Zamknięciem otworów w przegrodach budowlanych, stanowiących  jednocześnie przegrodę ogniową, są drzwi i bramy przeciwpożarowe o wymaganej klasie odporności ogniowej. Coraz szersze zastosowanie w budownictwie znajdują przeciwpożarowe drzwi i bramy z przeszklonymi skrzydłami.

 

Jest to możliwe dzięki temu, że szkło jest niepalne, a nowoczesne metody jego wytwarzania nadają mu dużą wytrzymałość mechaniczną i odporność ogniową. Wbudowanie przeszklonych elementów otworowych pozwala na bardziej funkcjonalny podział przestrzeni w budynkach oraz na doświetlenie pomieszczeń.

 

Wprowadzenie

 

Drzwi oraz bramy przeciwpożarowe są wymagane do zapewnienia odpowiedniej ochrony otworów w ścianach o określonej odporności ogniowej, stanowiących drogę dostępu dla ludzi, towarów lub pojazdów. Najczęściej stosowane są następujące rodzaje tych wyrobów:

  • drzwi i bramy rozwierane,
  • drzwi i bramy przesuwne (liniowo i teleskopowo),
  • bramy podnoszone (zwane także opuszczanymi).

 

Podstawowy dokument dotyczący wyrobów budowlanych, jakim jest obecnie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej CPR 305/2011 ustanawiające „zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych”, określa m.in. wymagania podstawowe. Jednym z tych wymagań jest bezpieczeństwo pożarowe, w którym stwierdzono, że obiekty budowlane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w przypadku pożaru, m.in.:

  • powstawanie i rozprzestrzenianie się ognia i dymu w obiektach było ograniczone,
  • mieszkańcy mogli opuścić obiekt.

 

Komunikacja do budynków oraz w ich wnętrzu odbywa się głównie poprzez otwory w przegrodach budowlanych, zamykane bramami lub drzwiami. Wyroby te powinny w określonych przypadkach spełniać wymagania wynikające z bezpieczeństwa pożarowego, polegającego głównie na ograniczeniu możliwości rozprzestrzeniania się ognia i dymu oraz umożliwieniu sprawnej ewakuacji, w razie wybuchu pożaru. 

 

Szczegółowe wymagania dotyczące przeciwpożarowych drzwi i bram są zawarte w europejskich normach wyrobu, ustanawianych na podstawie odpowiednich mandatów Komisji Europejskiej, oraz w normach towarzyszących (badawczych i klasyfikacyjnych). 

 

Jedną z takich norm jest norma europejska (wprowadzona do Katalogu Polskich Norm) PN-EN 14600:2005 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfikacja. Zawiera ona następującą definicję przeciwpożarowych drzwi i bram:

 

Jest to zespół drzwiowy lub bramowy, łącznie z ościeżnicą lub prowadnicami, skrzydłem drzwiowym/ bramowym (lub skrzydłami), kurtyną zwijaną lub składaną itp., przewidziany do zapewnienia odporności ogniowej, gdy jest stosowany do zamknięcia stałych otworów w elementach oddzielających o określonej odporności ogniowej. Obejmuje również wszelkie płyty boczne, panele wziernikowe lub płyty górne wraz z okuciami drzwiowymi/bramowymi i wszelkimi uszczelkami (przewidzianymi do zapewnienia odporności ogniowej lub dymoszczelności, albo do innych celów, jak zapobieganie przeciągom lub hałasowi), wchodzące w skład zestawu.

 

Podstawowe materiały

 

Drzwi i bramy przeciwpożarowe powinny być wykonane z materiałów i elementów, które wraz z odpowiednią konstrukcją zapewnią spełnienie przez te wyroby wymagań założonej klasy odporności ogniowej. Do materiałów i elementów mających największy wpływ na odporność ogniową przeszklonych drzwi i bram przeciwpożarowych zaliczyć można wypełnienie skrzydeł drzwi i paneli bram, szkło, okucia i uszczelki.

 

Wypełnienie

Wełna mineralna jest materiałem izolacyjnym pochodzenia mineralnego, który nie pali się, nie rozprzestrzenia ognia i wytrzymuje temperatury nawet do 1000°C. Do dalszych zalet zaliczyć należy to, iż nie przyczynia się w istotny sposób do emisji trującego dymu oraz nie powoduje powstawania płonących kropel ani cząstek. Materiał ten jest zaliczany do klasy reakcji na ogień A1 lub A2, w związku z czym jest najczęściej stosowany do wypełniania skrzydeł drzwi przeciwpożarowych i paneli, z których wykonuje się skrzydła bram przeciwpożarowych. W zależności od zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych i wymiarów gabarytowych, jak i klasy odporności ogniowej otworowych wyrobów przeciwpożarowych, stosowana jest wełna mineralna o grubości od 30 do 100 mm oraz gęstości objętościowej do 400 kg/m³. 

 

Wełna mineralna objęta jest normą PN-EN 13162:2009 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby z wełny mineralnej (MW) produkowane fabrycznie. Specyfikacja.

 

Do wypełnień stosowane są także płyty gipsowo--kartonowe typu F (płyty ognioochronne), o dodatkowo wzmocnionym rdzeniu gipsowym, zawierającym włókno szklane, grubości od 12,5 do 18 mm. Kolejnym materiałem wypełniającym są płyty ognioochronne wykonane ze składników mineralnych, jak np. płyty typu Promatect lub Promaxon o grubości 20 mm. 

 

Szkło

 

Stosowane obecnie, nowoczesne technologie produkcji szkła nadają mu dużą wytrzymałość mechaniczną, a także bardzo wysoką odporność ogniową, sięgającą w przypadku szyb wielowarstwowych nawet 120 minut. Jest to także materiał odporny na oddziaływanie wielu agresywnych substancji chemicznych, w związku z czym zakres jego zastosowania w ochronie przeciwpożarowej budynków, w tym także jako przeszklenia elementów otworowych, staje się coraz powszechniejszy.

(...)

Szkło stosowane w drzwiach i bramach przeciwpożarowych powinno spełniać wymagania określone w prezentowanej już w publikacji normie PN-EN 14600:2005. Norma ta zawiera zapis, że jeżeli drzwi (ale odnieść to można również do bram) są zaprojektowane z elementami przeszklonymi, to kompletny zestaw, zawierający element przeszklony o największym rozmiarze przewidzianym do zastosowania w praktyce, powinien być przedmiotem badania odporności ogniowej. Ma to na celu zapewnienie, iż elementy przeszklone i metoda badania ich osadzenia w skrzydle drzwiowym/bramowym spełniają wymagania związane z badaniami.

 

Dalej w normie podano, że szkło zastosowane w elementach przeszklonych powinno spełniać postanowienia jednej z zharmonizowanych norm europejskich, podanych w załączniku D normy, w tym m.in.:

  • PN-EN 1096-4:2004 Szkło w budownictwie. Szkło powlekane. Część 4: Ocena zgodności/Zgodność wyrobu z normą,
  • PN-EN 1279-5:2005+A1:2008 Szkło w budownictwie. Izolacyjne szyby zespolone. Część 5: Ocena zgodności wyrobu z normą,
  • PN-EN 1748-1-2:2004 Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby specjalne. Szkło borowo-krzemianowe. Część 1-2: Ocena zgodności wyrobu,
  • PN-EN 1748-2-2:2004 Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby specjalne. Część 2-2: Tworzywa szklano- krystaliczne. Ocena zgodności/Zgodność wyrobu z normą,
  • PN-EN 12337-2:2004 Szkło w budownictwie. Chemicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności/Zgodność wyrobu z normą.

 

Prezentowany dokument normalizacyjny określa również reguły dotyczące możliwości zmian w oszkleniu drzwi, tzn. zastosowania alternatywnych, w stosunku do poddanych badaniom ogniowym, elementów przeszklonych. Zmiany takie są możliwe do wprowadzenia tylko zgodnie z zasadami podanymi w normie PN-EN 1634-1:2002 Badanie odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych. Część 1: Drzwi i żaluzje przeciwpożarowe. Powyższa norma w zakresie wykorzystywania wyników badań podaje, że dopuszczalne są zmiany w stosunku do elementu próbnego z konstrukcją przeszkloną, które można wprowadzić automatycznie, bez potrzeby zlecenia przez producenta dodatkowej oceny, obliczeń lub zatwierdzania, jeżeli zostaną zachowane stosowne warunki. Do tych warunków zostały zaliczone:

  • rodzaj szkła i sposób osadzenia, oraz rodzaj i liczba łączników na metr obwodu, nie powinny być zmieniane w stosunku do badanych,
  • liczba przeszklonych otworów i każdy z wymiarów tafli szklanej w elemencie próbnym o konstrukcji drewnianej lub stalowej mogą być zmniejszone,
  • odległość pomiędzy krawędziami przeszklenia i obwodem skrzydła drzwiowego lub odległość między otworami przeszklonymi nie powinna być redukowana w stosunku do tych, które były w elementach próbnych,
  • inne położenia części w drzwiach mogą być modyfikowane tylko wówczas, gdy nie pociąga to za sobą konieczności usunięcia lub zmiany położenia elementów konstrukcyjnych.

 

Analizując udzielone na przeszklone bramy i drzwi przeciwpożarowe Aprobaty Techniczne stwierdzić można, że najczęściej stosowane są następujące szyby:

  • dla wyrobów o klasie odporności ogniowej EI2 30 – szyby o grubości 15 mm typu Pyrostop (firmy Pilkington) lub Promat (firmy Promat),
  • dla wyrobów o klasie odporności ogniowej EI2 60 – szyby o grubości od 23 do 27 mm typów jak wyżej,
  • dla wyrobów o klasie odporności ogniowej EI2 90 – szyby o grubości od 37 do 45 mm typów jak wyżej.

 

Okucia

 

Dla zapewnienia prawidłowego działania przeciwpożarowych drzwi i bram, niezbędne jest zastosowanie okuć o właściwych, w zakresie ognioodporności, cechach. Okucia same w sobie nie mają cech odporności ogniowej, gdyż jest to pojęcie, które można stosować tylko do wyrobów strukturalnych w postaci budowlanych elementów otworowych. Jednak okucia również kształtują elementy bariery ogniowej, jakimi są drzwi i bramy przeciwpożarowe, dla których można określić, poprzez badania, odporność ogniową.

 

Przydatność okuć dla celów bezpieczeństwa pożarowego może być określona w wyniku badania pełnowymiarowych drzwi lub bram o właściwościach przeciwpożarowych lub przez badanie zredukowanych wymiarowo próbek danej konstrukcji. Badania takie przeprowadza się w oparciu o stosowne normy badawcze, przy czym ten drugi sposób badania nazywany jest jako „badania w małej skali”.

 

Typowe rozwierane drzwi i bramy przeciwpożarowe, są wyposażone w następujące okucia:

  • zawiasy jednoosiowe, w tym również sprężynowe,
  • zamki mechaniczne z zaczepami, najczęściej zapadkowe lub zapadkowo-zasuwkowe,
  • zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania,
  • przytrzymywacze elektryczne otwarcia drzwi,
  • klamki i tarcze drzwiowe,
  • zamknięcia przeciwpaniczne do wyjść uruchamiane prętem poziomym,
  • zamknięcia awaryjne do wyjść uruchamiane klamką lub płytką naciskową,
  • regulatory kolejności zamykania skrzydeł,
  • wkładki bębenkowe.

 

Okucia te są objęte europejskimi normami wyrobu, z których większość jest zharmonizowana. 

 

Przeciwpożarowe bramy przesuwne i podnoszone są wyposażone w specjalistyczne okucia. 

 

W Aprobatach Technicznych, udzielanych przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie na przeszklone drzwi i bramy przeciwpożarowe, w zakresie okuć znajdują się zapisy wymagające, aby elementy te miały dokumenty dopuszczające do obrotu, a ich typy były dostosowane do masy skrzydeł oraz obciążeń eksploatacyjnych. Zastrzega się również, że zastosowanie innych okuć niż podano w Aprobacie Technicznej, ale tego samego rodzaju, jest możliwe, gdy zostały one wprowadzone do obrotu ze znakiem budowlanym B lub z oznakowaniem CE i ich przydatność do zastosowania w drzwiach została potwierdzona cyfrą 1 w czwartej pozycji kodu klasyfikacyjnego podanego w stosownej normie wyrobu, co oznacza, że zostały przeprowadzone wymagane w tym zakresie badania. Ponadto zastosowanie zmienionych okuć nie może spowodować zmian w budowie drzwi lub bramy.

 

Uszczelki

 

Drzwi i bramy przeciwpożarowe do spełnienia swoich funkcji, polegających na zamknięciu otworów w przegrodach budowlanych, stanowiących jednocześnie przegrodę ogniową, muszą być wyposażone w odpowiednie uszczelnienia. Najczęściej w ościeżnicach drzwi i bram stosuje się typowe uszczelki przylgowe wykonane z kauczuku syntetycznego EPDM, natomiast na krawędziach skrzydeł zainstalowane są uszczelki pęczniejące.

 

W uszczelkach pęczniejących, zawierających zazwyczaj krzemian sodu, po przekroczeniu temperatury około 100°C rozpoczyna się w krótkim czasie proces pęcznienia, polegający na 7- do 10-krotnym zwiększeniu objętości materiału. Powoduje to powstanie niepalnej, termoizolacyjnej i ognioochronnej warstwy, zamykającej wszelkie szczeliny na obwodzie skrzydła drzwi lub bramy, nie dopuszczając w czasie zależnym od klasy ognioodporności wyrobu do przejścia płomieni.

 

Uszczelki pęczniejące są stosowane głównie w postaci pasków, mających od spodu samoprzylepne taśmy do mocowania, z klejem gwarantującym właściwe przyleganie do różnych podłoży. Zasadniczo występują uszczelki o grubości od 1,5 do 2,0 mm i szerokości od 10 do 50 mm. Szyby stanowiące przeszklenia drzwi i bram przeciwpożarowych mogą być osadzane z użyciem uszczelek przyszybowych z EPDM lub z zastosowaniem ognioochronnej masy silikonowej bądż akrylowej.

Wymagania

 

Postanowienia ogólne

 

Właściwości drzwi i bram przeciwpożarowych powinny być zgodne z odpowiednią normą wyrobu oraz spełniać wymagania dotyczące badania próbki wyrobu, określone w normie PN-EN 14600:2005. Drzwi i bramy przeciwpożarowe powinny być zdolne do osiągnięcia takiego położenia zamkniętego, które gwarantowałoby uzyskanie deklarowanej skuteczności działania w zakresie odporności ogniowej. Tam, gdzie dla skuteczności działania w zakresie tej odporności istotne znaczenie ma prawidłowa kolejność zamykania skrzydeł samoczynnie zamykających się dwuskrzydłowych drzwi i bram, taką prawidłową kolejność należy zapewnić przez zastosowanie regulatora kolejności zamykania skrzydeł, który spełnia wymagania normy PN-EN 1158:1999/A1:2004 Okucia budowlane. Regulatory kolejności zamykania skrzydeł drzwiowych. Wymagania i metody badań lub  Europejskiej Specyfikacji Technicznej właściwej dla zastosowanego urządzenia.

 

Poniżej przedstawiono podstawowe wymagania, które powinny być spełnione przynajmniej przez jedną kompletną próbkę o określonej konstrukcji wyrobu.

 

Zdolność do działania

 

Zdolność do działania próbki przeznaczonej do badań odporności ogniowej należy wykazać przez przeprowadzenie badań według odpowiedniego punktu normy PN-EN 14600:2005, po którym – w przypadku samozamykających się drzwi lub bram rozwieranych – powinno nastąpić kolejne badanie, zgodnie z wymaganiami wynikającymi także z powyższej normy. 

 

Właściwości okuć 

 

Drzwi powinny być wyposażone w okucia spełniające odpowiednie wymagania klasyfikacyjne, podane w Załączniku A normy PN-EN 14600:2005 tam, gdzie taka klasyfikacja ma zastosowanie. 

 

W załączniku podano, że okucia mogą być montowane do drzwi i bram przeciwpożarowych tylko wtedy, gdy nie zostały przekroczone ograniczenia podane dla masy i/ lub szerokości skrzydła, wynikające z odpowiednich norm wyrobu dotyczących okuć, a poziomy właściwości użytkowych są równe lub wyższe w stosunku do poziomów określonych w odnośnych normach wyrobu. Minimalne poziomy właściwości użytkowych okuć są następujące:

 

Maksymalna szerokość skrzydła – dla systemów zamknięć awaryjnych i przeciwpanicznych sterowanych elektrycznie wynosi 1300 mm, dla zawiasów, zamykaczy przytrzymywaczy i regulatorów kolejności zamykania wynosi 1600 mm, dla pozostałych okuć nie ma ograniczeń.

 

Maksymalna masa skrzydła – dla zawiasów jednoosiowych wynosi 250 kg, dla pozostałych okuć nie określono.

 

Kategoria użytkowania – dla wkładek bębenkowych kategoria 1 (mała częstotliwość używania), dla zawiasów wszystkie kategorie (od małej częstotliwości do częstego, gwałtownego użytkowania), a dla pozostałych okuć kategoria 3 (wysoka częstotliwość użytkowania).

 

Minimalna klasa okuć – dla zawiasów do okien, zamków i okuć do drzwi przesuwnych klasa 3 (10000 cykli), dla klamek, zamknięć awaryjnych i przeciwpanicznych, w tym sterowanych elektrycznie i zawiasów do drzwi klasa 7 (200000 cykli) oraz dla zamykaczy i regulatorów kolejności zamykania klasa 8 (500000 cykli).

 

Klasa odporności na korozję – dla zamknięć awaryjnych i przeciwpanicznych, w tym sterowanych elektrycznie klasa 3 (wysoka odporność na korozję), dla pozostałych okuć klasa 1 (niska odporność na korozję).

 

Uszczelki i uszczelnienia

 

Stosowane w drzwiach i bramach przeciwpożarowych uszczelki pęczniejące w formie taśm, uszczelnienia oraz pozostałe uszczelki, w tym także pełniące inną funkcję niż przeciwpożarowa, oraz technika ich zamocowania powinny być badane według normy PN-EN 1634-1:2009 Badania odporności ogniowej i dymoszczelności zestawów drzwiowych i żaluzjowych, otwieralnych okien i elementów okuć budowlanych. Część 1: Badania odporności ogniowej drzwi, żaluzji i otwieralnych okien. Badanie ma na celu wykazanie ich przydatności w zakresie odporności ogniowej zgodną z założoną klasyfikacją.

 

Elementy przeszklone 

 

Sprawdzenie spełniania przez drzwi i bramy przeciwpożarowe z zainstalowanymi przeszkleniami wymagań związanych z odpornością ogniową, w tym także metod ich osadzania w skrzydle, dokonuje się poprzez przeprowadzenie stosownych badań. Przedmiotem badań powinien być kompletny zestaw wyrobu zawierający element przeszklony o największym wymiarze przewidzianym do zastosowania w praktyce. 

 

Zastosowane w elementach przeszklonych szkło oraz reguły wprowadzania alternatywnych przeszkleń, powinny być zgodne z zasadami dotyczących ich norm, co już przedstawiono przy prezentacji podstawowych materiałów.

 

Odporność ogniowa

 

Odporność ogniową drzwi i bram przeciwpożarowych wyznacza się poprzez przeprowadzenie badań według prezentowanej w publikacji normy PN-EN 1634- 1:2009 oraz klasyfikację zgodną z normą PN-EN 13501-2 +A1:2010 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej.

 

Jeżeli badane są drzwi lub brama o konstrukcji zawierającej rdzeń z kruchego/niespójnego materiału, to przed badaniem ogniowym powinny być poddane 5000 cyklom roboczym, celem sprawdzenia możliwości osadzania materiału rdzenia.

 

Trwałość funkcji samoczynnego zamykania

 

Trwałość powyższej funkcji wyznaczana jest poprzez badania według norm:

  • PN-EN 1191:2002 Okna i drzwi. Odporność na wielokrotne otwieranie i zamykanie. Metoda badania, w odniesieniu do drzwi,
  • PN-EN 12605:2002 Bramy. Aspekty mechaniczne. Metody badań, w odniesieniu do bram

 

Podczas badań nie powinny wystąpić złamania, pęknięcia, uszkodzenia i/lub odkształcenia, które mogą wpłynąć na działanie drzwi lub bramy. Na końcu badania próbka powinna być w pełni zdolna do działania, a szczeliny powinny pozostawać w granicach tolerancji.

 

Cykle próbne samoczynnego zamykania są podzielone na klasy od C0 (liczba cykli 0, a właściwości użytkowe nie określone) do C5 (liczba cykli 200 000, wyrób poddawany częstemu użytkowaniu).

 

Bezpieczeństwo użytkowania

 

Użytkowanie w warunkach niewystępowania pożaru

 

Drzwi lub bramy przeciwpożarowe powinny mieć określone właściwości użytkowe podane w odnośnej normie wyrobu. Na dzień dzisiejszy są to następujące normy:

  • w odniesieniu do drzwi – PN-EN 14351-1:2006 +A1:2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności,
  • w odniesieniu do bram – PN-EN 13241-1:2005 Bramy. Norma wyrobu. Część 1: Wyroby bez właściwości dotyczących odporności ogniowej lub dymoszczelności.

 

Użytkowanie w warunkach pożaru

 

Drzwi i bramy przeciwpożarowe, które normalnie są utrzymywane w położeniu otwarcia i które są zwalniane w celu zamknięcia w warunkach wystąpienia ognia lub dymu, powinny mieć nastawioną prędkość zamykania nie przekraczającą 300 mm/s w przypadku drzwi i bram rozwieranych oraz zamykających się poziomo, lub 150 mm/s w przypadku drzwi i bram zamykających się pionowo. 

 

Omawiane wyroby przeciwpożarowe z napędem mechanicznym powinny być wyposażone w środki do ich zamknięcia w odpowiedzi na sygnał alarmowy. Ponadto powinny mieć alternatywne środki do zamknięcia drzwi lub bramy, gdyby nastąpiła awaria głównego źródła zasilania.

 

Podczas rzeczywistego pożaru lub próbnych warunków badania, drzwi i bramy, które normalnie są utrzymywane w położeniu otwartym, mogą być zwolnione z przytrzymywacza za pomocą miejscowej czujki ciepła/dymu, pod warunkiem, że elektrycznie sterowane czujnikisą dobrane i umiejscowione zgodnie ze stosowną normą.

 

Drzwi i bramy przeciwpożarowe, które w chwili wystąpienia pożaru mogą znajdować się w położeniu otwartym, powinny się samoczynnie zamknąć dzięki zmagazynowanej energii mechanicznej lub alternatywnie – w przypadku drzwi i bram z napędem – zamknąć pod wpływem głównego zasilania po otrzymaniu elektrycznego sygnału wejściowego z systemu alarmu przeciwpożarowego albo ze sterowanego dymem/ciepłem urządzenia wykrywającego.

 

Drzwi i bramy montowane na drogach pożarowych

 

W przypadku przeznaczenia drzwi i bram przeciwpożarowych do stosowania na drogach pożarowych, to powinny być one zdolne do otwarcia od strony dostępu na wysokości nie przekraczającej 1,5 m względem poziomu podłoża, zarówno w normalnym trybie działania, jak i w przypadku awarii zasilania. Takie otwieranie można realizować ręcznie lub z użyciem napędu. W przypadku drzwi i bram z napędem należy je wyposażyć w nadrzędne pomocnicze urządzenia uruchamiane ręcznie od strony dostępu ekip ratowniczych, zastępujące napęd podczas awarii zasilania, jeśli nie istnieje inne wejście.

 

Odporność ogniowa

 

Podstawowym parametrem charakteryzującym przeciwpożarowe elementy budynku, w tym także drzwi i bramy, jest ich odporność ogniowa. Odpornością ogniową nazywamy zdolność elementu budynku do spełniania określonych wymagań w warunkach odwzorowujących przebieg pożaru, a jego miarą jest wyrażony w minutach czas od momentu rozpoczęcia pożaru, do chwili osiągnięcia przez element budynku jednego z trzech granicznych kryteriów, którymi są:

  • nośność ogniowa (R), określająca stan, kiedy element próbny przestaje spełniać swoją funkcję nośną, wskutek zniszczenia mechanicznego, utraty stateczności, przekroczenia granicznych wartości przemieszczeń lub odkształceń,
  • izolacyjność ogniowa (I), określająca stan, kiedy element próbny przestaje spełniać funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek przekroczenia na powierzchni nie nagrzewanej granicznej wartości temperatury,
  • szczelność ogniowa (E), określającej stan, kiedy element próbny przestaje spełniać funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek rozszczelnienia przegrody (powstania pęknięć lub szczelin o wymiarach przekraczających wartości graniczne) lub pojawienia się ognia na powierzchni nie nagrzewanej.

 

Klasyfikacja drzwi i bram w zakresie odporności ogniowej powinna być określona zgodnie ze wspomnianą już normą PN-EN 13501-2+A1:2010 i odnosić się do kryteriów:

  • szczelności ogniowej – E, w zakresie od 15 do 240 minut,
  • szczelności i izolacyjności ogniowej – EI1 i EI2, w zakresie od 15 do 240 minut. 

 

Klasy oznaczone symbolem E dotyczą drzwi i bram przeciwpożarowych, spełniających tylko kryterium szczelności ogniowej. Klasy oznaczone symbolem EI1 dotyczą drzwi i bram przeciwpożarowych, spełniających kryterium szczelności ogniowej E i izolacyjności ogniowej I1 – temperatura na skrzydłach jest mierzona w odległości 25 mm od widocznych krawędzi drzwi. Z kolei klasy oznaczone symbolem EI2 dotyczą drzwi i bram przeciwpożarowych, spełniających kryterium szczelności ogniowej i izolacyjności ogniowej I2 – temperatura na skrzydłach jest mierzona w odległości 100 mm od widocznych krawędzi drzwi. Wyjaśnić należy, że klasy oznaczone symbolem EI odpowiadają klasom EI2, a używane są z uwagi na brak klas EI1 i EI2 w polskich przepisach.

 

Wymagania w zakresie odporności ogniowej elementów oddzielenia przeciwpożarowego oraz usytuowanych w nich drzwi przeciwpożarowych lub innych zamknięć (zaliczyć do nich można bramy przeciwpożarowe), są określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami). W zależności od klasy odporności pożarowej budynku, przyporządkowane są odpowiednie klasy odporności ogniowej drzwi i innych zamknięć przeciwpożarowych. Występują klasy od EI 120 (do budynków klasy odporności pożarowej „A”) do EI 30 (do budynków klasy odporności pożarowej „D” i „E”), przy czym w przypadku drzwi przeciwpożarowych z przedsionkiem klasy mogą być niższe, odpowiednio od EI 60 do EI 15.

 

Producenci przeciwpożarowych drzwi i bram oferują najczęściej swe wyroby zakwalifikowane do klas odporności ogniowej od EI2 15 do EI2 90. Poniżej przedstawiono przykłady jednej grupy przeciwpożarowych drzwi i bram przeszklonych – przesuwne liniowo. 

 

Przykłady wyrobów 

 

Przeciwpożarowe drzwi przesuwne z przeszkleniem systemu ALUPROF 

 

Firma ALUPROF opracowała rozwiązanie konstrukcyjno-technologiczne przeciwpożarowych drzwi przesuwnych, w tym także przeszklonych, jedno- i dwuskrzydłowych, o klasie odporności ogniowej EI2 15 i EI2 30. Przykładowe drzwi systemu ALUPROF MB-78EI DPA przedstawiono na fot. 1.

 

 

7 1

 

 

Drzwi przesuwne powyżej wymienionego systemu są wykonywane jako konstrukcja dwuramowa, w której powierzchnie zewnętrzne kształtowników ościeżnic i ram skrzydeł leżą w dwóch płaszczyznach. Zasadniczo występują łącznie z naświetlami bocznymi oraz górnymi i mogą mieć następujące wymiary maksymalne:

  • w świetle przejścia ościeżnicy: 
    – 2460 x 1063 mm, w przypadku drzwi jednoskrzydłowych,
    – 2460 x 2116 mm, w przypadku drzwi dwuskrzydłowych,
  • gdy występują wraz z naświetlami:
    – 3000 x 1790 mm, w przypadku drzwi jednoskrzydłowych,
    – 3000 x 2800 mm, w przypadku drzwi dwuskrzydłowych.

 

Ościeżnice i ramy skrzydeł oraz naświetli są wykonywane z kształtowników, składających się z dwóch profili aluminiowych zespolonych przekładką termiczną z poliamidu zbrojonego włóknem szklanym. W komorach kształtowników aluminiowych oraz w przestrzeniach między kształtownikami umieszczone są izolacyjne wkłady ognioochronne wykonane z płyt gipsowo-kartonowych typu F lub z płyt typu Cl firmy BRANDDEX oraz z płyt silikatowo- cementowych PROMATECT firmy Promat. Na obwodzie szyb, ram i skrzydeł drzwiowych umieszczone są wkłady pęczniejące w postaci pasków, ciętych lub dostarczanych w rolkach.

 

Jako przeszklenia drzwi są stosowane następujące szyby:

  • pojedyncze ognioodporne, spełniające wymagania normy PN-EN 357:2005 Szkło w budownictwie. Ognioodporne elementy oszkleniowe z przezroczystych lub przejrzystych wyrobów szklanych. Klasyfikacja ognioodporności,
  • zespolone, spełniające wymagania norm PN-EN 1279-1:2006 i PN-EN 1279-5+A1:2009 Szkło w budownictwie. Szyby zespolone izolacyjne. Część 1: Wymagania ogólne, tolerancje wymiarowe oraz zasady opisu systemu i Część 5: Ocena zgodności, składające się z szyby ognioodpornej (wewnętrznej) oraz szyby bezpiecznej (zewnętrznej w przypadku wyrobów do zastosowań zewnętrznych), spełniającej wymagania normy PN-EN 12150-1:2002 Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis.

 

Szyby pojedyncze oraz wewnętrzne w szybie zespolonej mogą mieć grubość od 9,3 mm do 45,00 mm oraz długość i szerokość odpowiadającą maksymalnym wymiarom skrzydła drzwi.

 

Poziomy przekrój skrzydła drzwi oraz naświetla bocznego przedstawiono na rys. 1. 

 

 

7 2

 

 

Skrzydła drzwi przesuwnych są uszczelniane na styku skrzydła ze stojakami i nadprożem ościeżnicy oraz na styku dwóch skrzydeł (w przypadku drzwi dwuskrzydłowych) za pomocą uszczelek szczotkowych. Uszczelnienie krawędzi progowej stanowią również uszczelki szczotkowe. 

 

Drzwi przesuwne systemu ALUPROF MB-78EI DPA są wyposażone w napęd automatyczny, przeznaczony do stosowania w drzwiach przeciwpożarowych, a mianowicie typu GEZE Powerdrive PL-F, objęty Aprobatą Techniczną ITB AT-15-7073/2010 Napędy drzwi przesuwnych GEZE Slimdrive, ECdrive i Powerdrive. Układ sterowania tego napędu umożliwia automatyczne lub ręczne (gdy nie zadziała napęd) przesuwanie skrzydeł. W przypadku wystąpienia przeszkody w trakcie zamykania układy sterujące powodują otwarcie drzwi, a następnie zamykanie przy zmniejszonej prędkości.

 

 Napęd typu GEZE Powerdrive jest przystosowany do współpracy z systemem przeciwpożarowym zainstalowanym w budynku wyposażonym w prezentowane drzwi przesuwne.

 

Dodać należy, że drzwi objęte są Aprobatą Techniczną ITB AT-15-6006/2012 Drzwi przeciwpożarowe systemu ALUPROF(R) MB-78 EI i ALUPROF(R) MB-78 EI DPA oraz zestaw wyrobów do wykonywania przeciwpożarowych ścian wewnętrznych i zewnętrznych systemu ALUPROF(R) MB-78 EI.

 

Przeciwpożarowe bramy przesuwne systemu TORTEC 

 

Firma TORTEC produkuje przeciwpożarowe bramy przesuwne jedno i dwuskrzydłowe, pełne i przeszklone, z drzwiami przejściowymi lub bez, o wymiarach w świetle ościeżnicy:

  • szerokość – od 1000 do 12000 mm,
  • wysokość – od 2000 do 7500 mm, oraz maksymalnej powierzchni do 36 m².

 

W zależności od przeznaczenia i powierzchni, bramy są otwierane ręcznie przy pomocy uchwytu muszlowego lub pałąkowego, a zamykają się samoczynnie pod wpływem przeciwwagi. Bramy wyposażone w napęd mechaniczny zamykają się automatycznie w przypadku pożaru, po podaniu sygnału z centrali sterującej systemem przeciwpożarowym, utrzymując stabilną prędkość zamykania poprzez działanie stosownego regulatora. 

 

Przeciwpożarowe bramy przesuwne systemu TORTEC są przeznaczone do stosowania jako zamknięcia otworów w pionowych przegrodach budowlanych i spełniają wymagania przewidziane do klas odporności ogniowej EI2 30, EI2 60/EI2 90 i EI2 90 według normy PN-EN 13501-1+A2:2010. 

 

Prezentowane bramy przesuwne z przeszkleniem składają się z następujących podstawowych elementów:

  • skrzydła z przeszkleniem o wymiarach nie większych niż 524x1024 mm,
  • nośnej szyny jezdnej i zespołu wózków jezdnych,
  • przymyku labiryntowego i przymyku wlotowego,
  • przeciwwagi powodującej samoczynny przesuw zamykania oraz lin i krążków stanowiących połączenie skrzydła z przeciwwagą,
  • regulatora prędkości samoczynnego przesuwu zamykania,
  • elektromagnesu utrzymującego skrzydło w pozycji otwartej,
  • rolek prowadzących,
  • uchwytu muszlowego i pałąkowego oraz zamka hakowego do ryglowania bramy, 

oraz mogą być wyposażone w napęd elektryczny firmy SCHNETZ.

 

Przykładową przeciwpożarową przeszkloną bramę przesuwną dwuskrzydłową z drzwiami przejściowymi systemu TORTEC przedstawiono na rys. 2. 

 

W powyżej prezentowanych bramach stosowane są skrzydła składające się z pionowych paneli o szerokości od 196 do 1598 mm i grubości 72 mm. Panele są wykonane z ocynkowanej blachy stalowej o grubości od 0,75 do 1,00 mm. Podstawowym wypełnieniem paneli są płyty z wełny mineralnej o grubości 70 mm i gęstości 10,5 kg/m², które są sklejone z blachą poszycia klejem poliuretanowym. W skrzydłach panele są połączone ze sobą na pióro-wpust i skręcane prętami gwintowanymi M 10 w ilości od 1 do 4 szt., w zależności od wysokości bramy. 

 

Przeszklenia w panelach są wykonywane z szyb Pyrostop lub Promaglas o grubości od 15 do 41 mm (w zależności od klasy odporności ogniowej bramy). Budowę przeszklonego panelu skrzydła bramy przedstawiono na rys. 3. 

 

 

7 3

 

 

 

Skrzydło bramy zawieszone jest na wózkach jezdnych poruszających się po nośnej szynie jezdnej – prowadnicy, wykonanej z zimnowalcowanego, stalowego kształtownika ocynkowanego. Szyna mocowana jest do nadproża lub stropu, za pomocą konsoli albo wieszaków. Wpust oraz kształtownik labiryntowy skrzydła bramy wyposażone są w uszczelki pęczniejące o grubości 1,5 lub 1,8 mm. Na prezentowane bramy producent uzyskał Aprobatę Techniczną ITB AT-15-8266/2013 Przeciwpożarowe bramy przesuwne i teleskopowe systemu TORTEC.

 

inż. Zbigniew Czajka
Dariusz Potrzebski

Literatura:

Rozporządzenie CPR 305/2011Rozporządzenie M.I. z dnia 12.04.2002 r.
Polskie Normy
Aprobaty Techniczne ITB AT-15-6006/2013, AT-15-8266/2013, AT-15-7073/2010
Materiały informacyjne firm: TORTEC, ALUPROF, GEZE

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 11/2014

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.