Wydanie 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Właściwości ruchomych przegród budynków mające podwyższoną odporność na włamanie, tj. okien i drzwi, powinny być stwierdzone odpowiednim certyfikatem (lub świadectwem kwalifikacyjnym) świadczącym o klasie odporności na włamanie, uzyskanej w wyniku badań. Normą krajową opisującą metody badań odporności drzwi na włamanie jest PN-90/B-92270 Elementy i segmenty ścienne metalowe. Drzwi o zwiększonej odporności na włamanie - klasy ''C''. Wymagania i badania uzupełniające.
Podstawy klasyfikacji
Norma ta nie wystarcza dla wszystkich zagadnień związanych z drzwiami o podwyższonej odporności na włamanie. Bowiem drzwi klasy ''C'', instalowane jako wewnętrzne wejściowe do mieszkań w budynkach wielorodzinnych, są w pewnych przypadkach losowych zbyt trudne do sforsowania (np. dla straży pożarnej w razie pożaru), a jednocześnie zbyt słabe jako drzwi zewnętrzne w budynkach użyteczności publicznej (np. w określonych zastosowaniach w obiektach handlowych lub przemysłowych).
Norma powstała czternaście lat temu i wówczas planowano opracowanie kolejnych norm dla drzwi ''słabszych'' i ''mocniejszych'' od klasy ''C''. Ale dopiero niedawno powstały tzw. ''Ustalenia aprobacyjne ITB'' dla drzwi klas ''A'' i ''B'', powstałe ''ad hoc'' przez obniżenie wartości obciążeń statycznych i dynamicznych w stosunku do klasy ''C''. Nie ma natomiast krajowych kryteriów dla drzwi ''mocniejszych'' od drzwi klasy ''C''. Nie ma także normy PN dla okien o zwiększonej odporności na włamanie.
Tabela 1. Kryteria kwalifikacyjne odporności okien i drzwi na włamanie
Wydawane dotychczas świadectwa kwalifikacyjne odporności drzwi na włamanie bazują na badaniach przeprowadzonych wg powyższej normy PN lub normy niemieckiej DIN 18054, a podstawą świadectw dla okien była norma niemiecka DIN 18103.
Coraz częściej są u nas stosowane w badaniach odporności na włamanie projekty norm europejskich obejmujące okna, drzwi i żaluzje:
- ENV 1627:1999 – wprowadza sześć klas odporności na włamanie (od „1” do „6”) oraz podaje zróżnicowane wartości stosowanych obciążeń statycznych i dynamicznych,
- ENV 1628:1999 – opisuje metody badań obciążeniami statycznymi,
- ENV 1629:1999 – opisuje metody badań obciążeniami dynamicznymi,
- ENV 1630:1999 – podaje metodę badania z użyciem narzędzi oraz odpowiednie dla danej klasy odporności zestawy narzędzi.
Powyższe normy zostały opracowane przez komisję normalizacyjną CEN/ TC 33 i oczekuje się ich ustanowienie w 2006 r. Przyjęcie ich przez PKN pozwoli ujednolicić wymagania, metody badań oraz klasyfikację odporności na włamanie na rynku polskim.
Kryteria kwalifikacyjne odporności okien i drzwi na włamanie
Kryteria kwalifikacyjne odporności na włamanie okien i drzwi, z uwzględnieniem rodzaju budynków oraz zakładanego wyposażenia i doświadczenia potencjalnego sprawcy próby włamania podaje norma ENV 1627:1999.
Definicje i określenia
Odporność na włamanie – jest to właściwość wyrobu polegająca na przeciwstawieniu się próbom jego otwarcia, nie wyłączając przy tym uszkodzenia bądź zniszczenia, w celu przedostania się do przestrzeni chronionej.
Okno i drzwi o podwyższonej odporności na włamanie – są to ruchome przegrody, które w stanie wbudowanym, zamkniętym i zaryglowanym przeciwstawiają się próbom ich otworzenia, nawet prowadzącym do uszkodzenia lub zniszczenia w celu przedostania się do przestrzeni chronionej.
Przemoc fizyczna – jest to użycie siły fizycznej bez użycia narzędzi, tj. uderzenie pięścią, uderzenie ramieniem, kopnięcie nogą, naskoczenie, lub z użyciem narzędzi, takich jak wkrętak, łom, młotek, siekiera, wiertarka itp.
Czas oporu – jest to czas, w którym okno lub drzwi poddawane przemocy fizycznej, przeciwstawiają się próbom ich otwarcia lub wykonania w nich otworu umożliwiającego przedostanie się do przestrzeni chronionej. Czas oporu jest sumą przedziałów czasowych stosowania przemocy fizycznej, gdy siła fizyczna lub narzędzie oddziałuje na badany wyrób.
Czas na zmianę narzędzia – ten czas dotyczy także wymianę zużytej części (np. wiertła, brzeszczotu), jest zawsze krótszy niż 5 s i nie jest liczony jako przerwa w czasie stosowania przemocy fizycznej.
Czas spoczynku – są to przerwy podczas badania na odpoczynek, wybór miejsca badania lub sposobu badania. Przerwy są dopuszczalne, a ich czas nie jest wliczony do czasu oporu.
Czas obserwacji – jest to czas potrzebny na obserwację przebiegu badania lub podjęcia decyzji o dalszym sposobie stosowania przemocy fizycznej. Czas obserwacji nie jest składnikiem czasu oporu.
Całkowity czas badania – jest sumą czasów oporu, spoczynku, zmiany narzędzia i czasów obserwacji.
Otwór umożliwiający wejście – jest jednym z celów badania (obok otwarcia drzwi).
Jest nim jeden z niżej podanych:
- w kształcie prostokąta o wymiarach 400x250 mm,
- w kształcie elipsy o wymiarach 400x300 mm,
- w kształcie koła średnicy 350 mm.
Wymagania i metody badań okien i drzwi o podwyższonej odporności na włamanie
Uwagi ogólne
Badania powinny być przeprowadzone na stanowisku badawczym spełniającym wymagania określone w normach ENV 1628:1999 i ENV 1629:1999. Normy te podają także wykazy narzędzi pomiarowych i wymaganą dokładność.
Dokładność pomiaru zastosowanych przyrządów pomiarowych powinna być następująca:
- w pomiarach wartości obciążeń ±2%
- w pomiarach przemieszczeń ±0,1 mm
- w pomiarach czasu ±5 s
- w pomiarach wilgotności drewna ±2%
- w pomiarach temperatury ±1 K
Temperatura w laboratorium podczas badania powinna zawierać się w przedziale 15÷30oC, a wilgotność względna 40÷60%.
Obiekty badań
Producent powinien określić następujące cechy obiektu badań:
- wymiary (lub szereg wymiarów),
- klasę odporności, którą chce uzyskać,
- stronę (lub strony) agresji.
Wymagana jest następująca dokumentacja techniczna:
- rysunki techniczne pokazujące szczegóły konstrukcyjne obiektu badań,
- rysunki techniczne pokazujące sposoby zamknięcia i zaryglowania,
- wykaz części składowych,
- instrukcja montażowa.
Okno i drzwi powinny być przygotowane do badań przez zamocowanie ich w sztywnej ramie w sposób zgodny z instrukcją montażową.
Przykłady zamocowania przedstawia rys. 1.
Rys. 1. Przykłady zamocowania obiektów badań
Identyfikacja obiektu badań – materiały składowe wyrobu
Identyfikacja części składowych obiektu badań powinna być przeprowadzona na podstawie dokumentacji producenta. Powinien być podany rodzaj: materiałów ościeżnicy, skrzydła, rodzaju oszklenia, rodzaje okuć, uszczelki. Powinne być podane nazwy części, ich numery katalogowe, nazwa producenta, ilość sztuk.
Materiały składowe powinny być określone w dokumentacji technicznej. Materiały te powinny spełniać wymagania norm przedmiotowych lub aprobat technicznych. Jakość tych materiałów powinna być potwierdzona deklaracją zgodności wydaną przez producenta lub certyfikatem zgodności wydanym przez jednostkę akredytowaną przez Polskie Centrum Akredytacji.
Okucia (zawiasy, zamki, rygle itp.)
Okucia powinny mieć potwierdzoną badaniami określoną odporność na włamanie, dostosowaną do klasy odporności. Zalecane rodzaje okuć i ich klasy odporności wg norm EN podaje szczegółowo załącznik „C” normy ENV 1627:1999.
Okucia powinny być objęte normami PN, PN-EN lub aprobatami technicznymi wydanymi przez upoważnioną w tym zakresie jednostkę aprobacyjną.
Zgodność okuć normą lub z aprobatą techniczną powinna być potwierdzona deklaracją zgodności wydaną przez producenta okuć lub certyfikatem zgodności wydanym przez jednostkę akredytowaną przez Polskie Centrum Akredytacji.
Oszklenie
Oszklenie powinno spełniać wymagania normy PN-EN 356:2000. Producent oszklenia powinien mieć dla swojego wyrobu aktualny certyfikat zgodności, wydany przez jednostkę akredytowaną przez Polskie Centrum Akredytacji. Oszklenie powinno być dostosowane do klasy odporności na włamanie.
Tabela 2. Dobór oszklenia
Uszczelki
Do uszczelniania styku skrzydła z ościeżnicą oraz osadzenia szyby powinny być stosowane uszczelki o kształtach i wymiarach zgodnych z dokumentacją systemową.
Materiał z którego wykonywane są uszczelki powinien spełniać wymagania odpowiednich norm przedmiotowych. Jakość uszczelek powinna być potwierdzona deklaracją zgodności wydaną przez producenta lub certyfikatem zgodności wydanym przez jednostkę akredytowaną przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.
Wymaganie i badanie odporności na obciążenia statyczne (wg ENV 1628:1999)
Obiekt badań, w wyniku badania obciążeniami statycznymi nie powinien ulec zniszczeniu ani nie powinny być przekroczone dopuszczalne odkształcenia określone normą. Obciążenie przykłada się prostopadle do skrzydła przez przyrządy, których powierzchnia oddziałująca na skrzydło ma kształt prostokąta o wymiarach 5x10 cm (z wyjątkiem przyrządu w kształcie litery „U” stosowanego w badaniu rejonu zamka, mającego dwie powierzchnie o wymiarach 5x5 cm). Wielkościami mierzonymi są odkształcenia skrzydła i ościeżnicy.
Tabela 3. Wartości obciążeń statycznych i dopuszczalne odkształcenia
Obciążenie powinno narastać liniowo w ciągu 60 s, przez następne 60 s powinno być utrzymywane na osiągniętym poziomie, a przez kolejne 60 s powinno maleć do zera. Obciążane są miejsca zaryglowania, rejon zamków i zawiasów. Obciążanie miejsc pomiędzy punktami zaryglowania przeprowadza się gdy odległość pomiędzy tymi punktami przekracza 400 mm.
Miejsca przyłożenia obciążeń są pokazane w normie ENV 1628:1999. Przykład przedstawiają rysunki 2 i 3.
Wymagania i badanie odporności na obciążenia dynamiczne
Obiekt badań, w wyniku badania obciążeniami dynamicznymi nie powinien ulec zniszczeniu, umożliwiającemu wejście do przestrzeni chronionej. Naroża i geometryczny środek skrzydła są obciążane udarowo dużym ciałem miękkim. Położenie miejsc uderzeń przedstawiają rysunki 4 i 5.
Rys. 5. Obciążanie dynamiczne drzwi
Rys. 6. Badanie odporności na obciążenia dynamiczne
Narzędziem udarowym jest duże ciało miękkie wg ENV 1629:1999 mające masę 30 kg, wykonane w postaci worka skórzanego średnicy 350 mm, wypełnionego suchym piaskiem. Narzędzie udarowe powinno spadać ruchem wahadłowym z wysokości podanych w tabeli 4 – jednokrotnie w naroża skrzydła i trzykrotnie w środek geometryczny.
Tabela 4. Wartości przykładanych obciążeń dynamicznych
Przerwa pomiędzy uderzeniami w kolejne miejsca powinna wynosić ok. 60 s.
Dla klas odporności „4”÷„6” nie przeprowadza się badania obciążeniami dynamicznymi. Oczekiwany wynik osiągnięto już w badaniu obciążeniami statycznymi, których wartość jest większa od obciążeń dynamicznych, ponieważ czas oddziaływania obciążeń dynamicznych wynosi 20÷40 ms, natomiast czas oddziaływania w badaniu obciążeniami statycznymi wynosi 60 s.
Wymaganie i badanie odporności na próbę włamania z użyciem narzędzi
Badanie z użyciem narzędzi jest przeprowadzane po badaniach obciążeniami statycznymi i dynamicznymi. Badaniu może być poddany obiekt uprzednio badany obciążeniami statycznymi i dynamicznymi, jeżeli nie wystąpiły uszkodzenia mogące mieć wpływ na wynik badania z użyciem narzędzi.
Dla klasy odporności „1” nie przeprowadza się badań z użyciem narzędzi.
Badanie prowadzone jest aż do osiągnięcia celu badań tj. aż do otwarcia obiektu badań lub wykonania jednego z następujących otworów:
- w kształcie prostokąta o wymiarach 400x250 mm,
- w kształcie elipsy o wymiarach 400x300 mm,
- w kształcie koła średnicy 350 mm.
Jeżeli w ciągu określonego czasu, badanie nie doprowadziło do otwarcia lub wykonania otworu umożliwiającego wejście, to wynik badania jest pozytywny dla uzyskania odpowiadającej temu czasowi klasy odporności na włamanie.
Badanie wykonuje zespół pracowników laboratorium:
- kierownik zespołu nadzorujący przebieg badania i protokołujący wyniki,
- laborant wykonujący pomiary czasów podczas badania,
- laborant przeprowadzający próbę włamania ręcznego i wybrane narzędzia, starający się w jak najkrótszym czasie obiekt badań otworzyć lub wykonać otwór o wyżej podanych wymiarach.
Badający znają szczegóły konstrukcyjne oraz wyniki badań statycznych i dynamicznych.
Badający typują przypuszczalnie najsłabsze miejsca badanego obiektu, określają sposób działania i wybierają odpowiednie narzędzia, stosownie do klasy odporności, o którą ubiega się obiekt badań.
Badanie przez cały czas trwania powinno być przeprowadzone na najwyższym możliwym poziomie intensywności działania. W trakcie badania, badający może zmieniać narzędzia i miejsca oddziaływania.
Przerwy na odpoczynek, zmianę narzędzi lub na podjęcie decyzji o sposobie działania są dopuszczalne ale ich czas nie wlicza się do czasu badania.
Czasy badania, oznaczenie odpowiedniego zestawu narzędzi oraz klasy odporności przedstawia tabela 5.
Tabela 5. Klasyfikacja pod względem odporności na włamanie w badaniu z użyciem narzędzi
Zestawy narzędzi do badań odporności na włamanie (wg załącznika A normy ENV 1630:1999)
Zestaw „A”
- wkrętak płaski – długość 260 mm, szerokość końcówki 10 mm,
- wkrętak płaski – długość 375 mm, szerokość końcówki 16 mm,
- klin z twardego drewna lub z tworzywa sztucznego o wymiarach: długość 200 mm, szerokość 80 mm, szerokość ostrza 40 mm,
- klucz hydrauliczny – długość 240 mm,
- klucz do rur – długość 240 mm.
Zestaw „B”
- łapka do wyciągania gwoździ – długość 710 mm,
- wkrętak płaski – długość 375 mm, szerokość końcówki 16 mm.
Zestaw „C”
- młotek – długość 300 mm, masa 1,25 kg,
- siekiera – długość 350 mm,
- nożyce do cięcia prętów – długość 460 mm,
- przecinak – długość 250 mm, szerokość ostrza 30 mm,
- dłuto – długość 350 mm, szerokość ostrza 30 mm,
- ręczna piła ramowa metalowa z brzeszczotem do cięcia stali (HSS),
- ręczna piła miniaturowa z brzeszczotem do cięcia stali (HSS),
- wiertarka elektryczna – moc 320 / 160 W,
- kpl. wierteł do stali (HSS) – max. średnica Φ10 mm,
- nożyce do cięcia blachy, lewe i prawe – długość 260 mm.
Zestaw „D”
- wyrzynarka elektryczna – moc 550 / 335 W z kpl. piłek,
- piła elektryczna – moc 900 / 520 W z kpl. pił,
- rura – przedłużacz – max. długość 500 mm,
- wiertarka elektryczna – moc 600 / 310 W,
- kpl. wierteł do stali (HSS/HM) – max. średnica Φ13 mm,
- wiertło koronowe o stali (HSS/HM) – max. średnica Φ50 mm,
- szlifierka kątowa – moc 1000 / 575 W, średnica tarczy Φ125 mm.
Zestaw „E”
- wiertarka – moc 1050 / 620 W,
- szlifierka kątowa – moc 1900 / 1175 W, średnica tarczy Φ230 mm.
Zestaw uzupełniający
- kpl. wkrętaków płetwowych – dł. 220 mm, szerokość płetwy 6 mm,
- nóż – długość klingi 120 mm,
- liny stalowe: Φ3 mm i Φ4 mm, dł. ~ 25 m,
- pinceta,
- latarka,
- kpl. kluczy płaskich /oczkowych do śrub 6kt – max. długość 180 mm,
- nożyce – max. długość 200 mm,
- kpl. kluczy imbusowych – max. długość 120 mm,
- kpl. przebijaków,
- młotek – masa 200 g.
Ocena wyników badań.
Przenoszenie wyników badań na obiekty o innych wymiarach
Wynik badania mogą być przeniesione na okna i drzwi mające inne wymiary, których zakres przedstawiają rysunki 7 i 8, pod następującymi warunkami:
- identyczność konstrukcji i części składowych,
- niezmienione odległości „A” zaryglowań od naroży,
- liczba miejsc zaryglowań może być zmieniona lecz odległości pomiędzy nimi nie mogą być większe niż w obiekcie badań.
Rys. 8. Przenoszenie wyników badań na inne drzwi
mgr inż. Jan Matraś
Instytut Techniki Budowlanej
Normy
1. DIN V ENV 1627:1999 Fenster, Türen, Abschlüsse – Einbruchhemmung – Anforderungen und Klassifizierung. Deutsche Fassung EN V 1627 : 1999 (April 1999)
2. DIN V ENV 1628:1999 Fenster, Türen, Abschlüsse – Einbruchhemmung – Prüfverfahren für die Ermittlung der Widerstandsfähigkeit unter statischer Belastung. Deutsche Fassung ENV 1627 : 1999 (April 1999)
3. DIN V ENV 1629:1999 Fenster, Türen, Abschlüsse – Einbruchhemmung – Prüfverfahren für die Ermittlung der Widerstandsfähigkeit unter dynamischer Belastung. Deutsche Fassung ENV 1627 : 1999 (April 1999)
4. DIN V ENV 1630:1999 Fenster, Türen, Abschlüsse – Einbruchhemmung – Prüfverfahren für die Ermittlung der Widerstandsfähigkeit gegen manuelle Einbruchversuche. Deutsche Fassung ENV 1627 : 1999 (April 1999)
patrz też:
- Okna, drzwi, żaluzje, zasłony i inne zamknięcia kuloodporne, Część 2 , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 3/2006
- Okna, drzwi, żaluzje, zasłony i inne zamknięcia kuloodporne, Część 1 , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 2/2006
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
PN-EN 12424:2002 ''Bramy. Odporność na obciążenie wiatrem. Klasyfikacja''
PN-EN 12425:2002 ''Bramy. Odporność na przenikanie wody. Klasyfikacja''
PN-EN 12426:2002 ''Bramy. Przepuszczalność powietrza. Klasyfikacja''
PN-EN 12427:2002 ''Bramy. Przepuszczalność powietrza. Metoda badania''
PN-EN 12428:2002 ''Bramy. Współczynnik przenikania ciepła. Wymagania dotyczące obliczeń''
PN-EN 12433-1:2002 ''Bramy. Terminologia. Część 1: Typy bram''
PN-EN 12433-2:2002 ''Bramy. Terminologia. Część 2: Elementy bram''
PN-EN 12444:2002 ''Bramy. Odporność na obciążenie wiatrem. Badania i obliczenia''
PN-EN 12445:2002 ''Bramy. Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem. Metody badań''
PN-EN 12453:2002 ''Bramy. Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem. Wymagania''
PN-EN 12489:2002 ''Bramy. Odporność na przenikanie wody. Metoda badania''
PN-EN 12604:2002 ''Bramy. Aspekty mechaniczne. Wymagania''
PN-EN 12605:2002 ''Bramy. Aspekty mechaniczne. Metody badań''
PN-EN 12635:2004 ''Bramy. Instalowanie i użytkowanie''
PN-EN 12978:2004 (U) ''Drzwi i bramy. Urządzenia zabezpieczające do drzwi i bram z napędem. Wymagania i metody badań''
PN-EN 13241-1:2005 ''Bramy. Norma wyrobu. Część 1: Wyroby bez właściwości dotyczących odporności ogniowej lub dymoszczelności''
PN-EN 14600:2005 (U) ''Drzwi, bramy i otwieralne okna z właściwościami dotyczącymi odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfikacja''
Opracowała: Irena Jesmanowicz
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Jednym z kilku istotnych zadań, jakie mają do spełnienia zewnętrzne przegrody budowlane, jest ochrona pomieszczeń przed hałasem. Odpowiednia izolacyjność akustyczna ściany zewnętrznej ma szczególne znaczenie w przypadku lokalizacji budynku w sąsiedztwie obiektów stanowiących źródło hałasu, np. ulicy o dużym natężeniu ruchu, linii kolejowej, drogi szybkiego ruchu, lotniska itp.
Z takim sąsiedztwem spotykamy się coraz częściej. Jest to związane z tendencją do zagęszczania zabudowy i zajmowania terenów położonych bliżej źródeł hałasu, a z drugiej strony tendencją do przybliżania źródeł hałasu (głównie komunikacyjnego) do terenów, które powinny być chronione pod względem akustycznym. W takiej sytuacji, przy ciągłym wzroście natężenia ruchu komunikacyjnego, zapewnienie odpowiedniej izolacyjności akustycznej ściany zewnętrznej ma coraz większy wpływ na jakość użytkową budynku.
Wymagania akustyczne
Konieczność uwzględniania zagadnień związanych z ochroną przed hałasem w procesie projektowania, realizacji i użytkowania obiektów budowlanych wynika zarówno z Prawa Budowlanego, Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. z późniejszymi zmianami, jak też Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Dotyczy to również właściwości akustycznych ściany zewnętrznej. W Rozporządzeniu znajduje się jednoznaczne stwierdzenie mówiące, że w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej przegrody zewnętrzne i wewnętrzne, w tym ściany zewnętrzne i okna, powinny mieć izolacyjność akustyczną od dźwięków powietrznych nie mniejszą od określonej w Polskiej Normie.
Zgodnie z obowiązującą normą [1] wymagania akustyczne dotyczą wypadkowej izolacyjności całej ściany zewnętrznej przy zamkniętych oknach. Elementy składowe ściany (okna, część pełna, nawiewniki powietrza itp.) powinny być tak dobrane, aby skonstruowana z nich przegroda spełniała warunki normowe.
Wymagania odnoszą się do konkretnej sytuacji i są zależne od miarodajnego poziomu dźwięku A hałasu panującego na zewnątrz budynku, oraz od funkcji znajdujących się w nim pomieszczeń. Minimalne wartości jednoliczbowych wskaźników oceny izolacyjności akustycznej są zamieszczone w normie [1], wybrane przykładowe wartości zestawiono w tablicy 1.
Tablica 1. Wymagana wypadkowa izolacyjność akustyczna właściwa ściany zewnętrznej (wg [1])
Izolacyjność akustyczna ścian zewnętrznych i stropodachów bez okien, wyrażona wskaźnikiem oceny RA, powinna być większa o 10 dB od wartości wymaganych dla ściany z oknami. Ten warunek ma szczególne znaczenie w przypadku poddaszy użytkowych, zwłaszcza w budynkach narażonych na hałas lotniczy.
Rys. 1. Szczelinowe nawiewniki powietrza podczas badań akustycznych
Miarodajny poziom dźwięku
Projektowanie ściany zewnętrznej pod względem akustycznym należy rozpocząć od ustalenia miarodajnego poziomu dźwięku A hałasu zewnętrznego, występującego w odległości 2 m od fasady budynku, na poziomie rozpatrywanego fragmentu elewacji. W przypadku wszystkich źródeł, z wyjątkiem hałasu lotniczego, jako miarodajny poziom dźwięku przyjmuje się poziom równoważny, określony odrębnie dla pory dziennej i pory nocnej.
W przypadku hałasu lotniczego oprócz poziomu równoważnego należy dodatkowo rozpatrzyć kryterium średniego maksymalnego poziomu dźwięku A zmniejszonego o 20 dB (L Amax,ś–20 dB). Dotyczy ono pojedynczych zdarzeń akustycznych, tj. przelotów, startów i lądowań statków powietrznych. Sposób obliczania średniego maksymalnego poziomu dźwięku A jest podany w normie [1].
Należy zwrócić uwagę, że dla hałasu lotniczego stosuje się inny czas odniesienia przy obliczaniu poziomu równoważnego niż w przypadku pozostałych źródeł. Ponadto miarodajny poziom dźwięku A hałasu lotniczego określa się jako wartość średnią dla trzech najniekorzystniejszych miesięcy w roku, uwzględniając perspektywę 5 lat. Dokładne ustalenie miarodajnego poziomu dźwięku A w przypadku hałasu lotniczego jest więc procedurą skomplikowaną, wymagającą pewnego doświadczenia w zakresie zagadnień akustycznych oraz znajomości danych dotyczących rozkładu ruchu lotniczego.
Miarodajny poziom dźwięku, opisujący warunki akustyczne panujące w rejonie istniejącego lub projektowanego budynku, można ustalić najdokładniej na podstawie bezpośrednich pomiarów hałasu i obserwacji wykonanych w terenie. W przypadku, gdy obiekty lub instalacje stanowiące źródło hałasu są dopiero projektowane, np. planowana w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej trasa szybkiego ruchu lub linia kolejowa, prognozę warunków akustycznych można przeprowadzić w oparciu o obliczenia i symulacje komputerowe.
Można również korzystać z istniejących opracowań, wyników pomiarów i map akustycznych sporządzonych dla danego obszaru, jednak stopień dokładności tych opracowań w odniesieniu do konkretnego rozpatrywanego obiektu może być różny. Jeżeli poziom miarodajny został określony wyłącznie metodą obliczeniową, w pracach projektowych należy go zwiększyć o 3 dB.
Wybór wskaźnika oceny izolacyjności akustycznej
Podstawowym kryterium oceny izolacyjności akustycznej ściany zewnętrznej jest wskaźnik RA2, który stanowi sumę wartości stosowanego poprzednio, dobrze znanego wskaźnika Rw i wartości widmowego wskaźnika adaptacyjnego Ctr; RA2=Rw+Ctr.
W niektórych sytuacjach jako kryterium oceny należy stosować wskaźnik RA1, będący sumą wskaźników Rw i C. Wybór wskaźnika zależy od źródła hałasu, które dominuje na zewnątrz, a w zasadzie od widma hałasu emitowanego przez to źródło. Przy projektowaniu konieczna jest więc znajomość nie tylko miarodajnego poziomu dźwięku A na zewnątrz, lecz także charakterystyki widmowej hałasu.
Dla uproszczenia normie [2] przyporządkowano najczęściej występujące źródła hałasu poszczególnym wskaźnikom oceny, przy wyborze wskaźnika należy się kierować zaleceniami tej normy. Mimo, że obecna norma [1] określająca kryteria oceny izolacyjności akustycznej przegród budowlanych została wprowadzona już kilka lat temu, wielu producentów i projektantów posługuje się w dalszym ciągu wskaźnikiem Rw, co może prowadzić do nieporozumień i błędnej oceny.
Izolacyjność akustyczna ściany
Mając dane dotyczące miarodajnego poziomu dźwięku, oraz znając funkcje pomieszczeń w budynku można ustalić wymagane wartości wskaźnika izolacyjności akustycznej ściany zewnętrznej. W przypadku występowania hałasu o zróżnicowanym poziomie (np. dla różnych elewacjach czy na różnych kondygnacjach), oraz pomieszczeń mających różną funkcję jest konieczne pewne uogólnienie i ujednolicenie tych wymagań.
Ostatnim etapem jest określenie wymaganych parametrów akustycznych poszczególnych elementów składowych ściany zewnętrznej. Powinny się one charakteryzować izolacyjnością akustyczną pozwalającą na osiągniecie wymaganej wartości wskaźnika wypadkowej izolacyjności całej ściany z oknami.
Dla przypadku, gdy okna stanowią nie więcej jak 50% powierzchni ściany można określić wymaganą izolacyjność części pełnej i okna na podstawie zamieszczonej w normie [1] tablicy.
Należy przy tym pamiętać, że dobierając rozwiązania zewnętrznych przegród budowlanych na podstawie wskaźników uzyskanych w badaniach laboratoryjnych wzorców tych przegród należy przyjmować w projektowaniu wartości tych wskaźników zmniejszone o 2dB.
Obecna norma dopuszcza pominięcie wpływu bocznego przenoszenia dźwięku na izolacyjność zewnętrznych przegród w budynku. Należy jednak zwrócić uwagę na bardzo istotny problem związany z możliwym wpływem ściany zewnętrznej na izolacyjność akustyczną pomiędzy pomieszczeniami znajdującymi się w budynku. Chodzi o izolacyjność wzdłużną takiej ściany w kierunku poziomym i pionowym. Szczególną uwagę należy zwrócić przy rozwiązywaniu lekkich ścian osłonowych zwłaszcza w miejscu połączenia ze stropem, lub połączenia ze ścianą wewnętrzną.
Właściwości akustyczne elementów ściany zewnętrznej
Izolacyjność akustyczna elementów budowlanych stosowanych do wykonywania przegród zewnętrznych jest zwykle określona na podstawie wyników badań laboratoryjnych. Parametry akustyczne są zawarte w raportach z badań, podawane w Aprobatach Technicznych lub w informacjach technicznych i katalogach wydawanych przez producentów. Dla rozwiązań stosowanych indywidualnie są często wykonywane odrębne pomiary akustyczne. Możliwe jest również przeprowadzenie badań kontrolnych w budynku jedną z metod opisanych w normie [3].
Wykonanie miarodajnych badań terenowych nie zawsze jest jednak możliwe, a uzyskanie wiarygodnych wyników i przeprowadzenie prawidłowej oceny wymaga dużego doświadczenia ekipy pomiarowej.
W ścianie zewnętrznej można wyróżnić część pełną i przeszkloną. Tradycyjna ściana masywna, wykonywana najczęściej w budynkach mieszkalnych i w wielu budynkach użyteczności publicznej, składa się z części pełnej w postaci muru ocieplonego od zewnętrz dodatkowym ustrojem termoizolacyjnym oraz osadzonego w nim okna. Współczesne okna jednoramowe są wykonane z drewna, PVC lub profili aluminiowych.
Izolacyjność akustyczna tego typu okien jest zależna głównie od zastosowanego oszklenia, właściwości akustycznych ramy oraz uszczelnienia przylgi, a zwłaszcza zastosowanego sposobu rozszczelnienia okna wykonywanego w celu zapewnienia odpowiedniego
napływ powietrza.
Czynniki wpływające na izolacyjność akustyczną okna
Informacje na temat parametrów akustycznych okna danego systemu są zawarte w Aprobacie Technicznej, jednak zwykle dotyczą tylko okien oszklonych standardową szybą zespoloną 4+4/16.
Zgodnie z wynikami dotychczasowych badań ITB wskaźnik izolacyjności akustycznej RA2 dla okien wykonanych z profili PVC z takim standardowym oszkleniem osiąga wartości w granicach 24–33 dB (27–33 dB dla okien nierozszczelnionych). Wyniki badań wskazują także na zróżnicowanie właściwości akustycznych jednakowo oszklonych okien należących do tego samego systemu wykonanych przez różnych producentów. Ważne jest zatem, aby producent okien legitymował się dokumentem potwierdzającym uzyskiwane parametry akustyczne.
Oszklenie
W przypadku, gdy wymagane są okna o lepszych właściwościach akustycznych, konieczne jest zastosowanie oszklenia o zwiększonej izolacyjności. Szyby zespolone są badane pod względem akustycznym na próbkach o standardowych wymiarach 1230 x 1480 mm. Wielu producentów oszklenia dysponuje wynikami badań wykonanych dla różnych zestawów. W przypadku braku takich wyników można skorzystać z danych zawartych w normie [5].
Wskaźniki podane w normie [5] są stosunkowo niskie, są to uogólnione wartości średnie pomniejszone o wartość odchylenia standardowego. Takie same dane są zmieszczone w normie [6] dotyczącej właściwości akustycznych oszklenia traktowanego jako odrębny produkt. Producenci wolą więc posługiwać się własnymi wynikami, które są zwykle znacznie bardziej korzystne. Należy zwrócić uwagę na przedstawione w tablicy 2 wartości wskaźnika RA2.
Najlepsze pod względem akustycznym oszklenie spośród wymienionych w normie [5], tj. zestaw z szybą laminowaną, charakteryzuje się wskaźnikiem RA2 = 32 dB. Konkretna szyba zbadana w laboratorium może uzyskiwać nieco wyższe wartości tego wskaźnika, jednak przy ustaleniu wymagań należy mieć świadomość jakiego rzędu wartości wskaźnika są możliwe do uzyskania.
Kształt i wymiary szyby wpływają na jej izolacyjność akustyczną.
W warunkach rzeczywistych wymiary te są zazwyczaj inne niż w przypadku badanej standardowej próbki. Szyby o kształcie zbliżonym do kwadratu mogą się charakteryzować gorszą izolacyjnością akustyczną od szyb mających postać wydłużonego prostokąta. Szyby o mniejszym polu powierzchni mają zwykle lepszą izolacyjność od elementów dużych o takiej samej budowie i układzie warstw.
Tablica 2. Obliczeniowe parametry akustyczne szyb wg normy [5]
Rama i uszczelnienie
W niektórych sytuacjach, zwłaszcza w przypadku okien wyposażonych w szyby o zwiększonej izolacyjności akustycznej, o właściwościach całego okna może decydować izolacyjność ramy. W przypadku okien z profili PVC rama może stanowić nawet ok. 40% powierzchni całego okna. Jednak wpływ właściwości ramy najczęściej ujawnia się w przypadku okien aluminiowych, zwykle w zakresie średnich częstotliwości.
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce wymaganiami w budynkach mieszkalnych wyposażonych w wentylację grawitacyjną lub mechaniczną wentylację wyciągową jest konieczne zapewnienie odpowiedniego napływu powietrza do wnętrza pomieszczeń również wówczas, gdy okna w tych pomieszczeniach pozostają zamknięte. Stosowanie całkowicie szczelnych okien przy braku elementów nawiewnych może powodować negatywne konsekwencje, takie jak wykraplanie pary wodnej, pleśnie i grzyby. Problemy te są znane z praktyki, w ostatnim okresie występują w niektórych przypadkach po wymianie stolarki okiennej. Rozszczelnienie okien zwykle powoduje wyraźne pogorszenie izolacyjności akustycznej w zakresie (500–2000) Hz.
Zastosowanie szyby o zwiększonej izolacyjności akustycznej w takiej sytuacji nie przyniesie oczekiwanego efektu, ponieważ o parametrach całego okna będzie decydowało uszczelnienie. W celu ograniczenia tego niekorzystnego efektu są stosowane różne sposoby rozszczelnienia, odpowiednio ukształtowany labirynt, uszczelki płaskie i perforowane, oraz specjalne elementy rozszczelniające.
Nawiewniki powietrza
Zamiast rozszczelniania przylgi, dla zapewnienie stałego napływu powietrza są również stosowane nawiewniki powietrza. Mogą być one konstrukcyjnie związane z oknem lub stanowić całkowicie odrębny element zamontowany np. w ścianie.
Właściwości akustyczne małych elementów budowlanych, takich jak nawiewniki powietrza, są badane wg normy [4]. Wynikiem tego badania jest elementarna znormalizowana różnica poziomów Dn,e przedstawiona w funkcji częstotliwości, oraz obliczone na tej podstawie wskaźniki jednoliczbowe Dn,e,A.
Właściwości akustyczne nawiewnika, traktowanego jako odrębny produkt, są więc opisane innym wskaźnikiem niż stosowany przy ocenie okna (RA). Inny jest też wzór do obliczania wypadkowej izolacyjności akustycznej całego okna czy fragmentu ściany zewnętrznej z nawiewnikiem:
(1)
gdzie:
Ro – izolacyjność akustyczna okna, dB
Dn,e – znormalizowana różnica poziomów ciśnienia akustycznego nawiewnika, dB
S – powierzchnia okna, m2
Proste nawiewniki powietrza, które są w Polsce najczęściej stosowane, mają bardzo słabe właściwości akustyczne.
Składają się tylko z wewnętrznego regulatora przepływu powietrza i zewnętrznego okapnika montowanego bezpośrednio do ramy okiennej na wyfrezowanej w ramie szczelinie.
Na rys. 2 pokazano wykresy wartości Dn,e w funkcji częstotliwości uzyskane dla tego typu nawiewnika ustawionego w pozycji zamknięty i otwarty, oraz dla samej szczeliny o wymiarach 18 x 370 mm wykonanej w drewnianym bloku przygotowanym do montażu nawiewnika.
Skuteczność nawiewnika jest zaledwie o 3–4 dB wyższa od skuteczności samej niezabezpieczonej pod względem akustycznym szczeliny, natomiast wartości wskaźników jednoliczbowych nawiewnika wynoszą D n,e,w (C, Ctr) = 32 (0;‑1) dB. Stosowany do oceny właściwości akustycznych nawiewników powietrza wskaźnik D n,e jest wielkością, której nie można bezpośrednio porównywać z izolacyjnością akustyczną okna, w którym jest zamontowany.
To zróżnicowanie kryteriów oceny powoduje, że często właściwości akustyczne nawiewników okiennych i ich wpływ na izolacyjność akustyczną okna są oceniane nieprawidłowo ponieważ wartości wskaźnika D n,e sugerują znacznie wyższą izolacyjność akustyczną od rzeczywistej.
Rys. 2. Wyniki badania szczelinowego nawiewnika powietrza
Część pełna ściany zewnętrznej
W przypadku masywnych ścian zewnętrznych ich izolacyjność akustyczna jest zazwyczaj znacznie większa od izolacyjności okien. Pewne pogorszenie tej izolacyjności może nastąpić w wyniku zastosowania dodatkowego ustroju rezonansowego np. lekkiej izolacji termicznej mocowanej do zewnętrznej powierzchni ściany.
Niektóre niekorzystne pod względem akustycznym ustroje mogą spowodować spadek wartości jednoliczbowych wskaźników oceny o kilka decybeli, zależnie od zastosowanego ustroju i konstrukcji ściany podstawowej. Zjawisko to może mieć wpływ na ocenę przydatności ściany zewnętrznej przy wysokich wymaganiach np. gdy budynek jest usytuowany w bardzo hałaśliwej strefie.
Ściany osłonowe
W budynkach użyteczności publicznej często stosowane są ściany osłonowe o konstrukcji słupowo ryglowej.
Mówiąc o właściwościach akustycznych takiej ściany należy uwzględnić następujące zagadnienia:
a) izolacyjność akustyczną właściwą ściany określającą stopień ochrony budynku przed przenikaniem do pomieszczeń hałasu zewnętrznego;
b) stopień przenoszenia dźwięku przez ścianę w kierunku podłużnym (zarówno pionowym jak i poziomym) włączając przenoszenie dźwięku przez miejsce połączenia ściany osłonowej z przegrodami wewnętrznymi;
c) podatność na wzbudzenie pod wpływem działania czynników atmosferycznych.
Rys. 3. Fragment ściany osłonowej podczas badań akustycznych. Ściana złożona z części pełnej i przeszklonej, zawiera elementy otwierane
Izolacyjność akustyczna ściany osłonowej może być określona na podstawie badań laboratoryjnych fragmentów ściany o powierzchni ok. 10 m2. Nie ma natomiast standardowych metod badania stopnia transmisji dźwięku wzdłuż ściany osłonowej jak również podatności na wzbudzenie pod działaniem czynników atmosferycznych, szczególnie wiatru.
Izolacyjność akustyczna lekkich ścian osłonowych słupoworyglowych jest wypadkową izolacyjności akustycznej pasa nieprzeziernego podokienno nadprożowego oraz izolacyjności akustycznej pasa okiennego. Pasy nieprzezierne o układach warstw spełniających wymagania w zakresie ochrony cieplnej i przeciwpożarowej charakteryzują się zazwyczaj także dobrymi parametrami akustycznymi. Ich izolacyjność akustyczna jest zwykle znacząco większa od izolacyjności akustycznej części przeziernej, zależy jednak w znacznym stopniu od rodzaju płyty elewacyjnej.
Rys. 4. Fragment ściany osłonowej podczas badań akustycznych. Ściana w całości przeszklona złożona z części stałych, nieotwieranych
Izolacyjność akustyczna pasów przeziernych zależy zarówno od sposobu oszklenia jak i konstrukcji ściany. Spełnienie wymagania R’A2>34 dB nie jest łatwe i wiąże się ze stosowaniem grubych szyb zespolonych, niekiedy o skomplikowanej budowie. W przypadku wymagań R’A2 ≥ 38 dB, zwłaszcza przy założeniu dużego procentu przeszklenia ściany osłonowej, może okazać się bardziej racjonalne zastosowanie ściany osłonowej dwupowłokowej.
Izolacyjność akustyczna ściany dwupowłokowej ze względu na dużą odległość pomiędzy powłoką zewnętrzną i wewnętrzna może być znacznie większa od izolacyjności ścian słupowo-ryglowych.
Należy jednak zachować pewną ostrożność, bowiem przestrzeń pomiędzy powłokami może stanowić drogę transmisji dźwięku ściany powodując przesłuchy pomiędzy pokojami. Ma to znaczenie w przypadku ścian wentylowanych wtedy, gdy od strony pomieszczenia zastosowano okna otwierane.
Jacek Nurzyński
ITB
Przywołane normy
[1] PN-B-02151-3:1999 Akustyka Budowlana, Ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność elementów budowlanych. Wymagania.
[2] PN-EN ISO 717-1:1999 Akustyka – Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych – Izolacyjność od dźwięków powietrznych.
[3] PN-EN ISO 140-5:1999 Akustyka – Pomiary izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Pomiary terenowe izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych ściany zewnętrznej i jej elementów.
[5] PN-EN 12354-3:2003 Akustyka budowlana. Określanie właściwości akustycznych budynków na podstawie właściwości elementów. Część 3: Izolacyjność od dźwięków powietrznych przenikających z zewnątrz
[4] PN-EN 20140‑10:1994 Akustyka ‑ Pomiary izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Pomiary laboratoryjne izolacyjności od dźwięków powietrznych małych elementów budowlanych.
[6] EN 12758 Glass in building – Glazing and airborne sound insulation – Product descriptions and determination of properties.
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
patrz też:
Ocena akustyczna okien według zharmonizowanej normy wyrobu, Anna Iżewska, Świat Szkła 7-8/2010
Izolacyjność akustyczna drzwi, Anna Iżewska, Świat Szkła 3/2010
Ocena akustyczna szyb zespolonych, Anna Iżewska, Świat Szkła 10/2009
Nowy rynek okien, Jacek Danielecki, Świat Szkła 3/2009
Charakterystyka akustyczna budynku, Jacek Danielecki, Świat Szkła 2/2009
Szkło i ochrona przed hałasem, Jolanta Lessig, Świat Szkła 1/2009
Hałas pogłosowy w przestrzeniach przeszklonych, Jacek Danielecki, Świat Szkła 1/2009
Właściwości akustyczne nawiewników powietrza, Jacek Nurzyński, Świat Szkła 9/2008
Deklarowanie wskaźnika izolacyjności akustycznej budynku, Jacek Danielecki, Świat Szkła 7-8/2008
Szklana powłoka budynku, a hałas środowiskowy, Jacek Danielecki, Świat Szkła 4/2008
Akustyczne refleksje po seminarium Świata Szkla, Jacek Danielecki, Świat Szkła 1/2008
Mapy akustyczne miast a okna, Jacek Danielecki, Świat Szkła 12/2007
Wpływ powierzchni okna na izolacyjność akustyczną przegrody zewnętrznej, Jacek Danielecki, Świat Szkła 11/2007
Budynki niebezpieczne akustycznie dla obywatela IV RP, Jacek Danielecki, Świat Szkła 10/2007
Ochrona przed hałasem a miejsce zamieszkania, Gerard Plaze, Świat Szkła 10/2007
Zapotrzebowanie na okna akustyczne w obszarach aglomeracji miejskiej, Jacek Danielecki, Świat Szkła 9/2007
Izolacyjność akustyczna lekkich ścian osłonowych o konstrukcji słupowo-ryglowej, Barbara Szudrowicz, Świat Szkła 3/2007
Właściwości akustyczne ścian zewnętrznych i okien, Anna Iżewska, Świat Szkła 2/2007
Ochrona budynku przed hałasem zewnętrznym, Jacek Nurzyński, Świat Szkła 3/2006
Czy pragniesz ciszy? , 5/2005
Właściwości akustyczne szyb zespolonych, Anna Iżewska, Świat Szkła 4/2005
Efektowne i efektywne realizacje przezroczystych ekranów akustycznych, Beata Stankiewicz, 3/2005
Specyfika przezroczystych ekranów akustycznych, Beata Stankiewicz, 2/2005
Dwuwarstwowe elewacje szklane, a środowisko akustyczne pomieszczeń, Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 3/2004
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Metody badawcze
Liczba i rodzaje wymaganych próbek określana jest przez laboratorium badawcze na podstawie analizy dokumentacji kompletnego okna, drzwi, żaluzji i zasłon. Kształt i wymiary próbki (lub próbek) uzgadniane są pomiędzy laboratorium i zleceniodawcą, i powinny być takie, by można było wydać jednoznaczną ocenę kuloodporności różnych rozmiarów okien, drzwi, żaluzji i zasłon.
Wszelkie wypełnienia powinny być jednorodne jakościowo i nie powinny być mniejsze od 0,5x0,5 m, za wyjątkiem przypadków, gdy rozmiary całkowite wypełnień są mniejsze. Strona atakowana powinna być wyraźnie oznaczona.
Wypełnienia powinny być badane w tym samym czasie co i rama, za wyjątkiem wypełnień ze szkła badanego wcześniej i odpowiadającego wymaganiom normy PN-EN 1063. We wszystkich przypadkach powinny być badane połączenia pomiędzy wypełnieniami szklanymi i ramą.
Każde wypełnienie szklane powinno mieć co najmniej taką samą odporność jaka jest wymagana dla okna lub drzwi.
Do badań szyb winny być dostarczone trzy próbki o wymiarach 50 x 50 cm.
Próbki powinny być przed badaniem składowane nie krócej niż 24 h w położeniu pionowym w temperaturze 18oC +/-5oC, i powinny być utrzymywane w tej temperaturze podczas badań.
Na żądanie zamawiającego, laboratorium badawcze powinno zwrócić próbkę na przechowanie po uprzednim trwałym jej oznakowaniu.
Próbki okien, drzwi, żaluzji i zasłon mocowane są w odpowiednich, sztywnych wspornikach tak, by wspornik nie odchylał się z próbką pod wpływem uderzeń pocisku, którym poddawana jest próbka.
Fot. 1. Rama okienna z szybą - badanie kuloodporności szyby
Fot. 2. Rama okienna z szybą - badanie kuloodporności szyby
Fot. 3. Rama okienna z szybą – badanie kuloodporności przegrody i szyby
Próbka szkła mocowana jest w odpowiedniej ramie o ustalonych wymiarach. Rama również mocowana jest do odpowiedniego wspornika.
Z tyłu, za próbkami, w rejonie oddawanych strzałów, umieszczana jest odpowiednia skrzynka do gromadzenia odłamków. Pomiędzy próbką a skrzynią umieszcza się folię kontrolną.
Folia kontrolna składa się z arkusza folii aluminiowej o grubości 0,02 mm i gramaturze 54 g/m2, dostatecznie dużego formatu, by można było wykryć wszystkie odłamki, które mogą zostać wyrzucone z próbki. Folia jest sztywno wmontowana w ramkę.
Badania mogą być przeprowadzane przy użyciu broni lub luf balistycznych. Prędkość pocisku powinna być mierzona przez urządzenie, które zapewnia dokładność pomiaru wynoszącą ±1 m/s.
Amunicja powinna odpowiadać wymaganej klasie kuloodporności zgodnie z tabelą 3, 4, 5 lub 6 wg norm PN-EN 1522 lub PN-EN 1063.
Przy montowaniu próbki należy zapewnić:
a) prawidłowe rozmieszczenie wszystkich elementów próbki;
b) aby mocowania nie wywoływały naprężeń, które mogą mieć wpływ na wynik badań;
c) aby wszystkie okucia, mechanizmy i inne ruchome części pozostały zdolne do uruchomienia.
W przypadku żaluzji lub zasłon, listwy żaluzji lub ruchome zasłony powinny być przesunięte na jedną stronę, tak daleko, jak to tylko jest możliwe, by uzyskać maksymalną szczelinę (która może wystąpić w eksploatacji) między skrzydłem (drzwi lub okna) lub kurtyną (żaluzji lub zasłony) a nieruchomą ramą. Wymagane jest to aby podczas badań była ostrzeliwana maksymalna szczelina, która może wystąpić w eksploatacji.
Folię kontrolną umieszcza się w odległości 0,5 m za próbką, (wymiary liczone są od linii środkowej próbki). Za folią umieszcza się skrzynkę do gromadzenia odłamków.
Wybór obszarów celowania zależy od konstrukcji całego okna, drzwi, żaluzji i zasłon i powinien być dokonany przez laboratorium badawcze na podstawie analizy konstrukcji, za pomocą której należy określić słabe miejsca (punkty) na powierzchni, tj. takie, gdzie wystrzelony pocisk:
a) napotka najmniejszy opór;
lub
b) doprowadzi do takiego zniszczenia, które dałoby dostęp do mechanizmów otwierających, pozostających w stanie zdolności do uruchomienia;
lub
c) spowoduje niepożądane otwarcie okna, drzwi, żaluzji lub zasłony.
Rys. 1. Okna i drzwi otwieralne – Punkty celowania i kierunki strzelania
Rys. 2. Fasady i elementy stałe – Punkty celowania i kierunki strzelania
Rys. 3. Elementy składowe – Punkty celowania i kierunki strzelania
Rys. 4. Okiennice składane – Punkty celowania i kierunki strzelania
Rys. 5. Żaluzje zwijane – Punkty celowania i kierunki strzelania
UWAGA: Słabe punkty okien, drzwi, żaluzji lub zasłon są zwykle następujące:
1) obszary zbrojone lub wzmocnione (oznaczone na rys. 1 jako 1 i 6, na rys. 2 jako 1, na rys. 3 jako 1, 3 i 4 , na rys. 4 jako 1, 6 i 11 oraz na rys. 5 jako 1, 4, 6, 7 i 9).
Są one generalnie wykonane poprzez wzmocnienie kształtowników tworzących ramy lub kształtowników i listew tworzących kurtynę, szyny prowadzące lub skrzynkę żaluzji lub zasłon zwijanych;
2) połączenia między ramą i nieruchomymi lub otwieranymi elementami i między wypełnieniem i ramą (oznaczone na rys. 1 jako 2, 3, 4 i 8, na rys. 2 jako 3, na rys. 3 jako 5, na rys. 4 jako 2, 3, 4, 8, 9, 10 i 12 oraz na rys. 5 jako 2, 3, 5 i 8) lub wszelkie złącza w granicach próbki.
Obszary te odpowiadają w szczególności szczelinom między ramą i otwieranymi skrzydłami okiennymi, a także profilom złączowym, w których zainstalowane jest wypełnienie;
3) okucia i złącza konstrukcyjne (oznaczone na rys. 1 jako 5 i 7, na rys. 2 jako 2, na rys. 3 jako 2, 6 i 7, na rys. 4 jako 3, 4, 5 i 7 oraz na rys. 5 jako 10).
Do nich należą np.:
- zawiasy, zatrzaski i urządzenia otwierające (klamki, zamki) i ich zamocowania;
- połączenia lub kształtowniki narożne (połączenia stykowe lub połączenia kątowe na wpust) łącznie z listwami wzmacniającymi, wkrętami, spawami lub innymi urządzeniami wprowadzającymi pewne zakłócenia do poziomu odporności.
Jeżeli w różnych częściach tej samej ramy są zastosowane zbrojenia o różnej grubości lub różne materiały, powinna być przebadana każda z tych części.
Dla drzwi dostarczanych w komplecie z ich progami, jeżeli zamawiający zleci przebadanie progu, ostrzałowi powinna być poddana pozioma szczelina na poziomie podłogi.
W przeciwnym razie, w sprawozdaniu podsumowującym wyniki badań powinno być stwierdzone, że to miejsce nie wykazuje kuloodporności.
Każdy obszar będący celem powinien otrzymać trzy strzały w miejsca ustalone przez laboratorium badawcze. Przed strzelaniem punkty celowania powinny być wyraźnie oznaczone na próbce. Punkty celowania powinny być określone przez laboratorium badawcze na podstawie rysunków kompletnego okna, drzwi, żaluzji lub zasłony.
Można wyróżnić trzy możliwości:
a) Jeżeli obszar jest wystarczająco duży
w stosunku do kalibru amunicji (np. na nieprzezroczystych wypełnieniach lub dużych kształtownikach), 3 punkty celowania powinny być wybrane na tym samym elemencie, a odległość między tymi celami powinna być nie mniejsza niż 120 mm (patrz p.1 i 6 na rys. 1, p. 1, 6 i 11 na rys. 4 oraz p. 1, 4, 6, 7 i 9 na rys. 5).
b) Jeżeli obszar jest ograniczony do linii (np. złącza stykowe, złącza między profilami a skrzydłami okiennymi i drzwiowymi, a także między ramami a ich wypełnieniami) i jeżeli linia jest wystarczająco długa, odległość między 3 punktami celów nie powinna być mniejsza od 120 mm (patrz p. 3 na rys. 1, p. 2, 3 i 12 na rys. 4 oraz p. 2, 3, 4 i 5 na rys. 5).
Jeżeli nie, odległość między strzałami powinna być zredukowana do wartości nie mniejszej niż wartość równa trzem kalibrom.
Jeżeli nie jest możliwe uzyskanie trzech strzałów na tej samej linii, te trzy strzały powinny być rozdzielone między 2 lub 3 identyczne linie na próbce (patrz p.5 i 7 na rys. 1, p. 2 w załączniku B oraz p. 5 i 7 na rys. 4).
W przypadku wcześniej certyfikowanych wypełnień zainstalowanych w próbce, połączenie między wypełnieniem i ramą powinno być ostrzelane przez 1 strzał w środku każdego z trzech boków wypełnienia (patrz p.8 na rys. 1 lub 3 na rys. 2);
c) jeżeli jakiś badany obszar w jakimkolwiek kierunku jest mniejszy od 3 kalibrów, to powinien być przebadany podobny obszar przez maksymalnie 3 strzały (patrz p.4 na rys. 1, p. 2, 6 i 7 na rys. 3, p.4 i 10 na rys. 4 i p. 10 na rys. 5).
Do każdego wybranego obszaru próbki oddawane są 3 strzały, we wcześniej określonym kierunku i pod określonym kątem.
Stosownie do każdego punktu celowania określonego na podstawie analizy rysunków konstrukcyjnych, kąt atakowania w stosunku do środka próbki wynosi 90° lub tyle, aby wystrzelony pocisk był najbardziej efektywny.
Punkty celowania i kierunki strzelania powinny być pokazane na rysunkach załączonych do sprawozdania z badań.
Wybrane kąty atakowania powinny uwzględniać różne słabe punkty, takie jak:
a) złącza i przecinanie się złącz,
b) spotykające się krawędzie skrzydeł,
c) zachodzące na siebie krawędzie profili,
d) połączenia między ramami i wypełnieniami,
e) złącza stykowe i kątowe.
Odległość, mierzona od wylotu lufy do punktu celowania powinna być zgodna z danymi podanymi w odpowiedniej tabeli normy PN-EN 1522 lub PN-EN 1063.
W przypadku, gdy strzela się do pojedynczego punktu, odległość strzelania może być zmniejszona w celu podniesienia dokładności strzelania w wyznaczony punkt.
Podczas badania szyb punkty trafień wyznaczają punkty stanowiące wierzchołki trójkąta równobocznego o boku równym 125 mm.
Dopuszczalna odległość między punktem uderzenia pocisku i punktem celowania powinna być następująca:
a) gdy odporność rozpatrywanego obszaru jest identyczna w każdym punkcie próbki: 10 mm w każdym kierunku;
b) gdy odporność rozpatrywanego obszaru jest identyczna wzdłuż danej linii: 10 mm wzdłuż tej linii i 5 mm w kierunku prostopadłym do tej linii;
c) gdy odporność rozpatrywanego obszaru zmienia się od punktu do punktu: 5 mm w każdym kierunku.
Prędkość pocisku powinna odpowiadać wartości podanej w odpowiedniej tabeli normy PN-EN 1522 lub PN-EN 1063.
Natomiast w przypadku, gdy strzela się do pojedynczego punktu, odległość strzelania może być na tyle zmniejszona dla zwiększenia dokładności strzelania w wyznaczony punkt, że pomiar prędkości pocisku może być niemożliwy.
Jeżeli podczas badań zmierzona prędkość pocisku wykracza poza określony zakres, strzał powinien być powtórzony tylko w następujących przypadkach:
a) mniejszej prędkości, bez perforacji lub
b) większej prędkości, z perforacją próbki.
Po każdym strzale sprawdza się tylną powierzchnię próbki w celu określenia, czy zaszła perforacja. Sprawdza się także skrzynkę do gromadzenia odłamków na ich obecność. Sprawdzana jest również folia kontrolna dla ewidencji odłamków wyrzuconych z tylnej powierzchni próbki.
Po każdym strzale czyszczona jest skrzynka do gromadzenia odłamków i wymieniana folia kontrolna, jeżeli wystąpiła perforacja folii.
Jeżeli wyniki strzelania nie pozwalają na jednoznaczną ich interpretację, laboratorium może powtórzyć strzał na tej samej próbce lub poprosić zleceniodawcę o dostarczenie nowej próbki.
Jeżeli strzał wymaga powtórzenia, powtarzany strzał powinien być oddany do tej samej próbki do podobnego miejsca nie uszkodzonego przez poprzedni strzał.
Wynik badań jest uważany za pomyślny nawet wtedy, gdy po badaniach nie działają mechanizmy otwierające i gdy nie jest zachowany określony poziom właściwości innych niż bezpieczeństwo, takich jak przepuszczalność powietrza, odporność na przenikanie wody lub napór wiatru. Koniecznym jest jednakże, by wszystkie mechanizmy otwierające pozostawały w położeniu zamkniętym.
Gdy nie występuje perforacja próbki lecz występuje perforacja folii kontrolnej przez odłamki, wynik badań powinien być klasyfikowany jako „S” (z odłamkami). Jeżeli występują odłamki wywołujące perforację folii kontrolnej, laboratorium badawcze bada i określa pochodzenie każdego fragmentu w celu upewnienia się, że żadna część pocisku nie przedostała się przez próbkę.
We wszystkich przypadkach, gdy nie występuje perforacja folii kontrolnej, wynik badań klasyfikowany jest jako „NS” (brak odłamków).
Wynik badań, który był przeprowadzony na pełnych oknach, drzwiach, żaluzjach i zasłonach, jest reprezentatywny tylko dla danych typów okien, drzwi, żaluzji i zasłon.
Jeżeli w przyszłości zostaną wprowadzone zmiany w konstrukcji okien, drzwi, żaluzji i zasłon, laboratorium badawcze zadecyduje, czy dane sprawozdanie z przeprowadzonych badań może być rozszerzone na tę modyfikację lub czy potrzebne jest badanie uzupełniające.
Zakończenie
Przegrody kuloodporne w ostatnim okresie nabierają coraz większego znaczenia, szczególnie w miejscach zagrożonych napadem z bronią w ręku. Wybór właściwej przegrody uzależniony jest od wielu czynników jak np. warunki co do możliwości wniesienia i użycia danego rodzaju broni, rodzaj przechowywanych wartości, warunki zabezpieczenia wartości itp.
We wszystkich przypadkach w których może nastąpić napad z bronią palną, należy wyposażać się w przegrody kuloodporne, gdyż wyroby te chronią w pierwszej kolejności życie ludzkie. Stąd na dostawcach spoczywa duża odpowiedzialność za jakość tych wyrobów i zgodność z wymaganiami.
Dlatego w tym wypadku konieczna jest ocena przez trzecią stronę.
Przegrody kuloodporne posiadają jednocześnie dodatkową cechę jak odpowiednią odporność na włamanie, ale jest to ustalane na podstawie innych badań oraz wymagań.
Wojciech Dąbrowski
Instytut Mechaniki Precyzyjnej
artykuły tego autora:
- Szyby zespolone w zastosowaniach specjalnych , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 2/2008
- Okna, drzwi, żaluzje, zasłony i inne zamknięcia kuloodporne, Część 2 , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 3/2006
- Okna, drzwi, żaluzje, zasłony i inne zamknięcia kuloodporne, Część 1 , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 2/2006
patrz też:
- Okna i drzwi o podwyższonej odporności na włamanie w świetle norm europejskich , Jan Matraś, Świat Szkła 3/2006
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Jeden z rozdziałów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, póz. 690) zawiera stwierdzenie, iż wejścia z zewnątrz do budynków i pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi należy chronić przed nadmiernym dopływem chłodnego powietrza w sposób nieutrudniający ruch pieszy. Najprostszym sposobem jest zastosowanie w drzwiach wejściowych zamykaczy, zapewniających zamykanie skrzydeł drzwiowych.
Definicje i podział wynikające z norm
Zamykaczami drzwiowymi nazywamy okucia budowlane samoczynnie zamykające skrzydło drzwiowe, o pionowej osi obrotu przechodzącej przez krawędź boczną, poprzez stosowne zadziałanie sprężyny.
Ustanowiona w 1964 roku Polska Norma PN-64/B-94071 obejmowała tylko zamykacze sprężynowe bez tłumienia (określone w tej normie jako samozamykacze sprężynowe), w których podczas otwierania skrzydła drzwiowego zostaje napięta sprężyna i pod jej działaniem następuje samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego z nieregulowaną prędkością obrotową.
Ze względu na rozwój konstrukcyjny tego typu wyrobów, dziesięć lat później ustanowiono normę PN-74/B-94070 ''Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe sprężynowe. Określenia i podział'', która obejmowała szerszy asortyment zamykaczy sprężynowych, w tym również z tłumieniem hydraulicznym.
Zawarto w tej normie następującą definicję zamykacza sprężynowego z tłumieniem hydraulicznym: zamykacz, w mechanizmie którego podczas otwierania skrzydła drzwiowego zostaje napięta sprężyna i pod jej działaniem następuje samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego z prędkością obrotową regulowaną hydraulicznie.
Powyższa norma wprowadzała następujący podział zamykaczy:
. zamykacze wpuszczane - osadzane wewnątrz elementu budowlanego,
. zamykacze wierzchnie - mocowane na zewnątrz elementu budowlanego,
. zamykacze do drzwi rozwieranych - do jednokierunkowego zamykania skrzydła drzwiowego,
. zamykacze do drzwi wahadłowych - do dwukierunkowego zamykania skrzydła drzwiowego.
Dalszy podział zamykaczy:
. osadzane w skrzydle drzwiowym,
. osadzane w posadzce,
. prawe - zamykające skrzydło w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara,
. lewe - zamykające skrzydło w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara,
. uniwersalne - zamykające skrzydło w kierunku zgodnym i w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
Najnowszą, obowiązującą w Polsce normą dotyczącą najczęściej stosowanych zamykaczy jest norma europejska PN-EN 1154:1999 ''Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania. Wymagania i metody badań''. Określono w niej wymagania dotyczące zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania przeznaczonych do drzwi rozwieranych i wahadłowych - zarówno zamykaczy zamontowanych na lub w ościeżnicy, jak i na lub w skrzydłach drzwiowych, bądź w posadzce.
Zakres normy jest ograniczony do zamykaczy drzwiowych uruchamianych ręcznie, w przypadku których energia niezbędna do zamknięcia jest wytwarzana przez użytkownika przy otwieraniu drzwi tak, że kiedy drzwi zostają zwolnione, powracają w sposób kontrolowany do położenia zamknięcia. Obejmuje także wszelkie ramiona i dźwignie, wsporniki, ślizgi, górne trzpienie zawiasowe, obrotowe podpory podłogowe i inne części dostarczane wraz z zamykaczem, potrzebne do jego zamontowania i działania.
Poza zakresem PN-EN 1154:1999 są zamykacze sprężynowe (zwane także zawiasami sprężynowymi lub samozamykaczami sprężynowymi), w których nie stosuje się regulacji tłumienia ruchu w trakcie zamykania drzwi, jak również zamykacze zawierające elektrycznie zasilane mechanizmy przytrzymujące drzwi w położeniu otwartym, przeznaczone do stosowania w zespołach drzwi przeciwpożarowych lub dymoszczelnych. Ostatnio wymienione zamykacze objęte są normą PN-EN 1155 ''Okucia budowlane. Przytrzymywacze elektryczne otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych. Wymagania i metody badań''.
Rys. 1
1 - zaczep sprężynowy obrotowy
2 - korpus
3 - oś sprężyny
4 - sprężyna
5 - pierścień obrotowy ramienia
6 - kołpak
7 - przegub ramienia
8 - ramię
9 - prowadnica
10 - rolka
Przykładowe rozwiązania zamykaczy
Zamykacz sprężynowy bez regulacji tłumienia ruchu Są to okucia stosowane głównie do zamykania furtek i drzwi w pomieszczeniach gospodarczych lub przytrzymywania drzwi w położeniu zamkniętym pomieszczeń technicznych, jak np. drzwi przeciwpożarowych w kotłowniach. Tego typu zamykacze dzielimy na zamykacze z ramieniem stałym lub z ramieniem przegubowym. Przykładowy zamykacz sprężynowy bez regulacji tłumienia ruchu, wraz z wykazem podstawowych elementów przedstawiono na rysunku 1.
Zamykacz sprężynowy wierzchni z regulacją przebiegu zamykania
Jednym z najczęściej stosowanych w drzwiach zamykaczy, jest zamykacz wierzchni jednostronnego działania, wyposażony w mechanizm, w którym przesuwający się tłok podczas otwierania skrzydła drzwiowego napina sprężynę. Energia napiętej sprężyny powoduje samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego.
Zamiana ruchu obrotowego osi zamykacza realizowanego w czasie otwierania drzwi na ruch posuwisto-zwrotny tłoka i ruchu posuwisto-zwrotnego tłoka na ruch obrotowy osi zamykacza podczas zamykania skrzydła drzwiowego jest dokonywana przez zębatkę tłoka i koło zębate osi zamykacza.
Zamykacze tego typu kompletowane są z ramionami dźwigniowymi, których konstrukcja dostosowana jest do danego asortymentu zamykacza.
Ramiona mogą być w wykonaniu standardowym, czyli bez dodatkowych funkcji lub w wykonaniu specjalnym spełniającym dodatkową funkcję:
. przytrzymanie otwarcia – funkcja ta pozwala na pozostawanie skrzydła w położeniu otwartym pod zaprogramowanym kątem,
. przytrzymanie otwarcia z możliwością wyłączenia funkcji – funkcja ta pozwala na pozostawienie skrzydła w położeniu otwartym pod zaprogramowanym kątem w czasie, gdy funkcja jest załączona.
Zamykacze ze standardowymi ramionami mogą spełniać następujące zadania:
. nastawna wielkość siły zamykającej – pozwala na regulację momentu zamykającego zamykacza drzwiowego, w zakresie odpowiadającym wielkościom zamykaczy,
. regulacja prędkości zamykania – pozwala i umożliwia nastawienie czasu zamykania drzwi od kąta otwarcia 90° najczęściej na wartość 3 sekund lub niniejszą i na wartość 20 sekund lub większą,
. regulacja domknięcia – regulacja prędkości, działająca podczas kilku ostatnich stopni kątowym zamykania drzwi,
. tłumienie otwierania – pozwala na hamowanie i niedopuszczanie do nadmiernej prędkości otwierania drzwi w zakresie kąta np.: powyżej 70°,
. opóźnione zamykanie – pozwala na opóźnienie zamykania drzwi w dającym się regulować czasie, przed podjęciem kontrolowanego przebiegu zamykania najczęściej w zakresie kątów 105°–70°.
Przykładowy zamykacz sprężynowy wierzchni z tłumieniem hydraulicznym i regulacją przebiegu zamykania przedstawiono na rysunku 2.
Rys. 2
1 – obudowa zamykacza
2 – sprężyna
3 – tłok
4 – zębatka tłoka
5 – koło zębate
6 – mocowanie ramienia zamykacza
Zamykacz drzwiowy z drążkiem skrętnym
Prócz zamykaczy o typowej konstrukcji, jakie już przedstawiono w niniejszej publikacji, stosowane są także do zamykania drzwi nietypowe rozwiązania. Jednym z nich są zamykacze drzwiowe z drążkiem skrętnym o nazwie handlowej JET-CLOSE.
Zamykacz drzwiowy JET-CLOSE montowany jest na drzwiach pomiędzy dwoma, osadzonymi jeden nad drugim zawiasami (dolnym i górnym).
Obejmy zamykacza, zarówno skrzydełka czopowego jak i łożyskowego zawiasu osadzone są odpowiednio na skrzydełku czopowym i łożyskowym dwóch okutych zawiasów na drzwiach.
Obejmy połączone są ze sobą drążkiem skrętnym, przy czym obejma skrzydełka czopowego bezpośrednio, natomiast obejma skrzydełka łożyskowego pośrednio, poprzez sworzeń napinający.
Obejma skrzydełka łożyskowego posiada gniazdo sześciokątne, w które osadzany jest sworzeń napinający. Podczas rozwierania skrzydła drzwi, drążek skrętny jest skręcany i zmagazynowana w nim energia powoduje samoczynne zamknięcie skrzydła.
Połączenie wielokątne pomiędzy sworzniem napinającym a obejmą pozwala na regulację siły zamykającej.
Przedstawione zamykacze produkowane są na indywidualne zamówienie. Wymiary, kształt obejm i pozostałych elementów oraz długość drążka skrętnego dostosowywane są każdorazowo do wymiarów zawias zastosowanych w drzwiach i odległości pomiędzy dwoma sąsiadującymi zawiasami.
Zamykacze JET-CLOSE ze względu na średnicę drążka skrętnego produkowane są w czterech odmianach wymiarowych: f3, f4, f5 i f6 mm.
Opisany powyżej zamykacz z drążkiem skrętnym przedstawiono na rysunku 3.
Rys. 3
1 – maskownica skrzydełka łożyskowego zawiasu
2 – skrzydełko łożyskowe zawiasu
3 – skrzydełko czopowe zawiasu
4 – obejma skrzydełka łożyskowego
5 – drążek skrętny
6 – tulejka centrująca
7 – osłona drążka skrętnego
Klasyfikacja
W celu prawidłowej identyfikacji zamykaczy drzwiowych oraz właściwego ich zastosowania, europejska norma PN-EN 1154:1999 zawiera stosowną klasyfikację. Klasyfikacja ta opiera się o sześciocyfrowy system kodowania charakterystycznych własności mechanicznych zamykaczy poniżej przedstawionych.
Kategoria użytkowania (pierwsza cyfra)
Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania stosowane są głównie do drzwi wejściowych do budynków mieszkalnych wielorodzinnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, gdzie występuje mała motywacja do uważnego obchodzenia się z drzwiami tzn. istnieje prawdopodobieństwo niewłaściwego użytkowania drzwi.
W związku z tym, zgodnie z PN-EN 1192:2001 „Drzwi. Klasyfikacja wymagań wytrzymałościowych” zamykacze mogą być stosowane w:
. klasie 3 – do zamykania drzwi od kąta rozwarcia co najmniej 105°,
. klasie 4 – do zamykania drzwi od kąta rozwarcia 180° (zakładany jest montaż standardowy zgodnie z instrukcją producenta).
W przypadku zastosowań drzwi narażonych na skrajne przypadki niewłaściwego użytkowania lub w przypadku szczególnych ograniczeń kata otwarcia, zaleca się uwzględnienie zamykaczy drzwiowych posiadających funkcje ogranicznika tylnego lub odrębnego ogranicznika otwarcia drzwi.
Liczba cykli próbnych (druga cyfra)
Norma PN-EN 1154:1999 przewiduje do zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania tylko jedną próbę trwałościową (określoną w dalszej części niniejszej publikacji):
. klasa 8 – 500 000 cykli próbnych zamykania drzwi od kąta otwarcia 90°.
Masa drzwi próbnych (trzecia cyfra)
Zgodnie z tablicą 1 określa się siedem klas wielkości zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania, wynikających głównie z masy drzwi próbnych. Tam, gdzie zamykacz drzwiowych jest odpowiedni dla przedziału wielkości, w klasyfikacji określa się wielkość minimalna jak i maksymalną.
Zachowanie się w pożarze (czwarta cyfra)
Dla zamykaczy drzwiowych określa się dwie klasy zachowania w pożarze:
. klasę 0 – nieodpowiednie do zastosowania w przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych,
. klasę l – odpowiednie do zastosowania w przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych, podlegające warunkowi pozytywnej oceny udziału zamykacza drzwiowego w odporności ogniowej określonych przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołów drzwiowych. Zamykacze powinny spełniać dodatkowe wymagania przedstawione w dalszej części publikacji.
Bezpieczeństwo (piąta cyfra)
Od wszystkich zamykaczy drzwiowych norma PN-EN 1154:1999 wymaga spełnienie Wymagań Podstawowych dotyczących bezpieczeństwa użytkowania. Z tego względu określono tylko klasę l.
Odporność na korozję (szósta cyfra)
Zgodnie z normą PN-EN 1670:2000 „Okucia budowlane. Odporność na korozję. Wymagania i badania” określa się pięć klas odporności na korozję:
. klasę 0 – nieokreślona odporność na korozję,
. klasę l – niska odporność (próba w mgle solnej w czasie 24 godzin),
. klasę 2 – średnia odporność (próba w mgle solnej w czasie 48 godzin),
. klasę 3 – wysoka odporność (próba w mgle solonej w czasie 96 godzin),
. klasę 4 – bardzo wysoka odporność (próba w mgle solnej w czasie 240 godzin)
Przykład klasyfikacji
Powyższy zapis dotyczy zamykacza drzwiowego z regulacją przebiegu zamykania drzwi:
a) od kąta rozwarcia co najmniej 105° (klasa 3),
b) o próbie trwałościowej 500 000 cykli (klasa 8),
c) masą drzwi od 100 kg (klasa 5) do 40 kg (klasa 2),
d) nieodpowiedniego do zastosowania w przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych (klasa 0),
e) spełniającego Wymagania Podstawowe dotyczące bezpieczeństwa użytkowania (klasa 1)
f) posiadającego nieokreśloną odporność na korozję (klasa 0).
Wymagania dotyczące zamykaczy i wynikające z PN-EN 1154:1999
Wymagania ogólne
Producent zamykaczy drzwiowych jest zobowiązany do opracowania i dostarczenia wraz z wyrobem przejrzystej, zrozumiałej dla montażysty i konserwatora szczegółowej instrukcji montażu, regulacji i konserwacji. Instrukcja powinna szczególnie obejmować wszelkie ograniczenia dotyczące kąta otwarcia.
W przypadkach, gdy zamykacz drzwiowy jest zalecany do zastosowań innych niż typowe, w instrukcjach montażu, regulacji i konserwacji powinna być jasno sprecyzowana wielkość zamykacza dla każdej określonej pozycji montażu.
Wymagania eksploatacyjne
Trwałość
Zamykacz drzwiowy powinien być zdolny do zamykania drzwi próbnych zamontowanych w ramie (opisanych w dalszej części publikacji), od kąta otwarcia 90° przez co najmniej 500 000 cykli próbnych. Zamykacze drzwiowe dwustronnego działania tzn. przeznaczone do drzwi wahadłowych powinny być w stanie zamykać drzwi próbne, od kąta 90°, przez co najmniej 250 000 cykli próbnych w każdym kierunku.
Moment zamykający
Momentem zamykającym nazywamy wytworzony przez zamykacz drzwiowy moment obrotowy, wyrażony w Nm, działający na skrzydło drzwiowe podczas zamykania. Po 5 000 cykli próbnych i po 500 000 cykli próbnych, zmierzone wartości momentów zamykających dla poszczególnych wielkości zamykaczy poddanych badaniu nie powinny być mniejsze niż wartości określone w tablicy l przedstawionej w publikacji.
Moment otwierający
Momentem otwierającym nazywamy wytworzony przez użytkownika moment obrotowy, wyrażony w Nm, działający na skrzydło drzwiowe podczas otwierania. Po 5 000 cykli próbnych, maksymalny zmierzony moment otwierający dla poszczególnych wielkości zamykaczy poddanych badaniu nie powinny przekraczać wartości określonych w tablicy l przedstawionej w publikacji.
Skuteczność
Skutecznością nazywamy stosunek siły otwierającej, przyłożonej do drzwi przez użytkownika, do możliwej do uzyskania siły zamykającej drzwi, wyrażonej w procentach.
Obliczana jest w następujący sposób:
średnia maksymalna siła zamykająca pomiędzy 0° a 4° x 100
skuteczność = -------------------------------------------------------------------------------------
średnia maksymalna siła otwierająca pomiędzy 0° a 4°
Skuteczność zmierzona po 5 000 cykli próbnych i po 500 000 cykli próbnych oraz obliczona według ww. wzoru, dla poszczególnych wielkości zamykaczy poddanych badaniu nie powinna być mniejsza niż wartości podane w tablicy l przedstawionej w publikacji.
Czas zamykania
Po 5 000 cykli próbnych i po 500 000 cykli próbnych, powinno być możliwe nastawienie czasu zamykania drzwi od kąta otwarcia 90° na wartość 3 sekund lub mniejszą i na wartość 20 sekund lub większą. Czas zamykania nastawiony po 5 000 cykli próbnych, nie powinien po wykonaniu 500 000 cykli próbnych wzrosnąć więcej niż o 100%, ani zmniejszyć się bardziej niż o 30%.
Kąty działania
Zamykacz drzwiowy, gdy jest zainstalowany zgodnie z instrukcją standardowego montażu wydaną przez producenta, powinien pozwalać drzwiom próbnym na otwieranie się zgodnie z ich klasą, określoną w punkcie pt: „Klasyfikacja” niniejszej publikacji i podczas zamykania powinien kontrolować ruch skrzydła drzwiowego co najmniej od kąta rozwarcia 70°, aż do pozycji zamknięcia.
Parametry przeciążeniowe
Zamykacz drzwiowy powinien być zdolny wytrzymać zamykające badania przeciążeniowe opisane w punkcie dotyczącym metod badań niniejszej publikacji oraz, tam gdzie to jest właściwe, tzn. w odniesieniu do zamykaczy drzwiowych z opóźnionym zamykaniem.
Zależność działania od temperatury
Czas zamykania (od położenia rozwarcia o kąt 90°) nastawiony na 5 sekund w temperaturze otoczenia +20°C, podczas badania w temperaturze –15°C i +40°C nie powinien wzrosnąć więcej niż do 25 sekund, ani zmniejszyć się bardziej niż do 3 sekund.
Wyciek płynu
W trakcie trwania całego programu badań nie powinien wystąpić wyciek płynu z zamykacza drzwiowego.
Uszkodzenie
W trakcie trwania całego programu badań nie powinno wystąpić uszkodzenie zamykacza drzwiowego lub jego ramion, które mogłyby niekorzystnie wpływać na spełnienie wymagań określonych w PN-EN 1154:1999.
Odporność na korozję
Zamykacze drzwiowe powinny spełniać wymagania związane z odpornością na korozję według PN-EN 1670:2000, zgodnie z deklarowaną przez producenta klasą odporności (klasy przedstawiono już w niniejszej publikacji).
Odporność na korozję powiązana jest z wielkością momentu zamykającego zamykacza drzwiowego, określonego przed i po poddaniu próbie w mgle solnej.
Moment zamykający zamykacza, po jego poddaniu stosownej próbie w mgle solnej, nie powinien być mniejszy niż 80% wartości momentu zamykającego, zmierzonej przed próbą.
Parametry położenia zerowego (tylko do zamykaczy dwustronnego działania)
Wielkość swobodnego luzu w położeniu zerowym, mierzonego w sposób podany w rozdziale „badania”, dla nowego zamykacza drzwiowego nie powinna przekraczać 3 mm, a po przeprowadzeniu 500 000 cykli nie powinna przekraczać 6 mm.
Oprócz powyżej wymienionych wymagań normatywnych, norma PN-EN 1154:1999 przedstawia wymagania fakultatywne, a mianowicie:
. regulacja domknięcia, która powinna być skuteczna w zakresie maksimum 15” od położenia zamknięcia i powinna być nastawna,
. ogranicznik tylny, który (jeżeli jest zainstalowany) powinien być zdolny do zatrzymania drzwi próbnych przed osiągnięciem położenia rozwarcia o kąt 90°,
. opóźnione zamykanie, którego strefa ruchu nie powinna rozciągać się poniżej kąta rozwarcia 65°, a moment potrzebny aby ręcznie pokonać działanie opóźniające nie powinien przekraczać 150 Nm,
. nastawna siła zamykająca, którą można stosować tylko w zamykaczach drzwiowych spełniających wymagania eksploatacyjne klasy 5, zarówno przy nastawieniu minimalnej, jak i maksymalnej siły deklarowanej przez producenta.
Metody badań
Aparatura badawcza
Podstawowym elementem aparatury badawczej zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania są drzwi próbne zamontowane w ramie, dające się otwierać ręcznie do kąta 180° (zamykacze jednostronnego działania) lub przynajmniej do kąta 120° w każdym kierunku (zamykacze dwustronnego działania), a z zastosowaniem automatycznego urządzenia poruszającego – przy drzwiach rozwieranych do wymaganego kąta otwarcia, a przy drzwiach wahadłowych do wymaganego kąta otwarcia w następujących kolejno przemiennych kierunkach.
Same drzwi próbne powinny mieć wysokość 2000 mm i szerokość od 750 do 1200 mm. W przypadku zamykaczy, które nie przenoszą masy drzwi lub nie działają jako podparcie obrotowe drzwi, próbne drzwi mogą mieć wysokość od 400 do 2000 mm. Drzwi próbne powinny być wyposażone w takie środki do przyczepiania obciążników, aby możliwe było dostosowanie masy drzwi do wielkości badanego zamykacza drzwiowego. Ponadto drzwi próbne z ramą powinny być dostatecznie sztywne, tak aby podczas trwania badań nie wystąpiło widoczne odkształcenie. Powinny być także zamontowane pionowo na zawiasach lub łożyskach, albo – w przypadku zamykaczy drzwiowych stanowiących podparcie obrotowe drzwi – na zespołach poddanych badaniu.
W trakcie badań parametrów przeciążeniowych przy zamykaniu drzwi, zamykacz zamontowany zostaje do drzwi próbnych współpracujących z urządzeniem, zawierającym układ: linka-koło linowe-ciężarek. Schemat urządzenia przedstawiono na rysunku 4.
Linka urządzenia powinna być wykonana ze stali i mieć średnicę od 4 do 6 mm, natomiast koło linowe powinno mieć średnicę co najmniej 150 mm i być wyposażone w swobodnie obracające się łożyska kulkowe lub igiełkowe.
Metody badań
Do sprawdzania parametrów zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania przedstawionych w niniejszej publikacji należy użyć trzech próbek badawczych:
. próbki A do sprawdzenia wymagań ogólnych i działania w skrajnych temperaturach,
. próbki B do sprawdzenia wymagań mechanicznych i trwałości,
. próbki C do sprawdzenia odporności na korozję.
Metodyka badań opisywanych zamykaczy drzwiowych przedstawiona jest w sposób szczegółowy w rozdziale 7 normy PN-EN 1154:19999.
Poniżej przedstawiono tylko zakres badań stosowanych w odniesieniu do próbek A, B i C.
Próbka A – badania dotyczące ogólnych wymagań i działania
w skrajnych temperaturach W zakres badań wchodzi:
– sprawdzenie instrukcji montażu, regulacji i konserwacji,
– sprawdzenie prawidłowości znakowania, które powinno podawać co najmniej:
. nazwę lub znak fabryczny producenta,
. identyfikację modelu wyrobu,
. klasyfikację,
. numer normy lub aprobaty technicznej,
. rok i dzień produkcji
– badanie zależności od temperatury.
Próbka B – badania dotyczące wymagań mechanicznych i trwałości. Na drzwiach próbnych należy umieścić obciążniki, zamontować zamykacz w urządzeniu badawczym oraz ustawić jego regulatory zapewniające płynne otwieranie i zamykanie drzwi.
W pierwszej kolejności wykonać należy 5000 cykli próbnych, po których:
. oblicza się moment otwierający i zamykający,
. oblicza się skuteczność zamykania, sprawdza czas zamykania,
. przeprowadza się próbę przeciążeniową przy zamykaniu.
Następnie należy kontynuować cykle próbne aż do osiągnięcia łącznej liczby 500 000 cykli i ponownie przeprowadzić powyżej wymienione badania.
Próbka C – badanie odporności na korozję. Ten rodzaj badań rozpocząć należy od zamontowania zamykacza wraz z drzwiami próbnymi w urządzeniu badawczym, zmierzeniu sił zamykających i obliczeniu momentów zamykających. Następnie należy zdjąć zamykacz drzwiowy z urządzenia badawczego i przeprowadzić próbę w mgle solnej wg PN-EN 1670:2000 dla deklarowanej klasy odporności na korozję.
W ciągu 24 godzin od zakończenia próby w mgle solnej, ponownie należy zainstalować zamykacz drzwiowy w urządzeniu badawczym oraz powtórzyć powyżej wymienione badanie.
Badanie odporności na korozje kończy się porównaniem wartości momentów zamykających i przed i po próbie w mgle solnej.
Dodatkowe wymagania przeciwpożarowe/dymoszczelne
Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania mogą być stosowane w przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych, jeżeli spełniają stosowane dodatkowe wymagania.
Podstawowym wymogiem jest odpowiedni moment zamykający, a więc powinien to być zamykacz wielkości co najmniej 3 wg tablicy l przedstawionej w niniejszej publikacji.
Dalsze wymagania to:
. zamykacz powinien być w stanie zamykać drzwi próbne od każdego kąta, do którego można je otworzyć,
. zamykacz nie powinien zawierać urządzenia przytrzymującego drzwi w położeniu otwarcia, chyba, ze jest to urządzenie zasilane elektrycznie, zgodnie z PN-EN 1155,
. regulatory albo powinny być ukryte, albo powinny dać się uruchomić tylko za pomocą narzędzia,
. konstrukcja zamykacza powinna być taka, aby bez użycia narzędzia w żaden sposób nie było możliwe wstrzymywanie jego działania zamykającego,
. wszelkie wbudowane mechanizmy opóźniające działanie powinny dać się nastawić na mniej niż 25 sekund, pomiędzy kątem zamykania drzwi 120° a końcem strefy opóźnienia.
Ostatnim wymaganiem jest, aby zamykacz drzwiowy, reprezentatywny dla swojego typu, zamontowany do zespołu drzwiowego, spełniał odpowiednie kryteria badań ogniowych.
Badanie powinno być przeprowadzone na zespole drzwiowym naturalnej wielkości, zgodnie ze stosownymi normami.
inż. Zbigniew Czajka
ITB Oddział Wielkopolski, Poznań
patrz też:
- Dlaczego warto stosować samozamykacze? , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2011
- Samozamykacze a ochrona przeciwpożarowa, Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 11/2010
- Okucia do drzwi rozwieranych przeszklonych i całoszklanych. Część 1. Zamykacze , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2010
- Bezproblemowe zamykanie drzwi , Świat Szkła 2/2010
- Drzwi wewnętrzne. Badania i zakładowa kontrola produkcji , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2009
- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2009
- Właściwości techniczno-użytkowe przeszklonych ścian działowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2009
- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Cz.1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2009
- Wymagania i badania automatycznych napędów , Zbigniew Czajka , Świat Szkła 4/2009
- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2009
- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2008
- Bezpieczeństwo automatycznych drzwi obrotowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2008
- Specjalistyczne wymagania i ocena zgodności okuć do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2008
- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2008
- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2008
- Zamykacze drzwiowe – wymogi związane z wprowadzeniem do obrotu , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2007
- Charakterystyka, wymagania i metody badań zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania, Zbigniew Czajka. Świat Szkła 3/2006
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
W chwili obecnej mija już półtora roku od momentu uruchomienia w Polsce środków finansowych w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Uzyskane w tym okresie doświadczenie przedsiębiorców wskazuje, że pozyskiwanie środków unijnych nie jest zadaniem łatwym. Dzieje się tak po części ze względu na skomplikowane procedury aplikowania, ale również z powodu wysokich wymagań co do jakości samych inwestycji.
Atrakcyjność dotacji jako metody współfinansowania projektów inwestycyjnych sprawia jednak, że pomimo wskazanych trudności zainteresowanie przedsiębiorców funduszami jest bardzo duże. W dalszej części artykułu przedstawione będą zatem aktualne możliwości pozyskania środków na inwestycje w przedsiębiorstwach. Dla projektów inwestycyjnych w firmach kluczowe znaczenie ma Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw - Działanie 2.3 SPO WKP ''Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje''. W ramach Działania 2.3, przeznaczonego wyłącznie dla przedsiębiorstw z sektora MŚP, wspierane są inwestycje, które wprowadzają innowacje produktowe lub procesowe. Innowacyjność jest zatem wyznacznikiem tego działania, bardzo skrupulatnie przestrzeganym podczas oceny merytorycznej projektów.
Kosztami kwalifikowanymi dla Działania 2.3 są m.in.:
. nabycie nowych środków trwałych, w tym również na drodze leasingu,
. nabycie używanych środków trwałych,
. zakup wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii.
Program uwzględnia również nabycie prawa własności i prawa użytkowania wieczystego nieruchomości zabudowanej, jak również niezabudowanej. Ta ostatnia jednak może być kosztem kwalifikowanym tylko do wysokości 10% całkowitych wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem. Nie należy jednak liczyć, że projekt z dominującym kosztem nieruchomości lub prac budowlanych ma duże szanse powodzenia.
Udzielane w ramach działania dotacje nie mogą przekroczyć maksymalnej wysokości 1250 tys. zł. Maksymalny poziom dofinansowania to 50% kosztów kwalifikowanych planowanej inwestycji.
Ze względu na swoją uniwersalność (rodzaje wydatków, nieliczne wyłączenia branżowe) jest to działanie najbardziej oblegane przez przedsiębiorców. Złożone do tej pory wnioski znacząco przekroczyły dostępne środki finansowe (około 1600 mln zł). Warto dla porównania z innymi programami wskazać, że tylko w 1 rundzie aplikacyjnej ilość złożonych wniosków to prawie 7 tys., z czego tylko około 700 zakwalifikowało się do uzyskania dotacji. Jeszcze gorzej relacja ta kształtuje się dla rundy II, gdzie pomimo zwiększonej ilości złożonych wniosków, przyznano dotacje jedynie około 500 firmom. Jak zatem widać duża ilość złożonych aplikacji nie przekłada się jednak na jakość projektów.
Ostatnia do tej pory runda (czwarta) składania wniosków zakończyła się 29 grudnia 2005 roku. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Rozwoju Regionalnego przewidziana jest kolejna runda, przy czym na decyzję o ponownym naborze wniosków trzeba będzie poczekać do końca oceny rundy czwartej (przełom I i II kwartału).
Kolejny program związany z inwestycjami dla przedsiębiorców to Działanie 2.4. ''Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie dostosowywania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska''. Jest to działanie otwarte również dla przedsiębiorstw spoza sektora MŚP.
W ramach programu możliwe jest pozyskanie współfinansowania na zróżnicowany zakres inwestycji, które służyć mają:
. dostosowaniu przedsiębiorstwa do warunków uzyskania pozwolenia zintegrowanego,
. usprawnieniu gospodarki ściekami w przedsiębiorstwie,
. dostosowaniu do wymogów ochrony środowiska źródeł spalania paliw o mocy od 50 MW,
. usprawnieniu gospodarki odpadami w firmie.
Przyjęty dla działania poziom dofinansowania pojedynczego projektu to maksymalnie 50% (65% dla MŚP) kosztów kwalifikowanych inwestycji (zgodnie z mapą pomocy regionalnej), jednak nie więcej niż równowartość 5 mln euro.
W chwili obecnej rozpoczęła się czwarta tura naboru wniosków, która kończy się 6 marca 2006. Przewidziane jest również ogłoszenie jeszcze w tym roku tury piątej i szóstej, o ile pozostaną jeszcze środki finansowe.
Program, który bezpośrednio wspiera projekty inwestycyjne, to również Poddziałanie 2.2.1 SPO WKP ''Wsparcie dla przedsiębiorstw dokonujących nowych inwestycji''. Podobnie jak wskazane poprzednio programy pozwala ono współfinansować nabywanie szerokiej gamy środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
W przypadku tego działania, uprawnionym do starania się o dotację jest każdy podmiot, który posiada status przedsiębiorcy, zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej. O dotację mogą zatem starać się również firmy duże i to bez względu na powiązania kapitałowe. Program zakłada jednak, że 3/4 środków w ramach każdej rundy aplikacyjnej przeznaczone będzie na współfinansowanie projektów składanych przez podmioty z sektora MŚP.
Co ciekawe, w przypadku Poddziałania 2.2.1 dotacja składa się z dwóch, obliczanych oddzielnie, części: inwestycyjnej oraz związanej z nowo utworzonymi miejscami pracy. W przypadku części inwestycyjnej nie obowiązują limity kwotowe. Dotacja inwestycyjna nie może jednak przekroczyć maksymalnie 25% kosztów kwalifikowanych inwestycji (32,5% dla firm z sektora MŚP). Część związana z utworzeniem nowych miejsc pracy obejmuje refundację dwuletnich kosztów zatrudnienia na nowo utworzonych stanowiskach pracy, jednak nie więcej niż równowartość 4 tys. euro za jedno miejsce pracy.
Ocena merytoryczna wniosków w przypadku tego Poddziałania nakłada na wnioskodawców bardzo surowe wymagania, jeśli myślą oni realnie o pozyskaniu dotacji. Dotyczy to między innymi wartości samej inwestycji, ilości nowo utworzonych miejsc pracy, jak również bardzo trudnego kryterium okresu stosowania technologii wykorzystywanej w projekcie (najlepiej, jeśli jest to okres krótszy niż 1 rok i to w skali świata!). Najbliższy termin składania wniosków to czerwiec 2006 roku.
Kończąc, warto wskazać również alternatywne rozwiązanie dla projektów inwestycyjnych o nieco mniejszej skali, dla których maksymalna wysokość dotacji nie przekracza 50 tys. euro i które są realizowane przez niewielkie podmioty o krótkim stażu.
Działanie 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa ZPORR to program dystrybuowany niezależnie we wszystkich województwach.
Podobnie do innych działań finansowanych przez fundusze strukturalne, działanie to dopuszcza inwestycje w szeroki zakres środków trwałych, łącznie z nieruchomościami.
Ograniczenie stawiane jest jedynie kategorii beneficjentów – muszą to być przedsiębiorcy działający nie dłużej niż 3 lata w chwili składania wniosku oraz posiadający status mikroprzedsiębiorstwa (maks. 9 zatrudnionych).
Program cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców, ponieważ nie stwarza tak wyśrubowanych wymagań co do inwestycji oraz samego wnioskodawcy, jak ma to miejsce w przypadku wcześniej opisywanych programów.
W części województw rozpoczął się już nabór wniosków w ramach alokacji przeznaczonej na 2006 rok.
Jak zatem widać z przytoczonej powyżej krótkiej prezentacji zainteresowanie pozyskiwaniem dotacji jest ogromne, bez względu na rodzaj programu. Nie ma się oczywiście czemu dziwić. Pozyskanie nowego źródła środków finansowych na inwestycje interesuje każdego przedsiębiorcę. Zwłaszcza jeżeli ma ono charakter bezzwrotnie udzielanej pomocy.
Szkoda tylko, że łatwe do przewidzenia zainteresowanie programami wspierającymi inwestycje nie skłoniło rządzących do przeniesienia większej ilości środków dostępnych Polsce na tę formę pomocy przedsiębiorcom, zamiast hojnego wspierania tzw. projektów miękkich.
Cezary Orlikowski
Eurolider
www.eurolider.pl
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Suszenie powierzchni malowanych, np. metodą sitodruku, roller-coat czy natrysku na szkło, jest procesem pochłaniającym wiele energii. Z tego względu koszty energii w procesie suszenia stanowią główną część kosztów produkcji.
Suszarka ''Event'' o wysokiej wydajności
Środkiem zaradczym mogą tu być nowe rozwiązania firmy Tesoma. Dzięki konstrukcji optymalizującej zużycie energii, tj. poprzez optymalizację izolacji i przepływu powietrza producent minimalizuje wypromieniowywanie ciepła i zarazem koszty energii już na etapie konstrukcji. Istotną cechą suszarek o dużej wydajności są praktyczne możliwości oszczędzania energii przez użytkownika. Dla każdego zastosowania można ustalić najbardziej efektywny czas suszenia, ustawić odpowiednio suszarkę i zapamiętać to ustawienie w celu jego ponownego zastosowania.
Przykład zastosowania wysoko wydajnej suszarki „Event”:
. Szyby szklane: 2,4x4,5 m
. Grubość: 8 mm
. Metoda malowania: sitodruk
. Ceramiczna farba drukarska: grubość warstwy powlekanej 35 mm
. Temperatura suszenia: 160°C
. Prędkość transportowania: 4,5 m/min
. Konfiguracja suszarki „Event”: wlot, moduły z gorącym powietrzem względnie na podczerwień, moduł rozdzielający, moduły schładzające, wylot.
Tabela. Przykład konfiguracji suszarki
Możliwości oszczędzania energii
Ustawienie temperatury modułów grzewczych jest modułowe i możliwe do ustawienia osobno dla powietrza gorącego i osobno dla promienników podczerwieni. Dzięki temu proces suszenia może przebiegać optymalnie dla danego środka suszącego i warstwy farby. Umożliwia także dokładne wprowadzenie rzeczywiście wymaganej temperatury suszenia. Ustawienie wyższej temperatury suszenia niż wymagana zwiększa koszty energii a tym samym koszty produkcji.
Jeżeli np. w przypadku danego zastosowania i danej konfiguracji suszarki „Event“ wymagana jest temperatura suszenia w wysokości 160°C, a użytkownik stosuje temperaturę wyższą jedynie o 10°C, wówczas koszty dodatkowe energii wynoszą ok. 4900,– € rocznie (praca na 3 zmiany, 5 dni roboczych w tygodniu, 0,09 EUR/kWh).
Właśnie te liczby wskazują, że nie warto po prostu eksploatować suszarki przy ustawionej wysokiej temperaturze, lecz wykorzystywać potencjał oszczędnościowy.
Zalecane jest wykonanie testów przed rozpoczęciem realizacji zamówienia, aby ustalić optymalne wartości zadane. Duże rezerwy oszczędnościowe wielu użytkowników można uzyskać także poprzez konsekwentne stosowanie programów czuwania, w które producent wyposażył te urządzenia. W przypadku przestojów linii drukarskich często suszarki pracują dalej na zadanych wcześniej parametrach.
Przestoje linii drukarskiej występują przy zmianie zamówień, w czasie czyszczenia oraz w czasie przerw. W czasie tych przestojów niepotrzebnie zużywana jest energia i koszty produkcji wzrastają. Tesoma, dzięki programom czuwania, stwarza optymalne możliwości oszczędzania w przypadku każdego zastosowania. Użytkownik przestawia suszarkę w stan czuwania i określa czas przerwy. Włączony program czuwania automatycznie ustawia poszczególne procesy przebiegające w suszarce, w zależności od długości przerwy, na najniższy dopuszczalny poziom.
Również automatycznie, za pomocą programu czuwania, przebiega dochodzenie suszarki do zadanych parametrów procesu po przerwie. Zapewnione jest przy tym osiągnięcie tych parametrów w przewidzianym czasie. Osiągnięcie gotowości do pracy jest optycznie sygnalizowane.
Na przykładzie poniższego zastosowania szyb szklanych oraz konfiguracji suszarki „Event” przyjęto jako przykład produkcyjny:
. pracę 3-zmianową, 24 godz. dziennie,
. 5 dni roboczych w tygodniu,
. 6 przerw w ciągu 24 godzin (4x45 min.; 1x60 min.; 1x90 min).
Przy konsekwentnym stosowaniu programów czuwania można rocznie zaoszczędzić 129 120 kWh. Prowadzi to do obniżenia kosztów produkcji (przy cenie energii 0,09 EUR//kWh) o 11 620 € rocznie.
www.tesoma.de
Glaswelt 12/2005
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Rozwój nowoczesnego, zwłaszcza komercyjnego budownictwa, a także poszukiwanie nowych rozwiązań w zakresie estetyki i funkcjonalności budynków, doprowadziło do zainteresowania się szkłem jako materiałem budowlanym.
Jego atrakcyjność wynika z faktu, że łączy ono w sobie przeźroczystość i estetyczny wygląd z innymi cechami użytkowymi. Jego zastosowanie polepsza komfort przebywania w pomieszczeniach, nie ograniczając jednocześnie kontaktu z naturalnym środowiskiem.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Metody obróbki szkła płaskiego są najbardziej dynamicznie rozwijającymi się dziedzinami. Rosnące zainteresowanie szkłem jako ekskluzywnym, a coraz częściej niezbędnym komponentem, wykorzystywanym we współczesnym budownictwie i meblarstwie, spowodowało potrzebę uszlachetniania jego powierzchni. Piaskowanie szkła to technologia matowania sposobem mechanicznym, przy zastosowaniu piasku kwarcowego lub w tej chwili bardziej używanego korundu o różnej gradacji.
Nowoczesnych urządzeń do piaskowania dziś już nie można nazwać tylko piaskarkami lecz innowacyjnymi automatami wielofunkcyjnymi high-tech. Najlepszym przykładem będą tu produkty firmy MHG STRAHLANLAGEN GmbH z Düsseldorfu.
Od 26 lat firma ta jest wiodącym producentem urządzeń tego rodzaju w Europie i przekonuje do dziś klientów niemiecką niezawodnością i wysoką jakością wykonania w połączeniu z doświadczeniem i know-how. Model serii GLASMASTER AUTOMATIC 1500/2000/2500 z wbudowanym HIGH-END-Systemem opatentowanym przez ową firmę, pozwala przy użyciu dwóch specjalnych dysz szerokopiaskujących (z węglika boru o śr. 8 mm) osiąganie wysokiej wydajności (do 40 m2/h) przy stuprocentowym wykorzystaniu materiału piaskującego.
Dzięki zastosowaniu sterowania SIEMENS OP 170 (SPS-S-7) urządzenia te pracują w pełni automatycznie. Kolejne etapy procesu piaskowania jak i wszystkie parametry robocze ustawiane są na panelu sterującym (display) po lewej stronie czoła maszyny. Duża ilość programów pozwala na uzyskanie różnych efektów m.in. piaskowanie określonych pól (paski, linie, ramy itp.), a nawet tzw. „efektu trójwymiarowego” – płaskorzeźby na szkle.
Oczywiście automat wyposażony jest również w specjalne urządzenie odpylające DUST-EX 1073 z automatycznym oczyszczaniem filtra, co pozwala na stałą pracę bezpyłową.
Nowoczesna technika komputerowa w połączeniu z odpowiednią metodą piaskowania, przy zastosowaniu specjalnych folii i szablonów metalowych wielokrotnego użycia, umożliwia nieograniczone wykorzystanie automatu do zdobienia dużych płaszczyzn szklanych (max. 3210x2550 mm) jak i zupełnie małych powierzchni (kubków, pucharów).
Opisane rozwiązania oraz szereg nowinek konstrukcyjnych stawia GLASMASTER w gronie najnowocześniejszych obecnie na rynku, czego potwierdzeniem jest ogromne zainteresowanie wśród klientów w kraju i zagranicą.
Firma MULTI-GLASS jest wyłącznym przedstawicielem w Polsce firmy MHG STRAHLANLAGEN GmbH z Düsseldorfu, producenta bezpyłowych automatów kabinowych do piaskowania szkła model GLASMASTER AUTOMATIC 1500/2000/2500
MULTI-GLASS
ul. Dworcowa 1/2
59-540 Świerzawa
Tel./Fax 075 71 35 855
kom. 0 601 22 87 74
e-mail:
www.multiglass.pl
MHG Strahlanlagen GmbH
Marienburger Straße 59
40599 Düsseldorf
Tel. 0049 211 97484-0
Fax. 0049 211 7480632
E-mail:
www.mhg-strahlanlagen.de
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Metoda ta stosowana jest w celu nadania powierzchni szkła właściwości równomiernego rozpraszania światła, a w związku z tym uzyskania jego nieprzezroczystości. Szkło poddane matowaniu może stanowić podłoże do zdobienia innymi technikami, jak malowanie ręczne, natrysk, kalkomania. Matowanie stosowane jest jako metoda zdobienia szkła oświetleniowego, meblowego, budowlanego, opakowaniowego, gospodarczego oraz przedmiotów reklamowych, okolicznościowych (fot. 1-4) i artystycznych (fot. 5-10). Technika ta umożliwia także nanoszenie różnego rodzaju znaków - napisów, cech fabrycznych - w sposób trwały i widoczny.
Matowanie polega na stworzeniu w gładkiej powierzchni szkła nieznacznych nierówności, powodujących rozpraszanie światła i uzyskaniu w ten sposób nieprzezroczystości szkła.
W zależności od wyglądu występują różne rodzaje matów, zgodnie z podziałem podanym w tablicy poniżej.
Stosowane są trzy sposoby matowania szkła (rys. 1):
. naniesienie warstwy powierzchniowej, zawierającej cząstki nieprzezroczyste - z zastosowaniem farb (rys. 1a),
. uzyskanie chropowatości powierzchni szkła na skutek połączenia z nią cząstek tworzących mikrowypukłości - przy użyciu brokatów (rys. 1b),
. uzyskanie chropowatości powierzchni szkła na skutek utworzenia w niej mikrowgłębień - realizowane metodą chemiczną lub mechaniczną (rys. 1c).
Matowanie przy użyciu farb ceramicznych prowadzone jest technikami zaprezentowanymi w poprzednich częściach cyklu (zob. ''Świat Szkła'' /2005). W niniejszym artykule zostanie omówione matowanie mechaniczne i chemiczne oraz z zastosowaniem brokatów.
Matowanie mechaniczne
Matowanie sposobem mechanicznym prowadzone jest zwykle z zastosowaniem piasku kwarcowego, stąd zwane jest piaskowaniem. Proces ten polega na wyłupywaniu z powierzchni szkła drobnych cząstek, na skutek działania energii kinetycznej ziaren piasku zderzających się ze szkłem.
W metodzie tej stosowane są urządzenia, zwane matownicami bądź piaskarkami, sprężarkowe lub próżniowe. Przykłady maszyn do piaskowania przedstawiono na fot. 11 i 12.
Zasada działania matownicy sprężarkowej polega na wyrzucaniu piasku na szkło przy pomocy strumienia sprężonego powietrza. W przypadku matownic próżniowych piasek wyrzucany jest powietrzem atmosferycznym na skutek wytworzonego wokół szkła podciśnienia.
Czynnikami wpływającymi na wydajność procesu piaskowania i uzyskany efekt końcowy są głównie:
. właściwości ścierniwa – kształt, twardość i wielkość ziaren (zwykle 0,3-0,5 mm),
. twardość powierzchni szkła, która zależy od jego składu chemicznego (najłatwiej matuje się szkło ołowiowe, najtrudniej boro-krzemowe),
. czas działania ścierniwa na matowaną powierzchnię,
. prędkość ruchu ziaren ścierniwa uwarunkowana parametrami pracy stosowanego urządzenia (średnicą dyszy i ciśnieniem powietrza).
Piaskowaniu można poddawać całe powierzchnie szklane lub tylko ich części, uzyskując zaprojektowane wzory. W celu pozostawienia niezmatowionych fragmentów wyrobu, stosuje się specjalne szablony (wykonane z metalowych blach, mas plastycznych, gumy, papieru, a obecnie najczęściej ze specjalnych folii).
Dla złagodzenia szorstkości oraz zwiększenia odporności na zabrudzenia, piaskowane powierzchnie można powlekać środkiem ochronnym na bazie kwasu fluorowodorowego.
Matowanie chemiczne
Ogólna zasada matowania chemicznego polega na tworzeniu na powierzchni szkła równomiernie rozmieszczonych mikrowgłębień pod wpływem korozyjnego działania kwasu fluorowodorowego w obecności niektórych soli.
W zależności od rodzaju soli uzyskiwane są różne rodzaje matu, np.:
. gruboziarnisty i szorstki mat powstaje przez zastosowanie fluorku amonowego,
. średnioziarnisty – fluorku sodowego,
. drobnoziarnisty, jedwabisty lub satynowy – fluorku potasowego.
Istotny wpływ na jakość matu ma rodzaj szkła poddawanego procesowi matowania chemicznego. W przypadku szkła ołowiowego uzyskiwany mat jest drobnoziarnisty, w odróżnieniu od szkła barowego, na którym powstaje mat szorstki i gruboziarnisty. Do matowania chemicznego nie nadają się szkła borokrzemowe, zaś najłatwiej poddają się matowaniu szkła sodowo-wapniowe z zawartością tlenku sodowego powyżej 16%.
W zależności od zastosowanych środków chemicznych i sposobów przeprowadzenia procesu wyróżniamy:
. kąpiel w roztworach matujących – wygodna i wydajna metoda, stosowana najczęściej do matowania całych powierzchni naczyń zamykanych,
. matowanie z użyciem past – praktykowane głównie do otrzymywania wzorów,
. pudrowanie matujące – wykorzystywane przeważnie do wykonywania znaków na szkle, nanoszonych kauczukowymi stemplami,
. matowanie gazami – stosowane zwykle do celów przemysłowych, np. do matowania powierzchni żarówek.
Należy zaznaczyć, że matowanie chemiczne, przebiegające z zastosowaniem kwasu fluorowodorowego, wymaga przestrzegania szczególnych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.
Matowanie z zastosowaniem brokatów
W metodzie tej powierzchnie szkła, mające stanowić wzór, pokrywa się odpowiednim medium (klejem), stosując technikę malowania ręcznego lub sitodruku bezpośredniego.
Tak przygotowany obszar dekoracji posypuje się brokatem, a następnie usuwa jego nadmiar przez delikatne strzepywanie. Stosowane są brokaty o różnych uziarnieniach, od delikatnego proszku o wielkości ziarna rzędu dziesiątych części milimetra do materiału gruboziarnistego (1–2 mm) – fot. 13. Dekorację wypala się w temperaturze i czasie stosownym dla zdobionego wyrobu.
Matowanie omówionymi technikami pozwala na stworzenie interesujących dekoracji, zwłaszcza ze względu na efekt kontrastu uzyskany poprzez matowe desenie na szkle przezroczystym (fot. 14) lub przezroczyste wzory na szkle matowym (fot. 15).
Łączenie matu z elementami szkła kolorowego (fot. 16-17) lub zdobionego w trakcie formowania pozwala na uzyskanie ciekawych i niepowtarzalnych efektów dekoracyjnych.
mgr inż. Małgorzata Marecka, mgr inż. Irena Witosławska
Instytut Szkła i Ceramiki, Warszawa
RODZAJE MATU
Ze względu na kształt wgłębień:
. szorstki (chropowaty i biały)
. zwykły
. połyskliwy (satynowy)
Ze względu na wielkość wgłębień:
. gruboziarnisty (piaskowy)
. średnioziarnisty
. drobnoziarnisty (jedwabisty)
ART-DECOR
Fot. 1-4. Wyroby firmy ART-SZKŁO
Rys. 1
Fot. 5-10. Wyroby firmy ART-DECOR
Fot. 11-12. Przykłady maszyn do piaskowania: EPO (powyżej), ABRA (z prawej)
Fot. 13
Fot. 14-15. Aranżacje wnętrz z zastosowaniem wyrobów firm ROBGLASSBIS (z lewej) i ART DECOR
Fot. 16-17. Wyroby firmy ART DECOR
patrz też:
- Wyroby ze szkła zdobione farbami ceramicznymi – wymagania i badania , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 3/2009
- Techniki zdobienia szkła - Zdobienie w procesie formowania , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 12/2006
- Techniki zdobienia szkła - Matowanie , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 3/2006
- Techniki zdobienia szkła - Natrysk , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 12/2005
- Techniki zdobienia szkła - Malowanie ręczne , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 10/2005
- Techniki zdobienia szkła - Sitodruk bezpośredni , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 7-8/2005
- Techniki zdobienia szkła - Sitodruk pośredni (kalkomania) , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 5/2005
oraz:
- Techniki Zdobienia szkła - Malowanie ręczne , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła - Wydania Specjalne/Szkło zdobione,
- Techniki zdobienia szkła - Zdobienie w procesie formowania , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska Świat Szkła - Wydania Specjalne/Szkło zdobione
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Krakowski Zakład Witrażów, Mozaiki i Oszkleń Artystycznych, znany bardziej jako Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński, powstał w Krakowie w roku 1902. Jego założycielami byli Władysław Ekielski - architekt i Antoni Tuch - malarz dekoracyjny. Pierwszą siedzibą pracowni była prywatna kamienica Ekielskiego, usytuowana na rogu ulic Piłsudskiego i Alei Krasińskiego w Krakowie.
W kilku pomieszczeniach zorganizowano warsztat, w którym początkowo pracowali niemal wyłącznie obcokrajowcy - Czesi i Niemcy. Ich zadaniem było wyszkolenie i przekazanie wiedzy z dziedziny sztuki witrażowej młodym rzemieślnikom polskim. Zakład witrażowy już od samego początku realizował prestiżowe zamówienia, zarówno o tematyce świeckiej jak i sakralnej. Stała współpraca z artystami: Stanisławem Wyspiańskim, Józefem Mehofferem i Włodzimierzem Tetmajerem wytyczyła kierunek rozwoju oraz aspiracje artystyczne pracowni.
Pracownia szklarska, 1910 r., fotografia z artykułu S. Żeleńskiego ''Co to jest witraż a co mozaika?'' zamieszczonego w Kalendarzu Towarzystwa Szkoły Ludowej na rok 1911
Bardzo ścisła współpraca Stanisława Wyspiańskiego z Władysławem Ekielskim także nie pozostała bez znaczenia na fakt założenia Pracowni. Ekielski, widząc jego (oraz innych) pomysły i projekty, szybko doszedł do wniosku, iż warto wykorzystać ten potencjał artystyczny. Natomiast dzięki wygranej przez Mehoffera w konkursie na zaprojektowanie witraży do katedry we Fryburgu, polską sztuką witrażową zaczęto się interesować w Europie Zachodniej.
Był to najlepszy moment na założenie pracowni, która by wykorzystała artystyczna moc genialnych młodych polskich malarzy. Pierwszą prezentacją i sukcesem artystycznym nowego Zakładu było zdobycie brązowego medalu na Wystawie Jubileuszowej Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie już w roku 1902. Odtąd Zakład regularnie brał udział w wystawach, zarówno krajowych jak i zagranicznych. Dwa lata później witraż ''Vita Somnium Breve'' według kartonu Józefa Mehoffera został odznaczony złotym medalem na wystawie w St. Louis.
Piecownia, 1910 r., fotografia z artykułu S. Żeleńskiego ''Co to jest witraż a co mozaika?'' zamieszczonego w Kalendarzu Towarzystwa Szkoły Ludowej na rok 1911
W roku 1904 dołączył do spółki architekt Stanisław Gabriel Żeleński. Był synem kompozytora Władysława Żeleńskiego i bratem pisarza Tadeusza Boya Żeleńskiego. Do firmy wniósł odpowiedni kapitał, który pozwolił mu na podwojenie liczby pracowników, a co za tym idzie – na podwojenie liczby realizowanych tu projektów. Na początku roku 1907 Żeleński wraz z żoną Izabelą (z d. Madeyską) wykupili z rąk Ekielskiego i Tucha Zakład na własność.
Działania nowego właściciela doprowadziły do wzniesienia w sąsiedztwie nowej siedziby Zakładu. Przy ówczesnej ul. Swoboda 2 (dziś al. Krasińskiego 23) powstała dwupiętrowa kamienica, przeznaczona w całości na siedzibę Firmy.
Stanisław Gabriel Żeleński, fotografia z książki Z. Sroczyński, Żeleńscy, Warszawa 1997
Budynek, zaprojektowany przez Ludwika Wojtyczkę na podstawie m.in. wskazówek Żeleńskiego, został oddany do użytku w 1908 roku. Uroczystość poświęcenia nowego gmachu zgromadziła wielu zaproszonych artystów, architektów, przedstawicieli kleru.
Pracownia szklarska, 1910 r., fotografia z artykułu S. Żeleńskiego „Co to jest witraż a co mozaika?” zamieszczonego w Kalendarzu Towarzystwa Szkoły Ludowej na rok 1911
Parter został przeznaczony na pracownię krojenia szkła, kancelarię oraz palarnię. Pierwsze piętro zajęły: pracownia malarzy na szkle, mozaiki weneckiej (szklanej) oraz skromna sala wystawiennicza. Drugie piętro zajmowało atelier dla projektantów, biblioteka oraz prywatne mieszkanie właścicieli.
W suterenie znajdowało się stanowisko topienia ołowiu i wykonywania z niego dwuteowników ołowianych potrzebnych do łączenia szkieł w jedną całość, a przede wszystkim ogromny magazyn szkła witrażowego, sprowadzanego z całego świata, podzielonego w „fachach” na gatunki i kolory. Nowy właściciel stopniowo rezygnował z witrażystów–obcokrajowców i zatrudniał polskich rzemieślników.
Pracownia mozaiki weneckiej, 1910 r., fotografia z artykułu S. Żeleńskiego „Co to jest witraż a co mozaika?” zamieszczonego w Kalendarzu Towarzystwa Szkoły Ludowej na rok 1911
Stanisław Żeleński z wybuchem I wojny światowej został powołany do wojska. Zginął podczas działań wojennych pod Kraśnikiem. Po kilkumiesięcznej przerwie Zakład przejęła wdowa Izabela. Jako kobieta napotkała na swej drodze mnóstwo komplikacji w prowadzeniu firmy.
Izabela Żeleńska (z d. Madeyska), fotografia z książki Z. Sroczyński, Żeleńscy, Warszawa 1997
Dzięki pomocy wieloletniego przyjaciela rodziny, architekta Franciszka Mączyńskiego, udało jej się pokonać przeciwności. Po ukończeniu przez jej syna Adama studiów w Warszawie zyskała nowego współpracownika.
Iza i Adam Żeleńscy prowadzili wspólnie Zakład do lat pięćdziesiątych. Nawet wybuch II wojny światowej oraz okupacja niemiecka nie zatrzymały procesu produkcyjnego Pracowni S.G. Żeleński.
Adam Żeleński, działacz AK, został w 1944 roku wywieziony do obozu koncentracyjnego we Flossenburgu, wrócił jednak szczęśliwie po roku do Krakowa.
Adam Żeleński, fotografia z książki Z. Sroczyński, Żeleńscy, Warszawa 1997
Druga połowa lat 40. i początek 50. to przede wszystkim czas konserwacji witraży wykonanych w latach ubiegłych przez Zakład.
Było to możliwe dzięki drobiazgowo prowadzonej dokumentacji technologicznej, zapoczątkowanej przez Żeleńskich. Wcześniej prowadzona dokumentacja – przez Ekielskiego i Tucha – wyglądała w następujący sposób: w książce nazwanej „Księgą Wymiarów” zapisywano poszczególne zamówienia, koncentrując się przede wszystkim na kształcie i wymiarach witraża oraz na jego cenie.
Założyciele najprawdopodobniej nie przewidzieli faktu, iż rozrastająca się firma oraz mnogość zamówień będą wymagały bardziej specjalistycznego podejścia do formy przechowywania informacji.
Jeszcze przez kilka lat Stanisław Żeleński kontynuował taki model przechowywania danych. Po śmierci męża Izabela Żeleńska zaczęła zakładać teczki dokumentujące poszczególne realizacje w obrębie jednego obiektu świeckiego bądź sakralnego, tak aby z biegiem lat można było uzupełniać informacje, np. w kwestii konserwacji. W teczkach przechowywano każdy list (lub jego kopie), kartkę, telegram, notatki techniczne.
Dało to początek prowadzeniu największego zbioru archiwaliów pisanych dotyczących sztuki witrażowej na ziemiach polskich. Oprócz teczek w skład archiwum wchodzą: projekty, kartony w skali 1:1 (często zostawiane przez artystów) oraz kalki z szablonami, na których zapisane są rodzaje użytego w realizacji szkła. Dzięki tym elementom możliwe jest przeprowadzenie zabiegów konserwatorskich z zachowaniem najwyższej dbałości o detale artystyczne i techniczne.
Przykład mozaiki weneckiej, „Chrystus Dobry Pasterz”, fot. E. Ruszkiewicz
W dniu 31 grudnia 1952 r. właściciele otrzymali dekret informujący o przejęciu kontroli nad Zakładem i kamienicą przez Krakowskie Zakłady Szklarskie Przemysłu Terenowego. Osiem lat później Zakład przeszedł całkowicie na własność Państwa, a w latach 70. przejęła go Spółdzielnia
„Renowacja”.
Izabela Żeleńska do śmierci w roku 1956 mieszkała w dawnym mieszkaniu rodziny na drugim piętrze kamienicy. Jednak sukcesywnie odbierano jej kolejne pokoje. Przez jakiś czas musiała mieszkać z sublokatorka w jednym pomieszczeniu.
Nacjonalizacja Pracowni łączy się także ze smutnym okresem, kiedy to zabytkowe kartony były palone na Błoniach Krakowskich, a witraże o tematyce sakralnej, przechowywane w Zakładzie, były niszczone i wyrzucane przez okno.
Izabela i Adam Żeleńscy przez cały okres zarządzania Zakładem starali się kontynuować kierunek rozwoju wytyczony wcześniej przez męża i ojca, tj. promowanie działań poprzez udział w licznych wystawach, konkursach, sesjach naukowych.
W ten sposób Zakład S.G. Żeleński stał się Pracownią, której działalność rozszerzyła się na wszystkie niemal regiony odzyskanej z niewoli Polski. Witraże Żeleński zdobią ogromną ilość wnętrz sakralnych i świeckich w kraju, a także za granicą: na Ukrainie, Litwie, w Stanach Zjednoczonych, Argentynie, Francji, Anglii, Rumunii.
Witraż „Święty Florian”, 1911 rok, proj. Stefan Matejko, własność: Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński Sp. z o.o., fot. A. Żyrkowski
Ograniczając się do Krakowa wystarczy wymienić następujące budowle: Katedra Wawelska (Tetmajer i Mehoffer); kościoły: OO. Franciszkanów (Wyspiański), Paulinów na Skałce, Misjonarzy, Karmelitów Bosych, Reformatów, Bernardynów, Cystersów, św. Szczepana (Bukowski); Towarzystwo Lekarskie (Wyspiański), Krakowska Kasa Oszczędności (Mehoffer), Izba Rzemieślnicza (Uziembło), Jama Michalika (Frycz i Uziembło), teatr Bagatela (Uziembło), kino Uciecha (Uziembło), Muzeum Techniczno-Przemysłowe (Jastrzębowski), Izba Handlowo-Przemysłowa (Mączyński i Mehoffer), hotele Pollera i Grand.
Krojenie szkła, fot. A. Żyrkowski
Poszczególne witraże z wymienionych obiektów były w wielu przypadkach prezentowane przed ich zamontowaniem na krajowych lub międzynarodowych wystawach sztuki, zdobywając najwyższe nagrody potwierdzające kunszt wypracowanego przez lata stylu artystyczno-technicznego (Poznań, Lwów, Paryż, Wiedeń, Mediolan, Antwerpia, Kraków).
Niewątpliwie najlepszy okres dla Pracowni przypada na dwudziestolecie międzywojenne.
Oprócz witraży wykonywano także niezwykle popularne lampy witrażowe (w technice ołowianej lub Tiffany’ego) oraz mozaikę szklaną, której elementy były bezpośrednio sprowadzane z Wenecji, z firmy Murano. Artystę Włocha zatrudnił jeszcze Stanisław Żeleński, który wyszkolił potężny zespół rzemieślników, złożony zarówno z kobiet jak i mężczyzn.
Niestety, lampy oraz mozaika wenecka zachowały się w minimalnej ilości.
Pracownia malarska, widok współczesny, fot. A. Żyrkowski
Od czasu upaństwowienia Zakładu zrezygnowano z ich projektowania i produkcji. Nowe kierownictwo skupiło się przede wszystkim na wykonywaniu witraży zlecanych przez projektantów nie związanych bezpośrednio z Pracownią.
W kolejnych latach tendencja ta jednak osłabła i znów zaczęto zatrudniać nie tylko fachowców witrażystów, ale także projektantów dbających o wysoki poziom wykonywanych prac. Najważniejsze, że system nauki tego zawodu pozostał niezmienny, tj. mistrz witrażowy poprzez działania praktyczne przekazywał swą wiedzę i dzielił się doświadczeniem z młodymi artystami-rzemieślnikami, których starano dobierać sobie wśród absolwentów średnich lub wyższych szkół czy akademii plastycznych.
W latach dziewięćdziesiątych koniunktura Zakładu upadała. Spółdzielnia „Renowacja” nie była sobie w stanie poradzić ze zmianami zachodzącymi w polskiej gospodarce po przełomowym roku 1989.
Punktem zwrotnym stała się sprzedaż kartonu Józefa Mehoffera „Vita Somnium Breve” w ręce prywatnej firmy w celu pokrycia części długów Spółdzielni. Zapoczątkowanie procesu wyprzedawania bezcennej kolekcji archiwaliów, będących częścią najstarszego działającego zakładu witrażowego w Polsce okazała się krokiem samobójczym.
Wzornik kolorów szkła witrażowego, fot. A. Żyrkowski
Dzięki wsparciu osób zainteresowanych, miłośników sztuki i dziedzictwa historycznego Miasta Krakowa doszło do sprzedaży Zakładu prywatnej spółce, która zobowiązała się nie tylko do kontynuacji działalności witrażowej na najwyższym poziomie, ale także do prowadzenia ekspozycji prezentującej historię i dorobek Pracowni w konwencji „żywego muzeum”. Dla uczczenia 100-lecia działalności w styczniu 2002 roku otwarto pierwszą w Polsce Galerię Witrażu, która równo rok temu (grudzień 2004 r.) przekształcona została w Muzeum Witrażu.
Jest ono wpisane na listę jednostek muzealnych Ministerstwa Kultury. Niestety w obecnej chwili (od października 2005) Muzeum jest zamknięte.
Reasumując, warto zwrócić uwagę na fakt, iż od samego początku istnienia Zakładu poszczególni właściciele zabiegali o wysoki poziom realizowanych projektów poprzez:
. pozyskiwanie do współpracy najwybitniejszych polskich malarzy,
. powierzanie kierownictwa artystycznego w ręce znamienitych artystów w dziedzinie sztuki stosowanej (J. Bukowskiemu, H. Uziemble, S. Matejce, F. Mączyńskiemu),
. zatrudnianie artystów – rzemieślników wyszkolonych w Akademii Sztuk Pięknych i w Szkole Przemysłowej.
Te trzy czynniki dały możliwość stworzenia, a raczej sukcesywnego budowania, solidnej pracowni witrażowej (lub też – jak w tamtych czasach mówiono – Fabryki Wirażów), która mogła konkurować z europejskimi zakładami najwyższej rangi.
Pracownia szklarska, widok współczesny, fot. A. Żyrkowski
Dzięki rzetelnej pracy, odpowiedniej reklamie, referencjom sukcesywnie zbieranym od dziesiątków lat, promocji poprzez udział w krajowych i zagranicznych wystawach, odczytach i sesjach naukowych udało się stworzyć Zakład Witrażów, który stał się polską szkołą witrażu. Jest to modelowy przykład firmy – przedsiębiorstwa łączącego działania komercyjne z działaniami o charakterze non profit, które w efekcie przyniosły sukces materialny i artystyczny.
Malina Strzelewicz
Artykuł jest zapisem wykładu wygłoszonego na sesji naukowej w dn. 17 grudnia 2005 r. w krakowskim Muzeum Książąt Czartoryskich w ramach cyklu „W poszukiwaniu światła”.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Jak wynika z badań TNS OBOP1, dla ponad jednej piątej Polaków ulubionym kolorem jest niebieski. Prawie tyle samo najbardziej lubi otaczać się zielonym. Żyjmy więc w zgodzie z własną estetyką i zafundujmy sobie okna, które będą odpowiadać naszym gustom.
Krótkie dni, pochmurne niebo i zimny wiatr. Zima w pełnej krasie. Specjaliści doradzają, by w takie dni otaczać się żywymi kolorami. Pomogą one zwalczyć zimową depresję i zachować dobry humor, nawet gdy nie widać słońca. Od dłuższego czasu w ofercie firmy OKNOPLAST-Kraków, producenta okien PCV znajdują się okna o kolorowych profilach.
Decyzja o ich kupnie niesie podwójną korzyść. Z jednej strony pomagają w walce z zimowym spadkiem formy, ponieważ wnoszą do domu radosne kolory. Z drugiej, mogą być doskonałym uzupełnieniem wystroju wnętrza, mając kolory zgodne z barwami ścian, mebli, zasłon, lub też tworząc z nimi kontrasty.
Wszystko zależy o gustu i inwencji domowników.
Od wewnątrz? Od zewnątrz? Ze wspomnianych wcześniej badań przeprowadzonych przez TNS OBOP wynika ponadto, że kolor biały jest barwą preferowaną tylko przez 13% Polaków.
Zatem 87% społeczeństwa woli inne kolory.
Odbiegająca od standardowej bieli kolorystyka profilu może być nie tylko w części zewnętrznej okna, tzn. tej widocznej od strony ulicy, ale również od wewnątrz pomieszczenia. Jeśli zdecydujemy się na pierwszą opcję, zapewnimy sobie wyróżnienie domu z tysiąca innych okien.
Ponadto możemy wtedy tak dobrać kolorystykę profilu okiennego, żeby współgrała z elewacją. Jeśli okno w całości będzie wykonane z profili o nietypowych kolorach, oprócz wspomnianych wyżej korzyści, zyskamy również możliwość dopasowania go zarówno do koloru ścian, jak i wystroju wnętrza.
Tajemniczy RAL
Profile okienne OKNOPLAST-Kraków dostępne są w wybranych kolorach z palety RAL2. Producent ma do dyspozycji 48 barw podstawowych. Posługiwanie się kolorami ze standardowej palety ułatwia wybór odcienia. Jednak nawet jeśli mamy ściany lub rolety w tym samym kolorze z palety RAL i chcemy dobrać identyczny kolor okna z tej samej palety, efekt kolorystyczny może nie być jednolity.
Dzieje się tak dlatego, że ten sam kolor wygląda inaczej na tkaninie, inaczej na tynku i inaczej na plastiku. Wyjątkowo trzeba uważać na kolor brązowy, który ma bardzo dużo odcieni, więc wybór „właściwego” brązu warto przeprowadzić bardzo uważnie.
Jaki kolor do jakiego pokoju W świecie kolorów nie ma tabu ani zakazanych zestawień. Styliści – od projektantów ubrań do architektów wnętrz – zachęcają do otaczania się odważnymi zestawieniami kolorystycznymi. Warto jednak nie ulegać bezkrytycznie modom, a kolory do domu dobrać tak, by dobrze się czuć w jego ścianach.
Odcienie zielonego i niebieskiego działają uspokajająco, dlatego profile okienne o tych barwach najlepiej montować w sypialni. Z kolei najbardziej pobudzającym kolorem jest czerwony, takie profile bardzo dobrze sprawdzą się w kuchni. Aktywizująco oddziałują kolory ciepłe: żółty czy pomarańczowy, z powodzeniem montuje się takie profile w pokojach dziecięcych.
Obecnie niezwykle modne wśród klientów są okna w kolorach drewnopodobnych: złoty dąb, orzech włoski czy mahoń. Kupujący najczęściej decydują się na nadanie koloru profili zarówno od wewnątrz, jaki i od zewnątrz domu.
Drugi, coraz popularniejszy trend to dobór koloru profilu do koloru ściany. Polacy bowiem coraz częściej rezygnują z białych ścian na rzecz kolorowych. Decydują się np. na błękitną farbę ścienną i taki sam profil.
Zuzanna Reda, Monika Monastyrska
Pegasus PR
1 TNS OBOP przeprowadził badanie nt. kolorów między 8 a 11 lipca 1995 r. Ankieterzy TNS OBOP przepytali
980 osób. Błąd statystyczny przy takiej wielkości próby wynosi ±3%. Źródło: www.tns-global.pl
2 Paleta barw RAL zdefiniowana została w 1927 roku. Celem wprowadzenia zestawu było uporządkowanie
nazewnictwa i rynku farb. Wprowadzono czterocyfrowy kod opisujący kolory, które mają swoje ściśle
określone wzorce. Obecnie Paleta RAL jest powszechnie stosowana w przemyśle lakierniczym,
budowlanym, meblowym, maszynowym i innych.
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Opracowaniem systemu ''Glass-Win'' Grupa Profine chce zaproponować nowe rozwiązanie konstrukcji okna. ''Glass-Win'' jest - jak twierdzi producent - systemem mającym wiele zalet. Polepsza niemal wszystkie funkcje okien z tworzyw sztucznych.
W systemie „GlasWin” szczególnie ważne jest łączenie klejowe szkła z konstrukcją ramy. Technika ta, pochodząca z USA, stosowana jest obecnie głównie w budowie fasad.
Funkcja nośna
Istotą techniki Structural Glanzing – na bazie której powstało wspólne przedsięwzięcie firm KBE, Kömmerling, Trocal i producenta materiałów klejących Dow Corning, w wyniku którego został opracowany system okien z tworzyw sztucznych – jest w istocie przenoszenie siły za pomocą połączenia silikonowo–klejowego szyby zespolonej z profilem skrzydła „GlassWin”.
Poprzez działające statycznie połączenie klejowe znaczna część obciążeń jest przenoszona przez szybę szklaną, bardziej odporną na zginanie niż profil skrzydła i w ten sposób element szklany jest wykorzystywany do statycznej stabilizacji okna. Można zrezygnować ze wzmocnienia stalowego profilu skrzydła, które z reguły jest wymagane w przypadku systemów okiennych z tworzyw sztucznych.
Jeśli chodzi o wygląd okna, to system oferuje innowacyjne rozwiązanie: bez wzmocnienia stalowego profile z tworzyw sztucznych mogą być zdecydowanie węższe, przy jednoczesnym zachowaniu stabilności dostosowanej do wielkości okna.
Profil skrzydła jest całkowicie przesłonięty szybą szklaną i nie jest widoczny z zewnątrz. Dzięki temu można stosować większe powierzchnie szklane w stosunku do widocznych powierzchni profili, zgodnie z nowoczesnym wzornictwem okien: wysmukłe linie, elegancki wygląd szkła i szerokie wykorzystanie światła.
Fot. 2 Projekt pilotażowy system „GlassWin“ zastosowany podczas budowy nowego budynku administracji
Szersza gama możliwości twórczych dla architektów to ważny argument dla wytwórców okien z tworzyw sztucznych przy wprowadzaniu swoich wyrobów na rynek.
Korzyści z racjonalizacji
Przy produkcji klejonego skrzydła nie ma konieczności wykonywania pewnych etapów procesu technologicznego, np. układania klocków podszybowych i przybijania listew przyszybowych, jak również przycinania i montażu wzmocnienia stalowego.
Klejenie zastosowane w systemie „GlassWin”, opracowane przez firmy Profine i Dow Corning – szczególnie w zakresie podwyższonej ochrony cieplnej i antywłamaniowej – daje i inne korzyści funkcjonalne. Bowiem
szyby zespolone dostępne w obrocie handlowym, dzięki klejowemu zespoleniu mogą być w sposób pewny łączone z częścią skrzydła zachodzącą na ościeżnicę. Za pomocą tej techniki można np. produkować okna antywłamaniowe z tworzyw sztucznych klasy WK3, co daje się bardzo łatwo włączyć w istniejące cykle produkcyjne.
Zalety systemu „Glas-Win”
. minimalizowanie działania mostków cieplnych przez rezygnację ze wzmocnienia stalowego w skrzydle i optymalną pozycję szyby, w połączeniu z fugami silikonowo-klejowymi wysokiej jakości;
. umożliwia produkcję okien o wymiarach, których wykonanie w przypadku okien z tworzyw sztucznych możliwe było dotychczas tylko dzięki zastosowaniu profili o większym przekroju i ze wzmocnieniami stalowymi;
. zwiększona ochrona antywłamaniowa okien z tworzyw sztucznych.
www.profine-group.com
Glaswelt 11/2005
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Firma aluplast zaprezentowała swe najnowsze rozwiązanie w zakresie systemów okiennych - technologię wklejanej szyby.
Otwiera ona całkowicie nowe możliwości w produkcji okien. Zgłoszone do opatentowania rozwiązanie pozwala, dzięki przyklejeniu szyby do wrębu szybowego, na rezygnację ze stosowania wzmocnień stalowych.
Sklejenie szyby i skrzydła usztywnia całą konstrukcję oraz sprawia, że siły zewnętrzne i ciężar skrzydła są optymalnie rozłożone na całą konstrukcję. Istnieje możliwość zautomatyzowania procesu szklenia.
Zaproponowany przez aluplast system niesie szereg korzyści dla producentów okien:
- brak operacji związanych ze zbrojeniem profilami stalowymi,
- brak operacji klockowania szyb,
- brak ryzyka pękania szyb w wyniku naprężeń punktowych,
- stałe warunki obróbki,
- krótsze cykle produkcyjne,
- redukcja kosztów.
Wdrożenie tej technologii pozwala producentom na uzyskanie dodatkowych korzyści w procesie produkcji okien, związanych m.in. z niższymi kosztami magazynowania (brak wzmocnień do skrzydła, mostków i podkładek do szklenia) oraz zmniejszeniem kosztów eksploatacyjnych niektórych maszyn (piły do stali, wkrętaki do wzmocnień), ale przede wszystkim stwarza możliwość wprowadzenia na rynek nowego, innowacyjnego produktu.
Podukcja okien w tej technologii podnosi walory użytkowe samych okien.
Najważniejsze z nich to:
- powiększenie powierzchni szyb - profile są niższe o ok. 10 mm,
- zwiększa o 20% izolacyjność cieplną,
- podnosi izolacyjność akustyczną - poprzez bezpośrednie powiązanie skrzydła z szybą,
- lepsze zabezpieczenie przed włamaniem – brak możliwości wypchnięcia szyby ze skrzydła, dzięki obwodowej szczelinie z klejem.
Dni Otwarte ALUPLASTU: wklejarka LEMUTH w czasie pracy
Dni Otwarte ALUPLAST – praktyczny pokaz wklejania szyb
By przybliżyć nową technologię klientom, ALUPLAST w trakcie Tragów Budma zorganizował Dni Otwarte, podczas których producenci okien mieli możliwość zobaczenia praktycznego pokazu automatycznego wklejania szyb z zastosowaniem nowej technologii, przygotowanego wspólnie z firmą LEMUTH.
Poza prezentacją nowej technologii wszyscy goście mogli zwiedzić fabrykę aluplast i zapoznać się z ofertą i sposobem funkcjonowania firmy.
Marcin Szewczuk
ALUPLAST
Zdjęcia: ALUPLAST i W. Kołodziejski
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Firma REHAU oprócz systemów profili okiennych i drzwiowych wdraża nowatorskie rozwiązania technologiczne. Jednym z takich rozwiązań jest specjalna technika klejenia szyb do profili.
Klejenie szyb do profili zwiększa stabilność konstrukcji, dzięki usztywniającemu współoddziaływaniu szyby, umożliwiając wykonanie elementów okiennych o ponadstandardowych wymiarach – nawet o wysokości kondygnacji. W znacznym stopniu ograniczane jest ryzyko odkształcania, wygięcia i osiadania, np. z powodu dużego ciężaru oszklenia. Poprawia współczynnik przenikania ciepła Uf dzięki możliwości rezygnacji ze zbrojenia skrzydła.
Jednoskrzydłowe okna w kolorze palisander, zrealizowane w technologii klejenia szyb do profili REHAU przez firmę HEMAR, Lądek Zdrój. Zdjęcia: HEMAR
Można przy tym zastosować modne obecnie profile o wąskich powierzchniach czołowych. Ponieważ klejenie wykonywane jest miejscowo, umożliwia to wyrównywanie ciśnienia pary oraz klinowanie.
Zostaje zachowana funkcja wrębu szyby. Zwiększa się też stabilność elementów o nietypowych kształtach jak łuki, romby czy trójkąty. Okno z klejonym połączeniem pomiędzy szybą a ramą skrzydła zyskuje także dodatkową ochronę przed włamaniem.
Jednocześnie zachowana jest możliwość naprawy okna w wypadku stłuczenia szyby.
Technika klejenia szyb do profili przynosi wymierne korzyści producentowi stolarki okiennej. Przy wytwarzaniu okien może on wykorzystać posiadany system profili, zastosować standardowe szkło zespolone i standardowe okucia. Sklejenie szyby z profilem następuje jedynie w tych miejscach na obwodzie, gdzie jest to technologicznie konieczne.
Dla producenta okien oznacza to optymalne zużycie kleju.
Klejenie następuje w obszarze niewidocznym, co dodatkowo chroni klej przed wpływem warunków atmosferycznych i szkodliwym promieniowaniem UV. Ponieważ klejenie następuje w obszarze krawędzi szyby, nie dochodzi do naruszenia ramki szyby zespolonej. Klej ma wysoką wytrzymałość początkową i krótki czas utwardzania. Możliwe jest klejenie ręczne bądź automatyczne.
Technologia ta została zaprezentowana po raz pierwszy w Polsce na targach BUDMA 2005. Pierwszą polską firmą, która zdecydowała się wykorzystać to rozwiązanie jest firma HEMAR z Lądka Zdrój. Wykorzystano je przy produkcji jednoskrzydłowych okien uchylno-rozwiernych w kolorze palisander/ciemny brąz 9631. Dzięki temu, mimo dużych gabarytów okien, można było zrezygnować z dzielenia otworu okiennego zmniejszającym światło słupkiem. Efektem tego jest niezakłócony widok z okna na przepiękną górską okolicę.
Klejenie miejscowe w obszarze przylgi i krawędzi szyby
Oferowana przez firmę REHAU technika klejenia szyb do profili oznacza otwarcie nowych perspektyw dla preferujących modną obecnie stolarkę okienną o dużych gabarytach oraz dla zwolenników stosowania stolarki o nietypowych formach geometrycznych.
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Przy podwyższonej wilgotności w pomieszczeniu i dużej różnicy temperatur dochodzi w najzimniejszym miejscu do wyroszenia się pary wodnej. Dla szyby zespolonej jej krawędź jest tym najzimniejszym miejscem. Powszechnie stosowana ramka aluminiowa jest najgorsza pod względem termicznym i mechanicznym ze wszystkich dostępnych na rynku ramek.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
W przestrzeni między szybami szyby zespolonej znajduje się para wodna, która została tam zamknięta wraz powietrzem lub przenika przez warstwy uszczelniacza. Ważnym elementem jest więc sito molekularne, którym wypełnia się profile dystansowe. Sito usuwając wilgoć zwiększa trwałość szyby zespolonej, która przy prawidłowo uszczelnionych zestawach wynosi od kilkunastu do ponad stu lat (zależnie od budowy).
Własności adsorpcyjne zeolitów
Sito molekularne jako adsorbent wilgoci wiąże cząsteczki wody na powierzchni porów. Szybki proces pochłaniania pary wodnej jest możliwy dzięki silnie porowatej strukturze granulek sita. Otwory umożliwiające wejście w tę strukturę, nazywane są oknami. Przez nie cząsteczki gazów dostają się do istniejących w strukturze sita molekularnego (np. zeolitu) kanalików, zwanych porami.
Cząsteczki gazu, po przejściu przez okno, zajmują pory adsorbentu, ale długotrwałość ich pobytu tam uzależniona jest od cech fizycznych tych cząsteczek i sita molekularnego oraz warunków otoczenia.
W warstwie powierzchniowej adsorbentu tworzy się warstwa - zwykle grubości kilku atomów - w której występują wchłonięte cząsteczki gazów. Im temperatura jest niższa tym warstwa ta jest grubsza (większa ilość gazu została wchłonięta z przestrzeni międzyszybowej).
Zeolit ''przyciąga'' parę wodną
Zeolit najchętniej adsorbuje wodę, ponieważ, podobnie jak woda, jest materiałem polarnym (czyli dwubiegunowym, którego cząsteczki mają swój + i -). Siła wzajemnego przyciągania jest na tyle duża, że potrzeba albo bardzo wysokiej temperatury, albo bardzo niskiego ciśnienia, aby tę parę rozłączyć. Ponieważ spośród gazów znajdujących się w szybie zespolonej tylko woda ma cząsteczki polarne, ma ona absolutne pierwszeństwo. Badania wykazują, że już 4% zawartość wody w sicie praktycznie wyklucza pochłanianie innych gazów z szyby zespolonej.
Adsorbent ''nie przyciąga'' cząsteczek azotu, tlenu czy argonu ponieważ są one elektrycznie obojętne. Atomy tych gazów poświęciły już wszystkie swoje elektrony na budowanie wzajemnych relacji w cząsteczce.
Zeolit ''z oknami na wymiar''
Średni wymiar ''okien'' w najczęściej obecnie stosowanych sitach molekularnych wynosi około 3 Å (czyli 3 dziesięciomiliardowe części metra). Cząsteczka wody swobodnie przepłynie przez ''okno''. Natomiast kłopoty ze ''zmieszczeniem się'' będzie miał azot, argon czy tlen.
Absorpcja (fizyczna) – proces pochłaniania substancji gazowej w całą objętość substancji ciekłej lub stałej, lub też substancji ciekłej w całą objętość substancji stałej. Adsorbcja – proces polegający na powierzchniowym wiązaniu cząsteczek cieczy lub gazu przez cząsteczki ciała stałego. |
Sito molekularne w postaci granulatu
Fragment łańcucha zeolitu – schemat „przyciągania” wody jako cząsteczki polarnej
Fragment łańcucha zeolitu – schemat „przyciągania” wody jako cząsteczki polarnej
Adsorbenty z porami o średnicy 4 Å były popularne w czasie, gdy szyby były wypełnione wyłącznie powietrzem. Sito 4 Å charakteryzuje większa aktywność (czyli szybciej pochłania parę wodną) oraz większa pojemność adsorpcyjna.
W powietrzu znajdującym się w szybie było tyle samo wilgoci, co w hali produkcyjnej. Trzeba ją było w miarę szybko usuwać, aby nie następowało wyroszenie pary wodnej podczas spadku temperatury, np. podczas transportu w zimie.
Obecnie, gdy większość szyb jest napełniana gazem szlachetnym (np. argonem), a także co najmniej jedna szyba pokryta jest powłoką niskoemisyjną, konieczne jest działanie prowadzące do ograniczania pochłaniania przez sito innych gazów niż para wodna. Na szybach charakteryzujących się dużą refleksyjnością ze względu na warstwę odbijającą także promienie widzialne, efekt „pompowania szyb” jest doskonale widoczny.
Należy się jednocześnie zastanowić czy to adsorbent ma zasadniczy wpływ na efekt „pompowania szyb”.
Wpływ adsorbentu na efekt „pompowania”
Ostatnio wywołuje sporo emocji pytanie, czy adsorbent wilgoci może być odpowiedzialny za efekt pompowania w szybach zespolonych?
Oczywiście, że tak, tylko w jakim stopniu i kiedy?
Załóżmy, że powiększamy „okno” do 4 Å. Damy wtedy szansę na w miarę swobodne wejście azotu, tlenu czy argonu do adsorbentu. Jeżeli jest on bardzo aktywny, zatrzyma dużo gazu w swoich porach.
Jeżeli podniesiemy temperaturę we wnętrzu szyby np. do 70oC może się okazać, że adsorbent wypuści pochłonięty gaz. Wykonamy w ten sposób test charakteryzujący zdolności adsorpcyjno/desorpcyjne danego sita.
Dla poznania wzajemnych relacji pomiędzy chłonnością sita a „oddychaniem szyby” posłużmy się przykładem szyby zespolonej o wymiarach 1x1 m z ramką dystansową 16 mm. Ilość zasypanego adsorbentu wynosi około 120 g, a objętość gazu w szybie – 16 l.'
Wymiary cząsteczek (Å) różnych gazów spotykanych w szybach zespolonych: Para wodna H2O 2,65 Dwutlenek węgla CO2 3,30 Argon Ar2 3,40 Tlen O2 3,46 Krypton Kr2 3,60 Azot N2 3,64 Sześciofluorek siarki SF6 5,50 |
Jeżeli użyjemy najgorszego adsorbentu 4 Å o ekstremalnie dużej chłonności gazów (600 ml gazu/250 g sita) możemy oczekiwać, że w niekorzystnych warunkach objętość gazu w szybie wzrośnie o 288 ml.
120 g * 600 ml/250 g = 288 ml
Stanowi to 0,288 l/16 l, czyli 1,8% przyrostu objętości gazu w szybie. Jeżeli natomiast użyjemy sita 3 Å, dla którego chłonność gazów wynosi maksymalnie 50 ml gazu/250 g sita, otrzymamy przyrost objętości gazu w szybie rzędu 24 ml.
120 g * 50ml/250 g = 24 ml
Stanowi to 0,15% objętości gazu w szybie.
Wpływ rozprężania i sprężania gazów pod wpływem zmian temperatury na „pompowanie szyby”
Dla porównania, bazując na termodynamicznych prawach gazowych, np. prawie Gay-Lusacca (zakładamy przemianę izobaryczną – przy stałym ciśnieniu objętość gazu jest wprost proporcjonalna do jego temperatury*), bardzo łatwo wyliczyć, że podgrzewając gaz w naszej testowej szybie zespolonej o 20oC spowodujemy wzrost jego objętości o 1091 ml, co stanowi 6,82% objętości szyby.
V1/T1=V2/T2; stąd V2=V1 * T2/T1
V1=0,016 m3
T1=(20oC + 273,15)=293,15 K
T2=(40oC + 273,15)=313,15 K
V2=0,016 * 313,15 / 293,15=0,017091 m3 czyli 1,091 litra
Można zatem śmiało założyć, że to natura jest o wiele bardziej niebezpieczna dla szyby zespolonej od najgorszego nawet sita.
Naszym zdaniem efekt tzw. oddychania szyb jest zjawiskiem naturalnym i zachodzi w poprawnie uszczelnionych zestawach.
Wszyscy liczący się dostawcy adsorbentu wiedzą o tym, że w szybach zespolonych bezpieczniej jest stosować adsorbent 3 Å.
A czy alternatywą są drogie sita, pozostawiamy to do decyzji Szanownych Czytelników.
Wojciech Przybylski
ECO INSTRUMENTS
*) Założenie to jest słuszne przy małej sztywności szyby, która zależy od wymiarów tafli szkła: sztywność maleje wraz ze zwiększaniem powierzchni tafli i zmniejszaniem jej grubości
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Schüco International stawia na technicznie zaawansowane produkty, dopasowane do wymogów rynku, proste w obróbce i niezawodne w zastosowaniu. Zapewnia doradztwo techniczne i architektoniczne, serwis techniczno-szkoleniowy, maszyny i narzędzia.
Od tysięcy lat okno zapewnia dostęp światła, chroni przed stratami cieplnymi, hałasem, wpływami atmosferycznymi, a także niepożądanymi odwiedzinami.
Rozwój cywilizacyjny przekładający się na wyższe wymagania związane z użytkowaniem okien, kosztami eksploatacji budynków i produkcji budowlanej, a także nowe trendy w architekturze sprawiają, że wymagania stawiane współczesnym oknom są coraz wyższe. Próby realizacji każdego zlecenia na tym samym, często jakościowo słabym, asortymencie prowadzą prędzej czy później do kłopotów.
Współczesne okna są coraz większe, a wymagania cieplne, akustyczne, ale też każde inne coraz wyższe. Pięciokomorowe systemy okien z PVC, nie należą już do rzadkości.
System Corona CT70 Cava
System Corona CT 70, oferowany przez Schüco, odznacza się przede wszystkim bardzo dobrą izolacyjnością cieplną (Uf do 1,3 W/m2K) przy wąskiej zewnętrznej szerokości profilu oraz trzema niepowtarzalnymi wariantami skrzydła okiennego, w tym innowacyjnym wzorem skrzydła Cava.
Corona CT 70 jest nowym systemem skonstruowanym do produkcji okien, drzwi balkonowych oraz drzwi podnośno-przesuwnych „HS“, spełniających najwyższe wymagania dotyczące statyki i stabilności (maks. wymiar 6500x2600 mm), izolacji cieplnej i akustycznej, bezpieczeństwa antywłamaniowego, szczelności na wodę, infiltracji powietrza, trwałości oraz racjonalnej produkcji.
System Corona CT70 HS
Innym novum rynkowym Schüco jest system Corona SI 82+, wyposażony w trzystopniowy system uszczelnienia, w którym wykorzystano opatentowaną technologię łączenia tworzywa sztucznego z aluminium, eliminującą potrzebę stosowania wzmocnień stalowych.
Efektem tego jest możliwość produkcji na skalę przemysłową okien nadających się do wykorzystania w domach pasywnych i energooszczędnych (Uw do 0,75 W/m2K) przy zachowaniu opłacalności produkcji w najwyższym standardzie.
System Corona SI 82+
Schüco jest znane z systemów z aluminium, PVC i stali nie tylko do budowy okien i drzwi, ale także przeznaczonych do budowy różnorodnych typów fasad, ścian działowych, świetlików dachowych, ogrodów zimowych, systemów przeciwpożarowych, dymoszczelnych, kuloodpornych, antywłamaniowych, osłon i żaluzji przeciwsłonecznych.
Szeroką ofertę uzupełniają poszukiwane, także w Polsce, systemy solarne, w tym kolektory i baterie słoneczne.
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
Od początku lat 90. rozpoczęto produkcję nowoczesnej stolarki okiennej. Przez ten okres obserwowano dynamiczny rozwój stolarki okiennej i drzwiowej, jak również norm i wymagań prawnych. Zmieniały się technologie i rozwiązania techniczne. Pod koniec lat 90. zaobserwowano znaczący wzrost ceny nośników energii. Państwo Polskie przestało dotować energetykę przemysłową. Cena za olej opałowy wzrosła w ciągu ostatnich dziesięciu lat ponad trzy razy. Cena za gaz ziemny tylko w ostatnim roku wzrosła o ponad 10%. Przy inflacji średniorocznej na poziomie około 3-4% wzrost cen nośników energii znacznie przewyższył inflację.
Do niedawna uważano, że wymiana okien jest mało opłacana, a przy wyborze decyduje prawie zawsze cena. Czy wybór w oparciu jedno kryterium - cenę - jest wyborem właściwym? Jakie okna są dziś najlepsze, najkorzystniejsze dla inwestora? Czy opłaca się stosować okna najnowszej generacji, dużo droższe ale energooszczędne?
Wykres 1A. Wzrost cen nośników energii w ostatnich latach
Dziś, ze względu na cenę, najczęściej stosowane są nadal okna trzykomorowe z szybą potocznie nazywaną 1,1. Mylnie przyjmowane jest nawet przez zawodowców, że izolacyjność szyby jest równa izolacyjności okna. W rzeczywistości współczynnik przenikania ciepła Uokna jest dużo niższy. W najtańszej stolarce profil okna ma znacznie niższą izolacyjność od szyby zespolonej, dodatkowo sam sposób zespolenia szyb pogarsza izolacyjność całego okna.
W konsekwencji okna z szybą o Uszyby=1,1 W/m2K wykonane na trzykomorowym profilu PCV legitymują się współczynnikiem przenikania ciepła w przedziale 1,7 do 1,9 W/m2K. Uzyskiwane wartości są dużo lepsze od starych okien drewnianych, których izolacyjność termiczna waha się od 3,2 do 2,6 W/m2K, ale czy są to wartości zadowalające i nowoczesne?
Wykres 1B. Procentowy wzrost cen ciepła
Stosowane od 1998 roku okna na profilu trzykomorowym z szybą 1,1 dziś są rozwiązaniami raczej nieekonomicznymi i przestarzałymi. Jednak w przetargach najczęściej proponowane i stosowane ze względu na niewłaściwy zapis w projekcie. Najczęściej architekci w projektach określają okna przez informacje o profilu i o szybie. Zapis brzmi: okna PCV z szybą 1,1 W/m2K, co daje ogromną dowolność w interpretacji zapisu, a w konsekwencji stosowanie okien najtańszych i najgorszych.
Jeszcze rzadziej wykorzystują optymalizacje jako narzędzie wspomagające wybór rozwiązań. Jedynie projekty wykonywane w oparciu o audyt energetyczny mogą oprzeć wybór rozwiązań optymalnych.
Polscy producenci stolarki okiennej idąc za zmianami, jakie wymusza rynek, zwłaszcza zachodni, prowadzają nowocześniejsze rozwiązania. W ostatnich latach wprowadzano okna z profilem cztero i pięciokomorowym a nawet sześciokomorowym. Ciągle jeszcze są reklamowane i oferowane inwestorom jako nowość. Izolacyjność termiczną okien cztero i pięciokomorowych przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Izolacja termiczna okien PCV dla różnych profili okiennych
Pojawiła się również stolarka okienna przeznaczona do budynków pasywnych. Najnowsze rozwiązanie w stolarce okiennej, reklamowane jako stolarka do budownictwa pasywnego charakteryzuje się profilem co najmniej pięciokomorowym, ze specjalną wkładką termiczną. Okna wykonane są na ocieplonym profilu i wyposażone w szybę energooszczędną (fot 1).
Rozwój w produkcji szyb pozwala dziś osiągnąć lepszą izolacyjność termiczną okna. Do ocieplonych profili proponowane są szyby typowe o Uszyby=1,1 W/m2K. Szyba 1,1, najczęściej stosowana w budownictwie, składa się z dwóch tafli szkła oddzielonych ramką dystansową.
Jedna z szyb (zewnętrzna) posiada warstwę srebra, która powoduje zmniejszenie strat ciepła (rys. 1).
Rys. 1. Schemat szyby o U=1,1W/m2K
Niektórzy producenci wprowadzili ulepszoną szybę o współczynniku przenikania ciepła U=0,9 W/m2K. Szyba termoizolacyjna 0,9 składa się z dwóch tafli szkła oddzielonych ramką dystansową, obie szyby posiadają warstwę niskoemisyjną srebra (rys. 2).
Rys. 2. Schemat szyby o U=0,9 W/m2K
Szyba o aktualnie najlepszej izolacyjności termicznej SUPER termo 0,66 (rys. 3) składa się z trzech tafli szkła, oddzielonych ramkami dystansowymi (Ciepła Ramka MS).
Rys. 3. Schemat szyby o U=0,66 W/m2K
Wewnątrz ramki dystansowej znajduje się absorbent, który poprzez mikrootwory (perforacja w widocznej części ramki) pochłania wilgoć z wnętrza szyby zespolonej.
Zewnętrzne szyby posiadają powłokę termo, dodatkowo odbijającą ciepło. Poprawę izolacyjności (czyli mniejsze straty ciepła i zmniejszenie hałasu), gwarantuje również wypełnienie przestrzeni między szybami argonem. Całość jest dwustopniowo uszczelniona: butylem oraz poliuretanem (lub tiokolem). Okna z szybą o współczynniku przenikania ciepła Uszyby=0,66 W/m2K na profilu pięciokomorowym z wkładką termiczną osiągają współczynnik przenikania ciepła Uokna=0,85 – 0,95 W/m2K.
Dostępne są już szyby o U=0,4 W/m2K, zatem aktualne możliwości techniczne są ogromne.
Czy stosowanie energooszczędnych rozwiązań w oknach jest uzasadnione ekonomicznie?
Zdania są podzielone. Wielu zawodowców uważa, że wymiana okien jest nieopłacalna. Wykonywane pod koniec lat 90. XX wieku analizy audytorskie potwierdzały taką sytuację. Ceny ciepła były zdecydowanie niższe (wykres 1a). Opłacalność wymiany okien zależy też od cen nośników energii. Czas zwrotu poniesionych nakładów przy cenie około 30 zł/GJ przekracza 12 lat (tabela 2), przy cenie ciepła 55 zł/GJ (cena z oleju opałowego) czas zwrot poniesionych nakładów skraca się do niespełna 7 lat (tabela 3).
Tabela 2. Czas zwrotu poniesionych nakładów dla kotłowni gazowej cena ciepła 28,97 zł/GJ
Tabela 3. Czas zwrotu poniesionych nakładów dla kotłowni gazowej cena ciepła 52,62 zł/GJ
Przy cenie ciepła z prądu elektrycznego czas zwrotu poniesionych nakładów będzie jeszcze krótszy. Analizy ekonomiczno-techniczne najlepiej wykonać dla konkretnego budynku, gdyż ceny za okna zależą od wielkości okien i ich podziału. Do analizy przyjęto jedną ze szkół na Dolnym Śląsku.
Zestawienie stolarki:
Okno 60 x 90 szt. 70
Okno 100 x 170 szt. 60
Okno 120 x 150 szt. 50
Okno O34 145 x 145 szt. 30
Okno O38 206 x 143 szt. 40
Okno O52 176 x 163 szt. 30
Okno 200 x 210 szt. 45
RAZEM 325 szt. o pow. F = 824 m2
Dokonano wyceny okien dla wyżej przedstawionego zestawienia wg cen katalogowych przypadkowo wybranego producenta okien. Wyniki wyceny zamieszczono w tabeli 4.
wykończeniowych
Wykonano analizy audytorskie dla całego budynku uwzględniając jedynie modernizację okien. Ze względu na niechęć inwestorów do wariantu uwzględniającego remont okien w dalszych analizach przewidziano jedynie wymianę okien. Dla kotłowni opalanej gazem wyniki analizy zamieszczono w tabeli 5.
Dla kotłowni opalanej olejem wyniki analizy zamieszczono w tabeli 6.
Analiza wyników
Analiza wymiana okien w budynku szkoły dla ogrzewania gazem i olejem okazała się we wszystkich wariantach opłacalna. Jednak oszczędności energii są zróżnicowane. Dla okien najczęściej stosowanych tj. trzykomorowych z szybą 1,1 oszczędności wynosiły 12,7% a dla okien pięciokomorowych z wkładką termiczną i szybą 1,1 oszczędności energii wyniosły już 15,3%. Czas zwrotu poniesionych nakładów dla kotłowni gazowej wynosił 9 lat przy oknach trzykomorowych i 8,4 lat przy oknach pięciokomorowych z wkładką termiczną.
Przyjęto, że trwałość stolarki okiennej wynosi 20 lat. W tym okresie przeanalizowano zdyskontowane wartość NPV, która określa przewidywane zyski w badanym okresie. Maksymalna wartość NPV wynosi 143 307 zł dla okien z wkładką termo, dla okien trzyszybowych NPV = 92 639 zł, a więc przewidywane zyski ciepła są o 53% większe.
Wewnętrzna stopa zwrotu IRR jest większa dla okien termo i wynosi dla ogrzewania gazem 10,4%, a dla ogrzewania olejem 17,9%. Aktualnie koszt pieniądza szacowany jest na 5-6% a więc zainwestowane środki dadzą co najmniej dwa razy większe zyski.
Podsumowując: współczynnik przewodzenia ciepła dla nowoczesnych energooszczędnych okien (profil pięciokomorowy z składką termo) jest o 40% korzystniejszy, zaś cena jest wyższa tylko o 23% (porównanie w tabeli 7).
Podsumowanie
Wzrost cen nośników energii oraz wprowadzenie w najbliższym czasie dyrektywy EPD 2002/91/EC której celem jest podwyższenie wymogów energetycznych budynków oraz wprowadze nie certyfikacji budynków zachęca do stosowania okien energooszczędnych.
Nowoczesne technologie dają większe oszczędności i korzyści ekonomiczno–techniczne w okresie 20 lat.
Ponadto:
Zastosowanie OKIEN termo PCV zwiększa opłacalność inwestycji termomodernizacyjnej.
Pięciokomorowe OKNA termo PCV są opłacalne ze względu na korzystniejszy stosunek współczynnika przenikania ciepła do kosztów zakupu.
Jerzy Żurawski
inne artykuły tego autora:
- Osłony przegród przezroczystych , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 2/2010
- Osłony przeciwsłoneczne , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 1/2010
- Elewacyjne osłony przeciwsłoneczne , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 5/2009
- Okno to okno... , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 4/2006
- Wybór stolarki okiennej , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 3/2006
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 3/2006
W ostatnich latach firma Glaverbel położyła większy nacisk na realizacje obiektów w Polsce, co wzmocniło jej dotychczasową pozycję na rynku lokalnym i pozwoliło na prezentację nowych, miękkopowłokowych szkieł. Obecnie Glaverbel we współpracy z firmą Metalplast-Bielsko S.A. realizuje kontrakt na dostawę szkła na elewacje dla nowego terminalu portu lotniczego w Warszawie.
Do realizacji został użyty jeden z najnowszych produktów koncernu, nisko-emisyjne szkło przeciwsłoneczne o wysokiej przepuszczalności światła i znakomitych walorach energetycznych - szkło to zapewnia ochronę przeciwsłoneczną w lecie i jednocześnie chroni przed ucieczką ciepła w zimie. Planibel Energy NT można ponadto hartować, co podnosi wytrzymałość szkła. Jest to jedno z pierwszych na świecie szkieł miękkopowłokowych o tak dobrych parametrach optycznych, które poddaje się obróbce termicznej. Jest idealnym rozwiązaniem nie tylko dla firm zajmujących się obróbką szkła elewacyjnego, ale także projektantów i specjalistów określających wymogi techniczne elewacji.
Planibel Energy NT podnosi komfort życia, a jednocześnie chroni środowisko naturalne i zmniejsza zużycie energii.
W przeciwieństwie do innych rozwiązań, szkło Planibel Energy NT jest całkowicie neutralne i trudne do odróżnienia od zwykłego szkła.
Zestaw użyty w nowym terminalu i pirsie to: Planibel Energy NT 10 mm//argon 16 mm/Stratophone 66.1, który został wybrany ze względu na zapewnienie jak najlepszych parametrów akustycznych, termicznych i estetycznych.
Konstrukcja elewacji została specjalnie zaprojektowana do wykonania Terminala Okęcie II. Stanowi ją odwrócony system słupowo-ryglowy, którego nośne elementy umieszczone są na zewnątrz, natomiast wewnątrz pomieszczenia widzimy jednolitą powierzchnię szkła.
Ponieważ elementy klejenia narażone są na promienie UV, zastąpiono standardowo używany poliuretan silikonem firmy DOW CORNING. Dodatkowo, aby usztywnić szkło i zwiększyć bezpieczeństwo, wprowadzono do przestrzeni międzyszybowej stalowe profile w kształcie litery „U”, które zostały zatopione w silikonie.
METALPLAST BIELSKO zastosował do konstrukcji nośnej elewacji systemy: MB-SG60 i MB-SR100. Skala obiektu oraz ogromne rozmiary szyb są dużym wyzwaniem dla firmy Glaverbel Wiglav, która całość prac wykonuje samodzielnie, w swoim zakładzie w Falenicy.
Mariusz Samoraj
GLAVERBEL POLSKA
Zdjęcia: Elżbieta Dziubak
METALPLAST BIELSKO S.A.
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006