Jeszcze do niedawna podczas montażu szyb w starszych typach pojazdów (np. Jelcz, Liaz, Tatra) stosowano uszczelki gumowe. Obecnie stosuje się szyby wklejane zarówno w autokarach turystycznych, autobusach komunikacji miejskiej jak i ciężarówkach nowszej generacji. Ponieważ nowoczesne autokary i ciężarówki mają zamontowane w szybie anteny radiowe i ogrzewanie, podczas wymiany zaleca się stosowanie klejów HMLC, czyli klejów o podwyższonej oporności i zwiększonym tzw. module sprężystości.

 

Zasady wklejania szyb
Kleje HMLC nie powodują korozji w miejscu klejenia, nie zakłócają odbioru fal radiowych, jak również wpływają na komfort jazdy i bezpieczeństwo pasażerów, bo dodatkowo usztywniają karoserię. Czas gotowości autobusu lub ciężarówki do jazdy po wymianie szyby to na ogół minimum 12 godzin.

 

Konstruktorzy nowoczesnych samochodów i autobusów wymagają od szyb i od sposobu ich montowania, spełnienia także wielu innych nowych parametrów:

- szyby w autobusach i samochodach ciężarowych mają prawie pionowe (szyby czołowe) lub pionowe (szyby boczne) ustawienie (fot. 2);

- warstwa kleju pomiędzy szybą i nadwoziem jest kilka razy grubsza, co przy klejach o niskich lepkościach (kleje standardowe) może powodować przemieszczanie się szyby względem nadwozia przy nieutwardzonym całkowicie kleju;

- ciężar szyb i ich wielkość są większe od szyb do samochodów osobowych;

- wartość szyby oraz cena montażu są tak duże, że nie warto ryzykować nieprawidłowego wklejenia i zbyt wczesnego wyjazdu autobusu lub ciężarówki z warsztatu.

 


Specjaliści, którzy szkolą mechaników zajmujących się wymianą szyb, zwracają uwagę, że do przyczyn pękania szyb należą również stosowane niskiej jakości kleje, które zmniejszają swoją objętość podczas utwardzania, lub kleje o nieodpowiedniej twardości i wytrzymałości. Także tzw. złe wyprowadzenie karoserii po naprawie blacharskiej może spowodować pęknięcie szyby (fot. 1).

 

Kabina pasażerska bez szyb, czyli elementów usztywniających, jest bardzo podatna na zniekształcenia. Dlatego też wszystkie prace blacharskie polegające na wyciąganiu karoserii powinny być wykonywane z zamontowanymi szybami – nawet stłuczonymi. Warunek ten dotyczy szczególnie pojazdów nowych, w których szyby montowane są technologią klejenia.

 

Jeżeli naprawa blacharska wykonywana jest bez szyby, konieczne jest wtedy ciągłe jej przymierzanie. Nawet drobne naprawy wymagają specjalistycznego sprzętu, dlatego naprawę lepiej zlecić specjalistycznemu warsztatowi.

 

Aby skutecznie naprawić pękniętą szybę, konieczny jest m.in. specjalny przyrząd – injektor (wypompowuje powietrze i wprowadza żywicę między warstwy szkła) oraz lampa promieniowania ultrafioletowego. Z kolei przy wymianie całej szyby ważne jest stosowanie odpowiedniej jakości klejów oraz właściwej technologii wklejania, w zależności od systemu zastosowanego kleju.

 

W procesie wklejania szyb rozróżnia się trzy systemy:

- system jednopodkładowy, w którym ten sam podkład nakładany jest na szybę i na nadwozie (TEROSON);

- system dwupodkładowy, w którym są dwa osobne podkłady, na szybę i na nadwozie (GURITESSEX);

- system bezpodkładowy, w którym nie stosuje się czarnego podkładu, tylko zalecany jest podkład bezbarwny zarówno na szybę, jak i na nadwozie (SIKA i MAKRA).

 

Fot. 1. Wymiana pękniętej szyby nie nadającej się do ponownej naprawy

 

Fot. 2. Demontaż i montaż szyb zarówno autobusowych, jak i tych do ciężarówek jest skomplikowany także ze względu na ich spore gabaryty oraz pionowe ustawienie

 

Technologia wklejania szyb w autobusach i w samochodach ciężarowych, tylko w procesie przygotowania powierzchni jest podobna do wklejania szyb w samochodach osobowych. Na szybę nakładamy podkład, a na nadwoziu wykorzystujemy warstwę starego kleju. Przy czym nie wszystkie szyby do autobusów mają fabrycznie nałożoną warstwę ceramiczną.

 

Dlatego nałożenie czarnego podkładu musi być bardzo dokładne i równe. Zastępuje bowiem maskującą rolę ceramicznego nadruku, który ma równą krawędź. W tym celu oklejamy krawędź szyby taśmą papierową tak, aby zostawić pasek szyby, który będzie pokryty czarnym podkładem (fot. 3a, 3b). Pozostałe czynności dotyczące przygotowania powierzchni są takie same, jak przy wklejaniu szyb do samochodów osobowych.

 

Natomiast technika wklejania wygląda trochę inaczej.

 

Można wyróżnić cztery sposoby wklejania szyb w autobusach i w samochodach ciężarowych:

- nakładamy klej na szybę i następnie wstawiamy szybę do karoserii;

- nakładamy klej na karoserię i następnie wstawiamy szybę do karoserii;

- nakładamy klej częściowo na szybę i częściowo na karoserię i następnie wstawiamy szybę do karoserii. Często trzeba dodatkowo nałożyć warstwę kleju od wewnątrz. Dotyczy to także dwóch poprzednich przypadków;

- stawiamy szybę do karoserii, ustawiamy i unieruchamiamy. Następnie od wewnątrz wypełniamy przestrzeń pomiędzy szybą i karoserią. Często nakłada się także klej na krawędź szyby od zewnątrz.

 

W niektórych modelach autobusów klej do szyb zastępuje zewnętrzne listwy ozdobne. Konieczne jest wówczas idealne wygładzenie powierzchni kleju. Do wygładzania powierzchni kleju najlepiej zastosować odpowiednio wyprofilowaną szpachelkę i preparat ułatwiający jej poślizg oraz nie przywieranie kleju do narzędzia.

 

Do wklejania szyb w samochodach ciężarowych i w autobusach stosuje się takie same kleje, jakimi wklejane są szyby do samochodów osobowych: 2-godzinne i 1-godzinne. Należy jednak pamiętać, że warstwa kleju pomiędzy szybą i nadwoziem jest większa i szersza niż warstwa kleju w samochodzie osobowym. Dlatego też czasy gotowości autobusu i samochodu ciężarowego do wyjazdu z warsztatu po wklejeniu szyby muszą być dłuższe.

 

Dla klejów standardowych 2-godzinnych, w warunkach normalnych (20°C, 50% wilg. wzgl.) autobus powinien pozostawać w warsztacie przez co najmniej 12 godzin. Dla klejów szybkich, 1-godzinnych, czas ten musi być wydłużony co najmniej do 6 godzin.

 

W praktyce bardzo rzadko spełnione są warunki normalne, dlatego do wklejania szyb w samochodach ciężarowych i w autobusach zaleca się jadnak kleje szybkie, 1-godzinne, i pozostawienie pojazdu w warsztacie przez co najmniej 12 godzin.

 

Wycinanie szyby
Najczęściej stosowanym narzędziem do wycinania szyb w autobusie jest drut stalowy o przekroju okrągłym lub kwadratowym oraz struna (rys. 1).

 

Drut przepychamy przez ścieg kleju i na jego końcach montujemy odpowiednie przyrządy. Na końcu wyciągniętym na zewnątrz montujemy uchwyt do ciągnięcia, a na końcu pozostającym wewnątrz samochodu uchwyt do przytrzymywania drutu.

 

Wycinanie szyby drutem polega na tym, że przyrząd przytrzymujący opieramy ostrą końcówką o warstwę kleju w odległości około 10-15 cm od miejsca przekucia przez klej. Druga osoba na zewnątrz ciągnie drut zamocowany w uchwycie aż do momentu, gdy przeciągnięty zostanie on do miejsca podtrzymywania.

 

Wówczas przeciąga się drut do wewnątrz samochodu i blokuje opierając przyrząd podtrzymujący o warstwę kleju. Czynności te powtarza się do całkowitego wycięcia szyby.

 

Użycie struny jest wygodniejsze, ponieważ można zastosować technikę przeciągania jak przy drucie, a także technikę „piłowania”, pozwalającą na łatwe wycinanie kleju w narożach szyby. Ale przed wycinaniem szyby, konieczne jest wycięcie kleju ze spoiny pomiędzy krawędzią szyby i nadwoziem. Wykorzystujemy do tej czynności ostry nóż z wymiennymi ostrzami lub przyrząd do pogłębiania bieżników opon. Przy odpowiednim dobraniu szerokości końcówki, wycięcie kleju przebiega bardzo sprawnie. Przyrząd taki można znaleźć w warsztacie prawie każdej bazy transportowej obsługującej autobusy i samochody ciężarowe.

 

Fot. 3a. Czołowa szyba autobusu

 

Fot. 3b. Przygotowanie nowej szyby do montażu

 

Rys. 1. Wycinanie szyby przy pomocy wygiętego drutu

 

Wklejanie szyby
Szyby autobusowe i do samochodów ciężarowych są duże i bardzo ciężkie. Dlatego trudno jest przymierzać taką szybę i dopasowywać bez kleju. Cała operacja wklejenia szyby odbywa się bez wcześniejszych przymiarek. Żeby ułatwić sobie prawidłowe wstawienie szyby do nadwozia wykorzystujemy fabryczne podstawki lub podkładki, na których opiera się szyba do momentu utwardzenia się kleju (fot. 4).

 

Fabryczne podstawki nie są zbyt mocne, bywają też za krótkie i dobrze jest dorobić sobie własne uchwyty, na których można postawić szybę na poziomie jej miejsca w nadwoziu, ale w odległości kilku centymetrów od nadwozia. Następnie wystarczy tylko lekko unieść szybę, przesunąć i docisnąć ją do nadwozia. Warto wykonać takie ułatwienie, ponieważ do montażu szyby konieczny jest udział 4-6 osób, a koordynacja ich ruchów jest bardzo trudna. Szyba powinna być przyłożona tylko raz na odpowiednie miejsce. Przesuwanie szyby podczas jej wklejania może doprowadzić do podwinięcia się kleju i spowodować z jednej strony przecieki, a z drugiej przerwę w ściegu kleju mocującym szybę.

 

Dopiero po przyłożeniu szyby do nadwozia, można wykonywać ewentualne korekty jej położenia. Do montażu szyby można także użyć wciągarki linowej ze specjalnym uchwytem z przyssawkami. Szczególnie polecane są one w warsztatach, które często zajmują się wymianą szyb w autobusach i samochodach ciężarowych.

 

Po wstawieniu i ustawieniu szyby w nadwoziu bardzo ważne jest pewne i mocne ustalenie podstawek pod szybą. Ze względu na swój ciężar zdarza się często że szyba po wklejeniu i ustawieniu opuszcza się, powodując przerwanie warstwy kleju w górnej części.. Nie jest konieczne ściąganie szyby pasami, ponieważ gęstość dużej ilości kleju nie pozwala na jej odpadnięcie. Stosuje się to tylko w sporadycznych przypadkach, gdy wymagane jest dociśnięcie szyby do nadwozia. Po wklejeniu szyby, wypełnia się szczelinę pomiędzy jej krawędzią i nadwoziem klejem, a następnie wygładza, czyli wykonuje się tzw. spoinowanie.

 

Fot. 4. Podkładki stosowane do oparcia szyby podczas klejenia szyby

 

Fot. 5. Spoinowanie szyby za pomocą kleju jako uszczelnienia

 

Fot. 6. Czołowa szyba ustawiona pionowo w autobusie marki MAN po naprawie

 

Spoinowanie
Czynnością różniącą wklejanie szyb do samochodów ciężarowych i autobusów od wklejania szyb do samochodów osobowych jest także tzw. spoinowanie. Otóż większość szyb w samochodach ciężarowych i w autobusach nie ma zewnętrznej uszczelki czy listwy ozdobnej na krawędzi. Ich funkcję, czyli zapełnienie szczeliny pomiędzy szybą i krawędzią nadwozia spełnia warstwa kleju tworząc spoinę. Aby ta warstwa kleju miała równą i gładką powierzchnię stosuje się różne środki wygładzające i narzędzia (fot. 5).

 

Najpierw oklejamy szybę i nadwozie taśmą papierową tuż przy krawędzi szczeliny wokół całej szyby. Pozwoli to na otrzymanie równej krawędzi spoiny oraz uchroni powierzchnię szyby i nadwozia przed zabrudzeniem klejem do szyb. Szczelinę pomiędzy krawędzią szyby i nadwozia wypełniamy klejem z pewnym naddatkiem, starając się prowadzić końcówkę dyszy w kleju, żeby nie wprowadzać niepotrzebnie powietrza. Następnie wyrównujemy warstwę kleju przy pomocy szpachelki i zgarniamy jego nadmiar. Spryskując, preparatem do wygładzania, klej i szpachelkę lub odpowiednio wyprofilowany, gumowy klocek wygładzamy spoinę kleju. Jeszcze przed utwardzeniem się kleju usuwamy naklejone wcześniej na szybę i nadwozie paski taśmy papierowej i spoina jest gotowa.

 

Spoinowanie można wykonać po utwardzeniu się kleju, ale najlepiej zaraz po wklejeniu szyby. Należy przy tym pamiętać, że kleje poliuretanowe utwardzają się pod wpływem wilgoci i dlatego nałożona gruba warstwa kleju (właściwy ścieg kleju plus spoinowanie) utwardzi się całkowicie dopiero po kilkunastu dniach. To jest powód, dla którego autobus, czy samochód ciężarowy muszą „odstać” swoje kilka godzin w warsztacie po wklejeniu szyby. Do wklejania szyby najlepiej użyć kleju o dużej lepkości, czyli kleju szybkiego. Natomiast do spoinowania najlepiej użyć kleju o małej lepkości, czyli kleju standardowego, ponieważ daje się łatwiej wyrównywać i wygładzać. Po spoinowaniu i wyschnięciu szyby powinno się ją dokładnie umyć (fot. 6).

 

Wnioski
Chcąc utrzymać jakość i dokładność techniki wymiany szyb w autobusach i samochodach ciężarowych nie można zapomnieć o technologii ich wykonania, właściwościach i wspomnianych wyżej cechach fizycznych szyb, jakimi są wymiary i masa.

 

Dla zachowania bezpieczeństwa szyby w autobusach i w większych pojazdach muszą być odporniejsze na uderzenia, niż w autach osobowych, gdyż mogłyby powodować większe straty w przypadku zbicia szyby. Wiadomo, że auta osobowe posiadają szyby o powierzchni nawet cztery razy mniejszej niż powierzchnie szyb autobusowych i aut ciężarowych. Podczas jazdy z dużymi prędkościami na czołową szybę autobusu działają większe siły oporu powietrza, niż na szybę samochodu osobowego, z uwagi na jej większe pole powierzchni.

 

W przypadku uszkodzenia szyby mogłoby dojść do sytuacji, kiedy pęd powietrza wpycha do środka uszkodzoną szybę, czterokrotnie większą i co najmniej tyle samo cięższą, niż w samochodzie osobowym. Dlatego producenci szyb na podstawie przypadków, w których doszło do uszkodzenia szyb, starają się unowocześniać strukturę budowy i techniki zamocowań by w przyszłości uchronić się od podobnych zagrożeń. A to stawia wciąż nowe wyzwania przed serwisami wymieniającymi szyby.

 

Paweł Foryś

 

inne artykuły tego autora:  

Drobne uszkodzenia szyb czołowych i ich naprawa, Paweł Foryś, Świat Szkła 03/2012

Przebieg procesu technologicznego wklejania szyb w pojazdach, Paweł Foryś, Świat Szkła 11/2011

Wymiana szyb wklejanych w autobusach i w samochodach ciężarowych, Paweł Foryś, Świat Szkła 10/2011

Charakterystyka szyb samochodowych, Paweł Foryś, Świat Szkła 6/2011

 

patrz też:

XIX Konferencja Techniczna "Szyby do środków transportu (homologacja, montaż, naprawa)" , Świat Szkła 06/2012

Najnowsze trendy w przemyśle laminowanego szkła motoryzacyjnego , Michel Van Russel, Świat Szkła 3/2010

Podstawy prawne homologacji typu oszkleń bezpiecznych , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 4/2009

Materiały oszkleniowe dla pojazdów mechanicznych wg amerykańskiej normy ANSI/SAE Z26.1:1996 , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 9/2008

Szyby w nowoczesnych samochodach , Wiesław Wielgołaski, Świat Szkła - Szyby samochodowe II

Przyciemnianie szyb samochodowych a homologacja , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła - Szyby samochodowe II

Najnowsze tendencje na rynku klejów poliuretanowych do montażu szyb , Maciej Nawrot, Świat Szkła - Szyby samochodowe II

Wymagania jakościowe dla szyb samochodowych według normy amerykańskiej ANSI Z26.1 oraz norm w koncernach europejskich  , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła - Szyby samochodowe II 

Bezpieczeństwo w aucie , Świat Szkła - Szyby samochodowe II

Badania eksperymentalne różnych materiałów stosowanych w szkle laminowanym w charakterze przekładek , Bernhard Weller, Jan Wünsch, Kristina Härth, Świat Szkła - Szyby samochodowe II

 - Szyby samochodowe I , Wydanie Specjalne Świat Szkła 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

 

więcej informacj: Świat Szkła 10/2011

 

  

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.