez dodatkowych środków
Tylna ściana skrzynki rolety tylko z lekkiej płyty z wełny drzewnej o grubości 20 mm
- mały mostek termiczny
Dodatkowa izolacja z powodu małej grubości ścianki nie jest możliwa
- znaczny mostek termiczny
Pokrywa inspekcyjna umieszczona w profilu wlotowym rolety i przykręcona do listwy drewnianej
- szczelne połączenie boczne niemożliwe
Panel zewnętrzny poluzowany podczas demontażu okien
- nie jest możliwe profesjonalne szczelne połączenie bez dodatkowych środków
Rys. 5. Krytyczne sytuacje montażowe w starych budynkach z mostkami termicznymi oraz niebezpieczeństwo występowania
kondensacji pary wodnej i rozwoju pleśni
Tabela 1. Temperatura powierzchni przegrody 0 si i czynnik temperaturowy f 0,25 / 0,13 dla różnych rozwiązań podczas modernizacji lub wymiany okna (wyciąg z [2])
(kliknij na rysunek/tabelę aby powiekszyć)
Ochrona przed przenikaniem ciepła i zawilgoceniem w mostkach termicznych
Zwłaszcza przy renowacji starych budynków należy sprawdzić przylegające struktury pod kątem występowania mostka termicznego w miejscu w montażu okien. Ponieważ mostki termiczne są często odkrywane tylko podczas demontażu starych okien, należy zwrócić uwagę na takie szczegóły na etapie wykonywania prac modernizacyjnych.
„Słabe punkty” pod względem termicznym istniejące w ścianie zewnętrznej nie mogą zostać „wchłonięte” przez montaż nowych okien o wysokiej izolacyjności cieplnej i mogą być konieczne dodatkowe działania w budynku w celu eliminacji wykrytych mostków termicznych. Należy to wcześniej wyjaśnić.
Podstawową zasadą oceny kondensacji i tworzenia się pleśni w obszarze ościeża (glifu) jest reguła, że przy wartości U ściany zewnętrznej (UAW) większej niż 1,0 W/(m² K) ościeże (glif ) należy zaizolować termicznie. Odpowiednim parametrem dla określenia wymaganego minimalnego zabezpieczenia termicznego jest czynnik temperaturowy fRsi, który musi być większy niż 0,70 w najbardziej niekorzystnym punkcie.
Uszczelnienie
Uszczelnienie połączeń budowlanych musi zapewnić trwałą ochronę przed przenikaniem wody, powietrza i hałasu zewnętrznego, dlatego jest to obowiązkowym wymogiem dla komponentów budowlanych. Decydujące są nie tylko materiały uszczelniające, ale także odpowiednio ukształtowane „boki złącza” i całościowa „geometria złącza”.
W starym budynku prace przygotowujące odpowiednio powierzchnię złącza powinny być wykonane przez firmę montażową zarówno przy oknie (np. montaż profili do wypełniania rowków), jak i przy konstrukcji ściany (np. wypełnienie zaprawą głębokich spoin w murze lub – w razie potrzeby – wygładzenie ościeża/glifu). Oprócz zapewnienia podczas montażu odpowienich warunków w otoczeniu, takich jak temperatura i wilgotność oraz stan boków złącza (brak zawilgoceń, duża wytrzymałość, ochrona przed zabrudzeniem powierzchni itp.), należy zapewnić prawidłowe przetwarzanie stosowanych komponentów.
Elementy okna są narażone na wilgoć przenikającą zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz pomieszczeń. Podczas, gdy warunki zewnętrzne są zwykle brane pod uwagę jako obciążenia klimatyczne, to obciążenie wilgocią wynikające z klimatu w pomieszczeniu są często ignorowane, a mogą powodować kondensację pary wodnej i tworzenie się pleśni. W zależności od oczekiwanego obciążenia wynikającego z lokalizacji budynku, sytuacji montażowej (pozycji okna w obrębie ściany), konstrukcji okna, określa się główne procedury w zakresie montażu i prace uzupełniające – muszą być one specyficznie dopasowane do danego obiektu
Przy wyborze systemu uszczelnienia, bierze się przykładowo pod uwagę następujące aspekty:
1. kompensację oczekiwanych odkształceń (ugięcie stropu, zmiany wymiarów z powodu zmian temperatury lub wilgotności),
2. charakter (stan, właściwości) krawędzi złącza i sąsiednich materiałów,
3. geometrię i wymiary złącza,
4. istniejące tolerancje konstrukcyjne,
5. dodatkowe problemy projektowe (złącza widoczne dla użytkownika).
Tabela 2. Ocena termiczna dla różnych sytuacji montażowych (wyciąg z [2])
(kliknij na rysunek/tabelę aby powiekszyć)
Rys. 6. Konstruowanie połączeń w zależności od obciążenia wewnętrznego i zewnętrznego – zagrożenia dochodzące z zewnątrz i z wewnątrz pomieszczeń (zdjęcie z [2])
(kliknij na rysunek/tabelę aby powiekszyć)
Rys. 7. Złącza kompensacyjne i ich uszczelnienia np. za pomocą mas uszczelniających, taśm, folii wielofunkcyjnych i listew tynkarskich (zdjęcie z [2])
(...)
Wolfgang Jehl ift Rosenheim
Jürgen Benitz-Wildenburg ift Rosenheim
Artykuł powstał na podstawie wystąpienia na konferencji ift Rosenheim, Fenstertage 2019
Przedstawicielem Instytutu ift Rosenheim w Polsce jest Andrzej Wicha:
Literatura
1. Komentarz do EN 14351-1 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności prof. Ulrich Sieberath; prof. Christian Niemöller, ift Rosenheim, 11/2013
2. Wytyczne dotyczące projektowania i wykonania montażu okien i drzwi wejściowych (Leitfaden zur Planung und Ausführung der Montage von Fenstern und Haustüren), RAL-Gütegemeinschaft Fenster und Haustüren e.V. , Bundesglungsverband der Glaserhandwerks, 03/2014
3. Wytyczne ift MO-01/1. Mocowanie okien, Część 1: Metoda określania właściwości użytkowych systeów uszczelniającyc (Baukörperanschluss von Fenstern, Teil 1: Verfahren zur Ermittlung der Gebrauchstauglichkeit von Abdichtungssystemen), ift Rosenheim 2007
4. Wytyczne ift MO-02/1. Mocowanieokien, Część 2: Metoda określania właściwości użytkowych systemów mocujących (Baukörperanschluss von Fenstern, Teil 2: Verfahren zur Ermittlung der Gebrauchstauglichkeit von Befestigungssystemen), ift Rosenheim 3/2014
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacji: Świat Szkła 12/2019
patrz też:
- Montaż okien w starym budynku. Praktyczne wskazówki dotyczące profesjonalnego projektowania i realizacji , Wolfgang Jehl , Jürgen Benitz-Wildenburg, Świat Szkła 12/2019
- Montaż okien i drzwi o zwiększonej odporności na włamanie w murach z pustaków termoizolacyjnych , Fabian Kutscher, Świat Szkła 12/2017
- Trendy w zakresie odporności na włamanie Standaryzacja, badania i techniki montażu , Christian Kehrer, Świat Szkła 12/2017
- Montaż okna w warstwie ocieplenia , Wolfgang Jehl, Świat Szkła 4/2013
- Jakość montażu i szczelność konstrukcji okna Część 3: najczęstsze nieszczelności , Katarzyna Jarocka
- Montaż okien a prace „mokre” , Jerzy Płoński
Informacje na temat Wytycznych montażu mozna uzyskać bezpośrednio w redakcji miesięcznika Świat Szkła:
- Agata Kostrzewa
- Agnieszka Roguska
oraz dziale dystrybucji
- Iwona Markowska
więcej informacji też na stronie o Wytycznych do montaż okien i drzwi zewnętrznych tzw Instrukcja RAL